Ифторни тезлатиш дейилганда ифтор вақти киргандан сўнг бир неча дона хурмо ва сув билан бўлса ҳам оғиз очиб олиш тушунилади. Саҳарликни кечиктириш деган эса, саҳарликни туннинг охирги вақтига, тонг отишига яқин вақтгача кечиктириш назарда тутилган.
Ифторни тезлатиш ва саҳарликни кечиктириш тўғрисида Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан бир қанча ҳадислар нақл қилинган. Бу ҳадисларнинг баъзиларида ушбу амалга буюрилган бўлса, бошқаларида унинг фазилати, савоби улуғлиги, баъзиларида ундаги ҳикматлар баён этилган. Жумладан, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) айтадилар:
“Агар тун бу ёқдан яқинлашса, кундузи у ёққа қайта бошласа, рўзадор оғзини очади” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти);
“Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) намоз ўқишларидан олдин бир неча дона ҳўл хурмо билан, агар ҳўл хурмо бўлмаса, бир неча қуруқ хурмо билан, агар қуруқ хурмо ҳам бўлмаса, бир неча ҳўплам сув билан оғиз очар эдилар” (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривояти).
“У зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бир қултум сув билан бўлса ҳам оғизларини очмагунларича шом намозини ўқимас эдилар” (Ҳоким “Мустадрак”да ривоят қилган).
“Умматим модомики, ифторни тезлатар эканлар, яхшиликда бардавом бўладилар” (Имом Аҳмад ривояти);
“Ифторни тезлатинглар ва саҳарликни кечиктиринг” (Табароний ривояти);
“Уч нарса пайғамбарлар ахлоқидандир: ифторни тезлатиш, саҳарликни кечиктириш ва намозда ўнг қўлни чап қўл устига қўйиш” (Табароний ривояти).
Ушбу ҳадислар кўпчилик эътиборидан четда қолган ифторни тезлатиш, саҳарликни имкон борича кечиктириш амалининг аҳамиятига очиқ-ойдин далолат қилади. Бу ишда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га эргашиш, у зотнинг буйруқларига итоат бордир. Шу каби ишлар билан мусулмон Аллоҳнинг муҳаббатига эришади. Аллоҳ таоло айтади: “Айтинг (эй Муҳаммад!): «Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади ва гуноҳларингизни мағфират этади” (Оли Имрон, 31).
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) айтдилар: “Аллоҳ таоло айтди: “Менга бандаларимнинг энг суюклиси ифторни тез қиладиганларидир” (Имом Термизий ривояти).
Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) саҳарликнинг муборак экани, унда барака борлигини айтганлар. Бу барака кенг қамровлидир: таомдаги барака, амалнинг ўзидаги барака, вақтдаги баракани ўз ичига олади. Шу боис, рўзадор бу амални канда қилмаслиги, ғанимат билиши лозим.
Бундан ташқари, саҳар вақти фазилатли, баракали вақтлардандир. Аллоҳ таоло бу вақтда истиғфор айтувчиларни мақтаган, бу вақтда дуо қилувчиларни ижобат этишини, сўровчиларга сўраганларини беришини ваъда қилган.
Ифторни тезлатиш ва саҳарликни кечиктириш одамлар орасида яхшиликнинг бардавом бўлиши омилларидандир. Шунингдек, бунда танани бақувват қилиш, заифликни, дангасаликни кетказиш бордир.
Жамшид ШОДИЕВ