• Доим Аллоҳдан тақво қил, зеро бу энг яхши захира ва энг керакли насиҳатдир. Аллоҳ таоло айтадики: "Ким Аллоҳга тақво қилса, У зот унинг йўлини очиб қўюр. Ва унга ўзи ўйламаган тарафдан ризқ берур". (Талоқ сураси, 2-3 оятлар) Кейинги оятда: "Ким Аллоҳга тақво қилса, унинг гуноҳларини кечирур ва ажрини кўпайтириб берур", (Талоқ сураси, 4-оят) дея марҳамат қилган.
• Қалбингизни Аллоҳ ва Расулига бўлган муҳаббат билан, ота-онангиз ва атрофингиздаги одамларга бўлган муҳаббат билан тўлдиринг! Зотан, яхши кўриш инсонни ёшартиради, умрни узайтиради, хотиржамликни туҳфа этади. Ёмон кўриш эса қалбларни бахтсизликка тўлдиради. Уйингизда қалбингизни ёритишга ва иситишга етгулик оилавий муҳаббат қуёши порласин! Аввало, Аллоҳ таолога ишонинг, сўнг ўзингизга, яъни, ўзингизга бўлган ишончни Аллоҳга бўлган ишончдан муқаддам қўйманг.
• Барчамиз вафот этгач Аллоҳга боришимиз муқаррар. Бироқ бахтли инсон ҳаётдалик вақтида Аллоҳга юзланган инсондир. Муҳлат ўтиб кетмасдан Аллоҳ томон шошилайлик!
• Аллоҳ йўлидаги дўстлари бор инсон ёлғиз бўлмас...

Кимники тили Аллоҳнинг зикри билан банд бўлса, ғамнок қолмас...

Аллоҳнинг ҳузуридаги мукофотдан кўнгли тўқ киши маҳзун бўлмас...

• Дунё торлик қилиб, рўпарангиздаги барча йўллар беркдек кўринган вақтда шуни ёдда тутингки, саодат аслида қўлга киритганларингиз, эга чиққан ютуқларингизда эмаслигини, ҳақиқий саодат Аллоҳга яқинлигингиз миқдори билан ўлчанади!

Шундагина қалбингиз таскин топади...

Шундагина ғамлар арийди...

• Учта нарсани ёдингиздан чиқарманг:

Сизга бирор неъмат туҳфа этилса Аллоҳга ҳамд айтинг;

Ризқингиз озайса Аллоҳга истиғфор айтинг;

• Бирор қийинчиликка дуч келсангиз, "Лаа ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ" ("Куч-қувват фақат Аллоҳдадир"), деб айтинг.

Ҳар куни Аллоҳдан афв ва офият сўрашни унутманг, зотан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Аллоҳдан афв ва офият сўранглар, чунки, ҳеч кимга иймондан кейин офиятдан яхшироқ неъмат берилмаган", деганлар (Имом Термизий ривояти).

• Салафлар доим учта гапни насиҳат қилишган, улар тилло билан тарозига тортиладиган бўлса тиллодан оғир келадиган гаплардир:

Биринчиси: Кимки ўзи ва Аллоҳ ўртасини ислоҳ қилса, Аллоҳ у билан одамлар орасини ислоҳ қилиб қўяди;

Иккинчиси: Кимки ичини, қалбини ислоҳ қилса, Аллоҳ унинг зоҳирини ислоҳ қилади;

Учинчиси: Кимки охират иши билан машғул бўлса, Аллоҳ унинг дунё ва охират ишини Ўзи ўнглаб қўяди.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Кичик қизим 5 ёшдан ўтган бўлса-да тунда ўрнини ҳўллаб қўйиш одати ҳеч қолмади. Унинг бу одати йўқолиши учун барча чора-тадбирларни кўрдик. Лекин фойдаси бўлмади. Шифокорлар унинг бу одати саломатлигига алоқадор эмас, балки шунчаки, эркалик сабаб шундай қиляпти деган хулосани айтишди.

Катта қизим 17 ёшда. Унинг ҳам бу муаммодан хабари бор эди. Бирор чора кўришимиз кераклиги ҳақида унга ҳам айтган эдим.

Бир куни ишдан қайтишда одатдагидек, кичик қизимни болалар боғчасидан олдим. Икковлашиб уйга келдик. Эшикдан киришимиз билан димоғимизни маззали таомларнинг хушбўй ифори қитиқлади. Ҳайрон бўлиб меҳмонхонага кирсак, уйда каттагина торт турибди. Катта қизим дастурхонларни чиройли қилиб безатиб, стол ўртасига катта тортни жойлаштириб қўйибди. Худди уйга меҳмон келадигандек ёки қандайдир бир маросим бўладигандек эди. Ошхонадан кириб келган катта қизимдан бунча ҳаракатнинг сабабини сўрасам, у атайлаб кичкина қизим эшитадиган қилиб: “Бу синглимнинг шарофати билан ташкиллаштирилган маросим, дадажон. Энди синглим бугундан бошлаб кечаси ухлаганда жойини хўллаб қўймайди. Шуни байрам қиламиз”, деб жавоб берди.

Мен гап нимада эканлигини тушунган бўлсам-да, ҳайратимни яшира олмасдан катта қизимнинг зукколигига қойил қолдим. Кейин опасининг гапини тасдиқлаб: “Қандай яхши, энди бугундан бошлаб сен жойингни хўллаб қўймайсан”, деб кичкинамизга қувончимни изҳор қилдим.

Энг қизиқарлиси шуки, ўша кундан кейин кизалоғимнинг шу одати йўқолди. Ўша тадбиримиздан кейин қизим бирор марта ҳам тунда бизни безовта қилмади. Катта қизимнинг оқилона тадбири синглисининг ушбу одатдан халос бўлишига катта туртки бўлган эди. Кичик қизим ҳам опасининг ўзи учун қилаётган ҳаракатини кўриб уни янада кучли яхши кўриб қолди. Ҳатто боғчага борганда ҳам ўртоқларига опасининг меҳрибонлиги, оқилалиги ҳақида гапириб берадиган бўлди.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Кўпчилик инсонлар баъзи тақиқланган нарсаларга сира эътибор бермайдилар, уларни бузишга ҳам бемалол журъат қиладилар. Бундай даҳшатли касалликка чалинганлар абадий ҳаётда ҳалок бўладилар.

Муолажа услуби

Бундай иллатнинг олдини олиш учун, аввало шубҳали нарсалар ва ҳаракатлардан сақланиш лозим. Чунки шубҳа ҳаромга олиб бориши мумкин. Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳу айтади: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг:

سمعتُ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّمَ يقول : وأهوى النعمانُ بإصبعَيه إلى أُذُنَيه : إنَّ الحلالَ بيِّنٌ وإنَّ الحرامَ بيِّنٌ وبينهما أمورٌ مُشتبِهاتٌ لا يعلمهنَّ كثيرٌ من الناس فمنِ اتَّقى الشُّبُهاتِ استبرأ لدِينِه وعِرضِه ومن وقع في الشُّبهاتِ وقع في الحرامِ كالراعي يرعى حول الحِمى يوشكُ أن يرتعَ فيه ألا وإنَّ لكلِّ ملكٍ حمًى ألا وإنَّ حمى اللهِ محارمُه ألا وإنَّ في الجسدِ مُضغةً إذا صلُحتْ صلُح الجسدُ كلُّه وإذا فسدتْ فسد الجسدُ كلُّه ألا وهي القلبُ

“Ҳалол аниқ, ҳаром аниқ. Аммо уларнинг ўртасида шубҳали нарсалар бор. Кўп одамлар уни билмайдилар. Ким шубҳали нарсалардан сақланса, дини ва обрўсини сақлабди. Ким тўсиқ атрофидаги чўпонга ўхшаб шубҳали нарсаларга ўралашиб қолса, унга тушиб қолади. Огоҳ бўлингларки, ҳар бир подшоҳнинг чегараси бўлади. Аллоҳнинг Ердаги чегараси У Зот ҳаром қилган нарсалардир. Огоҳ бўлингларки, танада бир парча гўшт бор. Агар у тузалса, бутун тана тузалади. Агар у бузилса, бутун тана бузилади. Огоҳ бўлингларки, у қалбдир”, деганларини эшитганман» (Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Аҳмад, Имом Доримий, Ибн Ҳиббон, Имом Байҳақий ривояти).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу ҳадисда емоқ, ичмоқ, киймоқ, никоҳдаги ва бошқа ҳамма соҳалардаги нарсаларнинг ҳалол бўлиши қоидасини баён қилиб берганлар.

Имом Ибн Арабий раҳматуллоҳи алайҳии айтади: “Биргина ушбу ҳадиснинг ўзидан ҳамма аҳкомларни чиқариб олиш мумкин”.

Имом Қуртубий раҳимаҳуллоҳ эса: “Бу ҳадис ҳалол ва бошқа нарсаларни батафсил равишда ҳамда барча амаллар қалбга боғлиқ эканини ўз ичига олгандир. Шунинг учун ҳам барча аҳкомларни унга солиштириб кўриш мумкин”, деган.

Шунинг учун, қалб жисмга нисбатан подшоҳ кабидир, дейилади. Подшоҳдан яхши амр чиқса, фуқароларга яхши бўлганидек, юракдан яхши ниятлар чиқса, жисмнинг бошқа аъзоларига ҳам яхши бўлади.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Нафснинг яна бошқа касаллигининг белгиси – инсоннинг ўз ҳолатидан норозилиги ва бу ҳақда ҳаммага шикоят қилиши ҳисобланади. Бундай дардга чалинган одам ўзини сабрли деб билади-ю, аммо доимо ўз тақдиридан нолиган ҳолда бошқаларга шикоят қилиб юради ва буни ҳатто ўзи сезмайди ҳам.

 Муолажа услуби

Бу касалликдан фақат Аллоҳ таолонинг раҳматига шукр қилиш орқали қутилиш мумкин. Инсон уни ўраб турган ҳамма нарсада Аллоҳ таолонинг буюк неъматларини кўришга интилиши лозим. Бу ҳақда Абу Усмон раҳимаҳуллоҳ: “Аслида ҳамма одамлар у ёки бу тарзда ҳаётидан норозилик билдирадилар ва тақдиридан шикоят қиладилар, лекин уларнинг барчаси ўзларини сабрли деб ҳисоблайдилар”, деган.

Яҳё ибн Муоз раҳматуллоҳи алайҳии айтади: «Қиёмат кунида фақирлик ва бойлик амаллар тарозисига қўйилмайди. Унда фақатгина сабр ва шукр бўлади. Ўша кунда уларга: “У камбағал эди, у бой эди”, демаслар, балки: “У сабр қилди ёки шукр қилди”, дерлар».

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

Мағрур нафс – касалликка чалинган нафсдир. Бу иллат бир лаҳзалик завқ олиш истагида ва ўз хоҳиш-истакларини қондириш учун бошқаларнинг хоҳишларига зарар етказишда намоён бўлади.

Муолажа услуби

Шуни унутмаслик керакки, Аллоҳ таоло бойлиги билан одамларни камситувчи, уларга пастназар билан қарайдиган инсонларни ёқтирмайди. Бу ҳақда Аллоҳ таоло айтади: «Албатта, Қорун Мусо қавмидан эди. Бас, у (қавм)ларга кибр қилди. Биз хазиналардан унга калитлари бақувват жамоатга ҳам оғирлик қиладиган нарсаларни ато этган эдик. Ўшанда қавми унга: “Мағрурланмагин! Чунки Аллоҳ мағрурланувчиларни суймас”» (Қасос сураси, 76-оят).

Қорун Мусо алайҳиссаломга амакивачча эди. Тавротни яхши ўқиб, ўрганган бўлса-да, Сомирийга ўхшаб мунофиқ, ҳасадгўй ва мутакаббир эди. Бойлиги шу қадар беҳисоб эдики, хазиналарининг калитлари олтмишта хачирга юк бўларди. Аммо имтиҳон ўлароқ берилган мол-дунёси билан ғурурга кетди. Аллоҳ ва Мусо алайҳиссаломга осийлик ҳамда мутакаббирлик қилгани учун уни ер ютди. Аллоҳ таолонинг лутф ва эҳсонига ношукрлик қилган ва кибрга кетган инсонлар ана шу Қорунга ўхшатилади.

Демак, мўмин киши ўткинчи дунёнинг зеб-зийнатларига муҳаббат қўймаслиги, мол-дунёси билан одамларга мағрурланмаслиги, улардан ўзини устун деб билмаслиги керак экан. Балки ўз нафсини поклаш, ахлоқини сайқаллаш билан машғул бўлиши, қилган гуноҳларига афсус-надомат чекиши ва Аллоҳнинг олдида ҳар бир амали учун жавоб беришини унутмаслиги лозим. Ҳамиша ўз нафсини ҳисоб-китоб қилган, айб-нуқсонларини ёдидан чиқармаган инсоннинг қалби синиқ бўлади. Бундай бандада мағрурланиш, кибрланиш иллати йўқолади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзига хос ахлоқлари – доимо камтар ҳолда юрардилар.

Буюк олим Молик ибн Динор айтади: "Ғамгин бўлмайдиган қалб ҳалок бўлади, худди ҳеч ким яшамайдиган уйга ўхшайди".

Ато Сулаймонийдан: “Нима учун ғамгин кўринасиз?” деб сўрашганида, у киши: “Ахир ўлим – бўйнимдаги (аниқ йўлиқадиган) ҳақ нарса бўлса, қабр – уйим бўлса, Қиёмат куни ҳар бир амалим учун ҳисоб-китоб қилинсам, жаҳаннам кўприги эса ўтишим керак бўлган йўлим бўлсаю, шу ҳолда менинг ҳолим энди нима бўлишини билмай турсам, қандоқ маҳзун бўлмайин?” деб жавоб бердилар.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг
“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.