Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Алҳамду лиллаҳ вассалату вассаламу ала росулиллаҳ. Аммо баъд. Никоҳланиб оила қуриш инсоният ҳаётидаги энг муҳим ижтимоий воқеъалардан бири ҳисобланади. Зеро, Аллоҳ таолонинг бутун оламларни яратишида тузган ўзгармас тартиб интизомидан бири - барча жонзотлар қатори инсон зотини ҳам жуфт бўлиб яшашлиги, унинг ҳаётини давомийлигини мана шу жуфтликка асослаб қўйганлигидир.

Аллоҳ таоло инсон зотини азизу мукаррам қилиб яратди, уни яратган кўплаб мавжудотларидан афзал қилди. Унга ақл неъматини ато этиш орқали Ўзининг яратган махлуқотлари устида тафаккур қилиш, Унинг нақадар юксак илму ҳикмат соҳиби эканлигини англаш қобилиятини берди. Шунинг учун Қуръони каримнинг кўплаб оятларида Аллоҳ таоло бандаларини Ўзи яратган махлуқотлари устида тафаккур қилишга чақиради. Ана шундай оятларнинг бирида марҳамат қилади:

وَمِنْ آَيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآَيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

яъни: “Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир” (Рум сураси, 21-оят).

Ушбу ояти кариманинг маъносидан кўринадики, инсонларнинг оила қуриб, жуфт бўлиб яшашлари илоҳий бир мўъжиза бўлиб, унинг устида тафаккур қилиб кўришга арзигулик жиҳатлар жуда кўп экан. Буюк муфассирлардан бўлмиш Ибн Жарир Ат-Табарий раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Жомеъул баён ан таъвили ойил қуръон” асарларида ушбу оятни тафсир қилиб айтадилар: “Аллоҳ азза важалланинг хоҳлаган нарсани яратишга қодир эканлигига далолат қилувчи ҳужжатларидан бири, отангиз Одам алайҳиссаломнинг ором олиши учун унга ўзидан жуфтини яратиб берди. Яъни, Одам алайҳиссаломнинг қовурғасидан Ҳаввони яратди. Ўрталарингизда эру хотинлик туфайли меҳр-муҳаббат пайдо қилди. Мана шу меҳр-муҳаббат сабабли ва Раббингизнинг сизларга раҳмати боис бир-бирингиз билан силаи раҳмни боғлайсизлар, бирингиз бирингизга раҳм-шафқат кўрсатасизлар”. Абул Ҳасан Ал-Мовардий раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Ан-нукат вал уйун” номли китобларида шундай дейдилар: “Оятдаги “ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилди” жумласига уламолар тўрт хилда маъно берганлар. Биринчиси, иноқлик, бу – севги, меҳрибонлик, бу - шафқат. Иккинчиси, иноқлик, бу – жимоъ, меҳрибонлик, бу – фарзанд. Учинчиси, иноқлик, бу – катталарни суйиш, меҳрибонлик, бу – кичикларни алқаш. Тўртинчиси, эр-хотиннинг ўзаро бир-бирига меҳр-муҳаббат кўрсатишидир”. Исмоил Ибн Касир раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Тафсирул қуръанил азим” китобларида ушбу оятни қуйидагича тафсир қиладилар: “Аллоҳ таолонинг азаматига ва камоли қудратига далолат қилувчи ҳужжатлардан бири шуки, У сизларга жуфт бўлишлари учун ўз зотингиздан аёлларни яратди тоинки, уларга талпиниб ором олурсизлар. Агар бордию Одам зотининг ҳаммасини эркак жинсида яратиб, аёлларни бошқа махлуқотлардан, масалан жин ёки ҳайвонлардан қилганида эди, у ҳолда ўрталарингизда бундай унсу улфат эмас, балки нафрат ҳосил бўлган бўлур эди. Сўнгра, Аллоҳ таолонинг Бани одамга тамомий раҳмати ўлароқ жуфтларини ўз зотларидан қилиб, улар ўртасига иноқлик - у ҳам бўлса муҳаббат ва меҳрибонлик - у ҳам бўлса раҳм-шафқат солиб қўйди. Бинобарин, эркак киши ўз аёлини унга бўлган муҳаббати ёки меҳр-шафқати, ундан фарзанд кўрганлиги, зиммасида аёлига нафақа бериш мажбурияти борлиги ва аёли унга муҳтожлиги, ўрталарида унсу улфат мавжудлиги ва бошқа сабаблар туфайли ўз илкида тутиб туради”.

Аллоҳ таоло инсон зотини яратганда, унинг фитратига жуфтлик ҳаётига қизиқиш, ўзидан насл, зурриёт қолдириш ва бу дунёнинг бошқа матоларига бўлган майл истакни жойлаб қўйган. Инсон дунёга келар экан, секин-аста  ўсиб улғайиб борган сари ундаги жуфтлик ҳаётига бўлган майл истаги зуҳур қила бошлайди, бориб бориб киши ушбу майл истакка беихтиёр бўйин сунади. Бу ҳам Аллоҳ таолонинг бешак, бир ҳикмати илоҳиясидир. Чунки, агар Аллоҳ таоло инсонга бундай фитрат ато этмаганида дунё обод бўлмас, янги авлодлар туғилмас эди, балки инсониятнинг ҳаёти Одам Ато ва Момо Ҳаввонинг вафотлари билан ниҳоясига етган бўлур эди. Демак, Аллоҳ таоло Ўзидан халифа бўладиган инсонларни ер юзини обод қилиб яшашлари учун уларнинг табиатида дунё матосига нисбатан муҳаббатни пайдо қилиб қўйди. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ

яъни: “Одамларга аёллар, фарзандлар, уюм-уюм олтин-кумушлар, саман отлар, чорва моллари ва экинларга нисбатан меҳр қўйиш зийнатли қилиб қўйилди” (Оли Имрон сураси, 14-оят).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг бирида шундай марҳамат қилганлар: “Бу дунё матодир, ундаги энг яхши мато солиҳа аёлдир”. Шунинг учун Ислом дини таълимотида эркак киши ўзига жуфт танлашда умр йўлдоши бўладиган аёлнинг солиҳа бўлишига алоҳида эътибор қаратиши таъкидланган. Солиҳа аёл қандай бўлади, деган саволга Аллоҳ таолонинг каломида шундай дейилган: “(Аёллар ичида) солиҳалари – бу (Аллоҳга ва эрига) итоатли, ғойибга Аллоҳ сақлаганича ҳимоятли (яъни, эрларининг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)лардир” (Нисо сураси, 34-оят).

Ислом динида оила мавзуси энг муҳим масалалар қаторига қўйилган. Динимиз таълимотининг асоси бўлмиш Қуръони каримда оила ва унга оид масалалар жуда кенг ва батафсил баён қилинган. Жумладан, кимлар билан никоҳланиш мумкин, кимларга мумкин эмаслигидан тортиб, оила қурилгач унга ким раҳбарлик қилиши, эр ва ҳотиннинг ҳақ-ҳуқуқ ва бурчлари, оилада дунёга келадиган фарзандлар тарбияси, оналарнинг ўз фарзандларини эмизишлари муддатидан тортиб, шу муддат давомида отанинг она ва бола таъминотига эътиборли бўлиши масаласи, ҳатто эр-хотин ўртасида чиқиши мумкин бўлган можароларни қай тарзда ҳал қилиш, уларни яраштириш учун ҳар икки томондан адолатли ҳакамларни жалб этиш, ота-она вафот этганда улардан қоладиган мероснинг фарзандлар орасида қандай тақсим қилиниши, борингки, агар эр хотин ажралишга мажбур бўлган ҳолда қай тарзда ажрим қилиш ҳолатигача Аллоҳ таолонинг Ўзи каломида батафсил баён қилиб берган. Ўз навбатида, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам кўплаб ҳадисларида оила ва никоҳ масаласига қайта-қайта мурожаат қилганлар. Жумладан, ҳадисларининг бирида: “Сизларнинг энг яхшингиз ўз оила аҳлига яхши муомалада бўлганингиздир”, деб марҳамат қилганлар.

Динимизда оила масаласига бунчалик аҳамият берилишининг боиси шундаки, оила жамиятнинг асосий бўғини бўлиб, оиланинг тинч ва осойишталиги жамиятнинг осойишталигини таъминлайди. Зотан, тинч-тотув оилада файз, барака бўлади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда оила қурган кишилар агар фақир ва камбағал бўлсалар, уларни бой қилиб қўйишини ваъда қилган. “Нур” сурасида шундай марҳамат қилган: “Агар (улар) камбағал бўлсалар, Аллоҳ уларни ўз фазли билан бойитур. Аллоҳ (фазлу карами) кенг ва доно зотдир” (32-оят). Ибн Касир раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Тафсирул қуръанил азим” асарларида Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган қуйидаги сўзларини келтирадилар: “Оила ва никоҳ борасида Аллоҳ таоло сизларга буюрган ишларга амал қилсангизлар, Аллоҳ таоло ҳам сизларни бой қилиб қўйиши ҳақидаги ваъдасини бажаради”. Бойлик дегани, бу нисбий тушунча бўлиб, том маънода қаноат демакдир. Дарҳақиқат, оиланинг мустаҳкам бўлишлиги бир жиҳатдан эр-хотиннинг сабру қаноатли бўлишига ҳам боғлиқ. Борига қаноат қилмаган оилада кўраётган кунидан нолишлик, натижада эр-хотин орасида келишмовчилик пайдо бўлади. Айниқса, аёл киши эрининг топганига қаноат қилиб яшаши - эр танбаллик қилмасдан, ўзининг зиммасидаги оилани нафақа билан таъминлаш борасидаги мажбуриятини бажараётган бўлса – жуда ҳам муҳимдир. Қолаверса, эр-хотин ўзаро аҳил ва тинч яшайдиган оилада дунёга келган фарзандларга етарли даражада таълим-тарбия, ахлоқ-одоб бериш имкони бўлади. Бундай оилада тарбия топган фарзандлар жамиятда намунали бўлиб, унда ўз ўринларига эга бўладилар, ҳатто жамиятни ҳар сохада тараққий топишига хисса қўшадилар. Аксинча, оила нотинч, носоғлом бўлса ундан атрофдагилар ҳам тинчини йўқотади, бундай оилада дунёга келиб, вояга етадиган фарзандлар ҳам аксар ҳолларда ноқобил бўлиб вояга етиши натижасида, жамиятда турли хилдаги нотинчликлар, ҳатто жиноятлар ҳам кўпаяди. Демак, ҳар икки ҳолатда ҳам оиланинг жамиятга ижобий ёки салбий таъсири сезилади.

Минг афсуски, кейинги вақтларда оилаларнинг ажралиш ҳолатлари кўплаб кузатилмоқда. Бу ҳам ўз навбатида жамиятда нохуш ҳолатларнинг юзага келишига сабаб бўлади. Ажримлар туфайли қудачилик ришталари узилади, яқинлар ўзаро адоватли кишиларга айланадилар. Ўртадаги фарзандлар аросатда қолиб, аксарият ҳолларда моддий, маънавий ва руҳий жиҳатдан тўла-тўкис тарбия топиш имкониятини йўқотадилар. Ва ҳоказо, ажримларнинг салбий оқибатлари ҳозирги кунда барчага кундай равшан бўлиб қолди.

Шунинг учун ҳам ўзининг бугуни ва келажагини ўйлаган ҳар қандай жамият оила ва никоҳ масаласига жуда катта эътибор ва аҳамият билан қараган. Зеро, оилага, ёшларнинг никоҳига эътибор қаратган жамиятда доимо соғлом муҳит ҳукм суради.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари                               

 Ҳ.Ишматбеков.

Ушбу тадқиқотда 34500 киши иштирок этди. Унинг натижасида “Уйланиш руҳий барқарорликка эришишга ёрдам бериб, сиқилиш, безовталикни пасайтирар экан” деган хулосага келинди. Шунингдек, ушбу тадқиқот никоҳнинг эркак ва аёл саломатлигига катта фойдаси борлигини, ажралиш эса руҳий изтиробларга, юрак касалликлари ва ҳатто саратонга олиб боришини кўрсатди.

Биз доим айтиб келамизки, Қуръони Карим ва Суннатда келган таълимотлар инсоннинг бахт-саодатига эришишига сабаб бўлади. Уйланиш, никоҳ Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг таъкидланган суннатларидан бўлиб, ундан юз ўгириш шариат ҳукмидан юз ўгиришдир.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

“Ва сизларга сокинлик топишингиз учун ўзингиздан жуфтлар яратганлиги ва ораларингизда севги ва марҳаматни солиб қўйгани (ҳам) Унинг оят-белгиларидандир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган қавмлар учун оят-белгилар бордир” (Рум сураси, 21-оят).

Оятда айтилган севги, марҳамат ва сокинлик никоҳ боғлангандагина ҳосил бўлади. Аниқроғи, Аллоҳ таоло биз бандалар никоҳланганимизда бизнинг қалбимизда севги, марҳамат ва сокинликни пайдо қилади.

Ҳеч бир динга эътиқод қилмайдиган кишилар никоҳланиб яшашдан бош тортганлари ва аёл киши билан никоҳсиз равишда жинсий муносабатга киришганлари учун ундай кимсаларда жинсий касалликлар турли кўринишларда намоён бўлмоқда. Бугун тери-таносил ва бошқа жинсий касалликлар ғарб жамиятини ўз домига тортиб кетмоқда. Маълумотларга қараганда, америкалик гўдакларнинг 13 фоизи руҳий изтироблардан азият чекмоқда.

Энди мусулмонлар яшайдиган жамиятларга қарасак, биз мусулмонлар яшайдиган жамиятларда руҳий изтироблар, ўз жонига қасд қилиш ва жинсий хасталиклар фаҳш муносабатлар кенг ёйилган жамиятлардагига нисбатан жуда ҳам оз миқдордадир. Мана шунинг ўзиёқ Ислом таълимоти инсоният учун нақадар муҳим ва фойдали эканини кўрсатади.

Бугунги кунда ғарблик олимлар оилали инсонлар устида олиб бораётган кўплаб тадқиқотларидан келиб чиқиб, ўзлари яшаётган мамлакатлардаги кишиларни никоҳ асосида яшашга чақириб, жамиятни турли хасталиклардан ва наслларнинг бузилишидан халос қилишга уринмоқдалар.

Ғарблик кишиларнинг кўплари оиласиз, бўйдоқ ўтаётганлари ҳам уларда турли касалликлар бўй кўрсатишига, насллар барбод бўлишига олиб келаётгани учун олимлар кишиларни оила қуриб яшашга чақирмоқдалар. Улар “Уйланиш бўйдоқ ўтишдан афзалдир” деб баралла айтмоқдалар. Ислом дини бу гапни бундан ўн тўрт аср олдин айтмаганмиди?! Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Исломда таркидунёчилик йўқ!” деб марҳамат қилганлар.

Мана бу ҳадисга эътибор берайлик:

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Уч кишилик гуруҳ Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаларининг уйларига Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ибодатлари ҳақида сўраб келди. Бас, уларга (бу ҳақда) хабар берилганида худди у(ибодат)ни оз санагандай бўлдилар. Шунда улар:

«Биз қаёқда-ю, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қаёқдалар, у зотнинг ўтгану қолган гуноҳлари мағфират қилинган», дедилар.

Улардан бири:

«Мен абадул абад тунларни намоз ўқиш билан ўтказаман», деди. Бошқаси эса:

«Мен умрбод рўза тутаман, оғзим очиқ юрмайман», деди. Яна бошқа бири:

«Мен аёллардан четда бўламан, абадул абад уйланмайман», деди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг олдиларига келиб:

«Шундай, шундай, деганлар сизларми?! Аммо Аллоҳга қасамки, мен Аллоҳдан энг қўрқувчироғингизман ва Унга энг тақводорингизман. Лекин рўза ҳам тутаман, оғзим очиқ ҳам бўлади. Намоз ҳам ўқийман, ухлайман ҳам, аёлларга уйланаман ҳам. Бас, ким менинг суннатимдан юз ўгирса, мендан эмас», дедилар». Икки шайх ва Насаий ривоят қилганлар.

Уйланиш кишининг саратондан сақланишига сабаб бўлар экан.

Уйланиш инсон танасидаги иммун тизимининг кучайишига ва мустаҳкамланишига хизмат қилар экан.

Уйланганлар уйланмаганларга нисбатан кўпроқ умр кўрар эканлар.

Уйланиш саломатликни бир маромда туришига сабаб бўлади.

Никоҳ асосида оила қуриб яшаш шу никоҳ орқали туғиладиган болаларнинг келажаклари, руҳий ҳолатлари учун ҳам жуда фойдали экан.

Бўйдоқлардан кўра уйланганлар таналарининг саломатлигидан кўпроқ ҳузурланар эканлар.

Уйланганлар ўзларини кўпроқ бахтли ҳис қилишар экан.

Никоҳсиз равишда жинсий муносабатга киришадиганлар никоҳ асосида жинсий яқинлик қиладиганларга нисбатан ўзларини жуда хавотирли, безовта ва нотинч ҳисоблар эканлар.

Аллоҳ таоло барчамизни Ўзининг ҳидоятидан айирмасин ва хотимамизни гўзал қилсин!

Абдуддоим Каҳел мақоласи асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Қизалоқнинг қўлларида иккита олма бор эди. Онаси ундан “Қизим, олманинг биттасини менга бер” деб сўради. Қиз онасига тикилиб турди-да, кейин қўлидаги олмаларни бирин-кетин тишлади. Онаси қизининг бу ишидан бироз хафа бўлиб, “Меҳр билан боққан қизим шундай қилдия” деган нарса хаёлидан ўтди. Ўз қизидан бундай муомалани кутмаганди. Қизидан узоқлашиб, бошқа хонага чиқмоқчи бўлганида, қизи унинг ортидан чақирди ва “Онажон, мана буниси ширинроқ экан” деди-да, олмаларнинг бирини онасига узатди.

Қизалоқ онасига ширин олма бериш учун уларни тишлаб кўрганди. Онаси эса бу ҳолни бироз нотўғри тушунди ва қизидан хафа бўла бошлади. Қизининг гапидан кейин она ундан бекорга хафа бўлганини англади.

Ҳар қанча илмли, тажрибали ва дунёқараши кенг инсон бўлманг, бошқалар ҳақида ҳукм чиқаришга шошилманг. Одамларга ўз мақсадларини баён қилиб беришлари учун имкон беринг.

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Муқаддас динимиз таълимотига кўра илмларига амал қилувчи уламолар Аллоҳ таоло ҳузурида энг шаънлари улуғ, қадрлари юксак зотлар ҳисобланади. Кўплаб ҳадис ва асарларда уларнинг қадамлари остига фаришталар қанот ёзишлари, еру осмондаги барча мавжудотлар ҳатто сув остидаги балиқлар ҳам истиғфор айтишлари айтиб ўтилган.

Шундай экан уламоларни қадрлаш ва эҳтиром қилиш шаръан вожиб амаллардандир. Зеро уламолар анбиёларнинг меросхўрларидир. анбиёлар молу дунёни эмас, балки илмни мерос қолдиргандирлар. Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг“Мужодала” сурасида марҳамат қилиб “Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур”деган бўлса, “Зумар” сурасида: “Айтинг: «Биладиганлар билан билмайдиганлар тенг бўлурми?!” деган (9 оят). Яъни олимлар билан жоҳил-илмсизлар Аллоҳнинг ҳузурида ҳам, жазо ва мукофотда ҳам тенг бўлмайдилар. Шундай экан илм аҳлларига нисбатан одобсизлик қилмаслик, уларга азият бермаслик лозим.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам “Аллоҳ таоло “Ким менга яқин бўлган бир бандамга нисбатан душманлик қилса унга қарши уруш эълон қилурман” деди” деганлар (Имом Бухорий ривояти). Ушбу ҳадисни изоҳлаб имом Абу Ҳанифа ва имом Шофеъий (р.а.) “агар уламолар Аллоҳга яқин бўлишмаса ким ҳам у зотга яқин бўларди?!” дейишган.

Аллоҳ таоло “Ҳужурот” сурасида шундай марҳамат қилган: “Эй, мўминлар! Кўпгумон(лар)дан четланингиз! Чунки баъзи гумон(лар) гуноҳдир. (Ўзгалар айбини қидириб) жосуслик қилмангиз ва бирингиз бирингизни ғийбат қилмасин! Сизлардан бирор киши ўлган биродарининг гўштини ейишни хоҳлайдими?! Уни ёмон кўрасиз-ку, ахир! Аллоҳдан қўрқингиз...!”

ушбу ояти каримага яхшироқ эътибор қилсак, Аллоҳ таоло бизларни турли асоссиз гумонлардан, инсонларни айбларини қидириб юришдан ва шу билан бир қаторда одамларни ортларидан ғийбат қилишдан қайтармоқда. Оятда ғийбат қилган кишини ўз биродарини ўлганидан кейин гўштини ейиш билан баробар манфур амал экани таъкидланмоқда. Бир мусулмон киши бошқа бир мусулмонни ортидан ғийбат қилиши шу даражада разил бўлса олимларни ғийбат қилишни қандай баҳолаш мумкин?!

Машҳур муҳаддис олим Абул Қосим ибн Асокир илм аҳлларига одобсизлик қилган кишига насиҳат қилиб, шундай деган “билгинки, уламоларнинг гўштлари заҳарлидир. Ким бирор олимни ҳақорат қилса Аллоҳ таоло унинг ўлимидан аввал қалбини ўлими билан балога гирифтор қилади”.

Яъни илм аҳлларига нисбатан одобсизлик қилиб, улар йўқликларида ортиларидан гапирган киши гўё заҳарли гўшт егандек бўлади. Унинг бу қилган иши сабабли Аллоҳ таоло унинг ўзидан аввал қалб кўр қилиб қўяди.

Аллома ибн Нажжорнинг “тарих”ида Қози имом Абу Тоййибдан қилинган саҳиҳ ривоятда шундай воқеъни келтирилади “Биз Бағдоддаги жомеъ масжидда ўтирган эдик. Бир хуросонлик ёш йигит келиб, олимлардан бир масала ҳақида сўраб далилини талаб қилди. Шунда унга сўраган масаласини жавобини айтиб Абу Ҳурайа разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадис ушбу масаланинг далили эканини айтилди. Йигит: “Абу Ҳурайра ҳадиси ҳужжат бўладиган одам эмас” деди. У гапини тугатиб бўлмасдан “жомеъ” шифтидан катта бир қора илон тушди. Бу ҳолатни кўрган одамлар қўрқиб кетиб, ҳар томонга қоча бошлашди. Илон айни ўша йигитни таъқиб қиларди. Шунда йигитга қарата “ҳозир айтган гапингдан тавба қил” дейилди. У шошганича “тавба қилдим” деган эди илон ҳеч қандай из қолдирмай ортига қайтиб кетди”. Ушбу ҳикояни келтирган машҳур муҳаддис олим ибн Салоҳ “ушбу ривоят ишончли санад билан собит бўлган бўлиб, ривоят қилганларни барчаси ишончли кишилардир” деган.

Юқоридаги келтирилган ва ундан бошқа кўплаб шаръий далиллардан хулоса қиладиган бўлсак инсонларни, айниқса, илм аҳлларини ҳақорат қилиш, ортларидан ғийбат қилиш, одамлар ўртасида обрўсизлантиришга уруниш шаръан ҳаром амалдир. Аксинча уларни қадрлаш, ҳурмат қилиш, насихатларига қулоқ тутиш эса марғуб ва матлубдир. Ҳар бир инсон қўлидан келганича уларга нисбатан самимий бўлишга, ўзаро меҳр-муҳаббат асосида муомалада бўлишга ҳаракт қилиши лозим. Зеро хазрати Али разияллоҳу анҳу айтганларидек “Уламоларни яхши кўриш ҳам диёнатдандир”.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими мутахассиси,

Тошкент ислом институти ўқитувчиси Абдулатиф Турсунов

Умар розияллоҳу анҳу шаҳид этилганида Умму Гулсум розияллоҳу анҳо қаттиқ изтироб чекдилар. Бир куни икки биродари Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳумлар унинг олдига келиб:

• Ўзингга маълумки, сен мусулмон аёлларнинг саййидасисан. Қолаверса, сен улар кўп ҳурмат қиладиган муҳтарама аёлнинг қизисан. Агар сен ишни отамизга қоддирсанг, валлоҳи сени етимларидан бирига никоҳлайди. Аммо сен бой кишига турмушга чиқмоқчи бўлсанг, муҳаққақ, бу ишни уддалайсан, - дедилар.

Бу гаплари билан Умму Гулсумни ўз фикрига кўра мустақил ҳаракат қилишга чақираётган эдилар. Бундай қилишларининг ўзига хос сабаблари бор эди. Чунки оталарининг уйида яширинча Умму Гулсумнинг тўйига тайёргарлик кўрилаётганини эшитиб қолган эдилар. Бу гапларни эшитган Умму Гулсум розияллоҳу анҳо ўйланиб қолди. Шу пайт Али розияллоҳу анҳу қўлларида асо билан ичкарига кирдилар. Ўғиллари дарҳол уни салом бериб қаршилашди. Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу қизларини ёнларига ўтқаздилар. Аллоҳ таолога ҳамду сано айтганидан сўнг дедилар:

• Эй Фотиманинг ўғиллари! Сизни қанчалик севишнимни биласиз. Менинг олдимдаги даражангиз улуғдир. Мен сизни бошқа фарзандларимдан устун қўяман. Чунки сиз Аллоҳ Расулининг набираларисиз.

Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳу оталарига:

• Ҳа, тўғри айтяпсиз. Аллоҳ сизга марҳамат этсин, биз ила сизга хайр-эҳсон этсин, - дейишди.

Сўнг Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу кизларига шундай дедилар:

• Эй қизим, Аллоҳ таоло сенинг ишингни менга қолдирди. Турмушга чиққан эдинг, тул қолдинг. Сенинг ишингни энди мен зиммамга олиб, сени узатмоқчиман...

Умму Гулсум:

• Отажон, мен бир аёлман. Мен ҳам бошқа аёлларнинг хоҳлаганини истайман. Улар эришган мол-дунёга мен ҳам ноил бўлишни хоҳлайман. Мени ўз ҳолимга қўйинг, ўз ишимни ўзим ўйлаб, бир қарор берай, - деди.

Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу вазиятни тушундилар.

• Аллоҳга қасамки, сен айтгандек бўлмайди, эй қизим! Бу фикр сендан чиқмаган. Бундай гапни шу икки кишидан бошқа ҳеч ким айтмайди, - дедилар.

Сўнгра жаҳл билан ўринларидан туриб:

• Валлоҳи, сен менинг айтганимни қилмагунингча улар билан асло гаплашмайман, - дедилар.

Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳумолар оталарининг жуда ҳам ғазабланганини тушундилар. Этакларига ёпишиб:

• Отажон, ўтиринг, - дедилар.

— Валлоҳи, сизнинг хафа бўлишнгизга биз чидолмаймиз. Эй Умму Гулсум, сен ишни отамизга қолдир, — дея ёлворишди.

Умму Гулсум розияллоҳу анҳу ҳам:

• Майли, отам айтганидек бўлсин, - деди.

Бироз олдин шиддатли бўроннинг бошланишидан хабар берган қора булутлар тарқалиб, уйнинг ҳар тарафига яна ҳузур-ҳаловат қайтиб келди.

Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу бева қизини биродарининг ўғли Авн ибн Жаъфар билан никоҳладилар. Эҳтиёжлари учун Умму Гулсум розияллоҳу анҳуга тўрт минг дирҳам пул бердилар.

Умму Гулсум розияллоҳу анҳо Авн ибн Жаъфар билан бахтиёр яшай бошлади. Чунки Ибн Жаъфар отаси каби юмшоқ табиатли ва нозик қалбли, ақлли киши эди. Умму Гулсум ҳам эрининг ҳақларини ҳурмат қилувчи вафодор завжа эди.

Саидаброр Умаров тайёрлади