Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулулллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Қайси бирингиз ётоғига ётса, изорининг ички тарафи билан тўшагини қоқиб юборсин. Зеро, у ўзидан кейин тўшагига нима кирганини билмайди. Сўнгра бундай дейди: “Роббим! Номинг ила ётдим ва Сен ила тураман. Агар жонимни олсанг раҳм қил. Агар жонимни юборсанг (яъни, уйғонганда руҳи қайтарилиши) уни солиҳ бандаларингни сақлаганингдек асра” (Имом Бухорий ривояти).

Инсон ухлаш учун ётар экан, унинг танасидаги турли ҳашаротлар ва зарарли ҳужайралар танадан кўрпага ўтади. Ушбу зарарли ҳужайралар турли касалликларнинг ривожланишига сабаб бўлади. Ғарб олимлари ушбу ҳужайралар вақтида тозаланмаса, кўпайиб, касалликлар келтириб чиқаришини аниқладилар.

Ушбу муаммони бартараф этиш йўлларини бир неча йиллар давомида изладилар. Энг кучли тозалаш воситаларини ишлатиб, кўрпани ювдилар. Лекин ундаги зараркунанда ҳашаротлар қимир этгани ҳам йўқ. Охир оқибат кўрпани қўл билан уч марта қоқиб кўришди. Натижада, ўлик ҳужайра ва бошқа паразитлардан асар ҳам қолмади.

Қаранг, бу жуда ҳам осон, аммо савоби улкан, гуноҳларни кетказувчи, жаннатга етказувчи бўлган амалдир. Лекин дангасалигимиз, бепарволигимиз оқибатида бунга эътибор бермаймиз, амал қилмаймиз. Кўпчилигимиз ҳатто билмаймиз ҳам. Аввал билмасак, энди билиб олдик. Энди билганимизга амал қилайлик ва бошқаларга ҳам етказайлик.

Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини ёйилишига хизмат қилиш у зотга бўлган муҳаббат ва эҳтиромнинг юксак намунаси ҳисобланади. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларини аниқлик билан етказганларнинг ҳаққига: “Менинг гапимни эшитиб, ёдлаб, сингдириб, сўнгра етказган одамни Аллоҳ неъматлантирсин”, деб дуо қилганлар (Имом Термизий ривояти).

Аллоҳ таоло барчамизга ҳар бир ишда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига амал қилишимизга тавфиқ ато этсин, омийн!

Аллоҳумма солли ва саллим ъала Муҳаммадин ва ъала оли Муҳаммад

Даврон НУРМУҲАММАД

Ислом динида шундай атамалар борки, бу атамаларга Исломнинг илк даврларидан то бизнинг кунларга қадар мусулмонлар фақат ибодат маъносида қараганлар. Сабаби бу атамалар билан номланган ибодатлар диний манбаларимиз бўлган Қуръон ва суннатда мақталган. Шу билан бирга мусулмонлардаги самимий иймоннинг ҳақиқатини юзага чиқариб берадиган ибодатларнинг  баъзи бирларининг номи шу атамалар билан номланган.

Бугунги кунга келиб, мана шу атамаларни эшитган кишиларнинг қалбида қўрқув пайдо бўлгани ниҳоятда ачинарли ҳолдир. Нафақат мусулмонлар оммасига, балки, бутун динлар, миллат ва элат вакилларига бу калималарнинг асл маъно ва моҳиятини тўғри тушунтириб бериш бугунги кунда Ислом уламоларининг асосий вазифаларидан бири бўлиб қолмоқда. Сабаби бугун дунёнинг турли бурчакларида ўзининг қўпорувчилик ҳаракатларини амалга ошираётган баъзи манқуртлар айнан шу калималарни қайта қайта тилга олмоқда. Лекин Ислом дини террористик ҳаракатларга энг аввал қарши турувчи дин ҳисобланади. Қуръон ва суннатга амал қилган соф ақидали мусулмонлар,  тиллари билан ҳам дилларию қўллари билан ҳам бировга озор етказишдан йироқдадир. 

 Юқоридаги сўзларимиздан, ҳар бир кишида табиий равишда бир неча саволлар туғилиши мумкин. Хўш бу атамалар нималардан иборат, нима учун аксарият кишилар бу атамаларни эшитса қўрқувга тушади, мусулмонлар бу номланилган атамаларга қандай муносабатда бўлишлари керак ва ҳоказо.

Ислом динини ғаразли мақсадларини амалга ошириш учун ниқоб қилиб, баъзи мусулмонларнинг илмсизлигидан фойдаланган ва уларни ўз сафларига қўшган кучлар, муқаддас динимизнинг номига доғ туширишни ҳам олдиларида мақсад қилиб олганликлари бугун фош бўлмоқда. Улар турли тоифаларга бўлиниб , бугунги кунда дунёнинг турли жойларида, ваҳшиёна ҳаракатлари билан бутун инсониятга азият етказмоқдалар. Улар Аллоҳ таоло ман этиб, қатъий қайтарган ишлардан бири бўлмиш, ноҳақ инсонларнинг қонини тўкаётиб, «Аллоҳу акбар» калимасини талқин қилишмоқда. Шу билан бирга бу даҳшатли ёвузликларини интернет тармоқлари орқали тарқатишмоқда. Умуман бошқа динда бўлган кишилар , бу ҳолатларни кўрганда Ислом дини ҳақида ёмон тасаввурларга эга бўлишига шубҳа йўқ. Чунки уларда бу муқаддас дин ҳақида ҳеч қандай тушинча йўқ.

Ҳозирги кунда аксарият кишилар номини тилга олишга ҳам қўрқиб қолган бу аслида муқаддас саналмиш калималарнинг энг машҳурлари:«Ҳижрат», «жиҳод», «шаҳидлик», «халифалик», «салаф» каби каби калималардир.

Ҳозирги кунда кўпчилик эшитса ваҳимага тушадиган Исломий ибодатлардан бири “ҳижрат”  сўзи бўлиб қолди. Инсонларнинг бу сўзни эшитса ваҳимага тушишиларининг сабаби, баъзи оқимлар ўз жиноий мақсадларини амалга ошириш учун бу калимани ишлатиб, турли бузғунчи ҳаракатларни амалга оширишган. Аслида эса Пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо солаллоҳу алайҳи васалламнинг Маккадан Мадина шаҳрига кўчиб ўтганлари динимиз истилоҳида “ҳижрат”, дейилади. Кейин эса нима сабабдан кетганликлари эътиборга олинади. Пайғамбаримиз солаллоҳу алайҳи васалламга Макка мушриклари ҳаддан зиёд озор берганлиги сабабидан,  у зот динлари, жон ва молларини асраш учун шу ишни амалга оширдилар. Энг аввал эса оз сонли мусулмонлар Маккадан Ҳабашистонга ҳижрат қилишган эди. Бунга ҳам асл сабаб Пайғамбаримиз солаллоҳу алайҳи васалламни чиқарган нарсалар эди. Мана шу оз сонли мусулмонларга  ҳам Расулуллоҳ  ўзлари ижозат берган эдилар. Динига , молу жонига азиятлар ҳаддат зиёд кучайган пайтда амалга оширилган бу “ҳижрат”, бу ибодат, Аллоҳ таолога қурбат бўлиши билан бирга ,У зотнинг буйриғи ҳам саналади. Ҳижрат сўзининг моҳиятини англаган киши унда ҳеч қандай салбий маъно йўқлигига амин бўлади. Ҳижрат икки хил бўлади. Биринчиси маконий ҳижрат бўлиб, дин ва ҳаёт муҳофазаси учун амалга оширади.  Унга таълуқли бир қанча оятлар ва ҳадислар ворид бўлган.  Жумладан Наҳл сурасининг 41-оятида Аллоҳ таоло шундай марҳамат этади: “Зулму қийноқларга дучор бўлганларидан сўнг  Аллоҳ йўлида  ҳижрат қилган зотларни албатта бу дунёда ҳам гўзал (гўшаларга) жойлаштирурмиз. Энди охират ажр мукофоти янада каттароқ эканини (одамлар) билсалар эди!”.

Ҳижрат маъносидаги оятлар Нисо (100-оят), Анфол (74-оят), Наҳл (110-оят) сураларида ҳам келган. 

Иккинчи турдаги ҳижрат гуноҳ ва маъсиятларни тарк этиш. Бу ҳақида Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васуллам Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда: “Тили ва қўлидан бошқа мусулмонлар саломат бўлган инсон ҳақиқий мусулмондир. Аллоҳ таоло қайтарган тарсаларни тарк (ҳижр) қилган инсон ҳақиқий муҳожирдир” ,- дедилар.

Байҳақий роҳимаҳуллоҳ Ибн Умар розияллоҳу анҳумо ривоят қилган ҳадисда: “Ҳижратнинг энг афзали – Роббинг ёмон кўрган нарсаларни тарк этмоғингдир”,- дедилар.

Бугунги кунга келиб баъзилар томонидан “ҳижрат” сўзи нотўғри талқин қилинмоқда. Ақидапараст оқимлар бу  сўзни ўз мафкуравий қарашларига мос равишда сафдошларини тарғиб қилиб, қелмоқдалар. Бу кучлар дунёнинг нотинч ҳукм сурган ва ўзлари қўним топган митақаларига таассубга берилган шахсларни бир жойга жамлаш ва шу орқала режалаштирган мақсадлари йўлида ҳаракатланишмоқда. Улар илм ва маърифатдан йироқ кишиларни ўз атрофларига тўплашга интилиб,  Ислом диёри бўлган, азон айтиладиган , беш маҳал намоз ўқиш бемалол бўлган, Жумъа ва Ҳайитлар ўқиладиган тинч Ватанни тарк этишга чақиради.

Жиҳод – сўзи атрофида ҳам кўплаб  арзимас сўзлар кўпайиб кетганини биламиз. Аслида бу сўз арабча бўлиб, таржима қилинганда ғайрат қилмоқ, ҳаракат қилмоқ, интилмоқ , зўр бермоқ каби яна бир қанча маъноларни англатади. Дастлаб “жиҳод” деганда Исломни ҳимоя қилиш ва ёйиш учун кураш тушинилган. Унинг истилоҳий маъноси ҳақида Ибн Роғиб:  “Душмандан ҳимояланишда тили ва қўли  ёки кучи билан ғайрат қилишдир”, деган.  Ибн Рушд: “Жиҳод қалб, тил, қўл ва қилич билан курашиндир”, деб уни тўрт қисмга ажратганлар.  Ислом тарихидан бизга маълумки, мусулмонлар ўз Ватанларидан қувилиб, душман томондан уруш очилганидан сўнг, уларга қарши жиҳод қилишга руҳсат берилган.  Бу ҳақида нозил бўлган энг биринчи оят “Ҳаж” сураси 39-оятидир: “Ҳужумга учраётган (мусулмонларга) , музлум бўлганлиги сабабли, (жанг қилишга) изн берилди. Албатта, Аллоҳ уларга ёрдам беришга қодирдир” .

Демак , Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кофирларга қарши қилич билан бўлган кураши уларни сўз билан Исломга ва мусулмонларни бутунлай йўқ қилишга қаратилган ҳаракатлари оқибатида амалга оширилган. Яъни кофирлар аввал мусулмонларга қарши уруш очган, мусулмонлар эса уруш ва ҳужумга учраган.  Мусулмонлар ўша даврда мудофаа учун қарши ҳужумга жавоб бериш ва душман томонидан кутилган тажовузни олдини олиш учун ҳарбий тадбирлар қилишган.

Афсуски, ушбу тушунча такрор ва такрор ислом уламолари томонидан шарҳланиб, жиҳод бу- жанг қилиш эмаслиги,  араб тилида урушни англатувчи “қитол” сўзи мавжудлиги таъкидланаётган бўлсада, бази шахслар онгида қуролли кураш деган тушинча ҳамон ҳукмрон бўлиб турибди. Ваҳоланки, “жиҳод”нинг асосий негизи Ислом ва унинг асосларини инсонларга тўғри талқин этишдир. Бунга турли фиқҳ китобларининг жиҳод боби ҳужжат бўла олади.  Музкур асарларда инсонларни яхшиликка чорлаш ва ёмонликдан қайтариш жиҳоднинг асосий мағзи эканлиги баён этилган.

Шаҳидлик – сўзи“ҳозир, гувоҳ” каби маъноларни билдиради.  Шунингдек, “Шаҳид” Аллоҳнинг исмларидан бири, “гувоҳлиги ишончли, ҳар доим ҳозир бўлувчи Зот” , эканлини ифода этади.  Умумий лафзда Аллоҳнинг розилигини топиш мақсадида, ўзини, аҳлини, миллатини ҳимоя қилиш йўлида жонини фидо этан кишига “шаҳид” , дейилади. Шаҳид- Аллоҳнинг розилигини топаман деб курашганда , бир шахс томонидан ўлдирилган мусулмонга нисбаттан айтиладиган сўз.  Киши гарчи дин йўлида деб эълон қилсада, ўзини ўзи ўлдирса, “ўз жонига қасд қилган” саналади. Шаҳид эмас. Ўз жонига қасд қилиш эса Исломда гуноҳи кабира саналади.  Шаҳидликнинг бир неча турлари бўлиб, булар ҳолатига қараб, “ҳақиқий шаҳид”, “ҳукмий шаҳид”,  “дунё шаҳидлиги” , “охират шаҳидлиги”, “дунё ва охират шаҳидлиги”, деб номланилади.  Асримизнинг забардаст уламолари бу маънони атрофлича ўрганиб, бугунги кунда , баъзи диёрларда   шаҳид бўлиш    мақсадида, ўзини портлаётганлар ниҳоятда катта гуноҳга қўл урган киши саналади. Қуръон оятлари ва суннатда баён этилган ўзини-ўзи ўлдириш тўғрисидаги ман қилинган кўрсатмаларнинг мавжудлиги, унинг ҳаром амал эканлиги, шу билан бирга ўз-ўзидан бирор ҳужжатнинг йўқлиги эса, унинг ношаръий амал эканлигига далолат қилади. Шунинг учун бу ишни амалга оширган кишиларин шаҳид дейиш жоиз эмаслиги, балки, ўз жонига қасд қилиш деб номлаш кераклигини таъкидлаганлар.

Мусулмонлар доимо илмга интилишлари , тафсир, ҳадис, ақида, фиқҳ илмларидан хабардор бўлишлари ниҳоятда зарур. Шу билан   бирга мавзуни ўрганиш давомида, ўша мавзуда эътироф этилган Ислом   уламоларнинг фатволаридан ҳам баҳраманд бўлишга интилишлари  фойдалидир. Уламолар томонидан ҳам ҳалқни диний саводини ошириш мақсадида, тез-тез илмий суҳбатлар уюштириш, одамлар орасидан илмсизлик туфайли юзага чиқаётган мутаассибликнинг олди олинишига катта туртки бўлади.  

Абу Бакр ас-Сиддиқ жоме масжиди

имом-хатиби Орифжон Тўқсанов

Икки ўзбек фильми: «Имом Абу Исо Муҳаммад Термизий» (2019) ва "Шарқдан нур "(2005) Islam-Today интернет нашри томонидан мусулмонлар ҳақида энг яхши 10 та фильмлар қаторига киритилди.

“Бу жуда сифатли картина - Ўзбекистонда кўп йиллар ичида биринчи маротаба суратга олинган диний фильм. Режиссёр ва сценарий муаллифи шоирлар ҳақидаги фильмларнинг совет анъанасига таянади. Картинада севги-муҳаббат ҳикояси ҳам бор (гап бир қизни севиб қолиб, Абу Исо уйланиш учун устозини совчиликка юбориш учун юборгани, лекин Аллоҳнинг иродаси билан қиз аллақачон унаштирилган бўлиб чиқиши ҳақида бормоқда), лекин биз асосий қаҳрамон ўзини бутунлай маънавий ҳаётга бағишлашини тушунамиз. Бу ерда асосий қаҳрамонга қаршилик кўрсатадиган ёвуз киши ҳам бор. Имом олижаноб буюк одамдек гавдаланади ва бутунлай ўзини даъват қилишга бағишлайдин. Рақибини эса ҳасад ҳис-туйғулари бошқаради. У нафақат бошқаларнинг ҳаётини заҳарлайди, балки ўзини йўқ қилади. Бош қаҳрамон оқилона тарза фикр юритади, фильмда мўъжизалар йўқ: Абу Исо Муҳаммад Термизий ҳеч кимга шифо бермайди, ўзгартирмайди. У фақат билим тўплаш ва сақлаб қолиш учун хизмат қилади. Имом йигирма йилни ватанидан ташқарида ҳадис тўплаш билан ўтказди. Йигирма йил ичида Термизий Шайх Исҳоқ ибн Роҳавайҳ Марвазий ва бошқа кўплаб олимлардан таҳсил олади. Йигирма беш ёшида (бошқа версияга кўра, йигирма олти ёшида) Ироққа, Басра шаҳрига бориб, ўша минтақаларнинг кўзга кўринган олимларидан сабоқ ола бошлади, шундан сўнг Шомга, у ердан эса Ҳижозга боради. Ана шу йигирма йиллик сайёҳат ва таълим олишлар чоғларида Абу Исо Термизий олимлардан эшитган барча ҳадисларини ёд олар ва ёзиб олар, ҳар хил баҳсларда иштирок этган”, - дейилади мақолада «Имом Абу Исо Муҳаммад Термизий» (2019) фильми ҳақида.

Бошқа яна бир ўзбек фильми бўлмиш "Шарқдан нур "(2005) картинасига мана бундай таъриф берилади: "Тиббиёт" атамаси қаердан келиб чиққанини ҳеч ўйлаб кўрганмисиз? Олим ва тадқиқотчилар орасида бу сўзнинг пайдо бўлиши Ибн Сино (Авиценна), Буюк Шарқ алломаси, табиби, олими – "мадат Сино" номи билан боғлиқ деган фикр мавжуд. Унинг асарларининг аниқ сони номаълум,аммо тадқиқотчилар 160 ва 450 рақамлари орасида деб фараз қилишади. Унинг китоблари ёқиб юборилди, ўғирланди ва яширилди, аммо уларнинг оддий санаб ўтилиши ҳам таъсирли эшитилади: "Шифо китоби", "Нажот китоби", "Кўрсатма ва ўгитлар китоби", "Илм китоби". Фильмда дунёга машҳур олим-энциклопедист Ибн Синонинг буюк мутафаккир Абу Райҳон Беруний билан танишуви асос қилиб олинган. Суратга олиш ишлари бир қанча мамлакатлар – Ўзбекистон, Эрон, Франция ва Россия ҳудудида бўлиб ўтган бўлиб, Шарқ мутафаккири ролини ёш истеъдодли актёрлар Ҳасан ва Ҳусан Солиҳовлар ижро этишган.

Фильм биографик, маърифий характерга эга бўлиб чиқди. Режиссёрнинг сўзларига кўра, аввалига у илмий асарлари ҳақида кўпроқ маълумот бермоқчи бўлган, аммо Авиценна (Ибн Синони Ғарб тадқиқотчилари шундай деб аташади) ҳақидаги мавжуд фильмларни таҳлил қилгач, Шуҳрат Маҳмудов ўша даврда мавжуд бўлган барча билим ва кўникмаларни ўзлаштириб, энциклопедистнинг ёшлигидан ишлаган шароитларини имкон қадар тўлиқ етказишга ҳаракат қилиш учун маърифий картинани тайёрлашга қарор қилди. "Айтишларича, Ғарб - тана, Шарқ эса - руҳ дейишади. Лекин ўзида бутун дунёни бирлаштирган одам бор эди. Даврнинг энг универсал боши Абу Али Ибн Сино эди…"
Энг яхши фильмлар ўнталигига «Биз барчамиз» (2017), «1001 кашфиёт ва сирлар кутубхонаси» (2010), «Мени Кхан деб аташади» (2010), «Нома хат» (1976), «Мулла» (2018), «Ҳалима» (2017), «Бизнинг воизимиз» (2017), «Раббингиз номи билан ўқинг», «ИншоАллоҳ» фильмлари ҳам киритилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Тақводор инсоннинг сифатлари қуйидагилар:

– Ота-онага яхшилик қилиш.

– Қариндошлик ришталарини боғлаш.

– Қўшниларга яхши муомалада бўлиш.

– Шижоатли, кечиримли бўлиш.

– Одил, ширинсўз бўлиш.

– Ўзгаларни ўзидан устун қўйиш.

– Аллоҳнинг азобидан қўрқиш.

– Иффатли бўлиш, кўзи, қулоғи, тили ва бошқа аъзоларини Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан тийиш...

Инсондаги тақво аломатлари

– Ислом шариати белгилаган чегарадан чиқмайди.

– Аллоҳга бандалик изҳор қилади.

– Қалби кек, адоват, нафрат, ҳасаддан саломат бўлиб, муҳаббат, мулойимлик ва меҳрга тўла, Аллоҳнинг зикри билан обод бўлади.

– Илм-маърифат, яхшилик, фазилатларни ёяди. Одамларнинг орасини ислоҳ қилади.

– Ўзгаларга ёрдам беради, манфаат улашади.

Тақводорларнинг ажр-савоби

– Аллоҳ таоло тақводорларни Ўзига дўст, валий қилиб олади. У Зот: «Унинг валийлари фақатгина тақводорлардир», деган. (Анфол сураси, 34-оят).

– Аллоҳ тақводорларни суяди. У Зот: «Йўқ! Ким аҳдига вафо қилса ва тақво қилса, Аллоҳ тақводорларни севадир», деган. (Оли Имрон сураси, 76-оят).

– Аллоҳ солиҳ амалларни қабул қилади. У Зот: «Албатта, Аллоҳ тақводорлардангина қабул қиладир», деган. (Моида сураси, 27-оят).

– Яхши оқибат. Аллоҳ таоло: «Ва оқибат тақводорларникидир», деган (Аъроф сураси, 128-оят).

– Жаннат. Аллоҳ таоло: «Албатта, тақводорлар жаннатлар ва чашмалардадир», деган. (Ҳижр сураси, 45-оят).

– Аллоҳнинг розилигига эришади, савоб тарозиси оғир келади, омонлик мақомида бўлади. Аллоҳ таоло: «Албатта, тақводорлар омонлик мақомидалар», деган. (Духон сураси, 51-оят).

– Қиёмат куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга яқин бўлади, чунки у комил иймон эгасидир.

– Охиратдаги мартабаси улуғ бўлади. Дунёда одамларнинг муҳаббатини қозонади.

– Умри баракали бўлади.

– Йўли очиқ, ризқи кенг бўлади. Аллоҳ таоло: «Ким Аллоҳга тақво қилса, унинг йўлини очиб қўядир ва унга ўзи ўйламаган тарафдан ризқ берур», деган. (Талоқ сураси, 2-3-оятлар).

Муҳаммад Али Муҳаммад Юсуф

тайёрлади

2020 йилда Ўзбекистонга 1 млн 504 минг турист келди, уларга 261 млн долларлик хизмат кўрсатилди.

Бу ҳақда АОКАдаги брифингда Бош вазир ўринбосари Азиз Абдуҳакимов маълум қилди:

«Коронавирус пандемияси туфайли юз берган глобал инқироз натижасида мамлакатимиз туризми энг жиддий зарар кўрган соҳалардан бири бўлди.

2020 йилда жами 1 млн 504 минг турист ташриф буюрди. Бунда 261 миллион АҚШ доллари миқдорида туризм хизматини кўрсатдик.

2021 йилда барча ишларни умумий рақамлар орқали эмас, аниқ режалар ва рейсма-рейс йўналиш бўйича батафсил ҳисоб-китоб асосида амалга оширмоқчимиз, зиёрат туризмига кўпроқ эътибор қаратмоқчимиз.

2021 йилда Ўзбекистонга 1 млн 700 минг нафар хорижий сайёҳ ташрифини таъминлаш бўйича режа қилинган. Бунинг эвазига туризм хизматлари экспорти 370 млн долларга етказилади».

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати