muslim.uz.umi

muslim.uz.umi

Середа, 15 Январь 2020 00:00

Тавбанинг шартлари

Инсон борки хатодан холи эмас. Хато қилган киши эса дарҳол хатосидан тавба қилиши, уни кечиришини Аллоҳ таолодан сўраши керак. Оламлар Робби Қуръони Каримда биз бандаларини тавба қилишга буюриб, шундай марҳамат қилган:

 

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ

“Эй иймон келтирганлар! Аллоҳга холис тавба қилинглар! Шоядки Роббингиз гуноҳларингизни ювса ва сизни дарахтлари остидан анҳорлар оқиб турган жаннатларга киритса...” (Таҳрим сураси, 8-оят).

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Одам боласининг барчаси хато қилувчидир. Хато қилувчиларнинг яхшиси тавба қилувчилардир” деб марҳамат қилганлар.

Уламоларимиз тавба ҳақида келган барча оят ва ҳадисларни ўрганиб чиққанларидан сўнг тавба тўғри бўлиши учун унинг бир неча шартлари борлиги баён қилганлар.

  1. Гуноҳдан тўхташ.

Банданинг тавбаси тўғри бўлиши учун у аввало қилиб турган гуноҳидан тўхташи керак. Масалан, номаҳрам билан телефонда ишқий суҳбатлар қилаётган одам шу гуноҳдан тавба қилиши учун дарҳол бу суҳбатни тўхтатиши керак. Агар “Бу гуноҳимдан тавба қилдим” десаю аммо суҳбатни давом эттирса, унинг тавбаси тўғри бўлмайди.

  1. Надомат қилиш.

Гуноҳни тўхтатгандан сўнг энди шу гуноҳни қилиб қўйгани учун пушаймон бўлиши, “Эй Роббим, мен бу гуноҳни енгил санаб эмас, нафсимнинг сўзига кириб қилиб қўйдим. Аслида номаҳрам аёл билан ишқий суҳбат қилганимга афсусдаман” деб, қалбида пушаймонликни ҳис қилиши керак. Агар гуноҳни қилганидан сўнг қалбидан шу ишига нисбатан надомат бўлмаса, тавбаси тўғри бўлмайди.

  1. Гуноҳга асло қайтмаслик.

Банданинг тавбаси тўғри бўлиши учун у ҳеч қачон тавба қилган гуноҳига қайтмаслиги керак. Агар “Тавба қилдим” десаю аммо яна ўша суҳбатига қайтса ёки бошқа номаҳрам аёл билан гаплашишни бошласа, унинг тавбаси тўғри бўлмайди.

Ушбу айтилган шартлар агар банданинг гуноҳи Аллоҳ таолонинг ҳаққига тегишли ишларда бўлса, масалан, намоз ўқимаган бўлса, ароқ ичган бўлса, зино қилган бўлса, номаҳрамлардан кўзини, тилини тиймаган бўлса, ана шунда мазкур шартларни адо этиб тавба қилиши керак. Бордию гуноҳ бандаларнинг ҳаққига тегишли бўлса, масалан, бировнинг пулини олиб қўйган, ўғирлаган бўлса, унда қуйидаги шарт ҳам қўшилади.

  1. Ҳақларни эгаларига қайтариш.

Айтиб ўтганимиздек, агар гуноҳ банданинг ҳаққига тегишли ишларда бўлса, бировнинг ҳаққини олиб бориб бериш билан тавба тўғри бўлади. Аммо ҳақни эгасига қайтармай, “Тавба қилдим” деса, у ҳолда тавба тўғри эмас. Аввал бировнинг ҳаққини олиб бориб берилади, унинг розилиги олинади, кейин “Эй Роббим, мен фалончининг ҳаққини олган эдим. Бугун ўша ҳақни қайтариб бердим. Ўзинг кечиргин, мағфират қилгин” десангиз, шунда тўғри тавба қилган бўласиз.

Бировларнинг ҳаққи деганда фақат моддий ҳақлар эмас, маънавий ҳақларни ҳам тушуниш керак. Масалан, бировни ғийбат қилиш, камситиш, алдаш кабилар бировнинг ҳаққини маънавий тарзда ейиш ҳисобланади. Бунда ҳам киши ўша одамнинг олдига бориб, “Мен сизни ғийбат қилгандим. Мени кечиринг, мендан рози бўлинг” деб, ғийбатини қилган кишининг розилигини олиши керак.

  1. Умрининг охиригача бошқаларни ҳам гуноҳдан қайтариш.

Аҳли илмлардан баъзилари тавбанинг тўғри бўлиши учун ушбу сўнгги шартни ҳам қўшганлар. Демак, айтилган барча шартларни амалга ошириб тавба қилингандан сўнг банда то умрининг охиригача бошқаларни ҳам гуноҳ-маъсиятлардан қайтариб юриши, одамларни фақат тўғри йўлга, яхшиликка чорлаши лозим бўлади.  

Аллоҳ таоло барчамизни холис тавба қилувчи бандаларидан айласин!

 

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

14-январь мамлакатимизда “Ватан ҳимоячилари куни” сифатида кенг нишонланади. Бу байрам кун-у тун чегарада турган, ватанни ички ва ташқи душмандан ҳимоя қилаётган ва шу йўлда жонини тиккан ҳарбийлармизнинг байрами десак бироз камроқ таъриф берган бўламиз. Аслида, бу шодиёна Ўзбекистонимизнинг барча эр йигитларига тегишлидир. Чунки, ўзининг, оиласининг ва яқинларининг жони, моли, шани ва обрўйини ҳимоя қилаётган ҳар бир эркак ватан ҳимоячиси номига лойиқдир.

Уламолар Аллоҳ таоло инъом этган неъматлар ичида энг тотли ва азизларидан бири бу хотиржамлик ва тинчлик дея таъкидлашган. Зеро, қўлингизда бутун дунё бойлиги жам бўлсаю, тинчлик ва хотиржамлигингиз бўлмаса у бойликдан наф йўқ. Бахт ва саодатни ҳам шу икки неъматсиз тасаввур қилиб бўлмайди.

Демак, тинч ва осуда ҳаёт кечиришимиз ва хотиржам яшашимиз учун хизмат қилаётган мард аскарларимиз бор эканлигини унутмасдан, уларнинг ҳақларига доимо Аллоҳ таолодан мағфират ва саодат тилаб дуо қилмоғимиз лозим.

Аслида, ватанни ҳимоя қилиш Аллоҳ таолонинг ҳузурида ҳам савоби улуғ, эвази улкан амаллардан ҳисобланади.      

Ҳадиси шарифларда Набий алайҳиссалом: “Бир кун муробата (ватанни ҳимоя) қилиш дунё ва ундаги нарсалардан яхшироқдир”, – деганлар, бошқа бир ҳадисда эса у зот: “Икки кўзга (дўзахда) олов тегмайди: Аллоҳдан қўрқиб йиғлаган кўзга ва Аллоҳнинг йўлида қўриқчилик қилган кўзга”, – деганлар. Яъни мамлакат тинчлигини ҳимоя қилиб қўриқчилик қилган аскарларни ҳам Аллоҳ таоло дўзах оловидан асрайди.

Барча Ватан ҳимояиларини бугунги байрам билан табриклаймиз!

 

Саидаброр Умаров

ЎМИ Матбуот хизмати

 
 

Ҳар-қандай жамиятни ривожлантирадиган, фаровонликка, бахт-саодатга етаклайдиган омиллар бўлиши билан бир қаторда, шу жамиятни парокандаликка, мавжуд фаровонликнинг кўтарилишига, бахтсизликка олиб келадиган сабаблар ҳам мавжуддир. Ана шундай мусулмонлар жамиятига зарарли бўлган иллатлардан бири бу- оилаларнинг ажралишидир.

Оила бузилишининг баъзи сабаблари ва уларнинг муолажаси ҳақида сўз борар экан, албатта бунда ҳаётимизда бўлиб турган ҳолатларни ҳисобга олиб, қуйида келадиган асосий омиллар эътиборидан сўз юритилади.

1.Оила ва оилавий муносабатлар ҳақида илмнинг етишмаслиги.

Бу борада биринчи ўринда турадиган омил оилавий ҳаёт, эр-хотин ораларидаги муносабатлар ва оила юритиш бўйича маданиятнинг етишмаслиги, тўғрисини айтганда, ўсиб келаётган ёшларга, бўлғуси келин-куёвларга турмуш маданиятини ўргатиш йўлга қўйилиши лозим. Минг афсуслар бўлсинки, кўпчилик келин-куёвлар тўйдан кейин ўз хоналарида ёлғиз қолганларида, уларда оилавий ҳаёт ҳақидаги олинган асосли, шаръий таълимотлар эмас, балки кўча-кўйда эшитган асоссиз маслаҳатлар қолади. Ваҳолангки ҳар бир мусулмонга ўз ҳолати қандай бўлса, шу ҳолатининг шаръий ҳукмини ўрганиб олиш лозимдир. Мисол учун, тижоратчи савдо-сотиқ илмини, ота-она фарзанд олдидаги шаръий ҳуқуқ ва мажбуриятларини, эр хотини олдидаги ва хотин, эр олдидаги вазифаларини ўрганиши фарздур. Чунки:

عن أنس بْنِ مَالِكٍ قَالَ :عن النبيِّ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّم أنه قالَ : طَلَبُ العِلْمِ فَرِيْضَةٌ عَلَىْ كُلِّ مُسْلِمٍ
.رواه ابن ماجه ( 224 )

Анас ибни Молик розиаллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Илм ўрганиш ҳар бир мусулмонга фарздур”, дедилар”. Ибни Можжа ривояти.

Яъни, ушбу ҳадисдан ҳамманинг зиммасида ҳамма илмларни ўрганиш борлиги тушунилмайди, чунки бунга банданинг тоқати етмайди, шариъат эса бандага тоқатидан зиёда нарсани юкламайди. Демак, ҳар-бир мусулмонга ўз ҳолати қандай бўлса, шу ҳолатининг шаръий ҳукмини ўрганиб олиш фарздур.

Жамиятимизда келин куёвликка номзод ёшларимизни оилавий ҳаётга тайёрлаш ишларини тартиб билан керакли ҳажм ва савияда йўлга қўйишимиз жуда ҳам зарур.

Албатта, оилани қуриш, у қай тарзда амалга оширилиши, оила аъзоларининг ўзаро муносабатлари қандай бўлиши кераклиги ва бошқа зарур нарсалар ҳақидаги динимиз таълимотларини олдиндан билиб, уларга ихлос билан амал қилиш, ҳар бир мўмин-мусулмон учун, унинг бахт-саодати, оиласининг мустаҳкамлиги учун шартдир. Оилавий нохушликлар ва муаммоларнинг асл негизи ўша таълимотлардан бехабарлик ёки уларга амал қилмасликдир.

Албатта, ҳар бир нарсани тушуниб етиб, билим асосида олиб бориш кўп яхшиликларнинг манбаси бўлади. Оила, эр-хотинлик муносабатлари жуда ҳам нозик нарсалар экани ҳаммага маълум. Шунинг учун бу муносабатларга жиддий қарашимиз ва уларни юқори савияда тутишга ҳаракатда боўлишимиз лозим. Айнан шунинг учун ҳам фарзандларимизни оилавий ҳаётга ёшликларидан ўргатиб боришимиз, бу борада моддий тарафларига эътибор бериб, маънавий тарафларни унутиб қўймаслигимиз зарур.

“Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси ўқитувчиси Раҳимов Неъматуллоҳ

Середа, 08 Январь 2020 00:00

КЕЛАЖАКНИ ТЕРРОРСИЗ ҚУРАМИЗ

Мустақиллик сабаб барча жабҳалар қаторида Ислом маърифатининг ривожи, мусулмонларнинг диний ибодат ва маросимларини эмин-эркин адо этишлари учун қулай шароитлар бўлди. Ана шундай имкониятларни, Ўзбекистондаги тинчлик ва осоишталикни кўролмаётган ҳасадгўй кимсалар аҳоли орасида норозилик кайфиятини уйғотиш, фитна чиқариш мақсадида, «бу диёрда диний эркинлик йўқ, ибодат қилувчилар таъқиб остида, исломий билим олиш чекланган” деган уйдирмаларни интернет сайтларида тарқатишмоқда.

 Терроризм ва экстремизм инсоний меъёрлар, умуминсоний қадриятлар ва ахлоқий фазилатларга қарши қаратилгани учун энг оғир ва ваҳшиёна жиноят ҳисобланиб келган. Энг ачинарлиси, бундай ғоялар таъсирига ёшларнинг жалб этилиши ташвишланарли ҳолдир. Фарзандларимизни турли ҳил оқимларнинг ғояларига алданмасликлари, фитналарга берилмасликларини олдини олиш, уларни муҳофаза қилиш ҳаммамизнинг бурчимиздир.

 Фуқаҳоларимиз, сигир соғаётганда тирноқни олиб, соғмоқлик лозим, дея ҳатто ҳайвонот оламига ҳам озор бермасликка тарғиб қилганлар. Ислом дини инсониятга, жамодот ва ҳайвонотга ҳам озор бермасликка чоралаган. Қуръони карим меҳр-мурувват, ўзаро ҳамкорлик, динлараро бағрикенглик, миллатлараро тотувликка чорлаб, кишиларни жамиятда доимо тинч ва тотув яшашга ундагандир. Мана шуни халқимизга етказиш, тушунтириш барчамизга вожибдир. Ёшлар онгини бундай зарарли иллатлардан муҳофаза қилиш учун самарали усуллар ишлаб чиқиш бугунги кун таълим соҳасининг долзарб вазифасига айланган.

2000 йил 15 декабрда Ўзбекистон Республикасининг “Терроризмга қарши кураш тўғрисида”ги қонуни қабул қилинди. Унинг 5-моддасида: “Террорчилик фаолиятининг олдини олиш давлат органлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ҳамда жамоат бирлашмалари, шунингдек корхоналар, муассасалар, ташкилотлар томонидан сиёсий, ижтимоий-иқтисодий, ҳуқуқий ва бошқа профилактик чоралар мажмуини ўтказиш орқали амалга оширилади” дея таъкидланган. Шу қонуннинг 6-моддасида эса “давлат бошқарув органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, шунингдек фуқаролар терроризмга қарши курашни амалга оширувчи давлат органларига кўмаклашадилар ва зарур ёрдам берадилар” деб белгиланган. “Муассасалар” деганда биз таълим муассасаларини кўзда тутишимиз лозим. Демак, бундан террорчилик фаолиятининг олдини олиш таълим муассасаларида педагогик профилактик чоралар мажмуини кучайтириш орқали амалга ошириш даркор. Бугунги кунда таълим муассасалари олдида турган энг муҳим вазифалардан бири келажак авлодни комил шахс сифатида шаклланишини таъминлашдан иборат.

 Энг нозик балоғат даврида бола таълим муассасасига ўқишга келади. Ана шу пайтда ёш навниҳолни онгидаги дунёқарашни нимага ёки қайси жиҳатга мойиллигини аниқлаб, шу муайян мақсад йўлида ривожлантириш ўқитувчи-педагогларнинг асосий вазифаси ҳисобланади. Айниқса ёшлар онгида ғоявий бўшлиқнинг олдини олишнинг педагогик профилактикасини яратиш лозим. Бунинг учун таълим муассасаларида психологик таъсир ўтказишнинг аҳамиятини ошириш, ёшлар онгида ёт ғояларга қарши мафкуравий иммунитетни шакллантириш талаб қилинади. Шунингдек, таълим муассасаларида психологик ўрганиш хизматини жорий этиб, турли хил қизиқишга мойил талаба-ёшларни аниқлаб, уларнинг дунёқарашларини илмий, диний, ахлоқий томондан асослаб, жамият тараққиётини белгиловчи бунёдкор ғояга йўналтиришга эришмоқ зарур. Таълим муассасалари, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ташкилотлар, Ўзбекистон Мусулмонлари идораси ва жойлардаги вакилликлари билан ҳамкорликда талаба-ёшлар онгига терроризмнинг мудҳиш оқибатлари, унинг домига тушиб қолганларнинг аянчли ҳаёти, ғаразли ниятларини амалга оширишга уринаётган “сохта салафийлар”, “ҳизбут-таҳрир”, “акромийлар”, “нурчилар”, “жиҳодчилар” каби бузғунчи оқимларининг асл мақсадларини акс эттирувчи кинофильмлар намойишини ўқувчи-ёшлар ўртасида мунтазам кўрсатиб бориш орқали, маънавий-маърифий тадбирлар самарадорлигини янада ошириш лозим.  Бу борада А.Тулеповнинг “Интернетга ин қурган “ўргимчаклар”, “Ислом ва ақидапараст оқимлар”, “ИШИД фитнаси” ва “Интернетдаги таҳдидлардан ҳимоя” номли ўқув қўлланма ва асарларидан фойдаланиш шарт. Ушбу муҳим қўлланмалар, кучли воситалар, ўқувчи-ёшларда вайронкор ғояларга қарши маънавий куч пайдо қилишда жуда қўл келади. Бугунги глобаллашув жараёнида ахборот технологиялари, айниқса интернет ёшлар кундалик ҳаётининг ажралмас қисмига айланди. Шу жараёнда таълим даргоҳи раҳбарлари ўқувчи-ёшларнинг дарсга келиш давомати, тартиб-интизомини назоратга олишиб, уларнинг шахсий техника воситалардан оқилона фойдаланишлари учун ноутбук ва нетбук компьютерлари, замонавий телефон аппаратлари, флешка каби турли ускуналардаги маълумотларни мунтазам равишда текширувдан ўтказиб боришлари мақсадга мувофиқдир.

«Ахборот асри» деб аталаётган ҳозирги замонда маълумот олиш ва ахборот алмашишнинг қулай воситаси интернетдир. Бироқ бу тармоқда ҳамма нарса аралаш-қуралаш — оқ билан қора, эзгулик билан ёвузлик ўрин олган. Маълумот тарқатиш, бизнес ва реклама учун катта майдонга айланган глобал тармоқни назорат қилишнинг имкони йўқ.

 Халқимизда «Огоҳ бўлган абгор бўлмас!» деган нақл бор. «Ўргимчак тўри»да ақидапарастликни тарғиб қилувчи сайтлар тобора кўпайиб бормоқда. Бундай таҳликали замонда ёшларга фақат «uz» доменидаги сайтлардан фойдаланиш тавсия қилинади.

 

Фикрга қарши фикр, ғояга қарши ғоя, жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш бугунги кунда ҳар қачонгидан-да муҳимдир.

 

Ф.Матякубов

Хонқа туман “Бобо хўжа бобо” масжиди имом-хатиби

Top