Малайзияда ўтказилган Қуръон мусобақасида иштирок этган қория қизимиз Муфаззала Сайдалиева билан бўлган суҳбатни эътиборингизга ҳавола қиламиз.

– Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳ! Авваламбор, Малайзияда ўтказилган Қуръон мусобақасида юртимиз номидан иштирок этиб, фахрли ўрин олганингиз билан муборакбод этамиз. Шунингдек, Ўзбекистоннинг қори ва қорияларни тарбиялаб етиштириш бўйича саъй-ҳаракатларини бутун дунёга намоён этишга қўшган ҳиссангиз учун ўз миннатдорчилигимизни билдирамиз. Шу ўринда ўзимизни, қолаверса, Қуръонга ошно бўлган ҳамюртларимизни қизиқтирган баъзи саволлар бор, шуларга ўзингиздан жавоб олсак деган ниятда эдик. Айтингчи, Қуръони каримни неча ёшда ёд олгансиз?

– Ваалайкум ассалом ва роҳматуллоҳ! Сизга ҳам ташаккур, Қуръони каримни ёшлигимдан ота-онам ўқитишган, 12 ёшимгача Қуръонни ёдлашимга ёрдам қилиб, шароитлар яратиб беришган. Аллоҳим ота-онамни улкан ажрлар билан мукофотласин. Мактабни битирганимдан сўнг “Хадичаи Кубро” Ислом билим юртига ўқишга ҳужжат топшириб, кира олмаганман. Аммо, Аллоҳимга шукур, 3 йил ўтиб, коллежни битирибоқ, Олий Маъҳадга ўқишга кирдим. Бу ерда Қуръонни мустаҳкамлаш билан бирга, унинг маъноларини ҳам ўрганяпман.

– Ҳозирги кунда Қуръони каримни қанча муддатда такрорлаб турасиз?

– Қуръондан ҳар куни ярим порадан такрор қилиб, устозимиз Зафар қори Маҳмудовга топшириб турибман. Роббим каломини қувваи ҳофизамга мустаҳкамласа, иншааллоҳ, Қуръони Каримни бир ўтиришда тўлиқ топшириш ниятидаман.

– Малайзиядаги Қуръон мусобақаси сиз қатнашган халқаро мусобақаларнинг биринчиси бўлдими?

– Ҳа, Малайзиядаги Қуръон мусобақаси мен учун биринчи халқаро Қуръон мусобақаси бўлди. Мусобақа ниҳоятда кўтаринки руҳда ўтди. Бизни у ерда аъло даражада кутиб олишди, меҳмон қилишди ва ҳурмат-эҳтиром билан кузатишди. У ердаги Ўзбекистон элчихонаси вакиллари кутиб олиш ва кузатиб қўйишда махсус машиналарда хизматимизда бўлишди ҳамда 10 кун давомида ҳолимиздан хабар олиб туришди.

Малайзиядаги барча ташкилотчиларга ва мутасадди ходимларга ўз миннаддорчилигимизни билдирамиз. Шунингдек, у ердаги Ўзбекистон Элчихонасига ҳам ташаккурлар айтамиз. Барчаларидан Аллоҳ рози бўлсин.

– 2018 йилда юртимизда бўлиб ўтган Қуръон мусобақасида ҳам қатнашган эдингиз. Малайзиядаги халқаро мусобақа билан юртимизда ўтган мусобақани қандай ўхшашликлари ҳамда қандай фарқли жиҳатлари бор?

– Призидентимиз ташаббуси билан ўтказилган 2018 йилда юртимизда бўлиб ўтган Қуръон мусобақаси Малайзиядаги Халқаро Қуръон мусобақасига қўйилган асосий қадамлардан бири бўлди ва мана шу мусобақадаги тайёргарликларимиз ва ўрганган билимларимиз, тажрибалармиз халқаро Қуръон мусобақасида юқори балларни эгаллашимизга сабабчи бўлди, десак муболаға қилмаган бўламиз. Чунки, у ердаги баллар тизими дейсизми, тиловатдаги саволлар ярим кун олдин берилиши дейсизми, буларнинг барчасига биз ўтган йили шоҳид бўлганмиз. Шунинг учун ҳам, ўтган йилги мусобақада эришган ютуқларимиз бизга жуда катта ёрдам берди. Баҳолаш тизимининг ниҳоятда пишиқ тузилгани ўз устимизда қаттиқ ишлашимизга туртки бўлди ва қандай ишлаш лозимлигини ҳам уқтирди. Хуллас, 2018 йилги Қуръон мусобақаси ҳам халқаро мусобақадан савия жиҳатдан ҳам, тартиб-интизом жиҳатдан ҳам кам бўлмаган эди, десак, адолатли баҳо берган бўламиз. Айниқса, бизнинг мусоақадаги шукуҳ, тўғриси, ўша халқаро мусобақада ҳам топилмайди. Буларнинг барчаси учун мусобақа ташкилотчилари, хусусан, баҳолаш тизими ҳамда бошқа ишларда бош‑қош бўлган устоз Ҳасанхон қори акага, шунингдек, етакчи ҳакамлардан Таҳфизул‑Қуръон кефаедраси мудири устоз Жаҳонгир қори Неъматовга ва бошқа устозларга ташаккурлар айтамиз.

Тиловатдаги шартларга келадиган бўлсак, Малайзиядаги Халқаро мусобақада ҳам 4 та шарт, яъни, тажвид, тараннум, фасоҳат, савт бўлди. 2018 йилги Ўзбекистон Қуръон мусобақасида ҳам худди шундай шартлар бўлгани самараси ўлароқ, ушбу мусобақадан сўнг, халқаро мусобақада қатнашган қори-қорияларимизнинг савияси аввалги йиллардаги халқаро мусобақада қатнашган қори-қорияларимизнинг савиясидан анча юқорилиги кўриниб турибди. Сиз бунинг исботини бу йил халқаро миқёсда ҳифз йўналиши бўйича Ўзбекистоннинг 4 ўрингача кўтарилганида ҳам кўришингиз мумкин.

Таъкидлаш лозимки, аввалги йилларда Ўзбекистон бу каби юқори натижани ҳали кўрсатмаган эди. Аллоҳ қодир қилса, яна ўз устимизда ишласак, излансак, ўзимиз учун шароитлар яратсак, бу йилги натижалар ғолиблик марраларига олиб чиқади деб умид қиламан.

– Мусобақа ҳақидаги таассуротларингизни ўртоқлашсангиз.

– Айни ўқувчиларга қизиқарли бўлиши учун, ўзимизнинг камчиликларимизу ютуқларимизни ҳам айтиб ўтмоқчиман.

Мусобақа жараёнида жуда кўп ўзим учун фойдалар олдим, камчиликларимни ҳам, ютуқларимни ҳам сарҳисоб қилдим.

– Мусобақада 69 та давлатдан келган 100 та қори ва қория иштирокчи қатнашди. Қорилар ҳифзда ҳам, тиловатда ҳам деярли адашмай гўзал тиловат қилиб беришди ва юқори баҳо олишди. Қориялар эса тиловатда олдинга ўтиб кетгандилар. Юртимизда бундай гўзал, таъсирчан тиловат қиладиган қорияларни топиш қийин. Аллоҳим юртимиздан ҳам шундай қорияларни кўплаб чиқишини насиб қилсин. Ана шундай гўзал тиловат қилувчи қориялардан бири Малайзиядан Фарҳаҳ Файрузаҳ исмли қиз 1 ўринни олди. Мусобақанинг дастлабки кунлариёқ у билан танишиб олган эдим. Очиқ кўнгилли қиз экан, бирга нашидлар айтдик. Бу аснода ундан қироатни гўзаллаштириш борасида ҳам кўп нарсаларни ўргандим.

«Жуда гўзал тиловат қилар экансан. Тараннумдан устозинг ким», десам, «My teacher is my mother», яъни, менинг муаллимим онам, деди. Онаси ҳам олдимизда ўтирган эди. «Унда онанг менга ҳам устозлик қилсин», дедим. Улар кулиб юборишди: «Асосий устозим онам, лекин у тараннум бўйича эмас. Устозларим кўп, уларга ҳам мени онам етаклаб олиб борган», деди. У Малайзиядаги етук қори ва қориялардан таълим олган экан. У ҳам ёшлигидан Қуръон ўқишни бошлаган экан. Унинг гўзал тиловат қилишга иқтидорини кўрган онаси ҳар бир йўналишда махсус устозлардан Қуръондан таълим олишини таъминлаган экан.

Менинг илк устозларим ота-онам бўладилар, улар Қуръондан саводимни чиқарганлар. Қуръонни ёдлашимда Андижон Қуръон мактабида тарқалган методика асосида ўқитганлар. Олий Маъҳаддаги устозлардан эса Қуръонни тажвид билан ўқиш борасида билимимни оширдим. Бироқ, у ерда мақомотлар бўйича мутахассис устозлар бўлмагани, бу борада махсус дарслар қўйилмагани учун бу борада умр йўлдошим менга ёрдам бердилар. Улар Қуръонни Абдулбосит қори, Муҳаммад Сиддиқ Миншавийларнинг 7 мақомдаги қироатларини тинглаб, ўрганиб юрар эдилар. Шу боис, у киши менга арабий савтда ўқиш, мақомларни, оҳанг йўналишларини ажратишимда яхши кўмак бердилар.

Қуръон мусобақаларида яхши натижага эришиш учун аввало Қуръонни гўзал қироат ила, қалбдан қалбга етадиган қилиб, бехато ва адашмай ўқиб бера олиш керак. Бунинг учун, аввало, кишининг қалбида тақво бўлиши керак, дейди устозларимиз. Шу билан бирга, Қуръонни устоздан оғизма‑оғиз таълим олиб, ундан ўтказган бўлиш керак. Қуръонни ўргатувчи устозда эса Пайғамбаримиз соллаллалоҳу алайҳи васалламга туташган силсиласи занжири бўлиши лозим.

Мусобақаларда ҳакамлар ҳайъати ҳам ана шундай ижозага эга, тажвид аҳкомларини ипидан игнасигача биладиган, чуқур илмли устозлардан иборат. Уларнинг талабларига жавоб бериш учун махсус ижозага эга устозлардан таълим олишнинг аҳамияти катта экан. Зеро, Қуръонни асл ҳолатда нозил бўлгандек ўқий олиш учун ҳам шундай таълим шарт.

Қуръонни гўзал оҳангда ўқишни ўзлаштиришда ҳам алоҳида устоз бўлса, яхши экан. Бизда одатда қори ва қориялар оҳангларни фақат тақлид орқали ўрганишади. Аммо бунинг назарий билимини устозлардан ўрганилса, қироатдаги тараннум ҳам талабга жавоб бера оладиган даражага чиқади. Бунинг учун қорида тараннум учун туғма иқтидор бўлиши ҳам талаб қилади.

Мусобақади тиловат йўналиши бўйича 7 мақомдан энг камида 4 тасида ўқиб бериш шарт қилинган. Саралаш босқичидан ҳам 7 та мақомда тиловат қила олган қори ва қорияларгина ўта олишди. Алҳамдулиллаҳ, камина ҳам ушбу имтиҳондан ўтиш бахтига мушарраф бўлдим.

Иштирокчи ўн мутавотир қироатнинг қайси бирида ўқиса ҳам жоиз. Ғолиб бўлган қориларнинг аксари «қироатул‑ашар» ‒ машҳур ўн қироатдан биз билмайдиган қироатлардан бирида ўқиди. Биз фақат ўзимизда кенг ёйилган қироат ‒ Ҳафснинг Осимдан қилган ривоятида ўқидик.

Тиловат йўналишидаги билетлар эртлаб соат 9-10 ларда танланди. Кўрсатилган жойни шомдан кейин минбарга чиқиб тиловат қилиб беришим керак эди. Бу ҳаяжонлик, масъулиятлик онларда ёрдам қўлини чўзувчиларга жуда муҳтож бўлдик. Бир бетни энг камида 4 хил арабий мақомда қироат қилиб бериш керак эди. Берилган оятларни қўлдан келганча машқ қилиб ўқиб, юртимизда ўтган 2018 йилги Қуръон мусобақасида тиловат бўйича Республика босқичи ғолиби Оминахон опага, ҳайъат аъзоларидан устоз Жасур қорига ва Мисрдаги Ҳусайнхон қори акага юбордик. Аллоҳ ҳаммаларидан рози бўлсин, маслаҳатларини аямадилар. Айниқса, устоз Ҳусайнхон қори аканинг маслаҳатлари ҳам жуда фойдали бўлди.

Тиловат асносида содир бўлган биргина хато ғолиблар билан бир сафда туришдан тўсилишимга асосий сабаб бўлди. Бошқа камчиликлар ҳам ўтган бўлса керак. Бу ҳолат устимизда янада кўпроқ ишлашимиз кераклигини яна бир уқтирди. Аллоҳ насиб қилса, келгусида халқаро Қуръон мусобақаларида Ўзбекистоннинг байроғини ғолиблар сафига олиб чиқиш ниятидамиз ва бу борада сиз Қуръон мухлисларининг дуоларингизга ниҳоятда муҳтожмиз. Барчаларингизга икки дунё яхшилигини сўраб қоламан.

Манба: Quran.uz расмий телеграм канали

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

«Хатм» тугатиш, якунлаш деган маънони билдиради. «Хатми Қуръон» деганда Қуръони Каримни бошдан-охир тўлиқ ўқиб чиқиш тушунилади. Бирорта сура ёки оят ташлаб кетилса, том маънода хатм ҳисобланмайди. Шунингдек, Қуръонни ўзи нозил бўлган тилда – араб тилида ўқиб чиқилгандагина, хатми Қуръон қилган ҳисобланади, таржима ё тафсирини ўқиб чиқиш, гарчи буюк ажру савобларга эга амал бўлса‑да, хатми Қуръон саналмайди. Чунки Қуръоннинг маъноси ҳам, лафзи ҳам Аллоҳ таолодан. Уни бошқа тилга ўгирилганда маъноси ифода топса ҳам, лафзи ўзгаради, бузилади ва Қуръонлиги йўқолади.

Хатми Қуръон қилиш суннат амалдир. Қуръони Каримни умуман ўқимаслик, уни беэътибор ташлаб қўйиш энг катта гуноҳлардан бўлиб, у «Қуръонни ҳажр қилиш» дейилади. Бу гуноҳдан омонда бўлиш учун Қуръонни хатм қилиб туриш керак бўлади.

Аллоҳ таоло Фурқон сурасида шундай марҳамат қилади:

«Яна Расул: «Эй Роббим, албатта, менинг қавмим ушбу Қуръ­онни ҳажр этдилар», деди» (30‑оят).

«Ҳажр» бир нарсани тарк этиш, бепарво ташлаб қўйиш, юз ўгириш, яккалаш маъноларини англатади. Оятнинг зоҳирий маъносида мушрикларнинг Қуръонга қулоқ тутмай, ундан юз ўгирганлари назарда тутилган бўлса‑да, унинг мазмунини қироат имомлари кенгроқ тушунишади. Айрим уламолар бундай дейди: «Қуръонни ҳажр қилиш беш хил бўлади:

1. Уни тинглашни ва ўқишни ташлаш;

2. Унга амал қилишни ташлаш, ҳалол‑ҳаром ҳақидаги ҳукмларига эътибор бермаслик;

3. Эътиқод ва амалда уни ҳакам қилмаслик;

4. Уни тадаббур қилишга, фаҳмлашга қунт қилмаслик;

5. Қалбий ва жисмоний касалликларда ундан даво изламаслик».

Ушбу ҳажр турларининг барчаси мазкур оят остига киради, гарчи уларнинг бирининг гуноҳи бошқасиникидан енгилроқ бўлса ҳам. Ҳажрнинг кейинги тўрт тури Қуръони Каримнинг маъноларини тушунишга ҳаракат қилишни ҳам тақозо этади.

Ҳанафий мазҳабининг мўътабар манбаларидан бири бўлмиш «Фатовои ҳиндия» номли асарда: «Ким Қуръонни йилда бир марта хатм қилиб турса, Қуръонни ҳажр қилган бўлмайди», дейилган.

«Қуръонни хатм қилиш» деганда Қуръонни тўлиқ ўқиб чиқиш тушунилади. Қуръонни бир четдан тўлиқ эшитиб чиққан киши ҳам хатм қилганлик савобига эга бўлса‑да, уни хатм қилди, дейилмайди.

«Хатми Қуръонга марҳабо!» китобидан

Манба: https://islom.uz

Яқинда таълим соҳасида икки томонлама алоқаларни мустаҳкамлаш масалаларини муҳокама қилиш учун Бухоро вилоятига Индонезиянинг 32 та олий ўқув юртлари вакилларидан иборат делегация ташриф буюрди.

«Дунё» ахборот агентлиги хабарига кўра, ташриф чоғида Бухоро давлат университетида индонез тили курсини очиш, замонавий меҳмонхона хизматлари соҳасида ҳамкорликни йўлга қўйиш, шунингдек зиёрат-туризм соҳасида мутахассисларни тайёрлаш борасида келишувларга эришилган.

Музокараларда таъкидланишича, визасиз режимнинг жорий этилиши туфайли Ўзбекистонга келган индонезиялик туристларнинг сони 2,5 мартага ошган.

Ташриф якунларига кўра, Бухоро давлат университети билан Индонезия Гунадарма Университети, Муҳаммадия Университети, Диан Нусантар Университети, Баянкар Университетлари ўртасида 14 та шартнома имзоланди. Томонлар ўқитувчилар билан алмашиш, биргаликда ўқитиш ва қўшма анжуманларни ташкил этишга келишиб олишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Рамазон ойи анча яқинлашиб қолди. Бу ойнинг улуғлигини ҳамма билади. Бу ойда қилинадиган амалларнинг савоби бошқа ойларникига қараганда кўпайтириб берилишини ҳам барчамиз яхши биламиз. Нақадар баракотли ой экани ҳеч кимга сир эмас. Хўш, мана шундай улуғ ойни қандай ўтказмоқчисиз?

Қисқа муддатли ой

Рамазон ойи 30 кун ёки 29 кундан иборат. Йилга қиёслаганда жуда оз. Шу бир ойни тоат, поклик, зикр, тиловат билан ўтаказа олмаймизми? Аллоҳнинг изни ва ёрдами билан ўтказа оламиз. Бу муборак ойнинг ҳар бир сониясини ғанимат билайлик! Бир сониямиз ҳам зикрсиз ўтмасин! Зеро, рўзадор одам зокир ҳисобланади.

Савоблар кўпайтириб бериладиган ой

Бу ойда ҳар бир солиҳ амалнинг савоби кўпайтириб берилади. Бунинг учун ўша амаллар риёдан холи бўлиши керак. Нафлга фарзнинг, фарзга бошқа ойлардаги етмишта фарзнинг савоби берилиши айтилган. Шу боис ҳамма ўзини ибодатга, садақага, эҳсонга уради. Кўп савоб ишлаб олишга интилади. Келиинг, бу ойда дангасаликни йиғиштириб, енгини шимариб, белни маҳкам боғлаб, ибодатни, солиҳ амалларни кўпроқ қилиб олишга уринайлик! Ҳадислардан бирида: «Одам боласининг ҳамма амали (савоби) кўпайтириб берилур. Бир яхшиликка унинг ўн мислидан то етти юз баробаригача. Аллоҳ азза ва жалла: «Магар рўза Мен учундир. Унинг мукофотини Мен берурман. У (Одам боласи) шаҳвати ва таомини Мен учун тарк қилур», деди» дейилган.

Ҳа, рўзанинг савоби улуғ. Бошқа ибодатларнинг савоби, мукофоти, даражаси ҳақида ҳадисларда айтилган. Масалан, намозни жамоат билан ўқиса 27 даража кўп савоб, ҳажга борганда одамлар билан талашиб-тортишмаса, гуноҳ қилмаса, онасидан туғилгандек пок бўлиб қайтади. Аммо рўзанинг савоби қанчалигини, мукофоти нақадар улканлигини Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким билмайди.

Бошқа ишларни камайтиринг!

Ғанимат ойда кўпроқ солиҳ амал қилиб қолиш учун бошқа ишларни бироз камайтирайлик! Улфатлар билан гаплашиш, телефонларни кавлаш, интернетдан фойдаланиш, ижтимоий тармоқларда соатлаб ўтириш, турли суҳбатлар билан вақт ўтказиш, телевизор кўриш, кўчаларни кезиш, истироҳат боғларига бориш, кўнгилочар масканларга ташриф буюриш ва бошқа шу кабиларни озайтириб, тоатга киришайлик! Вақтларимизни беҳуда совурмайлик! Зеро, бу ой тезда ўтиб кетади. Кейин афсус қилиб қолмайлик!

Ҳадиси шарифда шундай ривоят келган: “Фаришта Жаброил алайҳиссалом: “Эй Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васаллам, Рамазон ойи кириб, гуноҳлардан пок бўлмаган киши хор бўлсин” –деди.”Ва мен :”Омин”- дедим”.

Инсоний алоқалар

Бу ойда ота-оналаримиз, қариндошларимиз, қўшниларимиз ва бошқа диндошларимизга кўпроқ эътибор берайлик!

Ота-онамизнинг хизматларини қилиб, дуоларини олишга бу ойда кўпроқ интилайлик! Ифторлик, саҳарликларига шароитларни яхшилаб берайлик! Отамизнинг барча намозларга, таровеҳга масжидга боришлари учун қулайлик қилиб берайлик! Ўзимиз бирга бориб, бирга қайтайлик!

Қариндошлик алоқаларини мустаҳкамлаш – силаи раҳмни бу ойда кучайтирайлик! Қариндошларнинг орасида ночорлари, етимлари бўлиши мумкин. Уларнинг шароитини яхшилашга, муаммо ва ғамларсиз, инсонларга муҳтож бўлмай рўза тутишларига имкон қилиб берайлик! Бу ишда кўп савобларга эришамиз. Яъни садақанинг савоби, силаи раҳмнинг савоби ва Рамазоннинг баракаси сабабли улкан ажрларга сазовор бўламиз.

Бизнинг зиммамизда қўшниларимизнинг ҳақлари ҳам бор.

Агар қўшнимиз қариндош, мусулмон бўлса, зиммамизда учта ҳаққи бўлади. Мусулмонлик, қариндошлик ва қўшнилик ҳаққи. Бизнинг яхшиликларимизга қариндош қўшнилар кўпроқ ҳақли бўлади.

Кейинги ўринда қариндош бўлмаган мусулмон қўшнимиз туради. Уларнинг ҳаққи мусулмонлик ва қўшниликдан иборат. Уларга ёрдам бериш ҳам кўп савобга эришишимизга сабаб бўлади.

Охиргиси эса мусулмон бўлмаган қўшнимиздир. Уларнинг бизнинг устимизда қўшнилик ҳаққи бўлади. Бу улуғ ойда барча қўшниларимизга яхшилик қилсак, ҳам бу ойнинг баракасидан савобимиз кўпаяди, ҳам бир инсоннинг қалбига хурсандчилик киритганимиз сабабли ажримиз ниҳоятда ортади.

Мусулмон одам диндошларига нисбатан меҳрибон бўлиши керак. Рамазон ойида бу ҳукм янада таъкидлироқ бўлади. Ширин гапириш, мулойим бўлиш, қўполлик қилмаслик, жанжаллашмаслик лозим бўлади.

Муборак ҳадиси шарифда бундай дейилади: “Рўза тўсиқдир. Қачонки сизлардан бирортангиз рўзадор бўлса, ёлғон сўз гапирмасин, ҳақорат сўзларни айтмасин. Агар бирор киши у билан уришса ёки сўкишса, “мен рўзадорман, мен рўзадорман”, десин”.

Яъни, “мен рўзадорман” дейиши билан киши “Мен тилимни сақлашга Аллоҳга ваъда берганман, қандай қилиб сенга жавоб қайтараман”, деган бўлади.

Қуръон ўқийлик!

Бу ой Қуръони Карим нозил қилинган ойдир. Аллоҳ таоло бу ҳақида шундай марҳамат қилган:

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ

“Рамазон ойики, унда одамларга ҳидоят ҳамда ҳидояту фурқондан иборат очиқ баёнотлар бўлиб, Қуръон туширилгандир” (Бақара сураси, 185-оят)

Қуръони Каримни Қуръон нозил бўлган Рамазон ойида кўпроқ ўқилмаса, яна қачон кўпроқ ўқилади?! Унутмайлик, Қуръондан ўқилган битта ҳарфга битта ҳасана берилади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ривоят қилишларича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Ким Аллоҳнинг Каломидан битта ҳарф ўқиса, унга битта савоб ёзилади. Ўша савоб ўн баробар кўпайтирилади. Мен “алиф лом мимни” битта ҳарф демайман. “Алиф” бир ҳарф, “лом” бир ҳарф, “мим” бир ҳарфдир” (Термизий, Байҳақий, Табароний ривоят қилган. Ҳадис санади саҳиҳ).

Қуръоннинг ҳар бир ҳарфи учун бериладиган бу ҳасаналар Рамазон ойи шарофати билан бундан ҳам кўпайтириб берилади.

Бу ойда Қуръонни энг камида бир марта хатм қилишга уринайлик! Зеро, Рамазонда Қуръонни хатм қилиш суннат амалдир!

Нафақа ва эҳсонлар

Бу ойда оиламизга нафақани кенг қилиб, ифторлик ва саҳарликларига яхши шароит қилиб бериш ва шу билан бирга атрофимиздаги бевалар, етимлар, фақирлар ва шу кабилардан моддий кўмагимизни аямайлик! Агар молимиз нисобга етиб, закот беришимиз фарз бўлган бўлса, уни ҳам шу ойда адо этайлик! Инсоннинг қалбини шодликка тўлдириш улкан савобли амал. Энди бу иш Рамазонда қилинса, унинг савобини ҳисоблаб бўладими?!

Илм ўрганайлик!

Маълумки, илм ўрганиш ҳар бир мусулмонга фарздир. Ҳар бир инсон ўзига фарз этилган илмни доим ўрганиб бориши ва ўзидаги илмсизлик доирасини камайтиришга ҳаракат қилмоғи лозим. Энди бу фарз саналган илм олиш Рамазонда бўлса, савоби, баракаси ниҳоятда кўп бўлади.  

Хўш, илм ўрганиш учун бу ойда қайси китобларни ўқиймиз?

Бу ойда аввало Қуръони Карим ўқиймиз, кейин рўзанинг ҳукмларига оид китобни қўлга оламиз. Тутаётган рўзамизга доир ҳукмларни яхши билиб олишга интиламиз. Чунки, биз рўзамизнинг мукаммал, нуқсонлардан холи бўлишини истаймиз. Рўзага оид китобни ўқиб бўлсак, кейин ақида, ҳадис, фиқҳ, ижтимоий одоблар каби мавзулардаги китобларни ўқишни йўлга қўямиз.

Фарзандларга Рамазоннинг улуғлигини англатиш

Фарзандларимизга гўзал тарбия бериш динимиз талабидир. Ана шу тарбиянинг бир қисми уларда динимиз шиорларига нисбатан ҳурмат, уни эъзозлаш руҳиятини шакллантиришдир. Бу ойнинг ибодатларига кўп савоб берилиши, мурувват ойи, сабр ойи эканини, Қуръон шу ойда нозил этилганини уларга тушунтириб боришимиз лозим.

Сабр ойида сабрни ўрганамиз

Рўза тутган инсон сабр қилишни ўрганади. Кун иссиқ, ифторгача вақт узоқ бўлишига қарамай, рўзадор оғзини очмайди, ифтор вақти киргунича сабр қилади. Шунингдек, рўза тутувчи одам гуноҳлардан ҳам тийилиб юради. Натижада, сабрни ҳам, гуноҳлардан тийилишни ҳам ўрганади, фақирларнинг очлигини ҳам ҳис этади. Рамазонда фақирларга ёрдам беришни, гуноҳлардан сақланишни яхши ўрганиб олган киши, Аллоҳнинг марҳамати билан, бу ишларини Рамазондан кейин ҳам давом эттиради.

Тақво ойи

Рўзани фарз қилинишидан кўзланган асосий мақсад тақводорликни ўрганишдир. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

“Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки тақводор бўлсангиз” (Бақара сураси, 183-оят).

Аллоҳ таолонинг “шоядки” дегани “албатта” деганидир!

Тақво – Аллоҳ таолонинг буюрганини қилиш ва қайтарганидан қайтишдир.

Одамлар кўрмай турган пайтларда ҳам рўзасини очмай юрган рўзадор бу ойда яхшигина тақво малакасига эга бўлади. Инсон шу ҳолатини бутун йил давомида сақлаб қолишга уриниши керак. Зеро, инсоннинг бошқалардан мукаррамроқ этадиган ўлчов – тақводир!

Аллоҳ таоло барчамизни ихлос билан рўза тутиб, кечалари бедор бўлиб, гуноҳлари кечириладиган ва тақво малакасига эга бўладиган бандаларидан қилсин, омин!

Нозимжон Иминжонов

بسم الله الرحمن الرحيم

Рамазон ойи муборак

الْحَمْدُ للهِ الَّذِي مَنَّ عَلَى عِبَادِهِ بِمَوَاسِمِ الْخَيْرَاتِ، لِيَغْفِرَ لَهُمْ بِذَلِكَ الذُّنُوبَ وَالسَّيِّئَاتِ، وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى أَشْرَفِ الْمَخْلُوقَاتِ، وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ مَدَى الأَوْقَاتِ، اَمَّا بَعْدُ

Муҳтарам жамоат! Диёримизга ойларнинг султони, меҳр-шафқат саховат рамзи бўлган, Қуръони карим нозил бўлган, фазилати жиҳатидан бошқа ойлардан афзал моҳи Рамазон ташриф буюриб келмоқда. Аллоҳ таоло барчамизга ушбу ойни муборак қилиб, Ўзи рози бўладиган кўплаб ибодатларни бажаришимизга муваффақ айласин!

Рўза араб тилида “савм” деб аталиб, луғатда “бир нарсадан ўзини тиймоқлик”ни билдиради. Истилоҳида эса “тонгдан то қуёш ботгунча рўзани ният қилиб, уни очувчи барча нарсалардан ўзини тийиш”дир.

Рамазон рўзаси ҳижратнинг иккинчи санасида фарз қилинган. Аллоҳ таоло Рамазон рўзасининг ҳукм ва ҳикматларини Қуръони каримда батафсил баён қилиб берган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

(سورة البقرة/183)

яъни: “Эй, имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз” (Бақара сураси, 183-оят).

Маълумки, рўзадан бошқа ҳамма амалларга риё аралашиши мумкин. Лекин рўзада эса бундай бўлмайди: тонгга яқин ҳеч ким кўрмайдиган вақтда саҳарлик қилади, кундузи эса ҳамма қатори юраверади. Рўза – Аллоҳ билан банда орасида сир бўлган ибодатдир. Ҳеч кимсиз, ёлғиз ўзи қолганида ҳам рўзадор Аллоҳ таоло кўриб турганини ҳис қилиб, бирор нарса емайди. Ана шулар – рўза Аллоҳ учун тутилишининг белгисидир. Шунинг учун ҳам ёлғиз Аллоҳ учун бўлган ибодатнинг мукофотини Аллоҳ таолонинг Ўзи беришга ваъда қилмоқда. Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси қудсийда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:

"قَالَ اللهُ عز وجل: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلا الصِّيَام، فَإنَّهُ لِي وَأنَا أجْزِي بِهِ، وَالصِّيَامُ جُنَّةٌ، فَإذَا كَانَ يَومُ صَوْمِ أحَدِكُمْ فَلا يَرْفُثْ وَلا يَصْخَبْ فإنْ سَابَّهُ أحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ: إنِّي صَائِمٌ وَالذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أطْيَبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِيحِ المِسْكِ لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا: إِذَا أفْطَرَ فَرِحَ بفطره، وَإذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ"

(متفقٌ عَلَيْهِ)

яъни: “Аллоҳ таоло: “Одам боласининг ҳамма амали – ўзи учун, фақат рўза – Мен учундир ва унинг мукофотини Мен Ўзим берурман”, деди. Рўза – сақловчидир. Қачон қайси бирингиз рўзадор бўлса, фаҳшдан гапирмасин ва бақир-чақир қилмасин. Агар бирортаси у билан сўкишмоқчи бўлса, “Мен рўзадорман” десин. Муҳаммаднинг жони қўлида бўлган Зот ила қасамки, албатта, рўзадорнинг оғзининг ҳиди Аллоҳнинг наздида мушкнинг ҳидидан хушбўйроқдир. Рўзадорга икки марта хурсандчилик бор: бири – ифтор вақтида оғзини очганда  ва иккинчиси – қиёмат кунида Роббисига рўбарў бўлганда” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоят қилган).

Рамазонда бойлар ҳам бир ой очлик ва чанқоқликни бошларидан кечиришиб, камбағалларнинг йил давомидаги ҳолатларини ҳис этадилар. Бу эса кам таъминланганларга раҳм-шафқат кўрсатишларига сабаб бўлади.

Муҳтарам жамоат! Ушбу ойнинг фазилатини олий қилувчи икки нарса борки, уларнинг биринчиси – Рамазон ойида инсониятга қиёматгача илоҳий дастур қилиб туширилган Қуръони каримнинг нозил қилиниши бўлса, иккинчиси – бу ойда фазилати жиҳатидан минг ойга татийдиган Қадр кечасининг борлигидир.

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآَنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

 (سورة البقرة/185)

яъни: “Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир. Бас, сизлардан ким бу ойда (ўз яшаш жойида) ҳозир бўлса, рўзасини тутсин. Кимки бемор ёки сафарда бўлса, (тута олмаган кунларининг) саноғи бошқа кунлардандир. Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди. Бу – ҳисобни тўлдиришингиз ҳамда ҳидоятга бошлагани учун Аллоҳга такбир (ҳамду сано) айтишингиз ва шукр қилишингиз учундир” (Бақара сураси, 185-оят).

Рамазон – Қуръон ойидир. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойда Қуръонни Жаброил алайҳиссаломга тўлиқ ўқиб берар эдилар. Вафот топадиган йилларида эса Қуръонни бу улуғ фариштадан икки марта ўтказиб олганлар.

У зот Рамазон ойида Қуръон тиловатини кучайтириб, тунги намоздаги қироатларни узайтирардилар. Ўтган солиҳларимиз ҳам бу ойда Қуръонни бир неча бор хатм қилиб чиқишарди.  Рамазон ойида бошқа нафл ибодатларни қўйиб, фақат Қуръон билан машғул бўлганлар. Имом Зуҳрий Рамазон кирса: “Бу ой фақат Қуръон ўқиш ва (ифторда) очларни тўйдириш ойидир”, – дердилар.

Имом Молик раҳматуллоҳи алайҳ Рамазон ойи кирса, ҳадис дарсларини тўхтатиб, Қуръон билан машғул бўлар эдилар. Шунингдек Суфён Саврий раҳимаҳуллоҳ ҳам Рамазон ойи келса, барча нафл ибодатларни қўйиб, Қуръонга юзланар эдилар.

Имом Бухорий раҳимаҳуллоҳ Рамазон ойида ҳар куни бир марта хатм қилар эдилар. Таровеҳ намозидан кейин ҳам қоим бўлар ва уч кунда бир маротаба хатм қилар эдилар (“Тариху Бағдод”).

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг “Китабуз-Зуҳд” китобларида келишича,  машҳур тобеин Ибн Сирин раҳматуллоҳи алайҳ Рамазонда тунларини ибодат билан ўтказар экан.

“Сияру аъламун-Нубала” китобида нақл қилинишича, “Қатода етти кунда бир маротаба Қуръонни хатм қилар эди. Рамазон ойида эса – уч кунда бир хатм қилар, агар рўзанинг охирги ўн кунлиги келса, ҳар куни бир маротаба хатм қилар эди”.

Робиъ ибн Сулаймон устози Имом Шофеъийнинг Рамазон ойида Қуръонни намозда ўқиганларидан ташқари 60 маротаба хатм қилишларини нақл қилган. Ҳудди шу каби ривоят Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳдан ҳам нақл қилинган.

Имом Заҳабий ўзларининг “Сияр аъламун-нубала” китобларида Муртазо ибн Афифни таржимаи ҳолида: “У фақир ва ўта сабрли инсон эди. Бир ойда ўттиз маротаба Қуръонни хатм қилар, Рамазон ойида эса олтмиш маротаба хатм қилар эди” – деганлар.

Рамазон ойи – нафсни тарбиялаш ойидир. Рўза тутган инсон доимо Аллоҳ таолонинг кузатиб турганини ҳис қилиб яшайди. Шунинг учун ўзи ёлғиз қолганида ҳам рўзасини очишга журъат этмайди. Доимий равишда Аллоҳни ҳис этиб туриш эса киши қалбини мусаффо қилади. Унинг қалбига Аллоҳ муҳаббатидан бошқа нарса сиғмай қолади. рўза тутиш орқали инсон гуноҳлардан сақланади, шаҳвати синади ва гуноҳга ундовчи омиллар заифлашади. Бу ҳақда қуйидаги ҳадисда баён қилинган: 

"إِذَا كَانَ أَوَّلُ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ صُفِّدَتْ الشَّيَاطِينُ وَمَرَدَةُ الْجِنِّ وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ فَلَمْ يُفْتَحْ مِنْهَا بَابٌ وَفُتِّحَتْ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ فَلَمْ يُغْلَقْ مِنْهَا بَابٌ وَيُنَادِي مُنَادٍ يَا بَاغِيَ الْخَيْرِ أَقْبِلْ وَيَا بَاغِيَ الشَّرِّ أَقْصِرْ وَلِلَّهِ عُتَقَاءُ مِنْ النَّارِ وَذَلكَ كُلُّ لَيْلَةٍ"

(رَوَاهُ الإمام التِّرْمِذِيُّ عن أبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу: “Набий саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Рамазон ойининг биринчи кечасида, шайтонлар ва ёмон жинлар кишанланади, дўзах эшиклари ёпилиб, ундан бирортаси очилмайди. Жаннат эшиклари очилиб, улар ёпилмайди. “Эй яхшиликни хоҳловчи, буёққа кел! Эй ёмонлик истовчи, бу ишдан тўхта!” деб нидо қилинади. Бу кечада Аллоҳ таоло кўпчиликни дўзахдан озод қилади. Мана шу ҳар куни такрорланади”, – дедилар” (Имом Термизий ривояти).

Рамазон – ибодат ойидир. Ўтган улуғларимиз Рамазонга шундай интиқ бўлишганидан, ҳатто ойлар давомида “Эй Аллоҳ, бизларни Рамазонга эсон-омон етказ!” дея, Яратганга илтижо қилишган. Унинг ҳар лаҳзасини ғанимат билиб, савоблар тўплашга қизиқишган. Тиловат, зикр, истиғфорда бардавом бўлишган. Бу яхшиликни оила аъзоларига ҳам илинган.

“Саҳиҳ Муслим”да қуйидаги ҳадисда: “Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазон кечаларини ибодат билан ўтказардилар. Қачон ойнинг охирги ўн куни келса, оила аъзоларини ва намозга кучи етадиган катта-ю кичикни уйғотардилар”, дейилган. Анас ибн Молик разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар:

" ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ لاَ تُرَدُّ دَعْوَةُ الْوَالِدِ، وَدَعْوَةُ الصَّائِمِ وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ"

(رَوَاهُ الإمَامُ البَيْهَقِيُّ فِي "السُّنَنِ" وَ الإمَامُ الْمَقْدِسِيُّ فِي "الأَحَادِيثِ الْمُخْتَارَة" عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رضي الله عنه)

яъни: “Уч кишининг дуоси рад этилмайди: отанинг (фарзанд ҳаққига) дуоси, рўзадорнинг ва мусофирнинг дуоси” (Имом Байҳақий ва Имом Зиё ал-Мақдисий ривоят қилган).

Муҳтарам жамоат! Дунёдаги барча мусулмонлар Рамазон ойини соғиниб, катта тайёргарликлар билан кутиб олишади. Зеро, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам, у зотнинг саҳобалари, тобеинлар ва солиҳ инсонлар Рамазон ойига катта эътибор беришган, бу ой келганида ниҳоятда хурсанд бўлишган. Улар Рамазон кунлари турли хил фойдасиз гап-сўзлар, беҳуда ўйин-кулги, ғийбат, бўҳтон, ёлғондан сақланишган. Рамазон кечаларини кўпроқ Қуръон тиловати, нафл ибодатлар, Аллоҳнинг зикри, тавба-истиғфор қилишлар билан бедор ўтказишган. Бу ойда ҳар қачонгидан сахийлик ва олийҳимматлилик кўрсатиб, фақир ва мискин одамларга садақа, эҳсон, таом улашишган, рўзадорларга ифторликлар уюштиришда ўзаро мусобақалашишган. Тожирлар бу ойда молларининг, айниқса, озиқ-овқат маҳсулотларининг нархини ҳар қачонгидан пасайтиришган.

Бизнинг юртимизда ҳам Рамазон ойига ўзгача тайёргарлик кўрилиши одат тусига кирган. “Муборак Рамазон ойини муносиб тарзда ўтказиш” тўғрисида Юртбошимизнинг қарорлари қабул қилиниб, масжидларда эмин-эркин ибодат қилиниши ҳукумат миқёсида эътибор қаратилади.

Саҳл разияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда келишича, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар:

"إِنَّ فِي الْجَنَّةِ بَابًا يُقَالُ لَهُ الرَّيَّانُ يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يَوْمَ  الْقِيَامَةِ لا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ  غَيْرُهُمْ يُقَالُ أَيْنَ الصَّائِمُونَ فَيَقُومُونَ لا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ مِنْهُ فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ فَلَمْ يَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ"

(رَوَاهُ الإمَامُ البُخَارِيُّ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ رضي الله عنه)

яъни: “Жаннатнинг бир эшиги бўлиб, уни Раййон деб аталади. Қиёмат куни рўзадорлар ўшандан киришади, улардан бошқа бирор одам кирмайди. Шунда “Рўзадорлар қани?” дейилади. Шунда рўзадорлар кириб боришади. Уларнинг охиргиси кириб бўлиши билан эшик беркитилади. Ундан бошқа ҳеч ким кирмайди” (Имом Бухорий ривояти).

Парвардигори олам бу йилги Рамазонда кўплаб хайр-баракаларини ёғдирсин! Бу муборак ойнинг шарофатидан юртимизга тинчлик-хотиржамлик, халқимизга фаровонлик, дастурхонимизга тўкин-сочинлик ато айласин! Бандаларнинг гуноҳларини кечириб, яхшиликда пешқадамлар сафида қилсин! 

ИЛОВА: ХОТИРА ВА ҚАДРЛАШ – ИНСОНИЙ БУРЧ

Муҳтарам жамоат! Юртимизда алоҳида эътибор қаратилган кунлардан бири “Хотира ва қадрлаш куни” ҳам яқинлашмоқда. Бу кунда биз ўтмишда ўтган аждодларимиз, хусусан қатағон даври қурбонлари ва Ватан озодлиги, халқимизнинг фаровонлиги йўлида жонларини фидо қилиб, бугунги кунда оламдан ўтиб кетган барча фидойи юртдошларимизни ёдга олиб, руҳларига Қуръон тиловат қилиб, ҳақларига дуои хайрлар қиламиз. Тирикларини эса қадрларига етиб, насиҳат ва дуоларини олиб, хизматларини қилишга ҳаракат қиламиз. Биз ўтганларимизни ҳар доим эслаб, ҳақларига дуода бўлишимиз – биз тирикларни вазифаларимиздан бири ҳисобланади. Пайғамбаримиз саллалоҳу алайҳи васаллам бу ҳақда шундай марҳамат қиладилар:

"اذْكُرُوا مَحَاسِنَ مَوْتاكُمْ وكُفُّوا عَنْ مَساوِيهِمْ"

(رَوَاهُ الإمَامُ أَبُو دَاوُدَ وَالإِمَامُ التِّرْمِذِيُّ)

яъни: “Ўтганларингизнинг яхши сифатларини эсланглар, уларнинг ёмон сифатларини айтишдан сақланинглар”, – дедилар” (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоятлари).

Динимизда ўтганларни эслаш, уларга дуои-хайрлар қилиш ибодат ҳисобланади. Ҳаёт юрган кишилар ибодатда бўлиб, солиҳ амаллар қилишса, уларнинг вафот этган яқинлари хурсанд бўлишади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

"إِنَّ أَعْمَالَكُمْ تُعْرَضُ عَلَى أَقَارِبِكُمْ وَعَشَائِرِكُمْ مِنْ الْأَمْوَاتِ فَإِنْ كَانَ خَيْرًا اسْتَبْشَرُوا بِهِ وَإِنْ كَانَ غَيْرَ ذَلِكَ قَالُوا اللَّهُمَّ لَا تُمِتْهُمْ حَتَّى تَهْدِيَهُمْ كَمَا هَدَيْتَنَا"

(رَوَاهُ الإمَامُ أَحْمَدُ)

яъни: “Албатта амалларингиз ўтиб кетган яқинларингиз ва қариндошларингизга намойиш қилиб турилади. Агар (амалларингиз) яхши бўлса, улар ундан хурсанд бўлишади. Агар ундан бошқача бўлса, улар: “Аллоҳим, бизни ҳидоят қилганинг каби уларни ҳам ҳидоят қилмаcдан жонларини олмагин”, дейишади”, – дедилар (Имом Аҳмад ривоят қилган).

Демак, биздан ўтиб кетган яқинларимиз Аллоҳнинг ҳузурида хурсанд ва юзлари ёруғ бўлиши учун солиҳ амалларда бўлишимиз ўта муҳим аҳамият касб этар экан. Зинҳор ва зинҳор уларни Аллоҳнинг ҳузурида хижолатга қўймайлик!

Шунингдек, ўтганларимизни қабрларини зиёрат қилиб, ҳақларига дуо қилишимиз ҳам даркор. Зеро, шариатимиз кўрсатмаларига кўра, қабрларни зиёрат қилиш – суннат амаллардандир. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинаи мунавварага ҳижрат қилиб келганларида, шундай марҳамат қилганлар:

 "ﻛُﻨْﺖُ ﻧَﻬَﻴْﺘُﻜُﻢْ ﻋَﻦْ ﺯِﻳَﺎﺭَﺓِ ﺍﻟﻘُﺒُﻮﺭِ ﺃَﻻَ ﻓَﺰُﻭﺭُﻭﻫَﺎ ﻓَإِﻧَّﻬَﺎ ﺗُﺬَﻛِّﺮُﻛُﻢُ الآﺧِﺮَﺓَ"

(رَوَاهُ الإِمَامُ التِّرْمِذِىُّ)

яъни: “Сизларга қабрлар зиёратини таъқиқлаган эдим. Мана, энди қабрларни зиёрат этаверинг, зеро у сизларга охиратни эслатади” (Имом Термизий ривояти).

Аллоҳ таборака ва таоло барча ўтган аждодларимизни Ўзининг раҳматига олиб, уларнинг ҳақларига қилаётган дуоларимизни ижобат айлаб, ҳаётларимизга узоқ умр, тинчлик ва офият ато этишини сўраб қоламиз! Омин, ё Роббал оламин!

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “РАМАЗОН-ОЙЛАР СУЛТОНИ” мавзусида бўлади. Жамоатга эълон қилишингизни сўраймиз.