Ҳикоя қилинишича, бир от ичи қуруқ бўлган чуқур қудуққа тушиб кетибди.

Тушиб кетгандаги оғриқдан от қаттиқ инграбди ва шу зайлда бир неча соат ўтибди. Унинг эгаси зироатчи бўлиб, отни қандай чиқариб олиш ҳақида ўйланибди ва охири “Отим ўзи қариб қолганди, уни чиқариб олишга кетган харажатга янги от олса бўлади. Қолаверса қудуқ анчадан бери қуриб ётибди, унга тупроқ ташаб кўмиб юбориш керак”, деган хулосага келибди. Зироатчи қўшниларини чақириб, улардан қудуқни кўмишда ёрдам беришларини сўрабди. Ҳаммалари ломларда қудуққа ташлагани тупроқ, ахлатлар йиға бошлашибди.

От нима бўлаётганини тушуниб етибди ва оғриқ ҳамда ёрдам сўрашни билдирадиган қилиб баланд овозда кишнай бошлабди. Озгина ўтиб жимиб қолибди. Барча унинг тўсатдан жимиб қолганига ҳайрон бўлибди.

Эгаси қудуқнинг ичига қараб донг қотиб қолибди. Қараса от ҳар сафар устига тупроқ ташалганда, устидан силкитиб ерга ташаётган ва тупроқ ташалгани миқдорича тепага кўтарилиб бораётган экан.

Шу зайлда давом этиб от ер сатҳига яқинлашиб қолибди. Кейин бир сакраб ерга соппа-соғ чиқиб олибди.

От уни ўраб олган ҳар қандай тўсиқларга қарамай таслим бўлмади. Аксинча, ўзини ўлимдан қутқариш учун тинимсиз ҳаракат қилди!

Энди Оскар Строус исмли германиялик тикувчи ҳақида бир қиссани келтирамиз. У 1850-йил Американинг Калифорния штатига сафар қилибди. Сафарининг сабаби у ерда кўп олтин захиралари бор деб эшитган экан. Лекин орзу қилган олтинларидан ҳеч вақо топмабди ва жуда қаттиқ очликка, чарчоққа дучор бўлибди.

Умидсизликка тушиб қолгач, бекор ўтирмай кўк рангли чодирини йиртиб, ундан оғир шимлар тикибди ва уни “Строус жинси” деб номлабди.

У шимлар ниҳоятда мустаҳкам ва кон ишларига муносиб бўлгани учун кўп ишчилар уни сотиб ола бошлашибди. Натижада унинг савдоси гуркираб кетибди ва Строус барча кончилардан бойиб кетибди. Ҳозиргача жинсиларнинг савдоси дунёнинг барча жойида жуда юришган. Бу иш умидсиз ҳолга тушган, лекин шунга қарамай бирор нарса қилишга ҳаракат қилган кишининг меҳнати самарасидир.

Демак муваффақиятимиз сири ўз қўлимизда, Аллоҳ бизга берган қобилиятимизда, ақлимизда экан! Меҳнат қилишдан тўхтамасликда экан! Лекин буларнинг барчаси устида Аллоҳ азза ва жалланинг тавфиқи туради.

Муваффақтият калити – кутиб ўтирмасдан шартта бир ишнинг этагини тутишда экан. Ахир Аллоҳ таоло айтади-ку: “Хурмо танасини силкит, сенга янги мева туширади” (Марям сураси, 25-оят).

Мана Пайғамбар Исо алайҳиссаломнинг онаси Марям онамиз... У зот шунчалик шарафли бўлсалар-да Аллоҳ у зотга хурмо тушиши учун дарахтни силкитишни буюрди. Ҳеч қандай қийинчиликсиз, ҳаракатсиз эга бўлишингиз мумкин бўлган мева йўқ дунёда!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Бир куни қарасам, ўғлим ўйинчоқларини устачилик асбоблари билан очиб, сочиб, қисмларга бўлиб ўтирибди. Унинг бу ишидан тепа сочим тикка бўлиб қаттиқ уришиб бердим. Тўғри-да, ахир уларни фалон пулга олиб берганмиз. Ўғлим гапимдан ранжиб ишини тўхтатди ва ўйинчоқларини йиғиштириб телевизор кўргани ўтирди.

Дадаси ишдан қайтганларида ўғлимнинг қилган ишини ва уни қаттиқ койиб берганимни айтдим. Дадаси гапларимни эшитгач, бир нарсаларни хотирлагандек нимтабассум билан жилмайдилар. Кейин менинг бу ишим хато бўлганини, боланинг оламни ўрганишга бўлган иштиёқидан келиб чиқадиган бундай ҳаракатларини тўғри баҳолашни, унга танбеҳ бериш ўрнига бунга ўхшаган ишлари учун рағбатлантириш кераклигини тушунтирдилар.

Кейин яна бир оз ўйланиб ўтирганларидан сўнг болаликларида оналари қилган ишни айтиб бердилар: "Марҳума онам жуда ажойиб, оқила аёл эдилар. Бир куни мен ҳам шу ўғлимиз каби “илмий иш” билан банд эдим. Лекин мен устачилик асбоблари ёрдамида сочиб ташлаётган нарса ўғлимиз қилганидек ўйинчоқлар эмас, балки уйимиздаги газ билан ишлайдиган иситиш мосламаси эди. Ҳа, бу бироз хавфли иш бўлса ҳам қизиқишим ғолиб келиб унинг қандай ясалганини билмоқчи бўлиб очиб кўраётган эдим. Онажоним бу ишимни кўриб қолдилар. Ана энди тамом, яхшигина таёқ ейдиган бўлдим деб турсам, йўқ, онам бирор оғиз қаттиқ гапирмадилар, қайтанга ўзлари ёнимга ўтириб “Бу мана бундай қилинади” деб билмаганларимни билганларича ўргатдилар.

Ўша кундан кейин устачиликка қизиқишим ошиб уйдаги деярли барча қурилмаларни тузатишни ўрганиб олдим. Баъзан тузатаман деб янада ёмонроқ ҳолатга келтириб қўйсам ҳам шаштимни туширмасдан “Ҳечқиси йўқ, энди бу қурилмага нима қилиш мумкин эмаслигини билиб олдинг” деб кўнглимни кўтарардилар. Онамнинг меҳрибончиликлари менинг муҳандислик соҳасини танлашимга туртки бўлди.

Мана ҳозир, ўзинг билганигдек, муҳандислик факультети катта профессориман. Менинг қилган барча ихтироларимда, катта-катта ширкатлар мен билан ишлаш учун ўзаро рақобат қилишларида, умуман олганда, барча эришган ютуқларимда онамнинг хизматлари беқиёс. Шу пайтгача муҳандислик йўналишида қанча ихтиролар қилган бўлсам, менинг том маънодаги илҳом парийим онажоним бўлганлар”.

(Ҳамма болаларда ҳам бундай қизиқиш бўлавермайди. Камдан кам болаларда топиладиган бундай қобилиятни кўпчилик ота-оналар тўғри баҳолай олмасдан боланинг қизиқишларини, ижодкорлик қобилиятларини эрта кунда йўққа чиқаришади. Агар болангизда шундай иқтидор бўлса, унинг оловдек ёниб турган тафтини сўндириб қўйманг, унинг эндигина куртак ёза бошлаган новдаларини қирқманг. Аксинча унга қалби дарё боғбон каби меҳрибон бўлинг. Шунда вақти келиб ўзингиз унинг мевасидан баҳраманд бўласиз, иншааллоҳ. Тарж.)

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг

“Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг вафот этганини эшитганларида кўз ёш тўкканлар. Бақиъ қабристонига дафн этилган илк муҳожир саҳобий – Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу саналади.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Маккада дунёга келди. Отаси Мазъун ибн Ҳабиб ибн Ваҳб, онаси Сухайла бинту Анбас. Куняси Абу Соиб эди.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу оилада яхши тарбия кўриб улғайди. Қабиласи орасида одоби билан ажралиб турарди. Ниҳоятда зийрак, ақл-заковатли ва гўзал хулқли инсон эди. Ҳатто жоҳилият даврида ҳам ичкиликка яқинлашмаган. У: “Ақлимни оздирадиган, одамларга масхара бўлишимга сабаб бўладиган ва ўзимга муносиб бўлмаган аёлга уйланишимга мажбур қиладиган бу нарсани асло ичмайман”, деб айтарди.

Ўттиз ёшида Исломни қабул қилди. Бу ҳақда бундай дейди: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва у зотнинг оилаларига муҳаббатим жуда кучли эди. Кунларнинг бирида Набий алайҳиссаломга ваҳий нозил бўлаётганига гувоҳ бўлдим. Бу ҳодиса менинг қалбимда иймон нури порлашига сабаб бўлди”.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу кечаларини ибодат билан ўтказар, кундузлари эса рўза тутар, уйда ҳатто бир кунлик таом сақламасди. Дунёга муҳаббат қўймади, обид ва зоҳид, хайрли ишларда пешқадам, ҳақ йўлда мустаҳкам ва Ислом йўлида фидокор бўлди.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу мушрикларнинг тазйиқ ва таҳдиди гирдобида қолганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳижрат қилишга рухсатлари бўлганидан сўнг аёли, ўғлини олиб Мадинага ҳижрат қилди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга бир қанча ғазотларда иштирок этди.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Бадр ғазотидан кейин касал бўлиб қолди. Оғир бетобликдан сўнг Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Уммул Аълонинг хонадонида вафот этди. Бу ҳақда Уммул Аъло бундай дейди: “Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳунинг вафотини эшитиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уйимизга келдилар. У зот алайҳиссалом кўз ёш тўкиб: “Аллоҳ ва Расулини севарди. Эй Абу Соиб. Аллоҳ сени раҳматига олсин! Дунёдан ўтдинг. На Сен дунёга муҳаббат қилдинг, на у сенга муҳаббат қилди. У бизнинг қандай яхши биродаримиз эди”, дедилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳуни Бақиъ қабристонига дафн этишни буюриб, жанозани ўзлари ўқиб бердилар.

Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳу Бақиъ қабристонига қўйилган дастлабки муҳожир сифатида тарихда қолди.

Маълумот учун: Асъад ибн Зурора розияллоҳу анҳу Бақиъ қабристонига қўйилган илк ансорий саҳоба ҳисобланади.

 Даврон НУРМУҲАММАД

Намозхон нигоҳини сажда қилинадиган жойга қаратади, қўллар киндикдан пастга, ўнг қўлнинг бош ва чиначоқ (жимжилоқ) бармоқлари чап қўлнинг бўғинини ушлайди. Қолган ўртадаги учала бармоқ эркин қўйилади.

Воил ибн Ҳужр розияллоҳу анҳу айтадилар: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни намозда ўнг қўлларини чап қўллари устига киндик остига қўйганларини кўрдим” (Имом Ибн Абу Шайба ривояти).

Яна бир ривоятда бундай келади: Абу Воил розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтдилар: “Намозда кафтнинг устига кафтни қўйиб, киндик остида ушланади” (Имом Абу Довуд ривояти).

Аллома Зафар Аҳмад Усмоний мана шу ривоятни келтириб, бундай деганлар: “Муҳаммад ибн Сирин Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ҳадис ривоят қилганларида, у зотдан “Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламданми?” деб сўрашган. Шунда Ибн Сирин раҳматуллоҳи алайҳ: “Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳунинг ҳар бир ҳадиси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдандир”, деб жавоб берганлар.

Демак, бундан Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳунинг ҳар бир ҳадиси марфуъ (Расулуллоҳдан келган) эканлиги келиб чиқади. Шундай қилиб, намозда қўлларни киндик остига қўйиш суннат эканлиги собит бўлган”.

Абу Жуҳайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Али розияллоҳу анҳу айтдилар: “Намозда қўлни қўлнинг устига қўйиб, киндик остига тушириш – суннатдир” (Имом Абу Довуд ривояти).

Бу ҳадис Имом Аҳмаднинг «Муснад»ида ҳам келтирилган. Ҳофиз ибн Ҳажар ўзининг «Тажриду завоиди муснад ал-Баззор» асарида: “Агар ҳадис «Муснади Аҳмад»да келса, бошқа Муснадларга ҳожат йўқ”, деган. Шундай қилиб, ушбу ҳадис ҳасан даражасидан тушмайди (“Эълоус сунан” китоби).

Намозда қўлни киндик остига қўйиш ҳақида “Мухтасару-л-Виқоя” китобида бундай дейилган: “(Намоз ўқувчи) ўнг қўлини чап қўлининг устига қилиб, киндик остига қўяди”.

Намозда қўлни киндик остида тутишнинг баъзи афзалликлари ҳақида “Музмарот” китобидан бундай дейилган: “Қўлни киндик остида тутиш – камтарликка яқинроқдир, хушуъ ва аврат аъзоларини ёпилишига олиб борувчироқдир, изорни тушиб кетишдан сақлагувчироқдир”.

Демак, намозда қўлни қаерда тутиш ҳолати ҳақидаги ҳадисларни мувофиқлаштириш керак бўлади. Уни эса фақат ижтиҳод қилишга қодир уламоларимиз аниқлаб берадилар.

Ҳанафий мазҳабимиз мужтаҳидлари юқоридаги ҳадисларга асосланиб, эркаклар қўлларини киндик остида тутадилар дейишган. Қолаверса ушбу ҳолат эркакларда таъзим ва хушуъга яқинроқдир.

 “Суннатга мувофиқ намоз ўқинг” китобидан олинди.

Бир йигит муваффақият сирини ўрганиш мақсадида хитойлик ҳакимлардан бири олдига борибди. Унга дебдики: “Менга муваффақиятнинг сири нима эканини айта оласизми?”

Ҳаким босиқлик билан: “Муваффақият сири – ундовчи сабаблардир!”.

Йигит сўрабди: “Ундовчи сабаблар қандай ҳосил бўлади?”.

Ҳаким: “Ёнган истакларингдан ҳосил бўлади!”.

Йигит ҳайрон қолиб сўрабди: “Бундай истаклар бизда қандай юзага келади?”.

Ҳаким бир-неча дақиқага чиқиб кетибди ва ўзи билан сув тўла катта идиш олиб келибди, кейин йигитдан: “Сендан ростдан ҳам ёнган истаклар қаердан келиб чиқишини билмоқчимисан?” деб сўрабди.

Йиғит сабрсизлик билан: “Ҳа, албатта”, дебди.

Ҳаким ундан сувни олдига яқинлашиб, унга қарашни сўрабди. У яқинга келиб қарабди.

Ҳаким тўсатдан икки қўли билан унинг бошини ушлаб, сувга тиқибди.

Бир-неча сония йигит қимирламабди, кейин секин бошини сувдан чиқариш учун ҳаракат қила бошлабди. Нафас етишмай бошлагач қаттиқ ҳаракат қилибди ва сувдан бошини чиқариб олибди. Кейин ҳакимга қараб жаҳл билан: “Бу нима қилганингиз?” дебди.

Ҳаким хотиржамлигини йўқотмаган ҳолда, табассум билан: “Бу тажрибадан нимани ўргандинг?” деб сўрабди.

Йигит: “Ҳеч нарсани ўрганмадим!”

Шунда ҳаким унга қараб айтибдики: “Йўқ, болажоним! Кўп нарсани ўргандинг. Биринчи сонияларда сен ўзингни сувдан қутқармоқчи бўлдинг, лекин сендаги сабаблар буни қилишинг учун ҳали етарли эмасди.

Кейин ҳаракат қилишни, қарши чиқишни бошладинг, лекин секинлик билан. Чунки сабаблар ҳали энг юқори даражага етмаган эди.

Ниҳоят, ичингда ўзинги қутқариш истаги ёнди. Шу вақтдагина сен ютдинг. Чунки бу вақтда сенинг қаршилигингни ҳеч нарса тўхтатолмасди, қутилишга бўлган кучли иштиёқинг билан ҳар қандай қаршиликни енга оладиган ҳолатда эдинг. Ҳа, бўтам, бирор ишни қилишга бўлган иштиёқинг аланга олса, сени ҳеч ким тўхтата олмайди”.

Йўлингизда тўсиққа учрасангиз, ортга чекинманг. Аксинча, уни бузиб ўтиш ёки остидан ёхуд устидан ошиб ўтиш йўлини ахтаринг!

Ҳаёт бу инсон ўз шахсиятини қидириш дегани эмас, балки инсон ўз шахсиятини яратиши демакдир!

Напалеон Бонапарт шундай дер экан: “Агар осмонўпар Алп тоғлари илдамлашда йўлимга ғов бўлса, у ҳолда улар ердан йўқолсин!”.

Машаққат миқдорича олийликка эришилади. Ким юксаклик истаса тунлари бедор бўлиши лозим. Машаққатсиз юксакликка эришаман деган одам умрини бекор ўтказган, бажариб бўлмас ишга бағишлаган бўлади.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.