Ҳаё, номус иймондандир.

Ҳаёсиз доимо хору залилдир.

Алишер Навоий

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам биродарига ҳаё ҳақида танбеҳ бераётган киши олдидан ўтаётиб: «Уни тек қўй! Ҳаё иймондандир!” деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Исломда 77 та шўъба бўлиб, унинг биттаси ҳаёдир. Албатта, иймонли киши ҳаёли бўлиши зарурдир. Комил мўмин бўлиши учун ҳам ҳаё керак.

Ҳаёсиз кишига доим бало, офат етиб туради, одамларнинг орасида ҳам мартабаси тушиб кетади, ҳурматини йўқотади.

Оилада ота ўғил болаларни тарбияласа, она қизларга одоб бериб, юриш-туриш, кийиниш маданиятини ҳар доим ўргатиши керак. Ҳозирги кунга келиб айрим ёшлар ғарб маданиятига тақлид қилиб бормоқда. Бу миллатнинг маданияти, миллийлиги  йўқолиб боришига сабаб бўлаётган омиллардандир.

Минг афсуслар бўлсинки, бугунги кунда аксар ёшларимиз бешарм, беҳаё бўлиб кетмоқда, уларнинг оғзидан чиқаётган сўзларга ўзлари уялмасалар-да, атрофдагилар ноқулай аҳволга тушиб қолмоқда. Ёшларни бундай аҳволга солаётган нарса нима бўлиши мумкин, деймиз. Бунга сабаб оиладаги муҳит. Халқимизда бир гап бор: «Қуш уясида кўрганини қилади». Ҳақиқатдан ҳам, фарзандлар энг кўп маълумотни ота-онасидан йиғади, ота-она беҳаё сўзларни гапиради, уруш-жанжал қилади, бола эса уларнинг амалини қайтаради. Оиладаги муҳит носоғлом бўлса, фарзандга катта таъсир кўрсатади. Ярим кечаси бола кўчадан кириб келади, бунга ота-она бефарқ қарайди. Айниқса, қиз болаларда ҳам шундай ҳолатлар кузатилмоқда. Уларга уй эшигини отанинг ўзи очиб, “Яхши келдингми?!” – деб кутиб олишларини кузатмоқдамиз. Ана шундай ҳол беҳаёликка, шармандаликка олиб боришини наҳотки ўйлашмайди?! Ота “Қаердан келдинг?”, “Ким билан эдинг?”, “Нега кеч келдинг?” каби саволлар бермаса. Устига-устак йигит – қизларнинг кийимлари ҳам қониқарли эмас. Кийимлардаги чет тилида ёзилган беҳаё сўзларга ҳам улар бепарво. Ота-она “Болам фалон жойда ўқийди, мени қизим…”, деб керилишдан олдин фарзандларининг хулқ-атворини ҳеч кузатиб кўрганми?! Киядиган кийимига бефарқ, натижада, фарзандларининг беҳаё бўлиб тарбияланаётганлари, энг аввало, ота-оналарга боғлиқ. Муқаддас динимизда ҳаё ҳам катта неъмат эканлиги таъкидланади. Ота-она олдида фарзанларнинг ибоси, фарзандар олдида ота-онанинг шарм-ҳаёси, ака-сингил, опа-ука, тоға-жиян, қондошлик ҳаёси бўлиши зарур. Бу менинг отам-онам, акам, синглим, хоҳлаганимни қилсам бўлаверади, деган ҳолатларнинг ҳам, афсуски, гувоҳи бўлмоқдамиз. Йўқ, аслида ундай эмас, ҳаё ҳаммани тўсиб турувчи пардадир. Ҳатто шунақа ҳолатлар ҳам кузатилмоқдаки, беҳаё қилиқлар туфайли оилаларнинг тинчлиги бузилмоқда. Уларга танбеҳ бермоқчи бўлсанг, “Безбетни иши беш”, деб кулишади. Буларнинг бари сафсата. Беҳаёликнинг оқибати нохушликдир.

Уламолардан бири Фузайл ибн Иёз бадбахтнинг нишонаси беш нарсада эканлигини таъкидлаганлар:

– Бешарм ва беҳаё бўлмоқ;

– Кўнгли қаттиқ бўлмоқ;

– Дунёга моил бўлмоқ;

– Кўзи ёшсиз бўлмоқ;

– Умидсиз бўлмоқ;

Чиндан ҳам, кишидан ҳаё кетса, кўнгли қаттиқлашади, инсонлар орасига оғринмасдан низо солишга ҳаракат қилади, дунёга муҳаббати борган сари ошади, ҳой-ҳавасга берилади, аммо ҳаё ҳақида ўйлаб ҳам кўрмайди.

Агар одамда заррача ҳаё бўлса, ўзини ҳам, бошқаларни ҳам ноқулай ҳолга солиб қўймасликка уринади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:“Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё билан ҳаё қилинглар!”, деб марҳамат қилдилар. Биз:“Эй, Аллоҳнинг элчиси! Аллоҳга шукрки, биз ҳаё қиламиз”, дедик. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё билан ҳаё қилишлик бошни ва унда жойлашган нарсаларни, қоринни ва унда тўлдирилган нарсаларни асрамоғинг, ўлимни (бир ривоятда: қабрларни) ва синовларни эсламоғингдир. Кимки охиратни хоҳласа, дунё зийнатини тарк қилур. Кимки мана шундай қилса, муҳаққақ, Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё қилган бўлур”, – дедилар (Термизий, Ҳоким, Аҳмад, Табароний ривоят қилишган).

Ҳаёли кишилар ўзларни чиройли тутадилар, бўлар-бўлмас гапларни гапириб кишиларни ўзига қаратишга ҳаракат қилмайдилар.

Ияс ибн Қурра роҳматуллоҳи алайҳи шундай ривоят қиладилар:

«Умар ибн Абдулазизнинг ҳузурида эдим. Унинг олдида ҳаё зикр қилинди ва одамлар:

– Ҳаё диндандир, – дедилар.

Шунда Умар:

– Йўқ! Ҳаё диннинг ҳаммасидир! – деди”.

Демак, ҳаё диннинг барчаси экан, киши ҳаёси билан динининг гўзаллигини кўрсатиб туради ҳамда ўзидаги дини, олган тарбиясини ҳаёси орқали янада гўзаллаштиради.

Шундай қилиб, инсоннинг тарбияли, ҳаёли бўлишида ота-онанинг ўрни беқиёсдир. Фарзанд биринчи бўлиб ота-онадан ўрнак олади, уларга қараб иш тутади.

Хулоса қилиб айтганда, ҳаёли киши барчанинг ҳурматига сазовор бўлади. Ҳаё фақат яхшилик ва хайрли ишларга етаклайди. Ҳаёсизлик эса ёмонлик, нафратга олиб боради. Ҳаё инсонларнинг зийнати бўлиб, ҳар доим яхшиликка сабабчи бўлади. Ёшларимизни ҳаёли ва катталарни ҳурмат қиладиган қилиб тарбиялаш – ҳар бир ота-онанинг бурчидир. Айни пайтда, қизларимиз ва келинларимиз момоларимиздан ибрат олсалар ва шу ибратлари натижасида келажак авлодни соғлом ва баркамол қилиб тарбияласалар, элимиз, юртимиз равнақи учун улкан ҳисса қўшган бўлардилар.

Муқаддас БУЗРУКХОНОВА

 “Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ўрта махсус
ислом билим юрти толибаси

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон тумани

Ҳифз йўналиши

18-25 ёш
1. Саидумаржонов Саидфайзуллоҳ
2. Турғунов Алишер
2. Неъматов Умаржон
3. Исмоилов Иззатиллоҳ

26-40 ёш
1. Алматов Шукуров
2. Рустамов Абдураҳмон
3. Эсахонов Муҳаммадхон

Тиловат йўналиши

18-25 ёш
1. Маҳмудов Рустамжон
2. Тожибоев Муҳиддин
2. Қурбонов Ҳожимурод
3. Исмоилжонов Бобурмирзо

26-40 ёш
1. Юсупов Иброҳимжон
2. Валиев Аҳрор
2. Мелиқўзиев Абдумалик
3. Азимов Хуршид
3. Ботиров Шавкат

Марғилон шаҳри

Тиловат йўналиши

18-25 ёш
1. Юсупова Мадинабону
2. Ҳакимова Маҳмудахон
3. Муҳаммадалиева Увайсхон
3. Акрамова Ҳилолахон

26-40 ёш
1. Эргашева Наргизахон
2. Ғаниева Муҳаббат
3. Абдураҳмонова Дилрабо

Ғолибларга ташкилотчилар томонидан диплом ва совғалар тақдим этилди.

Қуръон мусобақасининг туман-шаҳар саралаш босқичларини muslim.uz портали ва унинг ижтимоий тармоқлардаги саҳифаларида кузатинг.

ЎМИ Матбуот хизмати

ONLINE:

ЎМИ Матбуот хизмати

“Madaniyat va ma’rifat” телеканалида 12 февралдан бошлаб, ҳар куни соат 17:00 да Ўзбекистон Қуръон мусобақаси ҳақида кўрсатув намойиш этилади. Ушбу ташаббус кўплаб юртдошларимизнинг таклифи ва истакларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилди.

Ушбу кўрсатувларни ўтказиб юборманг!

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон Ислом академияси таянч докторантура, докторантура ва мустақил изланувчиликка қабул эълон қилади.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 15 декабрдаги “Ўзбекистон Ислом академиясини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 3433-сонли қарори ижросига мувофиқ, республикада фаолият олиб бораётган олий ва Ўрта махсус диний таълим муассасаларини юқори малакали илмли кадрлар билан таъминлаш, тайёрланаётган мутахассисларнинг илмий ва касбий салоҳиятини ошириш, қуръоншунослик, ҳадисшунослик, тафсир ва фиқҳ, калом илми йўналишлари бўйича етук илмий ва илмий педагог кадрларни тайёрлаш мақсадида Ўзбекистон Ислом академияси таянч док­торантура, докторантура ва мустақил илмий изланувчилар учун танлов эълон қилади.

Ислом тарихи ва манбашунослиги, қуръоншунослик, ҳадисшунослик, тафсир ва фиқҳ, калом илми, илоҳиёт йуналишларидаги фан соҳаларида илмий тадқиқот ишларини олиб бориш истаги бўлган номзодлар Тошкент шаҳри, Ўзбекистон Миллий университети, «В» бино, 2-қаватда жойлашган Ўзбекистон Ислом академиясига мурожаат қилишлари мумкин.

Ҳужжатлар 2018 йилнинг 20 февралига қадар қабул қилинади.

Ўзбекистон Ислом академияси Илмий кенгашининг 2018 йил 25 январдаги 1-сонли йиғилиши қарорига мувофиқ таянч докторантурага танлов имтиҳонлари 2018 йил февраль ойи охирига қадар ўтказилади.

Ўзбекистон Ислом академияси маъмурияти

Мурожаат учун манзил: 100174, Тошкент шаҳри,
Университет кўчаси, 4-уй. ЎзМУ. «В» бино,
2-қават. Тел.: (0-371) 227-15-48.

ЎМИ Матбуот хизмати