muslimuz

muslimuz

Середа, 06 декабрь 2023 00:00

Сеҳрнинг тарихи

Ўтган жамики умматларга Аллоҳ таоло Ўзининг пайғамбарларини юборди. Улар ягона Аллоҳга ибодат қилишга, Унга ҳеч нарсани ширк келтирмасликка даъват этдилар. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Қайси бир умматки бўлса, унда огоҳлантиргувчи бўлган” (Фотир сураси, 24-оят).

Аммо юборилган пайғамбарларнинг ҳар бири қавми томонидан мазах қилинди, сеҳргарликда айбланди. Демак, ер юзида инсонлар тарқалганидан бошлаб сеҳр мавжуд бўлган экан. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Худди шундай, булардан аввалгиларга ҳам ҳар бир Пайғамбар келган вақт (уни) сеҳргар ёки мажнун деганлар” (Зориёт сураси, 52-оят).

Аллома Ибн Ҳажар Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: "Сеҳр Нуҳ алайҳиссаломнинг замонида ҳам мавжуд эди. Чунки Аллоҳ таоло Нуҳ алайҳиссаломни юборган қавм уни сеҳргар дейишган" (Фатҳул Борий. 223/10).

Сеҳрнинг кўринишлари қавмлар бўйлаб ёйилди. Айниқса, Мусо алайҳиссаломнинг даврларида сеҳр ва жоду жуда кенг тарқалди. Ибн Халдун раҳимаҳуллоҳ ёзади: “Мусо алайҳиссалом пайғамбарлик қилган вақтларида Бобил ва Миср ўлкаларида ҳатто сеҳрнинг машҳур бозорлари бор эди” (Тарих Ибн Халдун. 657/1).

Давоми бор...

Даврон НУРМУҲАММАД

Ҳанафий мазҳабига кўра, Фотиҳа сурасидан кейин омийнни ҳар бир намозхон ичида (махфий) айтади. Барча мужтаҳид уламоларимизнинг наздларида намозда Фотиҳа сурасидан кейин “омийн”ни айтиш суннат ҳисобланади. Ҳанафий мазҳабимиз ва моликий мазҳабида “омийн”ни овоз чиқармай айтиш керак бўлади. Бунга қуйидаги маълумотлар далил қилиб келтирганлар:

  1. “Омийн” лафзи дуодир. Унинг маъноси “ижобат қил”, яъни “дуони қабул қил”, демакдир. Қандай дуо қилиш ҳақида Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилган: “Роббингизга зорланиб ва хуфёна (овозсиз) дуо қилингиз! Зеро, У (дуода ва бошқада) ҳаддан ошувчиларни ёқтирмагай” (Аъроф сураси, 55-оят).

Ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда бундай дедилар: “Ичида (махфий) қилинган дуо устида (ошкор) қилинган дуонинг етмиштасига тенг келади” (Имом Абу Шайх ривояти).

Муҳаддис Ибн Ҳиббон “Саҳиҳ” асарида ушбу ҳадисни келтиради: “Дуонинг яхшиси махфийсидир”.

Демак, “омийн”ни ичимизда айтсак, мазкур оят ва ҳадисларга амал қилган бўламиз.

  1. Абу Воил розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Али ва Ибн Масъуд розияллоҳу анҳумо “(Намоз ичидаги) бисмиллаҳир роҳманир роҳийм”ни ҳам, “аъуузу”ни ҳам, “омийн”ни ҳам овоз чиқариб айтишмасди” (Имом Табароний ривоятлари).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан доимо бирга юрган ҳазрат Али ва Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳумо каби саҳобийларнинг “омийн”ни ичларида айтишлари ҳам кучли далил ҳисобланади. Бошқа бир ривоятда ҳазрат Умар розияллоҳу анҳунинг ҳам “омийн”ни ичларида айтиб намоз ўқиганлари таъкидланади.

Ҳанафий уламолар худди шу маънодаги, лекин бошқа саҳобаи киромларнинг исмлари зикр қилинган ривоятларни ҳам келтирадилар.

  1. “Омийн” лафзини Қуръондан эмаслиги ҳаммамизга маълум. Бунинг устига, ушбу лафз арабча ҳам эмас. “Аъуузу биллаҳи минаш шайтонир рожийм” эса Қуръонда келган, яна Аллоҳ таоло бизга Қуръон ўқиганимизда уни айтишни вожиб қилган. Шундай бўлса ҳам “Аъуузу биллаҳи минаш шайтонир рожийм”ни намозда ичимизда айтамиз. Нима учун энди “омийн”ни овоз чиқариб айтишимиз керак?!
  2. Намоз жуда ҳам машҳур ибодат ҳисобланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намоз фарз бўлган кундан бошлаб ҳар куни беш вақт намозни жамоат билан ўқиганлар. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳар бир намозлари минглаб кишилар томонидан синчковлик билан кузатиб борилган.

Агар “омийн”ни овоз чиқариб айтиш афзал бўлганида, у зот алайҳиссалом бу нарсани баён қилган бўлардилар ва орада ҳеч қандай шубҳа қолмас эди. Ҳолбуки, у зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзлари имомлик қилаётганларида, баъзан таълим учун биринчи сафдагилар эшитадиган қилиб “омийн”, деганларидан бошқа ҳеч бир далил йўқ. Айниқса имомга иқтидо қилган кишиларнинг “омийн”ни овоз чиқариб айтганлари ҳақида ҳеч қандай ривоят маълум эмас.

 “Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.

Середа, 06 декабрь 2023 00:00

Ҳозир бажаринг! Кутманг!

Ҳикоя қилинишича, бир от ичи қуруқ бўлган чуқур қудуққа тушиб кетибди.

Тушиб кетгандаги оғриқдан от қаттиқ инграбди ва шу зайлда бир неча соат ўтибди. Унинг эгаси зироатчи бўлиб, отни қандай чиқариб олиш ҳақида ўйланибди ва охири “Отим ўзи қариб қолганди, уни чиқариб олишга кетган харажатга янги от олса бўлади. Қолаверса қудуқ анчадан бери қуриб ётибди, унга тупроқ ташаб кўмиб юбориш керак”, деган хулосага келибди. Зироатчи қўшниларини чақириб, улардан қудуқни кўмишда ёрдам беришларини сўрабди. Ҳаммалари ломларда қудуққа ташлагани тупроқ, ахлатлар йиға бошлашибди.

От нима бўлаётганини тушуниб етибди ва оғриқ ҳамда ёрдам сўрашни билдирадиган қилиб баланд овозда кишнай бошлабди. Озгина ўтиб жимиб қолибди. Барча унинг тўсатдан жимиб қолганига ҳайрон бўлибди.

Эгаси қудуқнинг ичига қараб донг қотиб қолибди. Қараса от ҳар сафар устига тупроқ ташалганда, устидан силкитиб ерга ташаётган ва тупроқ ташалгани миқдорича тепага кўтарилиб бораётган экан.

Шу зайлда давом этиб от ер сатҳига яқинлашиб қолибди. Кейин бир сакраб ерга соппа-соғ чиқиб олибди.

От уни ўраб олган ҳар қандай тўсиқларга қарамай таслим бўлмади. Аксинча, ўзини ўлимдан қутқариш учун тинимсиз ҳаракат қилди!

Энди Оскар Строус исмли германиялик тикувчи ҳақида бир қиссани келтирамиз. У 1850-йил Американинг Калифорния штатига сафар қилибди. Сафарининг сабаби у ерда кўп олтин захиралари бор деб эшитган экан. Лекин орзу қилган олтинларидан ҳеч вақо топмабди ва жуда қаттиқ очликка, чарчоққа дучор бўлибди.

Умидсизликка тушиб қолгач, бекор ўтирмай кўк рангли чодирини йиртиб, ундан оғир шимлар тикибди ва уни “Строус жинси” деб номлабди.

У шимлар ниҳоятда мустаҳкам ва кон ишларига муносиб бўлгани учун кўп ишчилар уни сотиб ола бошлашибди. Натижада унинг савдоси гуркираб кетибди ва Строус барча кончилардан бойиб кетибди. Ҳозиргача жинсиларнинг савдоси дунёнинг барча жойида жуда юришган. Бу иш умидсиз ҳолга тушган, лекин шунга қарамай бирор нарса қилишга ҳаракат қилган кишининг меҳнати самарасидир.

Демак муваффақиятимиз сири ўз қўлимизда, Аллоҳ бизга берган қобилиятимизда, ақлимизда экан! Меҳнат қилишдан тўхтамасликда экан! Лекин буларнинг барчаси устида Аллоҳ азза ва жалланинг тавфиқи туради.

Муваффақтият калити – кутиб ўтирмасдан шартта бир ишнинг этагини тутишда экан. Ахир Аллоҳ таоло айтади-ку: “Хурмо танасини силкит, сенга янги мева туширади” (Марям сураси, 25-оят).

Мана Пайғамбар Исо алайҳиссаломнинг онаси Марям онамиз... У зот шунчалик шарафли бўлсалар-да Аллоҳ у зотга хурмо тушиши учун дарахтни силкитишни буюрди. Ҳеч қандай қийинчиликсиз, ҳаракатсиз эга бўлишингиз мумкин бўлган мева йўқ дунёда!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Середа, 06 декабрь 2023 00:00

Иқтидор куртаклари

Бир куни қарасам, ўғлим ўйинчоқларини устачилик асбоблари билан очиб, сочиб, қисмларга бўлиб ўтирибди. Унинг бу ишидан тепа сочим тикка бўлиб қаттиқ уришиб бердим. Тўғри-да, ахир уларни фалон пулга олиб берганмиз. Ўғлим гапимдан ранжиб ишини тўхтатди ва ўйинчоқларини йиғиштириб телевизор кўргани ўтирди.

Дадаси ишдан қайтганларида ўғлимнинг қилган ишини ва уни қаттиқ койиб берганимни айтдим. Дадаси гапларимни эшитгач, бир нарсаларни хотирлагандек нимтабассум билан жилмайдилар. Кейин менинг бу ишим хато бўлганини, боланинг оламни ўрганишга бўлган иштиёқидан келиб чиқадиган бундай ҳаракатларини тўғри баҳолашни, унга танбеҳ бериш ўрнига бунга ўхшаган ишлари учун рағбатлантириш кераклигини тушунтирдилар.

Кейин яна бир оз ўйланиб ўтирганларидан сўнг болаликларида оналари қилган ишни айтиб бердилар: "Марҳума онам жуда ажойиб, оқила аёл эдилар. Бир куни мен ҳам шу ўғлимиз каби “илмий иш” билан банд эдим. Лекин мен устачилик асбоблари ёрдамида сочиб ташлаётган нарса ўғлимиз қилганидек ўйинчоқлар эмас, балки уйимиздаги газ билан ишлайдиган иситиш мосламаси эди. Ҳа, бу бироз хавфли иш бўлса ҳам қизиқишим ғолиб келиб унинг қандай ясалганини билмоқчи бўлиб очиб кўраётган эдим. Онажоним бу ишимни кўриб қолдилар. Ана энди тамом, яхшигина таёқ ейдиган бўлдим деб турсам, йўқ, онам бирор оғиз қаттиқ гапирмадилар, қайтанга ўзлари ёнимга ўтириб “Бу мана бундай қилинади” деб билмаганларимни билганларича ўргатдилар.

Ўша кундан кейин устачиликка қизиқишим ошиб уйдаги деярли барча қурилмаларни тузатишни ўрганиб олдим. Баъзан тузатаман деб янада ёмонроқ ҳолатга келтириб қўйсам ҳам шаштимни туширмасдан “Ҳечқиси йўқ, энди бу қурилмага нима қилиш мумкин эмаслигини билиб олдинг” деб кўнглимни кўтарардилар. Онамнинг меҳрибончиликлари менинг муҳандислик соҳасини танлашимга туртки бўлди.

Мана ҳозир, ўзинг билганигдек, муҳандислик факультети катта профессориман. Менинг қилган барча ихтироларимда, катта-катта ширкатлар мен билан ишлаш учун ўзаро рақобат қилишларида, умуман олганда, барча эришган ютуқларимда онамнинг хизматлари беқиёс. Шу пайтгача муҳандислик йўналишида қанча ихтиролар қилган бўлсам, менинг том маънодаги илҳом парийим онажоним бўлганлар”.

(Ҳамма болаларда ҳам бундай қизиқиш бўлавермайди. Камдан кам болаларда топиладиган бундай қобилиятни кўпчилик ота-оналар тўғри баҳолай олмасдан боланинг қизиқишларини, ижодкорлик қобилиятларини эрта кунда йўққа чиқаришади. Агар болангизда шундай иқтидор бўлса, унинг оловдек ёниб турган тафтини сўндириб қўйманг, унинг эндигина куртак ёза бошлаган новдаларини қирқманг. Аксинча унга қалби дарё боғбон каби меҳрибон бўлинг. Шунда вақти келиб ўзингиз унинг мевасидан баҳраманд бўласиз, иншааллоҳ. Тарж.)

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг вафот этганини эшитганларида кўз ёш тўкканлар. Бақиъ қабристонига дафн этилган илк муҳожир саҳобий – Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу саналади.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Маккада дунёга келди. Отаси Мазъун ибн Ҳабиб ибн Ваҳб, онаси Сухайла бинту Анбас. Куняси Абу Соиб эди.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу оилада яхши тарбия кўриб улғайди. Қабиласи орасида одоби билан ажралиб турарди. Ниҳоятда зийрак, ақл-заковатли ва гўзал хулқли инсон эди. Ҳатто жоҳилият даврида ҳам ичкиликка яқинлашмаган. У: “Ақлимни оздирадиган, одамларга масхара бўлишимга сабаб бўладиган ва ўзимга муносиб бўлмаган аёлга уйланишимга мажбур қиладиган бу нарсани асло ичмайман”, деб айтарди.

Ўттиз ёшида Исломни қабул қилди. Бу ҳақда бундай дейди: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва у зотнинг оилаларига муҳаббатим жуда кучли эди. Кунларнинг бирида Набий алайҳиссаломга ваҳий нозил бўлаётганига гувоҳ бўлдим. Бу ҳодиса менинг қалбимда иймон нури порлашига сабаб бўлди”.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу кечаларини ибодат билан ўтказар, кундузлари эса рўза тутар, уйда ҳатто бир кунлик таом сақламасди. Дунёга муҳаббат қўймади, обид ва зоҳид, хайрли ишларда пешқадам, ҳақ йўлда мустаҳкам ва Ислом йўлида фидокор бўлди.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу мушрикларнинг тазйиқ ва таҳдиди гирдобида қолганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳижрат қилишга рухсатлари бўлганидан сўнг аёли, ўғлини олиб Мадинага ҳижрат қилди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга бир қанча ғазотларда иштирок этди.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Бадр ғазотидан кейин касал бўлиб қолди. Оғир бетобликдан сўнг Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Уммул Аълонинг хонадонида вафот этди. Бу ҳақда Уммул Аъло бундай дейди: “Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳунинг вафотини эшитиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уйимизга келдилар. У зот алайҳиссалом кўз ёш тўкиб: “Аллоҳ ва Расулини севарди. Эй Абу Соиб. Аллоҳ сени раҳматига олсин! Дунёдан ўтдинг. На Сен дунёга муҳаббат қилдинг, на у сенга муҳаббат қилди. У бизнинг қандай яхши биродаримиз эди”, дедилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳуни Бақиъ қабристонига дафн этишни буюриб, жанозани ўзлари ўқиб бердилар.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Бақиъ қабристонига қўйилган дастлабки муҳожир сифатида тарихда қолди.

Маълумот учун: Асъад ибн Зурора розияллоҳу анҳу Бақиъ қабристонига қўйилган илк ансорий саҳоба ҳисобланади.

 Даврон НУРМУҲАММАД

ХОРИЖДАГИ ЮРТДОШИМ САҲИФАСИ

КОНЦЕПЦИЯ

Дунё дарвозалари янада кенгроқ очилиб, хорижий давлатлар фуқароларининг юртимизга келиб-кетишларига қулай шароитлар яратилмоқда. Жумладан, 39 та давлат фуқароларига туристик визаларни расмийлаштириш тартиби соддалаштирилди, Ўзбекистон билан визасиз давлатлар сони кўпайди.

Шунинг баробарида бизнинг юртдошларимизнинг ҳам хорижий давлатларга чиқиши ортмоқда.

Одатда, чет элга, умуман, йўлга чиқаётган ҳар қандай йўловчига олдиндан йўловчилик машаққатини тортган, бу борада бой тажриба тўплаган кишилар; китоб кўрган олиму уламолар йўл-йўриқлар кўрсатиб, панду наисҳатлар қилишган. Зеро, нотаниш манзиллар сари сафарга отланган кишиларга бундай тавсияю насиҳатларнинг аҳамияти жуда ҳам катта.

Бинобарин, хорижга чиқаётган мўмин-мусулмонлар ушбу сафарида давлатнинг қонунларига амал қилгани каби шариатимиз кўрсатмаларига ҳам амал қилмоғи ниҳоятда муҳимдир.

Масаланинг ана шу жиҳатлари эътиборга олиниб, muslim.uz Интернет порталида “Муҳожир ватандошлар” лойиҳаси иш бошлади. Ушбу лойиҳа доирасида янги рукн очилиб “Хориждаги юртдошим” номланди.

Ушбу рукнда:

- хорижда таълим олаётган, меҳнат қилаётган, узоқ муддатга даволанишга кетган ватандошларимиз тўғрисида ҳаётий мақолалар;

- йўлга чиқувчиларга тавсиялар, маслаҳатлар;

- узоқ муддатли сафарларнинг ижтимоий ҳаётга, оилавий масалаларга таъсири ва бошқа долзарб муаммоларга доир савол-жавоблар дастурий равишда ёритилади;

- Интернет сайтда эълон қилинган мақоланинг аудио формати ҳам тавсия қилинади.

Ушбу материаллар оят, ҳадис ва уламоларимизнинг илмий меросларига асосланган ҳолда ёритилади.

 

Top