Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 10 март куни Бухоро вилоятида бўлди.

Истиқлол йилларида миллий қадриятларимизни тиклаш, ривожлантириш, маданий-маърифий меросни, айниқса, тарихий-меъморий обидаларни асраш, уларни келгуси наслларга етказиш борасида эътиборли ишлар амалга оширилди. Хусусан, мамлакатимизнинг биринчи Президенти Ислом Каримов ташаббуси билан йирик тасаввуф намояндалари, Нақшбандия тариқати асосчилари Баҳоуддин Нақшбанд ва Абдулхолиқ Ғиждувоний зиёратгоҳлари обод этилди.

Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев Бухоро вилоятига сафарини ана шундай табаррук масканлардан бири Баҳоуддин Нақшбанд меъморий мажмуини зиёрат қилишдан бошлади. Дастлаб Қуръони карим тиловати ўқилди ва дуолар қилинди.

Шундан сўнг Президентимиз мазкур ёдгорлик мажмуасини янада обод масканга айлантириш юзасидан кўрсатмалар берди. Қолаверса, кўҳна ва боқий Бухородаги ёдгорлик, обидаларнинг ҳар бир дона ғиштини ўз ҳолида тиклаш, эҳтиёт қилиш ва келажак авлодга етказиш лозимлигини таъкидлади.

Юртбошимиз Бухоронинг жаҳон цивилизацияси ва Ислом маданияти ривожига қўшган ҳиссаси беқиёс экани, бу заминда кўплаб алломалар таваллуд топгани ва яшаганини алоҳида таъкидлади. Уларнинг бой илмий меросини атрофлича ўрганиш ва кенг тарғиб қилиш учун бу ерда Тошкент ислом университетининг махсус факультетини ташкил қилиш ҳақида таклиф билдирди.

Шундан сўнг Бухоронинг қадимий обидаларини қамраб оладиган кичик ҳалқа йўлини бунёд этиш, йўлакларга мармар ва махсус ишлов берилган тошлар ётқизиш, бино ва йўлларнинг ёритиш тизимини замонавийлаштириш, меҳмонхона ва иншоотлар қуриш, улар атрофига ҳудуднинг табиий иқлим шароитига мос дарахт ва гуллар экиш, маҳаллий ва хорижлик сармоядорлар учун қулай шароитлар ташкил этиш юзасидан зарурий топшириқлар берди.

“Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили”да Давлатимиз Раҳбарининг мамлакатимиз ҳудудлари бўйлаб сафарлари ислоҳотларни амалга оширишда кишиларни ҳамжиҳатликка ундамоқда.  

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

ахборот хизмати

Расули акром соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар бир мўмин-мусулмон эркак ва аёл илм олиш учун интилиши лозимлиги ҳақида таълим берган эдилар. Замонавий илм-фанга мусулмон аёллар шундай ажойиб ҳисса қўшдиларки, уларнинг бу ишларини “лаббайка ё Расулуллоҳ!” деб айтиш мумкин. Мана улардан кашфиётлари дунё эътирофига сазовор бўлганлари: 

Самина Шоҳ ҳиндистонлик. У  Нью Йоркдаги Thomson Reutersнинг етакчи илмий ходими. 2009 йилда ҳиндистонлик аёлларнинг техника соҳасидаги  ютуқлари танловида Google мукофотига сазовор бўлган. У сунъий ақл яратиш устида тадқиқот олиб боради. «Информатика билан шуғулланиш жону дилим. Бу менинг нарса ва ҳодисалар мантиғини англашимга ёрдам беради. Чунки бир қарашда тасодифий бўлиб туюлган ишларнинг моҳияти чуқурроқ ўрганилса, улар бир мукаммал тизим асосида юз берганига гувоҳ бўламиз...” дейди олима. 

Ануших Ансари эронлик. У ўсмир ёшида АҚШга иммиграция бўлиб борган Жорж Майсон университетини электроника ва ҳисоблаш машинаси бўйича битирган. Ансари 2006 йил космосдаги биринчи аёл-сайёҳ ва келиб чиқиши эронлик бўлган биринчи астронавт бўлди. 

Хадижа Мухаммад Юсуф малайзиялик. Хадижа – микробиолог. У ҳозирги вақтда  Ньюкасла касаллигининг терапевтик ва диагностик реагентлари устида тадқиқот ишлари олиб бораётир. Ўлим билан ниҳоясига етадиган бу касалликка дунёдаги товуқларнинг барча турлари чалинган. 2005 Хадижа микробиология соҳасида Карл Финлай мукофоти билан тақдирланди. Хадижа фан инсониятга фойда келтиришига ишонади. 

Амина Ғариб Факим маврикиялик. Ғариб – Маврикия президентлигига сайланган биринчи аёл. У Суррея университетини 1983 йил химия фани бўйича битириб  бакалавр босқичини олди. 1987 йил Эксетера университетида органик химия бўйича докторлик ишини ёқлаганидан сўнг юртига қайтади ва Маврикия университетига ишга жойлашади. Ҳозирда у Маврикия ўсимликларининг тиббий ва озиқлик хусусиятларини ўрганмоқда. “Тадқиқот ишимдан кўзланган мақсад – диарея, дизентерия ва бошқа юқумли касалликларга ўсимликлардан инсон организми учун хавфсиз бўлган табиий дори-дармонлар яратиш ва маврикиялик, Ҳинд океани минтақаси ва Африка давлатлари болаларига ёрдам кўрсатишдан иборатдир”, дейди у. 

Исмахон Элуафи марокколик. У генетика соҳаси бўйича Кордова университетида докторлик ишини ҳимоя қилган.  Исмахон фан ижобий ютуқларни қўлга киритиш ҳамда қашшоқлик ва камситишларнинг олдини олиш борасидаги қарорларга асос бўлиши керак деб ҳисоблайди. Айни чоқда у сув етишмайдиган ерларда фермерларга ёрдам кўрсатишга ихтисослашган халқаро биотуз қишлоқ хўжалиги марказининг (шўр босган ерларда тузга чидамли дарахтлар ва озуқабоп ўсимликларни етиштириш технологияси) бош директори вазифасида фаолият юритмоқда. 

Бина Шаҳин Сиддиқий покистонлик. Профессор Бина Шаҳин Докторлик унвонини химия соҳаси бўйича Карачи университетида олган. У маҳаллий гиёҳлардан дори олиш устида тадқиқот олиб борган ва мамлакат тиббиёти ҳамда қишлоқ хўжалиги ривожига катта ҳисса қўшган. Сиддиқий 250 га яқин илмий мақолалар эълон қилган ва кўплаб нуфузли мукофотлар билан тақдирланган. Улар сирасида химия бўйича ал-Хоразмий мукофоти ҳам бор. 

Ҳайат ал-Синди – маккалик биотехнолог. Синди Яқин Шарқ аёллари ичида биотехнология соҳасида биринчи бўлиб фан докторлигини қўлга киритган. Синди “Ҳамма учун ташсих” ташкилотининг таъсисчиларидан бири. Бу ташкилот камбағал давлатлар учун бир оз енгилроқ ташхис ускуналарини ишлаб чиқаради. Олима бу лойиҳага кўплаб сармоядорларни жалб этди. Хусусан, Билл Гейтс 10 миллион доллар сармоя киритди. «Мен Кембрижда ўқишни бошлаган кезларимда бир машҳур олим менга “Сенинг бу ишларингдан ҳеч нарса чиқмайди. Чунки сен аёлсан ва дин фанга қарши туради”, деди. (ундан ҳайиққаним учун қайси дин? деб сўрай олмадим) Мен истардимки, дунёдаги барча аёллар ўзларига ишонсин ва мақсадлари йўлида собит қадам бўлсин”.

Ажиб одатимиз бор. Бирор гап қизиқ туйилса, унинг аслида нима маънони ташиётганига эътибор қилиб ўтирмасдан эргашиб кетаверамиз. Фақат қизиқ бўлгани учун десак, бир оз муболаға бўлар. Инсоф билан айтганда, у биз эшитган вақтимизда қандайдир бир маънони ифодалаётгандек кўринади ҳам. Масалан, “Душанба – оғир кун” деган қаноли сўз бор. Буни ҳамма гапириб юради.

Ана шу иборанинг келиб чиқишини ёки илмийроқ қилиб айтсак, этимологиясини ўрганишдан олдин унинг психологик таъсири хусусида қурбимиз етгунча сўз юритсак.

Икки кун мириқиб дам олгандан сўнг янги иш ҳафтаси бошланади – душанба. Катталар ишга, болалар мактабга қараб олға! Аммо дам олишга ўрганиб олган эринчоқ томирларимиз ўрнидан қўзғалиб олиши бир оз қийинроқ бўлади. Буни оғир кунга йўямиз.

Британиялик олимларнинг фикрича, аксар одамлар душанба куни соат 11.00 га қадар кулмас экан; 50 фоиз ишчилар айнан шу куни ишга кеч қоларкан; ходимларнинг ишлаб чиқариш қобилияти душанбада атиги 3.5 фоизгина бўлар экан, холос. Инфарктга учраб вафот этганлар сони ҳафтанинг бошқа кунларига нисбатан 20 фоиз баланд бўлар экан.

Россияда душанба – ҳақиқатан оғир кун. Ҳатто 1963 йил собиқ Шўро давлатининг М.Горький номидаги киностудиясида шу номдаги кино ҳам ишланган. Албатта, бу кун жума куни кечқурун ичишни бошлаб, душанба тонгида аранг ўзига келиб олган одамга оғирлик қилади. Бунақа “дам олиш”дан кейин кўплар хийла вақт ўзига кела олмайди ва анча вақт ишлагиси келмасдан карахт бўлиб юраверади. Шунинг учун уларга душанба оғир кун бўлиб кўринади, ишида унум бўлмаслигини эса куннинг “хосиятсиз”лигига йўяди. 

Исломий ақидаларга амал қилиб яшайдиган мусулмонлар душанбанинг “оғир”лигини ҳис қилмайди. Улар учун бу кун енгил ва турли муаммоларсиз ўтади. Бу кун рўза тутиш, ибодат  қилиш ва бошқа диний тадбирлар учун қулай кун ҳисобланади. Бу куннинг фазилати шундаки, оламлар сарвари Муҳаммад алайҳиссалом айнан шу кунда таваллуд топганлар.

Расулуллоҳ туғилган душанба оқшомида ақл эгалари учун кўплаб белгилар зоҳир бўлганидан барча хабардор. Каъба қаттиқ силкиниб, унинг деворларига териб қўйилган бутларнинг ҳаммаси йиқилган. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Абдулмуталибнинг ҳикоя қилишича, у шу вақтда Каъбанинг атрофини айланиб юрган ва Каъбанинг қандай силкинганини ва томи ерга теккунга қадар эгилиб сажда қилганини ўз кўзлари билан кўрган. Кейин эса Каъбанинг икки марта “Аллоҳу акбар” дея такбир айтганини эшитган (Пайғамбарлар тарихи, 2-жилд).  

Пайғамбар алайҳиссаломдан шу куннинг фазилати ҳақида сўраганларида “Душанба куни сафарга чиқ ва савдо қил”, деб жавоб берганлар. Душанба куни Шуайб алайҳиссалом йўлга чиққанлар ва айнан шу кунда савдо ишидан катта фойда олганлар (“Танбеҳ ал-авом ила даъват ил-Қуръон”).

Пайғамбар алайҳиссалом ва Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу қурайшлик мушриклардан қочиб бориб яширинган ғордан душанба куни чиқишган.

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг айтишича, “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам душанба куни туғилганлар, Маккадан душанба куни чиққанлар ва Мадинага душанба куни кириб борганлар, боқий дунёга ҳам душанба куни кўчганлар” («Фазоил ал-ҳабиб ва маноқиб ут-табиб»).

Абу Лаҳабнинг Сувайба дегани чўриси ундан Муҳаммад алайҳиссалом туғилганлари ҳақида суюнчи сўраганида Сувайбани қулликдан озод қилиб юборган экан. Пайғамбар алайҳиссаломнинг амакилари Аббоснинг тушида ҳар душанба куни Абу Лаҳабнинг қийноғи ана шу суюнчиси туфайли камайтирилиши аён бўлибди.

Бундан шуни умид қиламизки, Абу Лаҳабдек ашаддий мушрикка Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилган кунида суюнчи бергани шарофати билан душанба куни енгиллик берилар экан, Аллоҳ таолони севган, пайғамбарлар пайғамбарига уммат бўлиб туғилишни насиб айлаганидан севиниб, туну кун Унга ҳамду санолар, Пайғамбар алайҳиссаломга дуруду саловотлар айтадиган бандасига, албатта, раҳм қилади. 

Набий алайҳиссалом ўзлари дунёга келган душанба кунни қадрлаганлар ва Аллоҳ таоло ҳаёт ато қилган куннинг шукронасига рўза тутганлар.

Пайғамбар алайҳиссалом: “Менинг ҳаётим сиз учун баракали ва вафотим ҳам баракалидир”, дедилар. Саҳобийлар: “Ё Расулуллоҳ! Сизнинг ҳаётлигингиз биз учун фойдали. Аммо боқий дунёга кўчганингиздан кейин ҳам бизга фойда етказишда давом этасизми?”, деб сўрадилар. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар ҳафта душанба ва пайшанба кунлари менга умматларимнинг яхши ва ёмон амаллари кўрсатилади. Менга уларнинг эзгу амаллар кўрсатилганда Аллоҳга ҳамд айтаман, ёмон амаллари кўрсатилганда эса Аллоҳдан уларнинг гуноҳларини кечишини сўраб илтижо қиламан”, дедилар (“Танбеҳ ул-авом ила даъват ил-Қуръон”). 

Пайғамбар алайҳиссалом роббиул-аввал ойининг ўн иккисида, душанба куни боқий дунёга кўчдилар. Фазилатли душанба куни туғилиши билан инсонларнинг қалбларига қувонч олиб кирган, шарқу ғарбдаги одамлар бир-биридан унинг таваллуд топгани билан суюнчи олган суюкли пайғамбаримиз душанба куни бутун оламни ғамга ботириб боқий дунёга кўчиб ўтганлар.

Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу ҳам икки йилу уч ойу ўн кун халифалик қилганларидан сўнг 65 ёшларида душанба куни пешинга яқин Аллоҳнинг раҳматига борганлар.

Энди эса мазкур иборанинг тарихига эътибор қилайлик. “Ўн олтинчи аср ўртасида Қозон хонлиги (1552) Москва подшоси Иван Грозний (1530-1548) томонидан босиб олингандан сўнг татарларни мажбурлаб насронийлик динининг православ мазҳабига киритиш, яъни чўқинтириш бошланган. Бу маросим насронийлар учун муқаддас ҳисобланган якшанба кунлари ўтказилган. Бундан бош тортганларни эса душанба куни қаттиқ калтаклаб жазолашган. Ша муносабат билан “душанба оғир кун” ибораси келиб чиққан” (Жалолиддин Сафоев. Мангу ҳамроҳлар, Т., “Шарқ”, 58-бет).

Демак, муқаддас динимиздан қайтмаган, эътиқодида собит турган инсонлар душанба куни қийноққа солинган. Биз эса фаҳмига бормасдан “Душанба – оғир кун” деб юрибмиз. Бунинг ўрнига шу куни ибодатларни кўпайтирсак, суннатга эргашиб кўплаб савоб олар эканмиз.

Ҳа, дарвоқе, мусулмонларни ҳақ диндан қайтариб, ўзларининг мансух бўлган динига мажбурлашга уринган, уларни қийнаганларни Аллоҳ ўз ҳолига ташлаб қўйди. Натижада айнан ўзлари мусулмонларга  азоб берган кунлари ўзлари учун азобга айланиб бораётир. Аммо, ҳамма нарсага етган ақллари негадир шу масала ҳақиқатини билишга қолганда оқсаётир.   

                                                                                     Дамин ЖУМАҚУЛ тайёрлади.

Татаристоннинг қишлоқларидаги масжидлар аҳолини хавфдан огоҳлантиришга ёрдам беради. Бу ҳақда фавқулодда вазиятлар вазирлигининг минтақа раҳбари ўринбосари Андрей Орлов хабар беради.

Биз барча аҳоли пунктларидаги масжидларни хавфдан огоҳ қилиш тизимига боғлаш устида ишлаяпмиз. Чунки ҳамма масжидда овозкучайтиргичлар бор, – дейди Орлов. Шунингдек у, бу ташаббус Татаристон президентига  кўтариб чиқилгани ва ижобий баҳоланганини айтган.