muslim.uz
Москва масжиди имоми йўл ҳаракатига оид фатвога муносабат билдирди
Хабарингиз бор, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати йўл ҳаракати хавфсизлигига риоя қилиш ҳақида фатвони эълон қилди. Унга кўра, рухсат этилгандан юқори тезликда ҳаракатланиши оқибатида рўй берган бахтсиз ҳодиса туфайли вафот этган ҳайдовчи шаръий жиҳатдан ҳаддидан ошган ва ўз жонига қасд қилган мақомида ҳисобланади.
“Мусулмон кишини йўл ҳаракати қоидалари, одоб ва маданиятларига амал қилиши кузатув камералари ёки йўл ҳаракати ҳавфсизлиги бўлинмалари ходимлари назорат қилаётгани учун эмас, балки амалдаги йўл ҳаракати қонун-қоидаларига амал қилиш – Ислом шариатининг талаби деб эътиқод қилган ҳолда бажариши керак. Шунда йўлда юриш ҳам ибодатга айланади”, - дейилади Фатво ҳайъати хабарида.
Бу бўйича "МК" Москванинг тарихий масжиди имоми Руфат Ахметжановдан ушбу фатвога изоҳ беришни сўради.
– Бу қандайдир янгилик, деб айта олмаймиз, – деди имом. – Бир неча йил аввал Бирлашган Араб Амирликлари ҳам шунга ўхшаш хулосага келган эди. Шахсан мен бунга тўлиқ қўшиламан. Менимча, тезлик чегарасини бузган, қоидаларга зид машинани ҳайдаган одам қасддан ўз ҳаётини ва бошқа одамларнинг ҳаётини хавф остига қўяди. У ўз жонига қасд қилиш билан тенглашиши мумкин, чунки у нима қилаётгани англаган ҳолда бу ишга қўл уради.
Яна бир масала фатвонинг ҳеч қандай қонуний кучга эга эмаслигидир. Бу қонун ҳужжати эмас, балки илоҳиётчиларнинг хулосаларидан биридир. Сиз унга амал қилишингиз, амал қилмаслигингиз мумкин. Дин сизни йўл қоидаларини бузмасликка, ёки бирор жазолашга мажбур қила олмайди. Бунинг учун ҳуқуқ-тартибот идоралари бор. Буни нима учун қилмаслик кераклигини фақат инсон онгига етказишга ҳаракат қилишимиз мумкин.
Қуръонда оламлар Парвардигори: "Ўзларингизни ўлдирманглар", деб огоҳлантиради. Ўз жонига қасд қилиш энг ёмон гуноҳлардан биридир. Мўмин учун эса янги фатво ўйлаш учун қўшимча сабаб бўлиши керак. Масжидимиз ҳам вақти-вақти билан бу мавзуни кўтариб туради".
Йўллардаги ўлимларнинг аянчли статистикаси билан таниш бўлганлар учун тошкентлик мусулмонларнинг янгилиги ортиқча кўринмайди. Ҳар ҳолда, ўша Амирликларда йўлларда йўл полициясини зўрға кўрасиз. Мусулмонлар ишонганидек, Аллоҳ ҳамма нарсани кўриб турганида милиция ходимлари ва видеокамераларга эҳтиёж йўқ. Шунинг учун қоидаларни бузмаган маъқул.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Осон ва савоби кўп ибодат
Зикр нима? Зикр – савобли, осон ибодатдир. Ақли бўлган ҳар бир ёшу қари ҳам, соғу касал ҳам зикр айта олиши мумкин... Зикр осон дедик. Аммо осон бўлса-да, савоби ҳам оз эмас, кўпдир. Биласизки:
Бир марта ишқ ила Аллоҳ деса лисон,
Тўкилар барча гуноҳ мисли хазон!
Бир марта «Аллоҳ» дейишнинг, «Лаа илаҳа иллаллоҳ» дейишнинг, «Астағфируллоҳ» дейишнинг савоби кўп. «Аллоҳумма салли ала саййидина Муҳаммад» дейишнинг савоби кўп. Кўплиги аниқ. Чунки, булар ҳақида юзларча ҳадиси шарифлар бор. Сиз ҳам бирор Ҳадис китобини, масалан, «Риёзус Солиҳин»ни ўқисангиз, биласиз. «Риёзус Солиҳин»нинг инглизчаси ҳам, туркчаси ҳам бор, арабчасининг ҳам шарҳи бор.
Китобни ўқиб, зикр ҳақидаги ҳақиқатларни, пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг зикрга нақадар боғлиқ, берилганликларини ўрганасиз.
Дастлабки зикр айтишга далил сифатида кўрсатилган ояти карима – Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм:
Ё айюҳаллазина омануз куруллоҳа зикран касиро. Ва саббиҳуҳу букратан ва асило – Эй имон келтирганлар, Аллоҳни кўп зикр қилинглар! Ва эртаю кеч у зотни поклаб, тасбеҳ айтинглар!
Тасбеҳ ҳам зикрнинг бир тури, «Субҳоналлоҳ» демакдир. Оятда Аллоҳни кўп зикр этинг, тасбеҳ айтинг деб буюрилганининг ҳикмати кўп... Сўнг севган, кўп ажру мукофотлар ваъда қилган бандалари ҳақида ҳам бир ояти карима бор:
Оят «Албатта мусулмон эркаклар ва мусулмон аёллар»... деб бошланади. Оятнинг охирида эса – Аллоҳни кўп зикр қилган эркак ва аёллар ҳам қайд этилиб, уларга Аллоҳ улуғ ажру савоблар тайёрлаб қўйгани, мағфиратига мазҳар қилганини таъкидлайди. Демак, Аллоҳни кўп зикр қилувчиларга ҳам улуғ ваъдалар бор...
Зикр Қуръони Каримнинг саксондан ортиқ ерида буюрилган ибодатдир. Қадру даражаси жуда юксак ибодатдир. Осон ва савоби кўп ибодатдир... Чунки сен Аллоҳни зикр этсанг, эсласанг, Аллоҳ ҳам сени зикр этади, эслайди. Ўйлаб кўр, коинотни яратган, оламларнинг Рабби сени зикр этса! Бандаси учун Аллоҳнинг зикр этиши буюк шараф! Ким билади, бу зикрдан у бандаси нималарга эришади? Таърифлаб бўлмас даражаю мартабаларни қўлга киритиши мумкин!.. Шунинг учун зикр бир вазифангиз бўлади. Зикр вазифаларини бажарасиз.
Зикр вазифаларини бутун мусулмонлар адо этишлари керак лекин ҳар бир киши ҳам муҳим масалаларда ҳаракатчан, фаол, жиддий бўлмайди. Ҳатто оддий ибодатларини ҳам қилмайдилар. Шунинг учун инсонларда камчиликлар бўлиши мумкин.
Биз мусулмончиликка тўлиқ амал қилмоқчи бўлган инсонлар бўлганимиз учун зикр вазифаларини канда қилмаймиз. Бундан ташқари, зикрнинг савоби, хосияти кўп бўлганлиги боис зикр қилувчилар тезда катта муваффақиятларга эришадилар. Тезда Аллоҳнинг севган қули бўлиши мумкин...
"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди
Люблянадаги марказий масжид Европанинг энг гўзал иморатларидан
Словения пойтахтидаги ягона масжид Европанинг энг гўзалларидан бири ҳисобланади. 2020 йилда қуриб битказилган Любляна мусулмон маданият маркази замонавий услубдаги ўзгача дизайни билан эътиборни тортади ва четдан кузатиб турувчиларга ўткир ва ингичка минора фазога учиришга тайёрланаётган ракетани эслатгандек бўлади.
Масжид мусулмонлар маркази мажмуасидаги 6 бинодан биридир. Диний бино 1400 нафар намозхонга мўлжалланган. Бинолар пўлат, шиша ва ёғоч элементлари билан оқ бетондан қурилган бўлиб, миноранинг баландлиги 40 метрни ташкил этади. Мажмуада, шунгингдек, спорт зали, ўқув маркази, ресторан ва истироҳат боғи ҳам ташкил этилган.
Любляна масжиди Словенияда биринчи ва ягонадир. Европа мамлакатининг мусулмонлар жамоаси 1969 йилдан буён илк бор коммунистик Югославия пайтида қурилишга ҳужжат топширган, дея хабар бермоқда AtlasObscura нашри.
2000 йиллар бошида жамоат қурилиш учун рухсат олди, лекин ўнг қанот радикаллар Словения пойтахтида Аллоҳ уйининг пайдо бўлишига тўсқинлик қилишгди ва жараён чўзилиб кетди. Мусулмонлар режалаштирилган масжиднинг жойини ўзгартиришлари керак эди ва унинг биринчи тоши фақат 2013 йилда қўйилди.
Мажмуа қурилишининг қиймати 34 миллион евро бўлиб, маблағнинг кўп қисмини Қатар, қолган қисмини эса словениялик мусулмонлар жамғарган.
Ҳар қандай вақтда мажмуа ҳудуди бўйлаб юриш мумкин, мусулмон бўлмаганларнинг масжид ичига киришларига эса ҳар куни маълум соатларда рухсат этилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Обидаларни асрашга ким масъул?
Юртимиздаги нодир меъморий обидаларни асраб-авайлаш, наинки соҳа мутахассислари ва масъуллари, балки барча фуқароларнинг бурчидир. Ўзбекистон Миллий матбуот марказида бўлиб ўтган «Маданий меросимизни асраб-авайлашнинг долзарб масалалари» мавзусидаги матбуот анжуманида айни жиҳатларга асосий эътибор қаратилди.
Ўзбекистон Республикаси маданият вазирининг ўринбосари, Маданий мерос агентлиги раҳбари Камола Акилова ва бошқалар сўнгги йилларда маданий мерос объектларини асраб-авайлаш борасида янги босқич ва ёндашув, янгича муносабат шаклланганини таъкидлади.
Президентимизнинг 2021 йил 6 апрелдаги «Туризм, спорт ва маданий мерос соҳаларида давлат бошқаруви тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонига кўра, Маданият вазирлиги ҳузуридаги Маданий мерос департаменти, унинг ҳудудий бошқармалари, Ўзбекистонга оид хориждаги маданий бойликларни тадқиқ этиш маркази негизида Туризм ва спорт вазирлиги ҳузурида Маданий мерос агентлиги ҳамда унинг ҳудудий бошқармалари ташкил этилди.
Маданият вазирлигининг ҳудудий маданият бошқармалари тузилмаларидаги моддий маданий мерос объектларидан оқилона фойдаланиш ва муҳофаза қилиш бўлимлари тугатилди ва уларнинг штат бирликлари тегишлилигича Маданий мерос агентлиги ва унинг ҳудудий бошқармаларига ўтказилди.
Шунингдек, Маданият вазирлиги тизимидаги давлат музейлари, музей қўриқхоналар ва уй музейлари, моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари ва моддий-техника базаси тўлиқ ҳажмда, молиялаштириш, меҳнатга ҳақ тўлаш ва моддий рағбатлантиришнинг амалдаги тартибини сақлаб қолган ҳолда Маданий мерос агентлиги тасарруфида ҳисобланади.
2021 йилда ва келгуси йилларда Маданият вазирлигига давлат бюджетидан маданий мерос объектларини реставрация қилиш ва тиклаш, шунингдек, археологик ишлар харажатлари учун ажратиладиган маблағлар эндиликда Туризм ва спорт вазирлигига ажратилади.
ЎзА хабарига кўра, давлат бюджети маблағлари ҳисобига моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектларини асрашга доир ишларни амалга ошириш бўйича Маданий мерос агентлиги буюртмачи ҳисобланади.
Бугунги кунда мамлакатимизнинг моддий ва номоддий маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш бўйича амалга оширилаётган ишлар салмоғи катта. Айни пайтда ЮНEСКО Умумжаҳон маданий мероси рўйхатига Ўзбекистондаги 4 та меъморий мажмуа – Хива, Бухоро, Самарқанд ва Шаҳрисабз шаҳарларининг тарихий марказлари киритилган.
Мамлакатимизнинг ЮНEСКОга аъзо бўлган 1993 йилдан бошлаб соҳага оид барча асосий халқаро ҳужжатларга қўшилиш чораларини кўрди, уларнинг нормалари миллий қонунчиликка имплементация қилинмоқда.
Кейинги пайтларда Ўзбекистон ҳудудидаги ноёб маданий мерос объектларини муҳофазалаш, тарихий шаҳарларнинг бош лойиҳаси ва менежмент режасини ЮНEСКО халқаро стандартлари ҳамда талабларига мувофиқ ишлаб чиқишда мазкур тузилманинг халқаро экспертлари ҳам кенг жалб этилмоқда. ЮНEСКО билан яқин ҳамкорликда моддий ва номоддий мерос объектларини асрашга доир турли халқаро анжуманлар ўтказилмоқда.
Ушбу тадбирлар маданий ёдгорликларни асрашдаги долзарб муаммоларни кўриб чиқиш, халқаро тажрибани ўрганиш, тарихий-маданий мерос сақланишига доир миллий тизимни такомиллаштириш, бу борада давлат ва нодавлат нотижорат ташкилотлари фаолиятининг асосий йўналишларини аниқлаш имконини бермоқда. Президентимизнинг 2018 йил 19 декабрдаги «Моддий-маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш соҳасидаги фаолиятни тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» қарорининг 10-бандига асосан ЮНEСКОнинг Умумжаҳон мероси рўйхатига тарихий-маданий қийматига кўра, юртимиз бўйича киритилган ҳудудлар алоҳида муҳофазаланадиган тарихий-маданий ҳудудлар ҳисобланади. Уларда режалаштирилган қурилиш ва ободонлаштириш ишларининг лойиҳалари Маданий мерос департаменти ҳамда ЮНEСКОнинг Умумжаҳон мероси маркази билан мажбурий тартибда келишилган ҳолда амалга оширишига оид тартиб ўрнатилди.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг «Маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш тўғрисида»ги қонунига мувофиқ алоҳида муҳофазаланадиган тарихий-маданий ҳудудларга оид қатор нормалар белгиланган.
Эндиликда режалаштирилган қурилиш ва ободонлаштириш ишларининг лойиҳалари ЮНEСКОнинг Умумжаҳон мероси маркази билан келишиб олиш йўлга қўйилди.
«Моддий-маданий мерос объектларининг муҳофаза қилиниши кучайтирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонун билан Жиноят кодекси ҳамда «Маъмурий жавобгарлик тўғрисида»ги кодексига Умумжаҳон мероси рўйхатига киритилган ҳудудларга тааллуқли жавобгарлик белгиланди.
Ўз тарихий-маданий қимматига кўра Умумжаҳон мероси рўйхатига киритилган ҳудудларда, уларнинг қўриқланадиган теграларида моддий маданий мерос объектлари ҳисобланмаган бинолар, иншоотлар ва бошқа объектларни белгиланган тартибда рухсатнома олмасдан қуриш ёки бузишга оид юртимиз бўйича 2019-2021 йиллар ҳолатига кўра, 234 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисида баённома тузилган. Ҳуқуқбузарлик бўйича 70 та иш судга, 160 та иш Прокуратурага, 4 та иш Ички ишлар бўлинмаларига юборилган.
Маданий мерос департаментининг Маданият вазирлиги тасарруфидан чиқарилиб, Туризм ва спорт вазирлиги тасарруфига ўтказилиши ҳамда Маданий мерос агентлигига айлантирилиши ушбу тузилмага бир қатор ваколатларни берди. Жумладан, маданий мерос объектларига фақат қўриқланувчи ва муҳофаза қилинувчи иншоот эмас, балки мамлакатнинг моддий имкониятини кенгайтирувчи, мамлакатнинг ички ҳамда ташқи туризмини ривожлантиришга хизмат қилувчи имконият сифатида қарашга эътибор берилмоқда.
Шу билан бирга эндиликда меъморий обидаларни асраб-авайлаш тизимли равишда, режалаштирилган ҳолда амалга оширилади. Реставрация ва таъмиршунослик соҳасининг ўзига хос жиҳатларини инобатга олиб, ҳудудларда узоқ йиллар давомида шаклланган меъморчилик мактабларини сақлаб қолиш ва ривожлантириш мақсадида давлат муассасаси шаклида «Маданий мерос объектлари реставрацияси дирекцияси» ва босқичма-босқич равишда унинг минтақавий реставрация марказлари ташкил этилади. Давлат бюджетидан маданий мерос объектларини асрашга доир ишлар учун ажратиладиган маблағлар устувор равишда тўғридан-тўғри шартнома асосида «Маданий мерос объектлари реставрацияси дирекцияси»га йўналтирилади.
Матбуот анжуманида оммавий ахборот воситалари ходимларининг саволларига батафсил жавоб қайтарилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Алломаларимиз меросида бағрикенглик ғоялари тараннуми (1-инфографика)
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Янгиликлар
