muslim.uz

Вівторок, 27 ноябрь 2018 00:00

Самарқандда ММОчилар диктатор(ми?)

Самарқандда қурилган, қурилаётган кўпқаватли уйлар бузилаётгани, бунга асос қилиб ЮНЕСКОдек жуда нуфузли халқаро ташкилот ҳужжатлари пеш қилинаётгани кўплаб эътирозларга сабаб бўлмоқда.

“Маданият вазирлиги маданий мерос объектлари (ММО)ни муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш илмий ишлаб чиқариш бош бошқармасининг Самарқанд ва Жиззах вилоятлари бўйича минтақалараро давлат инспекцияси” бугун ўзининг ҳеч қандай қонун билан асосланмаган қарорлари билан Самарқандни ўз мулки қилиб олди. Инспекция ўзи истаган бинони – масжид, мақбара, Чор Россияси амалдорлари томонидан қурилган иншоотлар, ҳатто бирор жойига озгина “Николай ғишти” терилган бўлса, замонавий чойхона ва ошхоналарни ҳам ММО дея эълон қилиб, уларни давлат муҳофазасига олиниши шартлиги тўғрисида ҳокимиятларга тавсиялар киритмоқда ва вилоят ва шаҳар ҳокимлари улар истаган қарорни чиқариб бермоқда. Албатта, ММО деб тан олинган бино алоҳида мартабага эга бўлади, муҳофазага олинади, унга тегилмайди, энг муҳими, бу бино ва унда фаолият олиб бораётган ишбилармонлар солиқ тўламайди.

Самарқандда Инспекция шунчалик нуфузга эга бўлдики, бирор уй қурилиши учун қурилиш фирмалари раҳбарлари энди, энг аввало, шу идора рухсатини оладиган, шусиз ҳокимлар қарор чиқармайдиган бўлди. Албатта, бунақа нуфуз идора раҳбарининг дамини ўткир қилиши, нафсини ҳам ҳакалак оттириши табиий.

Хўш, ММО ўзи нима?

Ўзбекистонда 2001 йили “Маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш тўғрисида” Қонун қабул қилинган. Унда халқнинг умуммиллий бойлиги бўлмиш ММО ким томонидан, қандай муҳофаза қилиниши, ким уни тартибга солиб бориши аниқ қилиб белгилаб берилган. Унда ММОни Умумжаҳон маданий мероси рўйхатига киритишни тавсия қилиш ваколатигина Маданият вазирлиги ва унга тегишли Инспекцияга берилган. ММОнинг муҳофаза ҳудудини белгилаш эса, Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамасига юклатилган (6-модда).

Қонунда Маданият вазирлиги ва унинг ҳузуридаги назорат идораларининг вазифалари ҳам аниқ қилиб белгилаб берилган: “Маданият вазирлиги юридик ва жисмоний шахслар томонидан маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилиши устидан давлат назоратини амалга оширади. Бу борадаги давлат дастурларини ишлаб чиқишда иштирок этади. Бу объектларни консервация қилиш, таъмирлаш, ҳозирги замонда фойдаланишга мослаштириш бўйича ишлаб чиқиладиган дастурларда қатнашади. Шу объектларнинг маънавиятимиз дурдоналари эканини ўз тадбирларида тарғиб қилади” (7-модда).

Маҳаллий ҳокимият органларининг ваколатлари ҳам кўрсатилган: “Ўз ҳудудларидаги ММОни аниқлайдилар, ҳисобга оладилар, асрайдилар, фойдаланадилар, ...” (9-модда).

Кўриб турганингиздек, маҳаллий ҳокимият органлари ва Инспекцияга бундан ортиқ ваколат, яъни ММОнинг муҳофаза ҳудудини белгилаш, шаҳарда қурилаётган уйларнинг баландлигини чегаралаб бериш, уйларни буздириш, текислаш ваколатлари берилмаган.

Ўзлари катта ваколатларни бериб қўйган, уй қурилиши, жойи, неча қават бўлишигача шу идорадан тавсиянома олиб келинишини талаб қилган вилоят ва шаҳар ҳокимларини Инспекция раҳбари ўз мақомига солиб олган.

Кўпқаватли уйларни бузиш борасида маҳаллий ҳокимият раҳбарлари асоссиз ва ноқонуний тарзда шошма-шошарлик билан қарорлар қабул қилдилар.

Биргина Самарқанд шаҳар ҳокимининг қарори билан қурилишига ноқонуний қарор берилган 200 дан ортиқ кўпқаватли уйларнинг тақдири шубҳа остида қолди. Бугунги кунда Прокуратура органлари ана шу уйларнинг 100 дан ортиғига оид қарорларнинг ноқонуний экани борасида текширув ишларини олиб бормоқда.

Соҳа мутахассислари гувоҳлик беришича, Самарқанддаги 100 дан ортиқ уйлар, кафе, ресторан, дўкон, кинотеатр ва бошқа иншоотлар ММО сифатида давлат муҳофазасига олинган. Аслида, уларнинг бирортаси на тарихий, на маданий, на меъморий қимматга эга. Умумжаҳон ММО рўйхатига сира ҳам кирмайди.

Яна бир қизиқ факт: Самарқанддаги биноларни ММО деб топишни Инспекция бошлиғи ўзи тузиб, ўзи тасдиқлаган, раҳбар қилиб ўзини тайинлаган, таркибига эри ва бошқа яқин қариндошларини киритган Эксперт Кенгаши ҳал қилади.

Уйи бузилиши масаласида мурожаат қилган ҳар қандай фуқаро олдига маҳаллий раҳбарлар Инспекциянинг харитасини ташлаб, “Қаерга борсанг бор, шу идоранинг гапи гап!” дея жавоб бермоқда. Аммо такрор айтаман: бу харитани ким чизган? Нимага асосан чизган? Ким уни тасдиқлаган? Уни Ўзбекистон ҳукумати маъқуллаганми? Афсуски, бу саволларни берадиган ҳам, унга жавоб топадиган ҳам ҳозирча йўқ!

Инспекция томонидан ўйлаб топилган “Муҳофаза ҳудуди” ва “Буфер ҳудуди”га кириб қолган биноларнинг тақдири биргина Инспекция ишораси билан ҳал бўлмоқда. Энг қизиғи, қайсидир бинолар қолдирилиб, ёнидаги, ундан пастроқ бинолар бузилмоқда.

“ЮНЕСКО томонидан қўриқланади”, “ЮНЕСКО тасарруфига олинган ҳудуд”, деган уйдирмалар, инспекция ва у билан бир манфаатни кўзлаган маҳаллий ҳокимият раҳбарлари томонидан содир қилинган молиявий жиноятлар ва тамаъгирликларни ниқоблаш учун ўйлаб топилгандек таассурот уйғотади кишида. Бу уйдирмалар, энг камида, қурилиш фирмаларидан уларга ер беришда пора олиш учун ўйлаб топилгани вилоятнинг собиқ ҳокими пора олиб қўлга тушгани билан исботини топди.

Инспекция “ихтиёрига берилган” биноларда бугун корхоналар, дўконлар, ошхоналар, турли катта-кичик фирмалар фаолият юритаётганлиги ҳам сир эмас.

– Маҳалламизда жойлашган, бир замонлар маҳалла аҳли ҳашар йўли билан қурган, ҳеч қанақа ММО бўлмаган Кўкмасжид номли масжид кўп йиллардан бери қаровсиз бўлиб, ярим вайрона ҳолига келиб қолган эди, – дейди Кўкмасжид МФЙ раиси Т.Халилов. – Маҳалла аҳлининг кучи, ҳомийларнинг кўмаги билан масжидни, ҳовлисини, ҳужраларни чиройли қилиб таъмирладик ва маҳалланинг маънавият марказига айлантирмоқчи бўлдик. Ҳамма иш битганида бу жойга эга чиқиб қолди. Қўлида Самарқанд шаҳар ҳокимининг қарори билан келган Инспекция раҳбари бу жой ўз тасарруфига ўтказилганини айтди ва бу жойга ... автомобил мактабини жойлаштирди. Мактаб одамлардан пул олиб, ишлаб ётибди. Аммо давлатга солиқ тўламайдими, йўқми билиш керак.

2016 йилда Самарқанд вилоят ИИБ раҳбарияти тақдимномаси билан Маданият вазирлиги Инспекция ўз хизмат ваколатини суиистеъмол қилгани, экспертизаларни ноқонуний ўтказгани, ўзбошимчаликлар қилинганини аниқлаган эди. Аммо аниқлаган иш нима учундир судгача етиб бормади...

Бизнингча, Самарқандда бўлаётган тартибсизликлар, шубҳа-гумонларни тарқатиш мақсадида, халқнинг фикрини эшитиб кўрадиган, бу ишларга сабаб бўлаётган ММО ва муҳофаза ҳудудлари ҳақида ақл билан бир тўхтамга келадиган, бу борадаги ҳукуматнинг, Маданият вазирлиги, маҳаллий ҳокимият қарорлари қанчалар тўғри эканини баҳолайдиган, хуллас, масалани бир ёқли қиладиган пайт келди.

Каримберди Тўрамурод, ЎзА

Манба: http://uza.uz

Published in Ўзбекистон янгиликлари

Вівторок, 27 ноябрь 2018 00:00

«Оят» сўзининг маънолари

Бу мавзуга киришдан олдин Қуръони Каримга оид энг машҳур икки истилоҳ–«оят» ва «сура» сўзларининг луғавий ва истилоҳий маънолари ила танишиб олсак, мақсадга мувофиқ бўлади.

«Оят» сўзининг бир неча луғавий маъноси бор:

1. «Мўъжиза».

Аллоҳ таоло Бақара сурасида: «Бани Исроилдан сўрагин, Биз уларга қанча очиқ-ойдин оят-мўъжиза берган эканмиз» (211-оят), деган.

2. «Белги-аломат».

Аллоҳ таоло Бақара сурасида: «Албатта унинг мулкининг оят-белгиси, сизларга Роббингиздан ичида сакина бор тобут келишидир» (248-оят), деган.

3. «Ибрат».

Аллоҳ таоло Ҳижр сурасида: «Албатта, бунда мўминлар учун оят-ибрат бордир» (77-оят), деган.

4. «Ажойиб иш».

Аллоҳ таоло Мўминун сурасида: «Ва Биз Ибн Марямни ва унинг онасини оят–ажойиб иш қилдик» (50-оят), деган.

5. «Бурҳон, далил».

Аллоҳ таоло Рум сурасида: «Осмонлару ернинг яратилиши ва тилларингизу рангларингизнинг турли бўлиши, Унинг оят-далилларидандир» (22-оят), деган.

6. «Жамоат».

Арабларда, қавм ояти–жамоаси билан чиқди, деган гап бор.

7. Қуръон ояти.

Уламолар истилоҳида эса, Қуръон сурасига кирган, бошланиши ва тугаши белгили сўзлар тоифаси «оят» деб аталади.

Шу билан бирга, Қуръони Каримнинг ҳар бир ояти юқоридаги луғавий маъноларни ўз ичига олган бўлади.

Ҳа, Қуръони Каримнинг ҳар бир ояти мўъжиза, ибрат, ажойиб иш, белги-аломат, ҳарф ва сўзлар жамоаси ҳамда Аллоҳ таолонинг қудрати далилидир.

Қуръони Каримнинг ҳар бир ояти, унинг аввали ва охири ҳақидаги илмни Аллоҳ таолодан Жаброил алайҳиссалом билган. У кишидан Пайғамбар алайҳиссалом, у зотдан эса, мусулмонлар ўрганганлар.

Қуръони Каримдаги энг қисқа оят «Йасин» бўлиб, икки ҳарфдан иборатдир.

Энг узун оят эса, Бақара сурасидаги «Қарз олди-берди» оятидир. Оятларни бир-биридан ажрата билиш, уларнинг бошланиш ва тугаш жойларини англаб етиш маъноларни яхши тушуниб етишга ва бошқа бир қанча ишларда ёрдам беради.

Қуръони Каримда оят сўзи кўп такрорланган. Оят сўзи баъзи бир жойларда юқорида зикр қилинган маъноларнинг ҳаммасини, иккинчи бир жойда икки-учтасини, учинчи жойда эса, фақат биттасини ифода этиб келган. Ушбу нозик фарқни англаб етилгандагина маъно тўғри тушунилади.

«Ҳадис ва ҳаёт» китобидан

Published in Мақолалар

Вівторок, 27 ноябрь 2018 00:00

Нигерияда талабалар учун масжид қурилди

Нигерия пойтахти Абужада икки минг бола таҳсил оладиган мактаб ётоқхонасида Туркиянинг “Инсон нашрлари” ташкилоти томонидан масжид қурилди.

IQNA ахборот агентлиги хабар беришича, Дорул Арқом вақф фонди бошқарув раиси Доған Гўкман ушбу масжид фонд ҳамкорлигида очилган тўртинчи масжид эканини айтиб ўтган.

Масжид имом-хатиби Юсуф Солиҳнинг айтишича, мактаб 1989 йилда қурилган бўлишига қарамай, унда мусулмон талабаларнинг ибодат қилишлари учун махсус масжид бўлмаган. Ушбу хайрли иш фонд вакилларининг мактабга ташрифларидан сўнг амалга оширилган.

ЎМИ Матбуот хизмати

Published in Дунё янгиликлари

Вівторок, 27 ноябрь 2018 00:00

Салмон бин Абдулазиз Шавкат Мирзиёевни Саудия Арабистонига таклиф қилди

Жорий йилнинг 25 ноябрь куни Ўзбекистон Республикасининг Фавқулодда ва Мухтор Элчиси Улуғбек Мақсудов Икки муқаддас масжид ходими, Саудия Арабистони Подшоҳи Салмон бин Абдулазиз ал Саудга ўз ишонч ёрлиқларини топширди. Бу ҳақда ТИВ Матбуот хизмати хабар берди.

Ар-Риёз шаҳридаги ал-Ямама подшоҳлик саройидаги тантанали маросимдан сўнг Подшоҳ Салмон бин Абдулазиз ал Сауд билан суҳбат бўлиб ўтди. Саудия Арабистони Подшоҳи Ўзбекистон Саудия Арабистони учун минтақадаги дўстона, ишончли ва истиқболли шерик эканлигини таъкидлади ҳамда унинг мамлакати Саудия – Ўзбекистон муносабатларини томонларни қизиқтирган барча йўналишларда сифат жиҳатдан янги даражага олиб чиқишга тайёрлигини билдирди.

Подшоҳ Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевга ўзининг чуқур эҳтиромини етказиб қўйишни сўради ва мамлакатимиз раҳбарини ўзига қулай бўлган вақтда Саудия Арабистонига расмий ташриф билан келишга таклиф этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Published in Ўзбекистон янгиликлари

Вівторок, 27 ноябрь 2018 00:00

Умрага борувчи аёлларга тавсиялар

Умра – Қуръон ояти ва Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам суннатлари билан собит бўлган амалдир. Умрага борувчилар орасида аёллар ҳам бўлгани боис қуйида уларга хос бўлган масалалар зикр қилинади:

Аёллар эҳром ҳолатида бошларини ёпадилар, юзлари эса очиқ ҳолда бўлади. Кўйлаклар гулсиз, сидирға, ичи кўринмайдиган даражада бўлиши, тор ва қора рангда бўлмаслиги талаб этилади.
Сочлар доимо рўмол тагида бўлиши керак. Сочлар ибодат чоғида ҳалақит қилмаслиги учун турмакланади ёки бирор нарса билан боғлаб олинади.
Аёллар талбияни махфий, яъни паст овозда айтадилар. “Лаббайкаллоҳумма лабайк, лаббайка лаа шарийка лака лаббайк. Иннал ҳамда вал-неъмата лака вал мулк, лаа шарийка лак”
Меҳмонхоналардаги хоналар тақсимотида тартибли бўлиш талаб этилади. Меҳмонхонада оз вақт бўлишликни, умрага нима мақсадда боришликни доим ёдда сақлаган ҳолда элликбошининг кўрсатмаларига қатъий амал қилиш шарт.
Меҳмонхоналардаги хоналар озодалигига эътибор бериш, сувни исроф қилмаслик талаб этилади.
Меҳмонхоналарда ҳам сатри аврат қоидаларига амал қилиш лозим.
Ошхонадаги тартиб-интизомга қатъий риоя қилиш керак.
Шахсини тасдиқловчи ҳужжат (кўкрак нишони) ва меҳмонхона ташриф қоғози (визитка)си доим ёнида олиб юриш керак.
Ибодат ёки бошқа ҳолатларда меҳмонхонадан ташқарига чиқиладиган бўлса, калитни топшириб кетиш зарур.
Ибодатлар учун масжидда қолинадиган бўлса ёки бошқа ишлар юзасидан элликбошини огоҳлантириб қўйиш лозим.
Аёлларнинг ҳайз кунлари бошланиб қолса, дуо ва талбия ўқиб эҳромга кирадилар. Лекин Каъба тавоф қилинмайди, намоз, Қуръон ўқилмайди. Сафо ва Марва саъйини адо этаверади. Саловат, дуо ва тасбеҳлар айтиш мумкин. Умра зиёрати ҳайз кунларига тўғри келиб қолса аёл шифокорлар билан маслаҳатлашиб иш кўрилади.
Аёллар камида уч киши бўлиб юриши, кечаси ёлғиз юрмасликлари лозим. Масжид узоқда бўлса, шахсий автомобилларга ўтирмаслик, фақат таксилардан фойдаланиш тавсия этилади.
Масжидул Набавийдаги бир ракаат намознинг савоби минг ракаат намозга, Масжидул Ҳарамдаги бир ракаат намознинг савоби эса юз минг ракаат намоз савобига тенглигини доимо эсда сақлаб, вақтни ғанимат билиб, доимо ибодатда бўлиш керак.
Сафо ва Марва саъйи асносида (икки яшил устун орасида) югуриш аёллар учун суннат эмас.
Умра охирида аёлларнинг сочларидан, соч учидан бир бармоқ айлантирарлик узунлигида соч кесилади. Соч узун бўлса, сочнинг учидан, соч калта бўлса ўнг томонда қайчи билан кесилади. Эҳромга киришдан олдин шуларни ҳисобга олиш керак.
Умрага борувчи аёллар ибодат вақтида улкан ажрлар берилиши ҳисобга олиб, бировларнинг ҳақига, молига ҳиёнат қилмаслик, атрофдагилар билан жанжалмаслик, ўзи ва бошқалар учун савобли амаллар қилишга ҳаракат қилиши талаб қилинади.
Бегоналардан аудио, видео тасмалар, турли китоблар олмаслик талаб этилади.
Ҳамхоналарда кексалар бўлса, қўлдан келганича ёрдам бериш тавсия этилади.
Биз Абу Ҳанифа мазҳабига мувофиқ ибодат қиламиз, шунинг учун ибодат вақтида бошқа мазҳабдаги аёлларнинг намозига эътибор бермаслик талаб этилади.
Ҳозирги вақтда тасбеҳлар, жойнамозлар ўзимизнинг юртда ҳам сероб бўлгани боис аэропорт маъмурияти томонидан талаб этилган меъёрдан ортиқ юк олмаслик талаб этилади.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг масжидларида ёки Каъбага матоларни турли ниятларда суртиш, Уҳуд тоғи тупроғидан олиб кетиш, Уҳуд тоғига қараб намоз ўқишнинг бидъат амаллардан эканини аниқ билиш зарур.
Самолётда, меҳмонхоналарда, масжидлардаги таҳоратхоналарда покизаликка қатъий эътибор бериш талаб этилади.
Умра зиёратига бораётганлар нима мақсадда кетаётганлигини аниқ билиб олишлари, шунингдек, ибодат вақтларида аёлларни пардозланиб юришлари ман этилади.
Ибодатларни тугатиб меҳмонхонага қайтиш йўли ёддан кўтарилган вақтда саросимага тушмаслик, яқин атрофдаги полиция ёки бирон кишига бейжик ва меҳмонхона ташриф қоғози (визитка)ни кўрсатиш мақсадга мувофиқдир.
Шифокорлар доим хизматда бўлганлиги боис ўзингизми, ҳамхонангизними тоби қочиб қолса, дарров шифокорга мурожаат қилиш зарур.
Меҳмонхоналарда юк йўқолиш каби ҳодисалар бўлганида, дарҳол элликбошига мурожаат қилиш керак.
Тошкент аэропортига қайтиб келингандан кейин жомадон ёки юклар йўқолгани маълум бўлса, жомадон учун берилган чиптани элликбоши билан биргаликда аэропорт маъмуриятига топширилади.
Умра зиёратидан қайтиб келгандан кейин мусулмон кишига хос бўлган ишларни мукаммал бажаришда, маҳалла ва жамоат ишларида, тўй ва маъракаларни исрофгарчиликсиз ўтказиш, ёшлар тарбиясида ибрат бўлишлари тавсия этилади. Хайрли амалларда давомли бўлиш икки дунё саодатига эриштиради.

Умра амалларингиз Аллоҳ таоло даргоҳида ҳусни мақбул даражасида бўлишини тилаб қоламиз.

Мунира АБУБАКИРОВА

Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси

Published in Мақолалар

Сторінка 1098 з 2297