Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг қўлидан тутиб, “Албатта, ҳар бир умматнинг амийни бўлади. Бу умматнинг амийни Абу Убайда ибн Жарроҳдир” деганлар.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Зотус салосил ғазоти бўлаётган пайтда Абу Убайда розияллоҳу анҳуни бир қанча қўшин билан Амр ибн Ос розияллоҳу анҳуга мадад кучи қилиб юборганлар. Абу Убайда розияллоҳу анҳунинг қўшини орасида Абу Бакр, Умар розияллоҳу анҳумо каби саҳобалар бор эди.

“Амийрул умаро” лақабига илк бор Абу Убайда розияллоҳу анҳу эга бўлганлар.

Абу Убайда бўйлари баланд, жисмлари озғин, юзлари нурли, соқоллари сийрак, тишлари тушган, яъни олдинги иккита тишлари тушган инсон эдилар.

Умар розияллоҳу анҳу “Агар мен вафот этаётганимда Абу Убайда ҳаёт бўлса, уни халифа қилиб қолдираман. Охиратда Роббим мендан уни халифа қилиб қолдирганим ҳақида сўраса, мен “Аллоҳнинг амийнини ва Расулининг амийнини халифа қилиб қолдирдим” дейман” деганлар.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг даъватлари билан исломни қабул қилдилар. Бу пайтда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳали Арқамнинг ҳовлисига кирмаган эдилар.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу Иккинчи Ҳабашистон сафарида иштирок этдилар. Бадр, Уҳуд ва бошқа барча маъракаларда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнларида бўлиш учун Ҳабашистондан қайтиб келдилар.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотларидан кейин Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг, ундан кейин Умар розияллоҳу анҳунинг ёнида бўлдилар.

Дунёни ортларига улоқтирган, охират сари юзланган, зоҳид, парҳезкор, обид, омонатдор киши эдилар. У зот Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга байъат қилганларидан сўнг шунга содиқ қолдилар ва вафот этгунларича жонларини, молларини, бор имконият ва иқтидорларини Аллоҳнинг динининг нусрати учун фидо қилдилар. Бирор марта ўз нафсларининг ҳиссасини, улушини ўйламадилар.

Уҳуд ғазотида Абу Убайда розияллоҳу анҳу мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ўлдиришга ҳарисликларини сезди ва ўзига ўзи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнларидан жилмасликка сўз берди. Урушдаги айрим вазиятлар уни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан узоқлашишга мажбур этарди. Узоқда уришар экан, икки кўзи севиклиги жойлашган тарафда эди. Урушар экан, кўзларида Ҳабибининг ёнларига тезроқ бориш истаги ва безовталик бор эди. Душманлар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга яқинлашиб бораётганини кўргач, тезда улардан олдин Набий алайҳиссаломнинг ёнларига келди. Уруш роса авжига чиққан пайтда Абу Убайда розияллоҳу анҳунинг атрофларини бир нечта мушриклар ўраб олдилар. Улар билан урушар экан, кўзи худди бургутнинг кўзларидек севикли ҳабибининг уруш қилаётган жойларида эди. Уни душман ҳамон қуршаб урушмоқда эди.

Бир пайт Абу Убайда розияллоҳу анҳу бир мушрикнинг отган ўқи Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга бориб текканини кўрди. Бу манзарани кўрган буюк саҳобийнинг ҳуши бошидан учиб кетай деди. Шу пайтда атрофини ўраб турган душман билан шунақа олишдики, унинг қўлида битта эмас, юзта қилич борга ўхшарди. Душманни ер тишлатиб, тезда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига югурди. Бориб қараса, у зот алайҳиссаломнинг муборак бошларидан чиққан қон юзларига оқиб тушибди. Шу онда Набий алайҳиссалом кўзларини очиб, “Набийларининг юзини қонга белаган қавм қандай нажот топади? Ахир ўша Набий уларни Роббилари йўлига даъват қилмоқда-ку!” деганча ўнг қўли билан юзларидаги қонни артаётган Абу Убайдани кўрдилар.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаалмнинг икки яноқларига санчилиб кириб қолган икки ҳалқани кўрди. Бу ҳалқалар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламининг ҳимоя кийимларига тегишли бўлиб, ўқнинг зарби қаттиқлигидан ўша кийимдаги ҳалқаларни муборак яноқларига ботириб, киритган эди. Абу Убайда розияллоҳу анҳу бу ҳолга чидаб тура олмади ва муборак яноққа яқинлашиб, олдинги икки тишлари билан ҳалқани тишлаб, тортиб чиқарди. Шунда унинг ўша икки тиши синди.

Бу воқеани бизга Абу Бакр розияллоҳу анҳу сўзлаб берсинлар: “Уҳуд куни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга ўқ отилганда, яноқларига кийимларининг иккита ҳалқаси ботиб кириб кетди. Дарҳол у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам томонга шошдим. Бир инсон ҳам машриқ томондан учиб келаётган эди. Иккимиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига етиб келганимизда, қарасам, у Абу Убайда экан. У мендан олдин етиб келган эди.

“Аллоҳ ҳаққи, эй Абу Бакр сиздан ҳалқаларни чиқаришни менга қўйиб беришинингизни сўрайман” деди. Бу ишни унга қўйиб бердим. Абу Убайда ҳалқалардан бирини олд тиши билан тортди. Ҳалқа ерга тушди. У билан бирга битта тиш ҳам тушди. Кейин иккинчи ҳалқани яна бир тиши билан тишлаб, тортди. Ҳалқа ва тиш ерга тушди. Шундан кейин Абу Убайда одамлар орасида “икки тиши синган” дея аталди”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абу Убайда розияллоҳу анҳуни жуда яхши кўрар эдилар. Бир куни Яманнинг Нажрон деган жойидан бир гуруҳ инсонлар мусулмон бўлиш учун Мадинага келдилар. Улар Набий алайҳиссаломдан ўзлари билан бирга Қуръонни, Суннатни ва Исломни ўргатадиган бир кишини юборишларини илтимос қилдилар. Шунда Пайғамбаримиз алайҳиссалом “Сизлар билан ўта ишончли, омонатдор, амийн бўлган кишини юбораман” дедилар.

Воқеани Умар розияллоҳу анҳу давом эттирадилар: “Ҳеч қачон амирликни яхши кўрмадим. Аммо ўша куни ўша ишончли одам мен бўлишимни орзу қилдим. Пешин намозига эртароқ келдим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам биз билан пешинни ўқиганларидан сўнг ўнг тараф-чап тарафга қарадилар. Мени кўрмай қолмасинлар деб бўйнимни чўзиб турдим. Кўзлари билан излай-излай, охири Абу Убайдага қарадилар ва “Тур ўрнингдан. Улар билан бирга бориб, ихтилоф қилаётган масалаларида ҳақ ила ҳукм чиқариб бер!” дедилар. Абу Убайда улар билан бирга кетди”.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида қандай яшаган бўлсалар, у зот алайҳиссаломнинг вафотларидан кейин ҳам ишончли киши бўлиб қолдилар.

Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу Рум императорига қарши Ярмук жангида қўшинга қўмондонлик қилаётган пайтда Абу Бакр розияллоҳу анҳу вафот этдилар. У кишидан кейин халифалик Умар розияллоҳу анҳуга ўтди. Умар розияллоҳу анҳу Ярмук жангидаги қўшинга Абу Убайдани қўмондон қилиб, Холидни мансабидан озод этдилар. Бу ҳақда келган мактубни Абу Убайда розияллоҳу анҳу Холид розияллоҳу анҳуга билдирмай, яширдилар. Уруш тугагач, мактубни Холидга кўрсатдилар.

Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу у кишидан “Аллоҳ сизни раҳм қилсин, эй Абу Убайда. Бу мактубни келган пайтида менга айтишдан сизни нима тўсди?” деб сўрадилар.

У киши Холид розияллоҳу анҳуга “Мен сизнинг урушингизни синдиргим келмади. Биз дунё султонлигини хоҳламаймиз. Дунё учун амал қилмаймиз. Барчамиз Аллоҳ йўлида биродармиз” дедилар. Шу билан Абу Убайда розияллоҳу анҳу “Амийрул умаро” дейила бошладилар. У киши Шомда Амийрул умаро бўлдилар. Қўл остиларида жуда катта сонли қўшин бор эди. Аммо ўзлари қўшин аъзоларидан биридек кўринардилар.

Умар розияллоҳу анҳу Шомга борганларида биродарлари Абу Убайда розияллоҳу анҳуни сўрадилар. Бироздан кейин Абу Убайда розияллоҳу анҳу етиб келдилар. Икки дўст қучоқлашиб кўришдилар. Кейин Умар розияллоҳу анҳу Абу Убайда розияллоҳу анҳуга “Бизни уйингга олиб бор” дедилар. Икковлари биргалашиб Абу Убайданинг уйига бордилар. Умар розияллоҳу анҳу бориб, унинг уйидан ҳеч нарса топмадилар. “Матоинг қани? Ахир сен амирсан. Мен эса фақат кигиз, меш ва лаганни кўряпман. Уйингда таом борми?” деб сўрадилар. Абу Убайда розияллоҳу анҳу туриб бориб, чарм идиш ичидан нон бўлакларини олдилар. Буни кўриб Умар розияллоҳу анҳу йиғладилар. Абу Убайда розияллоҳу анҳу “Дунёдан дам олишга етадигани кифоя қилади” дедилар. Буни эшитган Умар розияллоҳу анҳу “Эй Абу Убайда сендан бошқа ҳаммамизни дунё ўзгартириб юборибди” дедилар.

Амвос деган жойга вабо келди. Абу Убайда розияллоҳу анҳу қўшин билан бирга ўша ерда эдилар. Умар розияллоҳу анҳу унга вабо етишидан қўрқиб, мактуб юбордилар. Унда ушбу сўзлар бор эди:

“Агар мактубим кечқурун етиб борса, тонгни кутмай менинг олдимга йўлга чиқишингни, агар тонгда етиб борса, кеч киришини кутмай менинг олдимга йўлга чиқишингни талаб қиламан. Менинг сенда ишим бор”.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу халифанинг мақсадларини фаҳмладилар  ва у кишига шундай мактуб юбордилар:

“Эй мўминларнинг амири, менга мактубингиз етиб келди. Мақсадингизни билдим. Мен мусулмонлар қўшинининг бир аъзосиман. Уларга етган нарса менга ҳам етади. Мени қасдингиздан озод қилинг, эй мўминларнинг амири”.

Мактуб Умар розияллоҳу анҳуга етиб келганда, у киши йиғладилар. Атрофда турганлар “Абу Убайда вафот этибдими?” деб сўрашди. Шунда Умар розияллоҳу анҳу “Шунга яқин қолибди” дедилар.

Абу Убайда розияллоҳу анҳу ўттиз олти минг қўшинга раҳбар эдилар. Вабо тарқалгач, қўшиндан олти минг киши қолди. Қолганлар вафот этишди. Абу Убайда розияллоҳу анҳу ҳам шулар қаторида 18-ҳижрий  йилда “Амвос вабоси” сабабли вафот этдилар.

Аллоҳ таоло у кишидан рози бўлсин!   

Нозимжон Иминжонов таржимаси

Тошкент шаҳрида бир қанча дўконларга эга бўлган Korzinka.uz тармоғи савобли ишга қўл урди.

Ушбу ойда рўзадор бўлган юртдошларимиз ифторлик вақти кирганда кўча ёки бирор ташвиш билан юрган бўлсалар, ўзларига яқин жойда жойлашган Korzinka.uz тармоғида ташкил этилган Ифторлик дастурхонида ифторлик қилишлари мумкин.

Дўкон бу ҳақда ўзининг ижтимоий тармоқлардаги саҳифасида маълум қилган.

Юртимиз мусулмонлари учун яратилаётган бундай хайрли ишларнинг давомий бўлиши тилаймиз!

Рамазон ойидаги ибодатларимизни Аллоҳ таоло қабул айласин!

ЎМИ Матбуот хизмати

Биродарлар, шукроналар айтинг бугун,

Дуолар-ла ўтказайлик отган тонгни.

Гуноҳларни, мағфиратлар этсин учун

Рамазонни, бой бермайлик, рамазонни.

Фаришталар ҳамроҳ бўлсин изингизга,

Парвардигор нурин сочсин дилингизга,

Иймон тиланг ўғлингизга, қизингизга,

Рамазонни, бой бермайлик, рамазонни.

Гоҳо билмай гуноҳ қилдик – ожиз банда,

Туғилгандай, покланмоқлик, жисм танда,

Улуғ ойнинг фазилати ҳар қадамда,

Рамазонни, бой бермайлик, рамазонни.

Таровеҳлар ўқилгайдир нурли ойда,

Хатмул Қуръон зиёдадир, нурли ойда.

У дунё - чун, қиёматда берар фойда,

Рамазонни, бой бермайлик, рамазонни.

Занжирларга банди, бўлди лаъин шайтон,

Охиратни обод қилмоқ  бизда имкон,

Огоҳлик-ка, чорладим-да, эй мусулмон,

Рамазонни, бой бермайлик, рамазонни.

Рўза тутинг, Тангрим берсин сабрингизни,

Малоиклар кўкка элтсин қадрингизни,

Аритсинлар юракдаги дардингизни,

Рамазонни, бой бермайлик, рамазонни.

Биродарим шукроналар айтинг бугун,

Лаббай-ка, деб қарши олинг, Ҳақ азонни.

Яратганнинг жаннатига етмоқ учун

Рамазонни, бой бермайлик рамазонни.

Рамазонни, бой бермайлик рамазонни!..

Абдувоҳид СУВОНОВ

АҚШ президенти Дональд Трамп Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёевни қабул қилди. Учрашув якунлари бўйича қўшма баёнотда «АҚШ ва Ўзбекистон ўртасида стратегик ҳамкорликнинг янги даври бошлангани» маълум қилинди. Тафсилотлар Вашингтондаги матбуот марказида ўқиб эшиттирилди.

Музокаралар давомида Президент Дональд Трамп Ўзбекистоннинг мустақиллиги, ҳудудий яхлитлиги ва суверенитетига қатъий содиқлигини таъкидлади. Шунингдек, у Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида Ўзбекистонда муҳим сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ислоҳотларни амалга оширишда эришилаётган улкан ютуқларни эътироф этди. Президентлар кенг жабҳадаги ўзаро устувор йўналишлардан келиб чиққан ҳолда, Ўзбекистон билан Америка Қўшма Штатлари ўртасида 2002 йилда имзоланган стратегик шериклик тўғрисидаги Декларацияга янгича суръат бағишлаш мақсадида икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлашга келишиб олдилар.

Президент Шавкат Мирзиёев Ўзбекистонда ислоҳотларни амалга оширишда эришилаётган прогресс орқага қайтмаслик хусусиятига эга эканлигини таъкидлади. У давлат органлари халқ манфаатларини ҳамма нарсадан устун қўйишлари лозимлигини қайд этди. Ўзбекистоннинг беш йилга мўлжалланган Ҳаракатлар стратегияси давлат бошқаруви тизимини такомиллаштириш, қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш, иқтисодиётни либераллаштириш, ижтимой соҳани ривожлантириш ҳамда очиқ ва конструктив ташқи сиёсат олиб боришга хизмат қилишини таъкидлади.

Президент Дональд Трамп терроризмга қарши курашишда Қўшма Штатларнинг Ўзбекистон билан азалий шериклигини қайд этиб ўтди. 2001 йил 11 сентябрдаги мудҳиш воқеалардан сўнг, Ўзбекистон АҚШга ўта муҳим логистик имкониятни тақдим этганлиги ҳамда «Ал-Қоида» террорчиларини Афғонистондан сиқиб чиқаришда кўмак кўрсатганлигини таъкидлади. Президент Шавкат Мирзиёев ташриф давомида АҚШ Президентининг Жанубий Осиё бўйича стратегиясини тўлиқ қўллаб-қувватлашини тасдиқлади. Мулоқот чоғида икки томонлама ҳамкорликни мустаҳкамлаш, масъулиятни тақсимлаш ва минтақавий хавфсизлик масалаларини ҳал этиш, шу жумладан, Афғонистонда барқарорликни таъминлаш бўйича Ўзбекистон ташаббуслари муҳокама этилди.

Президент Дональд Трамп кучли ва мустақил Марказий Осиёнинг муҳимлигини қайд этди ҳамда Президент Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил ноябрда Самарқандда бўлиб ўтган конференцияда илгари сурган Марказий Осиё мамлакатлари раҳбарларининг ҳамкорлик мулоқоти йиғилишини ўтказиш бўйича саъй-ҳаракатларини мамнуният билан қарши олди.

Президент Шавкат Мирзиёев жорий йил март ойида Қозоғистоннинг Остона шаҳрида Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг учрашувида иштирок этганлиги, бу минтақалараро савдони ривожлантириш ва хавфсизликка оид таҳдидлар бўйича биргаликдаги ёндашувларни ишлаб чиқиш учун янги имкониятлар очиб берганлиги қайд этилди. Президент Дональд Трамп ушбу муҳим мулоқотда Ўзбекистон асосий роль ўйнашини эътироф этди ҳамда Қўшма Штатлар «С5+1» минтақавий формати орқали ҳамкорлик ва тараққиётни қўллаб-қувватлашини билдирди. Президентлар Афғонистоннинг Марказий Осиёдаги кўп томонлама ҳамкорлик форматларида иштирок этишини қўллаб-қувватладилар. 

Минтақавий ҳамкорлик

Президент Дональд Трамп Президент Шавкат Мирзиёевни унинг халқаро ҳамжамиятнинг «Толибон» афғон ҳукумати билан тинч музокараларни бошлаши лозимлиги тўғрисидаги ягона позицияси тасдиқланган «Тинчлик жараёни, хавфсизлик соҳасида ҳамкорлик ва минтақавий шериклик» мавзусидаги Тошкент халқаро конференцияси муваффақиятли ўтказилгани билан қутлади. Президент Шавкат Мирзиёев ва Президент Дональд Трамп Афғонистон хавфсизлик кучлари ва тинч аҳолисига қарши қаратилган жирканч террорчилик ҳужумларини қаттиқ қораладилар ҳамда Афғонистон дуч келаётган хавф-хатарларга барҳам бериш бўйича мулоқотни кенгайтиришга содиқ эканликларини билдирдилар.

Президент Шавкат Мирзиёев Афғонистон ҳукуматини тўлиқ сиёсий қўллаб-қувватлашини қайд этди ҳамда 2017 йил декабрда Афғонистон Президенти Ашраф Ғанининг Ўзбекистонга ташрифи, унинг якуни бўйича икки ҳукумат ўртасида савдо айланмасини кўпайтириш ва ўта муҳим инфратузилмавий лойиҳаларни амалга ошириш юзасидан бир қатор битимлар имзоланганига эътибор қаратди. Президент Дональд Трамп Ўзбекистоннинг минтақавий иқтисодий жараёнларда муҳим роль ўйнаётганлигини эътироф этиб, мамлакатнинг Афғонистон билан савдо-иқтисодий алоқаларни кенгайтиришга қаратилган саъй-ҳаракатларини олқишлади. У Ўзбекистон томонидан режалаштирилаётган Афғонистондаги темир йўл ва инфратузилмавий лойиҳаларни амалга оширишга сиёсий ва консультатив кўмак кўрсатишга тайёрлигини билдирди.

Президент Шавкат Мирзиёев Афғонистонда тинчлик ва барқарорликка эришишга ҳисса қўшаётган Шимолий таъминот тармоғини қўллаб-қувватлашда давом этишини тасдиқлади. Ўзбекистон ва АҚШ Афғонистон билан чегаралар хавфсизлигини таъминлаш ҳамда гиёҳвандлик воситалари ноқонуний муомаласининг олдини олишда яқиндан ҳамкорлик қилишлари эътироф этилди.

Икки давлат раҳбарлари экстремизм ва халқаро терроризмни қораладилар ҳамда умумий таҳдидларга қарши курашиш бўйича ҳамкорликни кенгайтиришга интилишларини қайд этдилар. Улар, шунингдек, икки томонлама ҳамкорликни кенгайтириш ва минтақавий хавфсизликни таъминлашга қаратилган келишувларни амалга оширишга содиқ эканликларини билдирдилар ҳамда беш йилга мўлжалланган илк ҳарбий ҳамкорлик Режасини амалга татбиқ қилиш орқали мудофаа соҳасидаги алоқаларни мустаҳкаш муҳимлигини таъкидладилар. 

Ислоҳотлар ва халқлар ўртасидаги алоқаларни мустаҳкамлаш

Президент Дональд Трамп «виждон маҳбуслари"нинг озод қилинганлиги, болалар меҳнатидан мунтазам фойдаланишнинг тугатилганлиги ва мажбурий меҳнат кўламини қисқартиришда эришилган сезиларли ютуқларни қайд этган ҳолда, Президент Шавкат Мирзиёевнинг Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ ҳолатни яхшилашга оид кенг ислоҳотлар дастурини мамнуният билан қарши олди. Ушбу ютуқлар иқтисодий, сиёсий ва хавфсизлик соҳаларидаги ҳамкорликни кенгайтириш учун шарт-шароитлар яратиши таъкидланди. Президент Дональд Трамп давлат бошқарув тизимини такомиллаштириш ва ички барқарорликни таъминлашнинг асосий омили сифатида давлатнинг халқ олдидаги ошкоралиги ва ҳисобдорлигини ошириш бўйича Ўзбекистон Президентининг ташаббусини қўллаб-қувватлади. Давлат раҳбарлари инсон эркинликларини ҳимоя қилиш, шу жумладан, диний эркинликни илгари суриш бўйича конструктив ҳамкорликни фаоллаштириш тарафдоридирлар. Президент Шавкат Мирзиёев диний эътиқод эркинлигини таъминлаш бўйича кенг қамровли «йўл харитаси"ни ҳаётга татбиқ қилишга қатъий тайёр эканлигини айтиб ўтди.

Президентлар икки мамлакат ўртасида таълим соҳасидаги ҳамкорликка ўз ҳиссасини қўшадиган Халқаро таълим бўйича Америка кенгашларининг Ўзбекистонда аккредитация қилинишини олқишладилар. Президент Дональд Трамп АҚШ Ўзбекистонда инглиз тили бўйича таълим дастурларини амалга оширишда кўмак кўрсатишга тайёр эканлигини таъкидлади ҳамда «Америка овози"нинг Ўзбекистонда аккредитация қилинганлиги ва унинг Америка оммавий ахборот воситалари учун ушбу мамлакатда кенг имкониятлар яратишини юқори баҳолади. 

Иқтисодий ҳамкорлик

Президент Шавкат Мирзиёев ва Президент Дональд Трамп ўзаро савдо ҳажмини ошириш ва ҳар икки мамлакатда иш ўринларини яратишга кўмаклашадиган иқтисодий ҳамкорликни чуқурлаштириш имкониятларини ўрганишга қатъий тайёр эканликларини таъкидладилар. Президент Шавкат Мирзиёев Ўзбекистонда ошкоралик ва ҳисобдорлик халқаро стандартларини жорий қилиш ва қонун устуворлигини таъминлаш орқали тадбиркорлик учун қулай шароитлар яратиш ҳамда АҚШ компаниялари ва инвесторларига мамлакат бозорига кириш имкониятини тақдим қилишга тайёр эканлигини билдирди. Давлат раҳбарлари, шу жумладан, қишлоқ хўжалиги, энергетика, кимё, молия, туризм, тўқимачилик саноати, соғлиқни сақлаш ва рақамли технологиялар соҳаларида янада яқинроқ ҳамкорлик қилиш учун мавжуд имкониятларни ўрганишга келишиб олдилар. Ташриф давомида Ўзбекистон ва АҚШ компаниялари ўртасида 20 дан ортиқ йирик шартномалар имзоланганлиги ва улар ҳаётга тўлақонли татбиқ қилинган тақдирда, 4,8 миллиард доллар миқдорида баҳоланиши ва АҚШда 10 минг иш ўринларини сақлаб қолиши ҳамда келгусида бир неча миллиард доллар миқдоридаги шартномалар учун имкониятлар яратиши мумкинлиги эътироф этилди.

Дональд Трамп Президент Шавкат Мирзиёевнинг ислоҳотлар дастурини қўллаб-қувватлади ва Ўзбекистоннинг иқтисодий лидер сифатида ўсиб бораётган ролини эътироф этди. У жорий йилда мамлакатда Марказий Осиё савдо форумини ва Марказий Осиё давлатлари билан АҚШ ўртасида савдо ва инвестицияларга оид ҳадли Битим бўйича Кенгаш йиғилишини ўтказишга доир Ўзбекистон таклифи бундан далолат беришини таъкидлади. Президент Шавкат Мирзиёев Ўзбекистоннинг Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлишга интилаётганини қайд этди, Президент Дональд Трамп Ўзбекистон ўз савдо режимини ташкилот нормаларига мувофиқ либераллаштириш бўйича кун тартибидаги ислоҳотларни амалга оширгани сайин АҚШ унга техник кўмак кўрсатишини таъкидлади. Ўзбекистон Фонограмма ишлаб чиқарувчилар манфаатларини, уларнинг фонограммаларини қонунсиз ишлаб чиқаришдан ҳимоя қилиш тўғрисида Женева конвенцияси ва Бутунжаҳон интеллектуал мулк ташкилотининг интернет бўйича шартномаларига қўшилиш орқали интеллектуал мулк ҳуқуқларини ҳимоя қилишга содиқ эканлигини билдирди. Ушбу ташаббусларни амалга ошириш икки томонлама савдо, иқтисодий ва инвестициявий ҳамкорликни кенгайтириш бўйича янги имкониятларни очиш учун мустаҳкам асос яратишга хизмат қилиши қайд этилди.

Манба: «Газета.uz» 

Закотнинг сабаби:

Ҳанафийлар: “Закотнинг сабаби – Шамсий (ой ҳисоби)да эмас, қамарий (ой ҳисоби)да бир йил айланишлик ва бандалар тарафидан талаб қилинадиган қарз бўлмаслик шарти ила ўсиб турувчи, аслий ҳожатдан ортиқча, нисоб миқдорига (етган молга тўлиқ) эга бўлишликдир”, деганлар.

Бир нарсанинг вужудга келиши сабаб ва шартга боғлиқ бўлади. Илло, вожиб бўлишлиги эса, сабабга боғланади, шартга эмас. Масалан, нисобга эга бўлмаган кишига закот йўқдир. Вақф нарсаларида ҳам эгалик бўлмаганлиги учун закот йўқ. Чунки молнинг нисобга етиши ва молга тўлиқ эга бўлиш закот фарз бўлишининг сабабидир.

Қуйида закотнинг сабаблари борасида аҳли сунна вал жамоанинг барча мазҳабларида қандай таҳлиллар қилинганлигини билиб оламиз:

“Шамсий (ой ҳисоби)да эмас, қамарий (ой ҳисоби)да” деганнинг маъноси – қамарий ой ҳисобидаги йил, уч юз эллик тўрт кундир. Шамсий ой ҳисобидаги йил эса, уч юз олтмиш беш кундир. Ва шамсий йил йиллар ўзгариши билан гоҳида уч юз олтмиш беш кун бўлиб, гоҳида эса, ўша кунлардан ҳам зиёда бўлиб, ўзгариб туради.

“Бир йил айланишлик” деганда – закот берувчининг эга бўлган моли нисобга етган пайтидан бошлаб бир йил ўтган бўлса, унга закот фарз бўлади.

Бир йил айланиши ҳақида мазҳаблар турлича баён қилишган:

Ҳанафийлар: “Йилнинг икки тарафида (яъни, боши ва охирида) нисобга етган бўлиши шарт қилинади. Нисоб йил давомида тўлиқ турадими ёки йўқ бўладими фарқи йўқ. Сабаби, агар йилнинг аввалида  тўлиқ нисобга эга бўлиб, йил айлангунига қадар тўлиқлигича қолса, закот фарз бўлади. Агар йил давомида нисоб ноқис бўлиб, сўнг йил охирида нисоб тўлиқ бўлиб қолса, унга яна закот фарз бўлаверади. Аммо агар йил тугагунича ноқислигида давом этаверса, бас, унга закот вожиб бўлмайди. Кимки, йилнинг аввалида нисобга эга бўлиб, сўнг йил давомида молда фойда қилса, (фойда) молнинг аслига қўшилади. Агар фойда қилинган мол ўзидаги молнинг жинсидан бўлиб, жамланган мол нисобга етса, у(фойдаси)га ҳам закот фарз бўлади. Албатта, бир йил айланишлик зироат ва мевалардан бошқасида шарт қилингандир. Аммо улар, яъни зироат ва мевалар закотида ана шу (бир йил айланишлик) шарт қилинмайди”, деганлар.

Моликийлар: “Закот фарз бўлишлиги учун бир йил айланишлиги маъдан, олтин ёки кумуш рудаси(йўмбиси) ва экин, яъни полиз ва боғдорчилик маҳсулотларидан бошқа(мол)ларда шарт қилинган. Аммо бир йил айланмаган бўлса-да, уларга ҳам закот фарз бўлади. Агар йилнинг аввалида олтин ёки кумуш(мол)дан нисобга эга бўлса, сўнгра йил давомида камайиб, йил охирига бориб нисоби етадиган миқдорда фойда қилса, унга закот фарз бўлади. Чунки фойданинг айланиши ўша(нисоб)нинг асли бўлади. Гарчи йилнинг аввалида нисобдан озроғига эга бўлса-да, сўнг унда тижорат қилиб, йилнинг охирида нисобга етадиган миқдорда фойда қилди, уни ҳаммасини жамлаб, қилган фойдасига ҳам закот фарз бўлади”, деганлар.

Ҳанбалийлар: “Закот фарз бўлишлиги учун бир йил ўтишлиги шарт қилинади. Агар бир йил ўтишлигига ярим кун кам бўлса ҳам, закот фарз бўлаверади. Ушбу шарт пуллар,  чорва ва тижорат молларининг закотида эътиборга олингандир. Аммо булардан бошқа: мева, маъданлар ва олтин ёки кумуш рудаси кабиларда закот фарз бўлишлиги учун бир йил айланишлиги шарт қилинмайди. Бир йил айланишлиги нисобнинг тўлиқ бўлишлиги билан бўлади. Агар нисобга етишига яқин қолган бўлса, йилнинг аввалида нисобдан озроғига эга бўлиб, сўнг унда тижорат қилса, нисобга етадиган миқдорини фойда қилганда, нисобга етган пайтдан бир  йил тўлиқ бўлиши  эътибор қилинади. Закот фақатгина бир йилдан тўлиқ бир кун ўтганда (фарз) бўлади. Аммо йилнинг аввалида нисобга эга бўлиб, сўнгра йил давомида унда тижорат билан ўзининг жинсидан бўлган молни фойда қилса, фойда ўзидаги молга қўшилади. Асл йилда ҳаммасини жамлаб,  закот беради. Чунки фойда қилинган йили асл нисоб пайдо бўлган пайтдаги  у(нисоб)нинг асл йилидир”.

Шофеъийилар: “Закот фарз бўлиши учун бир йил айланишини тайин қилиш шарт қилинади. Агарчи йил бир лаҳза кам бўлса ҳам, закот йўқдир. Бир йил айланиши донлар, маъдан, олтин ёки кумуш рудаси ва тижорат фойдасининг закотидан бошқа(моллар)да шарт қилинади. Чунки тижорат фойдасининг асл йилига аслий нисоб етган бўлишлик шарти билан закот берилади. Агар мол нисобдан озроқ бўлиб, сўнг тижорат фойдаси билан нисобга етса, нисобга етган пайтидан бир йил ҳисобланади. Агар нисоб йилнинг аввалида тўлиқ бўлиб, сўнг йил давомида камайса, кейин яна нисобга етиб қолса,  фақатгина тўлиқ бир йил-у бир кун ўтса закот фарз бўлади”, деганлар.

“Ал-Фиқҳу алал-Мазоҳибил-арбаъа”

 китоби асосида

 Янгийўл тумани

 “Имоми Аъзам” жоме масжиди
имом ноиби

 Нуриддин АКРОМОВ

 тайёрлади