Мамлакатимиз барқарор тараққиёт йўлидан оғишмасдан илгарилаб бораётир. Шу туфайли жаҳон ҳамжамиятида ўз ўрнига эга бўлди. Геосиёсатга оид масалаларда, дунёнинг энг юксак минбарларида Ўзбекистон Республикасининг позицияси эътиборга олинмоқда. Иқтисодиёт борасида ҳам биз билан бир вақтда истиқлолга эришган мамлакатларнинг аксаридан илгарилаб кетганимиз, яқин йиллар ичида ривожланган давлатлар сафидан жой олишимизнинг геосиёсатга ва халқаро иқтисодиётга ихтисослашган Ғарб олимлари илмий прогноз қилишмоқда. Маънавият-маърифат, диний бағрикенглик масаласи ҳам доим давлатнинг эътиборида бўлиб келаётгани боис бу борадаги ютуқларимиз ҳам қувонарлидир.

Муҳтарам Президентимизнинг 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешинчи устувор йўналишида диний бағрикенглик масаласи ҳам эътиборга олинган. Ана шундан келиб чиқиб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси диний соҳада давлат сиёсати концепцияси лойиҳасини ишлаб чиқиш юзасидан Вазирлар Маҳкамаси қошидаги Дин ишлари бўйича қўмитага ўз таклифларини юборди.

Аёнки, ҳар қандай соҳани ўша соҳа мутахассиси бўлиб ҳар доим унинг ичида юрган кишичалик ҳеч ким билмайди. Билган тақдирда ҳам соҳа одамлари каби ҳис қила олмайди. Ана шу касбийлик, ҳиссийликдан келиб чиқиб, Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатаси қўмиталарида тайёрланаётган қонун лойиҳаларида динга, диндорларга оид масалалар муҳокамасида, қонун лойиҳасини тайёрлаш ишларига диний ташкилотлар вакиллари иштирокини таъминлаш ва уларнинг фикрлари, таклиф-мулоҳазаларини инобатга олиш зарур бўлади.

Шунингдек, масжидларнинг коммунал хизматлар учун тўловлари ҳамда диний-маърифий нашрларнинг солиқ ва мажбурий тўловлари бўйича имтиёзлари юзасидан ҳам фикрлар билдирилди.

Замон талабларидан келиб чиқиб Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги масжидларнинг янги таҳрирдаги намунавий Низоми лойиҳаси ишлаб чиқилди ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси Олий Кенгаши йиғилишида қабул қилинди.

Янги Низомга мувофиқ, агар масжиддаги намозхонларнинг аксари рус, инглиз ёки араб тилида гаплашувчилар бўлса, давлат тили билан бирга ўша тилларда ҳам иш юритиш мумкин.

Эндиликда масжидлар Ўзбекистон мусулмонлар идораси билан келишган ҳолда оммавий ахборот воситалари ташкил этиш, шўъба корхоналари ва бошқа тадбиркорлик тузилмаларини (диний мазмундаги маҳсулотларни сотиш дўконлари) ташкил этиши мумкин. Вилоят ва шаҳар вакилликлари ҳамда “Шайх Зайниддин”, “Мирза Юсуф”, “Тўхтабой” жоме масжидларининг интернет сайтлари ушбу ишлардан дебочадир.

Бу қулайликлар масжидлар ривожида катта ўрин тутади. Масжидлар тадбиркорлик билан ҳам шуғулланиб моддий жиҳатдан янада қувватланиб олса, китоблар, видео ва аудио қўлланмалар, замонавий асбоб-ускуналар харид қилиб, чинакам маърифат масканига айланади.  

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Ахборот хизмати

Мустақил Республикамиз Ўзбекистоннинг Биринчи Президенти Ислом Абдуғаниевич Каримов  номини фахру ифтихор, соғинчу эҳтиром билан тилга оламиз. У азиз инсоннинг самимий табассум, атрофидагиларга бирдай меҳру эътибор ёғилиб турадиган чеҳраси... халқига қайноқ муҳаббатининг нафаси уфуриб турадиган суҳбат, мулоқотлари... жамиятимиз ҳаёти ва  мамлакатимиз қиёфасининг билимдон муҳандиси сифатида илм ва тажрибалар билан асослаб  тузилган тарихий режалари баён этилган маърузалари... жаҳоннинг обрўли минбарларидан дунё халқларининг тинчлигу осойишталиги ҳимоячиси, жонкуяри сифатида сўзлаган нутқлари  миллионлаб қалбларда, она юртимиз ҳамда башарият тарихи саҳифаларида ўчмас бўлиб қолди. Аввало чин инсонийлик фазилатларини алоҳида эътироф этгинг келади, арбоблик, аниқ ва ижтимоий фанлар бўйича билимдонлик, ҳаётсеварлик, мардлик, жўмардлик, яхши ниятларни дилга тугиб Аллоҳга таваккул билан меҳнат ва изланувчанликда барчага ўрнак бўлиш...  миллий қадриятлар, анъаналарга ҳурмату садоқат... ўзидан катталарга фарзанд каби ҳурмат ва кичикларга ота мисоли иззат-ғамхўрлик кўрсатишлари... – Ислом Каримов шундай олижаноб ҳислатлари билан жонажон Ўзбекистонимиз мустақиллигининг тамал тошини қўйди. Кексалар чорак асрда халқимизнинг юз йиллик орзулари рўёбга чиққанини ҳаяжонланиб, тўлқинланиб сўзлайдилар. Ўтган асрнинг охирги ўн йилликларига келиб ич-ичидан афтодаҳол бўлиб қолган собиқ даврнинг корчалонлари емирилиб бўлган тузумни сақлаб қолиш учун турли найранг, республикамиз халқига туҳмат ва камситишни авж олдирган ўта мураккаб пайтда – 1991 йилнинг 1 сентябрь куни собиқ иттифоқдош республиклар орасида биринчи бўлиб Ўзбекистонни мустқил давлат деб эълон қилган Ислом Каримов қалбида жасорат, ўзига ва халқига ишонч қанчалар юксак эканини чорак асрлик фаолияти исботлаб, асослаб кетди.

Мамлакатимизнинг марказий ва чекка худудларида бирдек амалга оширилган ободонлаштириш; тиббиёт, маданий-маиший, халқ таълими соҳасидаги ислоҳотларнинг ижобий самаралари; шаҳару қишлоқларни, вилоятларни бир-бирига боғлайдиган кенг замонавий трассалар ҳамда кўприклар; ҳар томонлама соғлом она ва бола – баркамол авлодни вояга етказиш учун амалга оширилган изчил табдирларнинг натижаси – оналар ва болалар ўлимининг камайиши; республикамизнинг дунё автомобилсиз давлатлари қаторидан ўрин олиши; ернинг ҳақиқий эгаси – деҳқонга топширилиши туфайли бозорларимиздаги мўл-кўллигу арзончилик, дастурхонларимиз тўкинлиги; халқаро спорт мусобақаларида шоҳсупанинг юқорисидан ўрин олган ўғил-қизларимизни ва улар тимсолида Ўзбекистонни шарафлаб мадҳиямиз янграши; Ибн Сино, Беруний, Фарғоний, Мирзо Улуғбек каби дунё илм-фани осмонининг юлдузлари авлоди – бизнинг ўсмир, ёшлар фарзандларимизнинг халқаро олимпиадалар, танловларда мутлоқ ғолиб бўлишлари... – эҳ-ҳе, жонажон Ватанимиз ҳаётининг барча соҳаларида эришилган ютуқлар саноғининг адоғи йўқ. Зеро, Биринчи Президентимиз бу ишларнинг барчасини ақлу тафаккур торозусида сарҳисоб қилиб тараққиётнинг “ўзбек модели”ни яратдилар, ҳаётга татбиқ этдилар.

Халқимизда узоқ ва ибратли умр кечириб, эл-юрт ҳурмат-эъзозини қозонган инсонларни сўнгги йўлга кузатишни “Ўша азиз одамнинг тўйи” деб аташ расми ҳам бор. Тафаккур қилсак, энг улуғ неъмат – умрни ўз халқининг тинчлик-осойишталиги, фаровонлиги, маънавий юксалиши, Ватан озодлигию юбодлиги йўлида беҳисоб эзгу ишларга сарфлаб, Парвардигори олам хузурига халқнинг муҳаббати, эҳтироми, дуоларига кўмилиб йўл олиш чин бахт эмасми? Ҳа, Ислом Каримовнинг охиратлари ҳам обод бўлишини кўзларию юзларида изтироб, сўзларида туганмас меҳр билан тилаган миллионлаб кишиларнинг дуо ва фотиҳалари ижобат бўлишини Яратгандан сўраймиз. 

Ислом Каримов ҳаёти ва фаолияти элим, юртим деб ёниб яшашни ният қилган ҳар бир инсон учун ибратдир, иншоаллоҳ. Шунинг учун ҳам Республикамиз Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил 25 январда эълон қилинган “Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Абдуғаниевич Каримовнинг хотирасини абадийлаштириш тўғрисида”ги Қарори, унда ҳар йили 30 январь кунини Биринчи Президентимиз Ислом Каримов туғилган кун сифатида кенг нишонлаш, 2 сентябрь кунини Хотира куни сифатида ёд этиш белгилаб қўйилгани халқимизнинг дилидаги гап бўлди. 

Яхшилар ёди тарихда, авлодлар хотирасида ифтихор бўлиб қолаверади, улар бошлаган хайрли янги қутлуғ режаларга пиллапоя бўлади. Зеро, Президентимиз Шавкат Мирзиёев айтганларидек, “Барчамиз учун азиз ва қадрли бўлган Ислом Абдуғаниевич Киримов бугун орамизда йўқ. Бироқ Биринчи Президентимиз томонидан ишлаб чиқилган тараққиётнинг “ўзбек модели”ни амалга ошириш ва замонавий давлат барпо этиш  борасидаги стратегик тамойилларга биз ўз ишимизда доимо суянамиз”. 

Муҳтарама УЛУҒОВА

Юнусобод тумани 19-мавзеида жойлашган “Увайсий” маҳалла маркази 13 та кўп қаватли уй, 32 гектардан ортиқ ер майдонини ўз ичига олади, унда 5,5 мингга яқин аҳоли истиқомат қилмоқда.

Ушбу маҳаллага Президентимиз Шавкат Мирзиёев 2016 йилнинг сентябрь ойида ташриф буюриб, бу маҳаллани “Замонавий маҳалла” намунавий лойиҳаси асосида бунёд этиш, ободонлаштириш ишларини ўтказиш юзасидан топшириқ ҳамда кўрсатмалар берган эдилар. Қисқа муддат ичида маҳаллада таъмирлаш ва кўкаламзорлаштириш ишлари амалга оширилди.

Олти ой ичида “Увайсий” маҳалла марказида маҳалла оқсоқоли, маслаҳатчилари, профилактика инспектори учун хоналар, қариялар учун дам олиш хонаси, замонавий жиҳозлар ҳамда компьютерлар билан таъминланган кутубхона, соябонлар, болалар ўқув маркази ҳамда дам олиш майдонлари, ўриндиқлар, болалар учун спорт майдончаси, фавворалар, гўзаллик салони, савдо шохобчаси, нонвойхона қуриб битказилди, аҳоли фойдаланишига топширилди.

Бу каби бунёдкорлик, яратувчанлик, ташаббускорликларнинг барчаси одамларнинг ҳаётидан мамнун, жамиятдан рози бўлиб яшашига қаратилгани янада қувонарлидир.  

Айниқса,  маҳаллада кутубхонанинг фаолият юритиши ёшларда китоб мутолаасига рағбат уйғотишда, бўш вақтларини мазмунли ташкил этишда муҳим аҳамият касб этмоқда. Ушбу кутубхона замонавий жиҳозлар, икки мингдан ортиқ турли мавзулардаги адабиётлар ҳамда компьютерлар билан таъминланган. Компьютерлар орқали интернет тармоғига уланиш ҳамда фойдали сайтларга кириш имконияти мавжуд.  

Кутубхонанинг юқори қисмига Юртбошимизнинг қуйидаги сўзлари битилган: “Ёшларнинг китоб ўқишга бўлган қизиқишини оширишга, уларни китоб билан дўст бўлишига, аҳолининг китобхонлик савиясини янада оширишга алоҳида эътибор қаратиш лозим”.

Мамлакатимиз раҳбари олиб борилган бунёдкорлик ишлари билан танишиш мақсадида ушбу маҳаллага иккинчи бора ташриф буюриб, кутубхона фаолиятни юксак баҳолаб: “Бу кутубхонани Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонасининг филиали сифатида ташкил этиш, кутубхоначи мутахассисини ишга олиш ҳамда кутубхонадаги китоблар базасини ҳар уч ойда янгилаб туриш лозим”, деган фикрларни билдирдилар.

Даврон НУРМУҲАММАД тайёрлади.

Шаҳзод ШОМАНСУРОВ суратга олди.

Аллоҳ ярлақаган ўзбекни азал,

Истибдод авжига чиққан бир маҳал,

Сиздек ўғлон берди, доно, бебадал,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Тенг ҳуқуқли, азим, мустақил давлат,

Тезда кучга тўлиб, қучди саодат,

Сиз туфайли бахтга юз тутди миллат,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Барҳам топди бари зулму хиёнат,

Қаддини тиклади, дину диёнат,

Асрий дуоларким топди ижобат,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Ҳар соҳа ривожда, эътибор беҳад,

Улуғ аждодларга кўрсатиб ҳурмат,

Ўзбекни оламга этдингиз ибрат,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Қатағон қилинган беайб аждод,

Сиз сабаб оқланди, номи барҳаёт,

Азизларнинг руҳин шод айлаган зот,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Имом Бухорийнинг маркази аъло,

Тадқиқот, маърифат иши беҳамто,

Заковатингизга таҳсинда дунё,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Эмин-эркин қилиб Қуръон тиловат,

Безовта юраклар топди ҳаловат,

Тазйиқсиз қилинар тоат-ибодат,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Қилган ишларингиз кўлами чексиз,

Таъриф-тавсифига каломдир ожиз,

Халқ деб ёнган сиймо, нияти холис,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Иқтисод, сиёсат, мафкура бари,

Бўлдингиз тинчликнинг буюк сарвари,

Миллатлар тотувдир қондош сингари,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Ҳаж сари очилди йўлимиз равон,

Масжид, зиёратгоҳ обод, чароғон,

Сизга дуодадир ҳар битта инсон,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Темурий сонийсиз, соҳиби даврон,

Истиқлол йўлида улуғвор карвон,

Ўзбекистон номи элларда достон,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Халқ раъйи, истаги сиз учун дастур,

Ўзбекман деганнинг дилида ғурур,

Мислсиз раҳнамо, оловқалб, ёвқур,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Аллоҳ даргоҳига юзланган чоғи,

Куйдирди дилларни ҳажрингиз доғи,

Эй улуғ миллатнинг кўзу қароғи,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Туркманда, русда ҳам сиз учун ёдгор,

Ўзбек ўғлонига ҳурмат ифтихор,

Дунёни лол этган доно шаҳсувор,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Ортингизда қолди, муносиб издош,

Шавкатли раҳнамо элга чин сирдош,

Токи маҳшаргача руҳингиз қўлдош,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Абдулаҳад каби миллионлаб инсон,

Ёдлаб руҳингизни шод этар чандон,

Тарих саҳнасида миллий қаҳрамон,

Ислом ота, абад қалбимиздасиз.

Абдулаҳад қори Шаҳрихоний,

Бўз тумани бош имом-хатиби
MUSLIM.UZ

Халқимиз орасида миллий қадриятларимиз ила йўғрилган жуда кўп удумларимиз бор. Бу одатлар ота-боболаримиз замонасидан бери  риоя қилиниб келингани боис, одатлар асосини дин ташкил қилади деган тушунчада бўлишган.

Маълумки никоҳ икки ёшнинг оила деб аталмиш жамиятнинг бир бўлагини яратилишидир. Никоҳ маросими билан боғлиқ турли  одатлар борки, шулар  борасида фикр юритмоқчимиз.

Никоҳнинг илк кечаси  янгалар томонидан турли иримлар қилинади. Бу одатлардан ойна, косада ширин сув ва Қуръон китоб олиб кирилади. Келин-куёв ойнага қараб ўз ниятларини баён қилишлари керак. Бу каби одатларнинг ҳеч бири шариатда кўрсатилмаган. Аммо бу олдинги вақтлар жорий қилинган одат бўлиб, келин-куёвлар илк бор  бир-бирларини чимилдиқда кўришганлари учун ойна орқали бир-бирлари билан танишишган. Ҳозирги вақтда эса бундай удумга ҳожат йўқ, чунки никоҳдан олдин келин-куёв бир-бирларини таниб улгуришади. Ширин сувдан ичиб яхши ниятлар қилинади. Буларнинг ҳаммаси чаққон янгалар орқали амалга оширилади.

Ҳаммасидан ҳам ўтиб тушадигани куёв томондан бир аёл, келин томондан бир аёл бўлиб, келин-куёвларнинг кроватида ётиб беришади. Кейин “туғди” маросими қилинади. Янгалар ёстиқни ўраб, унга алла айтишни бошлашади. Алла айтганга эса атрофдагилар пул беришади.  Шундан кейин “патнис чалиш” ирими бошланади.  То келин томонидан бирор нарса ундиришмагунча патниснинг овози тинмайди.
Аслида Аллоҳнинг каломидан ўқиб, келин-куёв учун чиройли дуолар қилиниши зарур.

Бошқа  ҳудудларда куёв келинни хонадонга олиб киришидан аввал аланга атрофида айлантириш  одати бор. Бу амал ҳам бидъат амаллардан бўлиб, одатда жинлардан асраш ёки бир-бирига иситиш мақсадида ўтказилади.

Келин-куёвни баланд қилиб тўшалган ўринга ётқизиб, устига кўрпа солиб қўйишади.   Ўрин атрофида аёллар эса тонг отар турли воқеаларни айтиб, гўёки келин-куёвларга ҳаётдан сабоқ беришади.

Никоҳ деб аталмиш бахт қасрининг илк кечасида турли одатлари-у, ирим-сиримлар эмас, балки  Яратгандан гўзал ниятлар ила шукрона намозларини ўқиш, дуолар қилиш даркор. Намоз ўқиб, дуолар қилиш  бир оз қўрқувда ва ҳаяжонда турган икки ёшни  тинчлантиради.

Салмон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:

“Қачон бирингиз бирор аёлга уйланса, қўшилиш кечасида икки ракаат намоз ўқисин, ун(келин)га ҳам ортида икки ракаат намоз ўқишини айтсин. Албатта, Аллоҳ уйда яхшиликни (пайдо) қилувчидир” (Баззор ривоят қилган).

Шунинг учун ҳам ёшларга куёв жўра, келинга янга танлашда диний илмга, тиббий маданиятга эга инсонлар танланади. Бу инсонларнинг янги ҳаёт қураётган ёшларга берадиган маслаҳатлари нафақат  никоҳнинг илк кечаси, балки ҳаёт давомида дуч келадиган муаммоларда биргалашиб ечим топиш, эр ва аёллик вазифалари,  бир-бирларини тушуниш, ишонч, қайнбўйинлар билан муносабатларда ўз самарасини беради. Келин янга ва куёв жўранинг вазифалари ўта масъулиятли бўлиб, уларни кўрсатган тўғри йўллари келин-куёвларнинг янги ҳаётга кўникишларида ёрдам беради.

Ўзаро ишонч, меҳр-муҳаббат, бир-бирини қувватлаш эса ҳайрли дуолар ила юзага келади. Жамиятимиздаги қурилаётган ҳар бир янги оила мукаммал бахтга, тинчлик-хотиржамлик ва болалар кулгусига тўла бўлишини Яратгандан сўраб қоламиз.

Мунира АБУБАКИРОВА

Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси