muslim.uz

muslim.uz

Середа, 03 августь 2016 00:00

Номаълум махлуқ ва уч сигир

Шарқ халқларида бир масал бор. Ким ўқиган, кимлардир ўқимаган. Ўқиганлар орасида уқмаганлари ҳам бўлиши табиий ҳол.

Бир яйловда учта сигир эмин-эркинликда, тинч ва хотиржамликда    ҳаёт кечирар эди. Яйлов ёнида ўрмон жойлашган бўлиб, у ердаги ёввойи ҳайвонлар ҳам ўз ҳаёт тарзига кўра умргузаронлик қилишарди. Уч сигирдан бирининг ранги оқ, иккинчисиники қора, учинчисининг ранги қизил эди. Учала сигирнинг бошқалар билан иши йўқ, шунингдек, бошқаларнинг ҳам улар билан иши йўқ эди. Барча ҳайвонлар ўз ташвишлари билан овора. Уларга ҳужум қилиш, уларни овлаш на бўрининг, на шернинг хаёлига келмасди. Мободо шундай бўлган тақдирда ҳам сигирлар бирлашиб, ҳамла қилмоқчи бўлган ҳайвондан ўзларини ҳимоя қилишар эди.

Шу яйлов ёнидаги ўрмонда номаълум махлуқ пайдо бўлди. У ҳам бир неча бор сигирларга ҳужум қилиб кўрди. Аммо, фойдаси бўлмади. Аксинча яйловдагиларнинг барчаси унга қарши бирлашди. Махлуқ уларни йўқ қилиш режаси ҳақида яна бош қотирди. Ҳийлаларнинг зўрини ҳам ўйлаб топди. Оқ байроқ кўтариб чиқди. Яйловдагиларга ўз мурожаатини эълон қилди:

“– Келинглар, ҳаммамиз тинч-тотув яшаймиз, мен ўзимни сизларга таништирсам, мана шу ўрмон, яйлов, дарё ва қир-у адирларнинг хўжайини мен бўламан. Мен шундай куч-қудратга эгаманки, ҳеч ким амримга қарши чиқолмайди. Шундай экан мен сизларга ўз хизматимни таклиф қилмоқчиман. Хоҳласангиз, мен сизларни бўри, шер каби йиртқич ўрмон ҳайвонларидан ҳимоя қиламан. Шунда сизлар хоҳлаган жойингизда эмин-эркин яшаб, ўз жойингизга ўзларингиз ҳокимлик қиласизлар!”

Яйловдаги сигирлар бу махлуқни ким уларга хўжайин қилиб сайлаб қўйгани, яйлов шундоқ ҳам ўзлариники экани ҳақида ўйлаб ҳам кўрмадилар. Баъзиларининг кўнгли ҳокимликни, баъзилари бўридан ҳимояланишни ўйлаб, махлуқнинг таклифига бажонидил рози бўлдилар. Бетайин махлуқ ўзини яйлов хўжайини эканилигини билдириш учун, яйлов атрофининг ҳар ерига пешоб қилиб чиқди. Бир неча марта сигирлар учун зарарсиз бўлган тулки каби кичик ҳайвонларни яйловдан қувиб чиқарди. Бу билан бошқа ҳайвонлар назарида у ўзини яйловнинг мутлақ ҳокими  қилиб кўрсатди.

Кунлар шу зайлда давом этди. Ўйланган режали ҳийлани амалга оширадиган кун ҳам етиб келди.  Махлуқ кенгаш чақирди. Негадир кенгашга қизил ва қора сигирларни таклиф қилди. Аммо оқ сигирни таклиф қилмади. Кенгашда “хўжайин” ўз муддаосини баён қилди:

“Кўриб турибсизлар яйлов кенг ва катта, уни бир ўзим ҳимоя қилишга қийналяпман. Мана сизларнинг рангингиз тўқ. Шунинг учун хавф-хатар ҳам йўқ. Аммо оқ сигирнинг ранги кечаси тиниқ, кундузи ҳам кўзга яққол ташланади. У сабабли сизларни ҳимоя қилишга қийналяпман. Рухсат берсангиз, ундан қутулсак...”. Улар ўзаро келишдилар. Келишувдан сўнг, махлуқ оқ сигирга ҳужум қилди ва уни еб битирди. Бу махлуқнинг йиртқич экани ҳеч кимнинг хаёлига ҳам келмади. Бепарволик, лоқайдлик шу зайлда давом этди.

Кунлар, кунлардан кейин ҳафталар ўтди. “Йиртқич”нинг кўнгли сигир гўштини тусаб қолди. Ўйлаган режасини давом эттирди. Ёнига қора сигирни чақирди: “Сенинг рангингга гап йўқ. Қизил сигир кўп муаммоларни келтириб чиқаряпти. Охирги пайтларда гапга ҳам кирмай қўйди. Бунинг устига унинг ранги ҳам хира. Ундан қутулиш ҳақида фикрингни билмоқчи эдим?!” Улар келишдилар. Кенгашдан чиқибоқ, “йиртқич” қизил сигирга ҳужумга ўтди ва уни еб битирди.

Йиртқич қизил сигир гўштини ҳам ҳазм қилиб бўлганидан кейин, хотиржамлик билан қора сигирнинг олдига борди. Қора сигир ажали яқинлашганини сезди. У “йиртқич”дан “дўстлик” ҳурмати ўзини ваҳшиёна ўлдирмасликни илтимос қилди. “Йиртқич” унга “дўстлик” ҳурмати сифатида охирги сўзни айтишга ҳам рухсат берди. Қора сигир охирги сўзини айтди:

“Бу ҳолатга тушишимни биринчи сигирга ҳужумга ўтганингдаёқ билган эдим! Нега лоқайдлик қилдим. Афсус...энди кеч!”.

Инсонларга панду насиҳат қилишда зарбулмасалларнинг ўрни беқиёс. Масал орқали воқеа-ҳодисалар ва уларнинг оқибатлари баён қилинса, одамларга янада тушунарлироқ, таъсирли ва зеҳнга ўрнашиб қолиши осон бўлади.

Албатта, бу зарбулмасалдан кўплаб чиройли ибратларни олиш мумкин:

  • Ҳар бир инсон ўзига берилган ҳаётини Аллоҳ буюрганидек яшаб ўтиши лозимлиги;
  • Ҳар бир инсоннинг ўз эрки бор. Қуллик бир қанча асрлар олдин бекор қилинган, шундай экан қулликка рози бўлмаслик;
  • Ватанини ғанимлардан ҳимоя қилиш, ўзини зарарига бўлса-да, ватандоши зарарига иш қилмаслик;
  • “Ўрмонга олов кетса ҳўл-у қуруқ боробар ёнади”-дейилганидек, юртдоши зарарига амалга оширилаётган иш бир кун келиб, унинг ҳам бошига тушиши тайин эканлигини унутмаслик;
  • Келиб чиқиши номаълум, ҳаёт тарзи бетайин кишилардан йироқ бўлиш, айниқса дин-у диёнатда ва ақида масалаларида уларга асло эргашмаслик;
  • Янги хабар келганда албатта текшириб кўриш кераклиги;
  • Ёлғон алдовларга учмаслик, унинг оқибатини ўйлаб иш юритиш;
  • Ўз оила аъзолари, ота-онаси, маҳалладошларига зарар келтирадиган ишларни олдини олиш, рақиб томонга ёрдам бериш у ёқда турсин, умуман ёмон оқибатли ишларга рози бўлмаслик;
  • Бепарволик, лоқайдликка йўл қўймаслик. 

И. Ахроров

Тошкент ислом институти проректори

Середа, 03 августь 2016 00:00

Саҳродаги ажабтовур шаҳарча

Дубайда ажабтовур эко-шаҳарча Desert Rose кўринишида барпо қилиниши режалаштирилган. Мутахассисларнинг айтишича, ушбу шаҳарча мактаблар, савдо мажмуалари, шифохоналар, маҳаллий аҳолига мўлжалланган турар жойлардан ташкил топади.

Ушбу шаҳарчада деярли барча хизматлар электр энергиясидан фойдаланган ҳолда амалга оширилади. Шаҳарчадаги биноларнинг тепасига шаҳарчани ёритишга мўлжалланган қуёш батареялари ўрнатилади. Шунда гул шаклидаги шаҳарча, қоронғу тушиши билан ажойиб манзара ҳосил қилади.

Эслатиб ўтамиз, ушбу ажойиб шаҳарча, 160 минг кишига мўлжалланган бўлиб, кейинчалик янада кўпроқ одамларни қабул қилиши айтилмоқда.

Илҳом МАЪРУПОВ

таржимаси

Середа, 03 августь 2016 00:00

Аллоҳга таваккул қилиш

Дунёда яшаб қадам босаётган ҳар – бир инсон ёрдам берувчи, кўмаклашувчи, суянувчи ва қалби билан унга юзланувчи бошқа бир инсонга мухтождир. Шунинг учун фойда келтириш, зарарларни даф қилиш, ризқ талаб қилиш, душманга нисбатан ёрдам сўраш, касалликларга шифо сўраш учун Аллоҳга суяниш ва У Зотга таваккал қилиш вожиб амаллардандир. Таваккал қилиш мўминларнинг сифати, имоннинг шарти, қалбни қувватловчи ва нафсни хотиржам қилувчи омилларнинг асосидир. Аллоҳга таваккал қилиш вожиблигига далолат қилувчи оятлар Қуръони Каримда кўп бўлиб, улардан:

Мўминлар – Аллоҳ (номи) зикр этилганида – дилларида қўрқув бўладиган, оятлари уларга тиловат қилинганида – имонлари зиёда бўладиган, Парвардигорларигагина (барча ишларида) таваккул қиладиган. Анфол сураси 2-оят.

Аллоҳнинг раҳмати сабабли (Сиз, эй, Муҳаммад,) уларга (саҳобаларга) мулойимлик қилдингиз. Агар дағал ва тошбағир бўлганингизда, албатта, (улар) атрофингиздан тарқалиб кетган бўлур эдилар. Бас, уларни афв этинг, (гуноҳлари учун) кечирим сўранг ва улар билан кенгашиб иш қилинг!* (Бирор ишга) азму қарор қилсангиз, Аллоҳга таваккул қилинг, зеро, Аллоҳ таваккул қилувчиларни севар. Оли Имрон сураси 159-оят.

Муттафақун алайҳ бўлган саҳиҳ ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам жаннатга ҳисобсиз кирувчи етмиш минг мўминларнинг сифатларини баён қилиб улардан Роббиларига таваккал қилувчиларни ҳам санаб ўтганлар.

Иброҳим алайҳиссалом ҳам оловга ташланганда Аллоҳга таваккал қилиб “Ҳасбуналлоҳ ва неъмал вакил” (Бизга ёрдам беришга Аллоҳ кифоя қилади ва У Зот қандай ҳам яхши Ёрдам берувчи) деб айтганлар.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Сизлар Аллоҳга ҳақиқий таваккал қилсаларингиз эрталаб оч чиқиб кечқурун тўқ қайтган қушлар каби сизларни ҳам ризқлантиради”. Аҳмад ва Термизий ривояти.

Ибн Ражаб таваккал ҳақиқати ҳақида шундай дейдилар: “У солиҳ амалларни бажаришда, дунё ва охират ишларидан бўлган зарарли нарсаларни кетказишда қалбни Аллоҳга суянишдаги содиқлигидир. Яъни, берадиган, ман қиладиган, зарар берадиган ва фойда келтирадиган Зот ягона Аллоҳ деб билиш”.

Таваккал - диннинг ярми бўлиб, иккинчи ярми эса Аллоҳга қайтишдир. Дин - ёрдам сўраш ва ибодатдан иборат. Ёрдам сўраш - таваккал, Аллоҳга қайтиш эса - ибодатдир.

Банда дунё ишларида Аллоҳга таваккал қилиш билан бирга қалбини ва динини ислоҳ қилишда, тилини ва иродасини сақлашда ҳам таваккал қилиш керак. Шунинг учун барча намозларимизда Сенгагина ибодат қиламиз ва Сендангина мадад сўраймиз.  деб илтижо қиламиз. Фотиҳа 5 оят.

Баъзилар таваккални сабабларни қилмасдан, уни ишламай ётиш деб тушунадилар. Бу хато тушунчадир. Ибни Ражаб айтадилар: “Таваккал қилиш Аллоҳ нарсаларда тақдир қилиб қўйган сабабларни ушлаб ҳаракат қилишни инкор қилмайди. Чунки Роббимиз сабабларни қилиб, сўнгра таваккал қилишга буюради”. Аъзоларимиз билан сабабларни қилишдаги ҳаракатимиз тоат бўлса, қалб билан таваккал қилишимиз имондир. Аллоҳ Таоло марҳамат қилади:

Бас, қачонки, намоз адо қилингач, ерда тарқалиб, Аллоҳнинг фазли (ризқи)дан истайверингиз! Аллоҳни кўп ёд этингиз! Шояд (шунда) нажот топсангиз. Жума сураси 10-оят.

Анас розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: “Бир киши эй Расулуллоҳ ҳайвонни боғлаб таваккал қилайми ёки уни қўйиб юбориб таваккал қилайми?” деди. Расулуллоҳ: “Уни боғла ва таваккал қил” дедилар. Термизий ривояти.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: “Яман аҳли керакли нарсаларни олмасдан, “Биз таваккал қилувчилармиз”, деб ҳаж қилардилар. Сўнг аҳли Маккага келиб улардан ёрдам сўрардилар. Шунда, Аллоҳ қуйидаги оятни нозил қилди. Ҳаж (мавсуми учун) маълум ойлар (белгиланган)*. Бас, ким шу ойларда ҳажни ўзига фарз қилса (ҳажни ният қилса), ҳаж давомида хотинига яқинлашиш, гуноҳ-маъсият ва жанжал (каби ишларга рухсат) йўқ. Ҳар қандай яхши (савобли) иш қилсангиз, албатта, уни Аллоҳ билур. (Ҳаж сафарига) озуқа олиб чиқинг**. Энг яхши озуқа тақводир. Тақвони Менга қилингиз (Мендан қўрқингиз), эй, оқиллар! Бақара сураси 197-оят”. Бухорий ривояти.

Демак, таваккал мусулмон наздида – қалб ва нафс хотиржамлиги билан амал ва орзу қилишдир. Ва яна, Аллоҳ ҳохлаган нарса бўлиб, ҳохламаган нарса бўлмайди деб қатъий эътиқод қилиш. Албатта, Аллоҳ гўзал амал қилганларни савобини зое кетказмайди. Инсонлар таваккал қилиш борасида уч тоифадир:

Таваккал қилиб, сабабларни қилмасдан ишламайдиганлар. Бу Аллоҳнинг коинотдаги суннатига хилоф ишдир.

Сабабларини қилиб таваккал қилмайдиганлар. Яъни барча нарсага ўз кучимиз ва ақлимиз билан эришамиз деб ўйлайдиганлар.

Сабабларини қилиб сўнг Аллоҳга таваккал қиладилар. Бу энг тўғри йўл бўлиб,  пайғамбарлар ва уларга эргашганларнинг йўлларидир. Баъзи олимлар таваккулга қуйидагича таъриф берганлар: “Таваккал аслида илмга эргашиш бўлса, ҳақиқийси ишончга суянишдир”.

“Қалбинга Аллоҳ таолодан ўзга ҳеч ким фойда ва зарар етказмайди деган ҳаёлдан бошқаси келмаслиги, сенга келадиган ҳар қандай ҳолатга таслим бўлишинг, ва ундан қалбинг изтиробга тушмаслигидир”.

Аллоҳ барчамизни Ўзига ҳақиқий таваккал қилувчилардан қилсин. 

Андижон шаҳар «Чинор» жоме масжиди имом хатиби: А. Мўминов

Ушу бўлимдаги асосий материаллар Жалолиддин Нуриддиновнинг "Ҳаж ва умра қўлланмаси"дан олинди

Top