Буқаламун ўзи тушиб қолган табиий шароитга қараб тусини, рангини, кўринишини тез ўзгартира олиши билан маълум ва машҳур. Бундан ташқари кўплаб ҳайвонлар, қушлар, амфибиялар (сувда ва қуруқликда яшовчилар, масалан, қурбақа, тошбақа, калтакесак, илон кабилар) ва ҳашаротларда ҳам мана шундай хусусият бор. Улар душмандан ҳимояланиш, бирор хавфдан сақланиш ёки муваффақиятли ов қилиш, ўлжани чўчитиб юбормаслик, унга ўзини сездирмаслик мақсадида тусини, терисининг рангини ўзгартириб, ўзи турган жойга, масалан, қор, дарахт, барг, шох-шабба, майса, қуриган ўсимлик, лой, хазон, тош, қум, харсангтош, сув турган муҳитга мослашади ва шу тариқа душман ва ўлжа кўзига кўринмасликка уринади. Буни фан тилида “Мимикрия”, “Маскировка” (тақлид қилиш) деб аталади. Бир турдаги ҳайвонларнинг турли рангларда кўриниши Аллоҳ таолонинг қудратига далолат қилувчи белгилардандир.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ

“Шунингдек, одамлардан, ҳайвонлардан ва чорвалардан ҳам турли ранглардагиларини чиқардик. Аллоҳдан бандалари ичидан фақат олимларигина қўрқарлар. Албатта, Аллоҳ азиз ва ўта мағфиратли зотдир”. (Аллоҳ таолонинг қудратини ҳис этиб, уларнинг яратувчиси борлигини англаб етиб, ақли билан Аллоҳни топган ва ундан қўрққан одамгина олим ҳисобланади. Аммо мазкур махлуқотларнинг тарихи, тузулиши, таркибидаги моддалари, хусусиятлари ва бошқа турли маълумотларини тўлиқ ўрганиб, уларни яратган зот Аллоҳни танимаган ва ундан қўрқмаган одам ўта жоҳил ҳисобланади.) (Фотир сураси, 28-оят).

Қуйида ўзининг тақлид усулини қўллашга усталиги билан машҳур бўлган бир қанча ҳайвонларни келтирамиз. Расмга алоқадор изоҳ ўша расмнинг устига ёзилган.

Харсангтош орасидаги олмахон

Дарахт олдида турган бойўғли

Дарахт ковагида турган бойўғли

Барг ичидаги қурт

Тошлоқ жойда кетаётган ўргимчак

Дарахтдаги калтакесак

Хазон устидаги бақа

Мослашувчан қуртлар

Дарахтдаги капалак

Ўлжасини пойлаётган леопард

Дарахтдаги ўргимчак

Денгиз оти

Шохдаги буқаламун

Қуриган майсалар орасидаги импала (кийикнинг бир тури)

Дарахтга тирмашаётган бақа

Дарахт шохлари орасидан кузатиб турган жирафа

Оқ куропаткалар

Баргсимон ҳашарот

Баргдаги капалак

Дарахтдаги капалак

Тошлоқ жойда ётган шақилдоқ илон

Гул устидаги ўргимчак

Қутб қуёни

Қутб бўрилари

Қутб айиғи

Шимол буғуси

Қутб бойўғлиси

Интернет материаллари асосида

Нозимжон ИМИНЖОНОВ

тайёрлади

Жорий йилда Юртимиздан етти мингдан зиёд зиёратчилар Ҳаж зиёратини адо этишлари режалаштирилган бўлиб, улардан бир қисми Саудия Арабистонига етказилган.

Мадина ва Макка шаҳарларида бўлиб турган вакилларимизнинг маълум қилишларича Ҳажни адо этишга тайёрланаётган юртдошларимиз ўзлари учун яратилган шароитлар, турар жой, овқатланишни юқори даражада ташкил этилганлиги учун Юртбошимизга, Диний идора раҳбарияти ҳамда ташкилий гуруҳ аъзоларига ўз миннатдорликларини изҳор этган ҳолда мактуб йўлладилар.

Ушбу мактубда: "2018 йилда Ҳаж ва Умра зиёратига келган зиёратчилар, Мадина шаҳрида ташкилотчилар томонидан кўрсатилган барча хизматлардан жуда хурсанд бўлдик. Чунки меҳмонхонада жуда қулай шароитлар яратилди, витаминларга бой бўлган озиқ-овқатлар билан таъминландик, зарур бўлган тиббий ёрдам кўрсатилди, зиёратларга чиқиб, кўп маълумотларга эга бўлдик", дея битилган.

Шундай мазмундаги миннатдорлик мактублари келишда давом этмоқда.

Мадина, 5 август

ЎМИ Матбуот хизмати

Аввалроқ Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита ҳамда Мусулмонлар идораси вакиллари Саудия Арабистонида бўлиб тургани ҳақида хабар берган эдик.

Ўзбекистон Мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси ўринбосари Нуриймон Абулҳасан мусулмон мамлакатларидан келган уламолар билан қатор учрашувлар ўтказдилар.

Хусусан, Мадина шаҳридаги Тойба университети профессори, ҳанафий олим, фақиҳ ва муҳаққиқ Саид Бекдош билан 30 июль куни илмий учрашув ташкил этилган. Ушбу учрашувда шайх Саид Бекдош қадимий қўлёзмаларни жамлаб, илмий тадқиқот асосида замонавий шаклда нашр этиш учун тайёрлаган ҳанафий мазҳабининг қадимий, буюк ва мўътабар китобларини Ўзбекистонда илк марта чоп этишга келишиб олинди. Келишувга кўра, юртимизда яшаб ўтган буюк уламолардан бўлмиш имом Марғинонийнинг «Ҳидоя» номли асари шу йил юртимизда нашр этилади.

«Ҳидоя» китоби ислом фиқҳида, хусусан, ҳанафий мазҳабида ёзилган мўътабар ва мукаммал асарлардан биридир. Асар муаллифи имом Бурҳониддин Марғиноний милодий ХII асрнинг забардаст фақиҳи ва имоми бўлган. «Ҳидоя» асрлар давомида ислом ҳуқуқшунослиги бўйича энг машҳур манба сифатида фойдаланиб келинган бўлиб, ҳозиргача жаҳоннинг энг нуфузли олийгоҳлари фиқҳ факультетларида ушбу китоб талабалар сўнгги босқичда ўқийдиган асосий қўлланма саналади.

Мазкур муборак китобни ислом оламида биринчи марта юксак илмий тадқиқот асосида нашрга тайёрлаган профессор, шариат фанлари доктори Саид Бекдош ўнлаб китоблар муаллифи, эллик томдан ортиқ қадимий асарларни илмий тадқиқ қилиб, чоп эттирган олим ва ҳанафий мазҳабининг етук фақиҳларидандир. Шубҳасиз, «Ҳидоя»дек асарнинг ўта сифатли ҳолатда, олтмишга яқин, баъзилари қарийб саккиз юз йиллик қадимий қўлёзмалар ва 120 га яқин шарҳлар асосида нашрга тайёрланган нусхаси юртимизда чоп этилиши Ўзбекистон мусулмонлари учун муносиб туҳфа бўлади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Инсон борки, албатта, бошқа кишилар билан алоқа қилмай яшай олмайди. Ўша алоқа асносида бошқаларнинг ҳақига хиёнат қилмаслик, ўзганинг ҳуқуқини поймол этмаслик ва қайси йўл билан бўлмасин зулм қилмасликка шариатимиз таълим беради. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам умрларининг охиридаги видолашув ҳажида кўп нарсаларни васият қилдилар. Ўшалар қаторида бошқа кишиларнинг молини ноҳақлик билан ейиш ҳаромлигини ҳам уқтириб, жумладан, бундай дедилар: “Огоҳ бўлинглар-ки, албатта, Аллоҳ таоло сизларга қонларингиз ва молларингизни (бир-бирингизга) ҳаром қилди” (Бухорий ривояти).

Инсонлар ўртасида бир-бирларининг ҳақига тажовуз қилиш, ҳозирги кунда савдо-сотиқларда кўп учрамоқда. Савдода ёлғон гапириш ва ўлчовда хиёнат қилиш энг ёмон амаллардан биридир. Ислом дини эса доимо адолатли бўлишга ва ўзганинг ҳақини ноҳақлик билан емасликка буюради. Илгари ўтган қавмларнинг бошига келган офатлар уларнинг ўзаро олди-бердиларида қилган хиёнатлари сабабли келгандир. Чунки кишилар савдода тўғри турсалар баракот ёғилади, акс ҳолда жамият таназзулга юз тутади. Ўзининг ҳаётида ва касбида ўлчов билан иш юритадиганлар, албатта, ҳалокат ва фалокатдан омонда бўлурлар.

Ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳу Бани Қайнуқоъ бозоридан хурмо сотиб олардилар ва Мадинага келтириб сотар эдилар. Бозорга тўкиб, миқдорини айтардилар. Харидор ҳам тарозида тортмасдан сотиб олар эди. Буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эшитиб, Ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳуга: «Қачонки бирор нарсани сотсанг, ўлчаб (ёки тарозида тортиб) бер, бирор нарса сотиб олсанг ўлчатиб (ёки тарозида торттириб) ол» (Имом Бухорий ривояти).

Ҳадиснинг маъноси шундайки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бошқаларнинг ҳақидан эҳтиёт бўлиш учун ўлчовлар билан савдо қилишга буюрдилар. Ҳатто ўлчов ва тарозида тортиш меҳнати ҳам сотувчининг зиммасида бўлади. Агар сотиладиган молни пуллик тарозида тортилса ҳам, пулини сотувчи тўлайди.

Муслим АТАЕВ,

Фатво бўлими ходими

ЎМИ Матбуот хизмати