Яқинда пойтахтимизда Ўзбекистон Республикасининг 2016-2017 йилларда Ислом ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) Ташқи ишлар вазирлари кенгашига раислиги якунлари сарҳисоб қилинди. Ўтган давр мобайнида Ўзбекистон томонидан ИҲТ фаолияти ва кун тартибини бойитган қатор тадбирлар ташкил этилди, тегишли чора-тадбирлар кўрилди.
Айтиш жоизки, ташкилот раҳбарияти ва аъзолари мамлакатимизнинг ушбу йўналишдаги фаолиятини юксак баҳоламоқда.
Муштарак мақсадлар йўлида
Ислом ҳамкорлик ташкилоти Бирлашган Миллатлар Ташкилотидан сўнг аъзолари сони бўйича иккинчи йирик халқаро тузилма бўлиб, унга дунёнинг 57 давлати қамраб олинган. Ушбу мамлакатлар нафақат диний, балки дунёвий давлат тузилишига эга. ИҲТ мусулмон оламининг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий масалаларини ҳал қилишда аъзо-мамлакатлар салоҳиятини бирлаштиришни мақсад қилган нуфузли форумдир.
Ўзбекистоннинг мазкур тузилмага аъзо бўлганига йигирма йилдан ошди. Ушбу ташкилот билан барқарор равишда ўзаро манфаатли ҳамкорлик алоқалари ўрнатилган. Томонлар халқаро ва минтақавий хавфсизликни таъминлаш масалалари юзасидан муштарак нуқтаи назарга эга. Жумладан, ИҲТ Ўзбекистоннинг афғон можаросини тинч йўл билан ҳал қилиш таклифи ҳамда Марказий Осиёда ядро қуролидан холи ҳудудни барпо этиш ташаббусини қўллаб-қувватлаган. Шуни қайд этиш керакки, Ўзбекистоннинг ислом цивилизацияси тараққиётидаги тарихий ҳиссасини инобатга олган ҳолда, Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича ислом ташкилоти — ISESCO (БМТнинг ЮНЕСКО тузилмасига ўхшаш) томонидан Тошкент шаҳри 2007 йилда “Ислом маданияти пойтахти” деб эълон қилинди.
2016-2017 йилларда Ислом ҳамкорлик ташкилоти Ташқи ишлар вазирлари кенгашига раислик ҳуқуқи берилган Ўзбекистоннинг ИҲТ билан муносабатларида муҳим қадам қўйилди. Республикамиз ислом дунёсида юқори нуфузга эга бўлиб, сўнгги йилларда халқаро ташкилотлар тизимида ҳам мавқеи мустаҳкамланиб бормоқда.

Аниқ саъй-ҳаракатлар
Ўзбекистон раисликни 2016 йил 18-19 октябрь кунлари Тошкентда бўлиб ўтган ИҲТ Ташқи ишлар вазирлари кенгашининг 43-сессиясида қабул қилди.
Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев ИҲТ Ташқи ишлар вазирлари кенгашига Ўзбекистоннинг раислиги даврида амалга оширилиши кўзда тутилган устувор мақсадларни илгари сурди. Президентимизнинг Самарқандда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил этиш бўйича ташаббуси қизғин муҳокамага сабаб бўлди ва барча мусулмон мамлакатлар томонидан қўллаб-қувватланди ҳамда ташкилотнинг махсус резолюцияси қабул қилинди.
Самарқандда бундай марказнинг барпо этилиши мантиқий жиҳатдан тўғридир. Ислом оламида пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадислари тўпламининг ишончли манбаи деб эътироф этилган “Ал-жомиъ ас-саҳиҳ” асари барча муҳаддислар устози, дея таъриф бериладиган Имом Бухорийнинг кўп йиллик фидокорона изланишлари самарасидир. Ўн икки асрдирки, ушбу асар аҳамиятига кўра, муқаддас Қуръондан кейин ислом дини ҳақидаги иккинчи ишончли ёзма манба ҳисобланади. Нафақат юртимиз, балки бошқа мамлакатлардан ҳам минглаб, миллионлаб мусулмонлар бу табаррук зот туғилган Бухорои шарифга бориш ва унинг Самарқанддаги қабрини зиёрат қилишга интилиши бежиз эмас, албатта. Бухоро, Самарқанд, Тошкент, Термиз, Урганч шаҳарлари мусулмон оламида ислом илми ва маънавий қадриятлар маркази сифатида маълуму машҳур. Бу шаҳарларда маърифий ислом равнақига бебаҳо ҳисса қўшган илмий мактаблар анъаналари шаклланган.
Ўзбекистон Бурҳониддин Марғиноний, Исо Термизий, Маҳмуд Замахшарий, Баҳоуддин Нақшбанд, Муҳаммад Хоразмий, Аҳмад Фарғоний, Абу Райҳон Беруний сингари қомусий олимлар ватанидир. Уларнинг номи нафақат ислом, айни вақтда жаҳон цивилизацияси тарихига олтин ҳарфлар билан битилган. Улар ижод қилган давр бежиз -“Исломнинг олтин асри” — ислом ренессанси, деб аталмайди.
Ислом — тинчликпарвар ва бағрикенг дин. Аммо дунёнинг айрим нуқталарида уни зўравонлик ва террор билан боғлашади. Бундай қарашга ислом ҳақида етарли билимга эга эмаслик асосий сабабдир. Маърифий исломнинг чинакам қадриятларини нафақат мусулмон оламида, балки халқаро ҳамжамиятда кенг тарғиб қилиш янги ташкил қилинган марказнинг асосий вазифаси ҳисобланади. Бу, ўз навбатида, ёшларнинг диний экстремизм ва терроризм таъсирига тушиб қолишига йўл қўймасдан, ёш авлод вакилларида бузғунчи ғояларга қарши иммунитетни шакллантиришга хизмат қилади.
Шуни алоҳида қайд этиш керакки, Президентимиз Шавкат Мирзиёев жорий йил май ойида Саудия Арабистонида бўлиб ўтган араб-мусулмон мамлакатлари ва АҚШ саммити доирасида Ислом тараққиёт банки президенти Бандар Ҳажар билан учрашди. ИТБ раҳбари ислом динининг асл қадриятларини тиклаш ва кенг тарғиб қилиш бўйича Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан амалга оширилаётган ишларни юксак баҳолади. Ўзбекистон билан Ислом тараққиёт банки ўртасида Имом Бухорий номидаги халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил қилиш бўйича Англашув меморандуми имзолангани ҳақида фикр юритар экан, Бандар Ҳажар “Ислом тараққиёт банки — бу Ўзбекистоннинг банки”, деб айтдилар. Бу сўзлар бутун ислом уммати, ислом жамоатчилигининг Имом Бухорий юртига, унинг авлодларига бўлган юксак ҳурмат-эҳтироми ифодаси, десак, айни ҳақиқат бўлади.
Бундан ташқари, Тошкент ислом университетида Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича ислом ташкилотининг (ISESCO) махсус кафедраси ташкил этилаяпти. Мусулмон оламида таълим, фан ва маданият тарихи ҳамда бугунги замонавий ҳолатни ўрганиш, бу соҳада кадрлар тайёрлаш мазкур муассаса фаолиятининг асосий йўналиши саналади.
Ўтган давр мобайнида Бухоро вилоятидаги Мир Араб мадрасасига олий диний таълим муассасаси мақоми берилди ҳамда пойтахтимизда Ўзбекистондаги Ислом маданияти маркази ташкил қилинди.
Давлатимиз раҳбари шу йилнинг 15 июнь куни бўлиб ўтган “Ижтимоий барқарорликни таъминлаш, муқаддас динимизнинг софлигини асраш — давр талаби” мавзуидаги анжуманда “Халқимизнинг ана шундай бой тарихий, илмий, маънавий меросини ҳар томонлама ўрганиш, жаҳон афкор оммасига кенг таништириш, энг муҳими, ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини чуқур очиб бериш мақсадида биз азим пойтахтимиз Тошкент шаҳрида Ўзбекистондаги Ислом маданияти марказини барпо этишга қарор қилдик. Нега деганда, “Жаҳолатга қарши — маърифат” шиори остида мана шундай марказни ташкил этишни бугун даврнинг ўзи тақозо этмоқда”, деган эди. Шу маънода, Президентимиз бу ерда юртимиздан етишиб чиққан буюк ислом олимлари, аллома ва мутафаккирлар жаҳон маданияти ривожига унутилмас ҳисса қўшган улуғ шоир ва адиблар, рассом ва хаттотларга оид бой маълумотларни мужассам этиш кўзда тутилаётганини қайд этди.

Халқимизга тинчлик-омонлик керак
Ўзбекистон ИҲТга раислигининг илк кунларидан “Таълим ва маърифат — тинчлик ва бунёдкорлик сари йўл” шиорини илгари сурди. БМТ аксилтеррор марказининг охирги тадқиқотларига кўра, террористик гуруҳлар ўз сафларига кўпроқ ёшларни жалб қилишга интилишади. Дунёда 18 — 24 ёшдаги йигит-қизлар бир миллиард 800 миллион нафардан ортиқни ташкил қилади. Мазкур марказ раҳбари жаноб Ж. Ханнинг таъкидлашича, ёшлар интернет орқали радикал ғоялар таъсирига тушиб қолади ҳамда ўз уйини ташлаб, -террорчилик авж олган ҳудудларга отланишга қарор қилади.
Дунё ҳамжамиятида, асосан, терроризмга қарши курашиш кун тартибидаги долзарб масала бўлиб, радикал ғоялар тарқалишининг олдини олиш эътибордан четда қолаётган эди. Агар жаҳон аҳолисининг 50 фоизи интернетдан фойдаланишини ҳамда уларнинг
80 фоизи ижтимоий тармоқларда тарқатилаётган хабарларга ишонишини инобатга оладиган бўлсак, интернет ёшлар онгини манипуляция қилиш учун қулай маконга айлангани ойдинлашади.
Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг Ислом ҳамкорлик ташкилоти Ташқи ишлар вазирлари кенгаши мажлисидаги нутқида ўсиб келаётган ёш авлод вакилларининг турли террористик ва радикал тузилмалар фаолиятига қўшилиб қолишининг олдини олиш зарурлиги алоҳида кўрсатиб ўтилди. “Бу масала ёшларда илм-фанга ва таълим олишга интилиш туйғусини кучайтириш, барча жамиятларда ислом қадриятлари ва маданиятини тўғри англаш ҳамда қабул қилиш, дунёнинг барча халқларига ислом динининг ҳақиқий мазмун-моҳиятини етказиш учун муҳимдир”, деди давлатимиз раҳбари. Президентимиз даврнинг ушбу ўткир муаммосини Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Давлат раҳбарлари кенгашининг Остона cаммитида, имом-хатиблар ва Ўзбекистон ёшлари билан учрашувларда ҳам илгари сурди.
Глобаллашув шароитида барча давлатларда диний экстремизм ва терроризм таҳдидининг янги шакл-шамойиллари чиндан ҳам хавотир уйғотмоқда. Шу маънода айтганда, Ўзбекистоннинг “Таълим ва маърифат — тинчлик ва бунёдкорлик сари йўл” ғояси жуда кўплаб мамлакатлар раҳбарлари томонидан ёшларни маънавий-ахлоқий тарбиялаш масалаларига жаҳон ҳамжамияти эътиборини қаратиш мақсадида ўз вақтида ҳамда долзарб аҳамиятга эга бўлган таклиф сифатида эътироф этилмоқда.
Жумладан, араб-мусулмон мамлакатлари ва АҚШ саммитида Саудия Арабистони Подшоҳи Салмон бин Абдулазиз Ол Сауд экстремизмга қарши курашишда мўътадиллик ва тоқатлилик тамойилларини тарқатиш муҳимлигини қайд этди. Бу давлатимиз раҳбарининг ушбу масала юзасидан фикрлари билан уйғундир. Қайд этиш керакки, саммитда АҚШ Президенти Дональд Трамп ҳам ўзининг конструктив таклифларини билдирди. “Биз терроризм ва экстремизмга қарши муросасиз кураш олиб борамиз. Биз диний эътиқодимиздан қатъи назар, ушбу йўлда бирлашмоғимиз керак”, деди у.
Бундан ташқари, саммит якунлари бўйича Саудия Арабистони пойтахтида Экстремистик ғояларга қарши глобал марказ тузиш бўйича қарор қабул қилинди. Ўзбекистон уни тўла қўллаб-қувватлади.

Мафкурадан холи
Маълумки, ислом олами улкан иқтисодий, инсон ва инвестиция салоҳиятига эга. Улардан оқилона фойдаланиш, ИҲТга аъзо-давлатлар ўртасида халқаро савдо-иқтисодий, молиявий ҳамкорликни кенгайтириш юқори суръатли иқтисодий ривожланишга хизмат қилади.
Бугунги кунда мусулмон олами аҳолиси бир миллиард олти юз миллион кишини ташкил этади. Ўзбекистоннинг саъй-ҳаракатлари билан Марказий Осиё мамлакатлари учун беш йиллик дастур қабул қилинди. Унда, жумладан, Осиё тараққиёт банки томонидан минтақа мамлакатлари транспорт, энергетика тизимларини кенгайтириш ҳамда қишлоқ хўжалиги ва ўзаро савдони ривожлантиришни молиявий-техник қўллаб-қувватлаш кўзда тутилган. Ушбу дастурнинг умумий қиймати 6 миллиард АҚШ долларини ташкил қилади.

Эзгу ишлар давом этаверади
Диний экстремизмга, терроризмга қарши курашиш, Ўзбекистон атрофида хавфсизлик камарини яратиш, мамлакатда эса фуқаролар бирдамлигини, миллатлараро ва динлараро тотувликни мустаҳкамлаш, маърифий ислом равнақи учун шароитлар яратиш давлатимиз раҳбари раҳнамолигида амалга оширилаётган изчил ислоҳотларнинг муҳим йўналишлари саналади. Улар яқин беш йилликка мўлжалланган дастуриламал ҳужжат — Ҳаракатлар стратегиясида ўз ифодасини топган.
Ҳаракатлар стратегияси ИҲТ Бош котиби ва бошқа халқаро ташкилотлар вакиллари томонидан ҳам юқори баҳоланмоқда. Инсон ҳуқуқлари соҳасида мамлакатимиз эришаётган ютуқларни халқаро ҳамжамият тан олаётганини таъкидлаш жоиз. Натижада Ўзбекистоннинг дунёдаги нуфузи ошмоқда, юртимизнинг имижи мустаҳкамланмоқда. Бу эса минтақавий хавфсизлик, тинчлик, барқарорлик ва фаровонликни таъминлашда муҳим роль ўйнаяпти. Мамлакатимизнинг ИҲТ Ташқи ишлар вазирлари кенгашига раислиги давридаги амалий тадбирлар самарасида Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Миллий маркази директори А. Саидов ИҲТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича доимий қўмитасига сайланди.
Жорий йилнинг 10-11 июль кунлари Абиджан шаҳрида бўлиб ўтган ИҲТ Ташқи ишлар вазирлари кенгашининг 44-сессиясида Ўзбекистон ўз раислигини расман Кот-д‘Ивуарга топширди.


Шубҳасизки, стратегик мақсадларга эришиш йўлидаги саъй-ҳаракатлар кўлами янада кенгайиб бораверади.
Ўткир ҚОДИРОВ,
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти
бош илмий ходими.

بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло инсониятни яратган экан, унга тўғри йўлни кўрсатувчи Илоҳий Китоблар ва пайғамбарларини юбориб, улар орқали инсонларнинг руҳий ва жисмоний эҳтиёжларини қондирувчи кўрсатмаларни баён этгандир. Инсонга берилган неъматлар ичида энг улуғи имон неъмати бўлиб, киши имони ва солиҳ амаллари туфайли дунёда фаровон ҳаёт кечиради, охиратда эса жаннат неъматларидан баҳраманд бўлади. Аллоҳ таоло инсон зотини азизу мукаррам қилиб яратиб, шаънини улуғлаб, ер юзидаги барча нарсаларни унинг манфаати учун пайдо қилган. Инсоннинг шаънига, молига, жонига ноҳақ тажовуз қилинишини ҳаром қилган. Қуръони каримда бундай дейилади: 

(وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آَدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا  (سورة الإسراء/70

яъни: “Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси, 70-оят).

Инсон ўзи кутмаган мусибатли ҳолатларга дуч келганда, албатта, бу мусибатдан қутулиш чораларини қидиради. Баъзан имон-эътиқоднинг сустлиги, сабр-тоқатнинг озлиги сабабли шайтон васвасаси ғолиб келиши оқибатида бу ҳолат инсоннинг ўз жонига қасд қилиши билан якун топади. Инсон ўзига омонат қилиб берилган жонни ўз қўли билан ҳалокатга ташлаши, яъни ўз жонига қасд қилиши нафақат мусибатдан қутулишнинг энг нотўғри  йўли, балки унданда каттароқ мусибатга ўзини мубтало қилиш, демакдир. Чунки, ўз жонига қасд қилиш Аллоҳ таолонинг унга ато этган неъматларига, хоссатан, берилган умр – ҳоли ҳаётга ношукурлик ҳамда Одилу Ҳаким зотнинг белгилаб қўйган тақдирига нисбатан улкан исёндир.

Пайғамбаримиз ﷺ дан ворид бўлган ҳадисларда ўз жонига қасд қилишнинг аянчли оқибатлари аниқ баён этилади. Собит ибн Заҳҳок رضي الله عنه дан ривот қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз ﷺ шундай деганлар:

(عَن ثَابِت بنِ الضَّحَّاك رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: "مَن قَتَلَ نَفسَهُ بِشَيء في الدُّنيَا عُذِّبَ بِهِ يَومَ القِيَامَةِ" (رواه الإمام البخارى

яъни: “Ким бу дунёда ўзини бирор нарса билан ўлдирса, қиёматда ҳам унга ўша нарса билан азоб берилади”. (Имом Бухорий ривояти).

Минг афсуски, ҳозирда айрим вилоятларда турли йўллар билан ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари рўй бермоқда. Айниқса, бу аёллар ва ёшлар ўртасида кўпроқ рўй бераётгани маълум бўлмоқда.

Муҳтарам жамоат! Инсон қилган гуноҳларига сидқидилдан тавба қилса, Аллоҳ таоло уни мағфират қилади. Аммо, инсоннинг ўз жонига қасд қилиш ҳолатида, агар унинг бу хатти-ҳаракати амалга ошса, унга бу гуноҳдан тавба қилишнинг имкони бўлмайди. Шунинг учун ўз жонига қасд қилиш инсонга нисбатан шайтон васвасасининг энг авж нуқтаси ва шайтоннинг бир инсон устидан ғалабаси ҳисобланади. Бу дардга аксар ҳолда ёшларнинг мубтало бўлаётганини алоҳида эътироф этиш лозим. Хўш, ундан қандай сақланмоқ керак?

Мазкур иллатни келтириб чиқарувчи энг асосий омиллардан бири ёшларимизнинг ҳаёт ҳақидаги тушунчасининг саёзлиги, ҳаётни енгил-елпи фильмлар орқали тасаввур қилиши, шунингдек, миллий қадриятларимиз ҳамда Ислом дини таълимотларидан йироқлашиб кетиши бунинг бош сабабларидан бири ҳисобланади. Чунки, миллий қадриятларимиз замирида ва Ислом дини таълимотларида, хусусан, Қуръони карим ва ҳадиси шарифларнинг бир неча ўринларида жон эгасининг ўз жонига қасд қилишидан қатъий қайтарилган. Аксинча, Аллоҳ таоло омонат қилиб берган ҳаёт неъматини, умримиз йилларини чиройли солиҳ амаллар ва савобли ишлар билан ўтказишга, кундалик ҳаётий қийинчилик ва муаммоларни ақл-заковат билан ҳал этишга ҳаракат қилиш ва Аллоҳ таолонинг раҳматидан доимо умидворлик билан яшашга интилиш ҳақиқий имонли инсоннинг баркамол фазилати бўлиб ҳисобланади.

Азиз жамоат! Ўз жонига қасд қилишнинг оғир гуноҳ эканлиги, унга тайинланган жазодан ҳам маълумдир. “Саҳиҳи Бухорий” ва “Саҳиҳи Муслим”  китобларида ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ айтадилар:

عَن أَبيِ هُرَيرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ قَالَ: قَالَ رَسولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ: "مَن تحَسَّى سَمًّا فَقَتَلَ نَفسَهُ فَسَمُّهُ فيِ يَدِهِ يَتَحَسَّاهُ فيِ نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فيِهَا أَبَدًا وَمَن قَتَلَ نَفسَهُ بِحَدَيدِةٍ فَحَدِيدُتُهُ فيِ يَدِهِ يَطعَنُ بِهَا فيِ بَطنِهِ فيِ نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا وَ مَن تَرَدَّى مِن جَبَلٍ فَقَتَلَ نَفسَهُ فَهُوَ يَتَرَدَّى فيِ نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا وَ الَّذِى يَتَقَحَّمُ فِيهَا يَتَقَحَّمُ فيِ النَّارِ وَ الَّذِي يَخنُقُ نَفسَهُ يَخنُقُهَا فيِ النَّارِ"   متفق عليه

яъни: Абу Ҳурайра رضي الله عنه дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ айтадилар:“Ким заҳар ичиб ўзини ўлдирса қиёмат кунида ўша заҳари қўлида, уни ичган ҳолда жаҳаннам оловида абадий қолади. Ким ўзини темир парчаси билан ўлдирса, ўша темир парчасини қорнига суққан ҳолида жаҳаннам ўтида абадий қолади. Ким тоғ тепасидан ташлаб, ўзини-ўзи ўлдирса, жаҳаннамда ҳам шу хил азобга гирифтор бўлади. Ўзини бирор нарсага уриб ўлдирган кимса, дўзахга  ўзини уриб азоблайди. Ўзини ўзи бўғиб ўлдирган кимса, жаҳаннамда ҳам ўзини бўғиб азоблайди” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Бошқа ҳадисда Расули акрам ﷺ марҳамат қилб:

عَن جُندُب بنِ سُفيَانَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَليهِ وَسَلَّمَ: "خَرَجَ بِرَجُلٍ فِيمَن كَانَ قَبلَكُم خَرَاجٌ فَلَمَّا آذَاهُ اِنتَزَعَ سَهمًا مِن كِنَانَتِهِ فَنَكَّأَهُ فَلَم يَرقَأ الدَّمُ حَتَّى مَاتَ فَقَالَ اللهُ تَعَالَى: "بادَرَني ابْنُ آدَمَ بنَفْسِهِ فَقَتَلَها، فَقَد حَرَّمْتُ عَلَيْهِ الجَنَّةَ"

(رواه الإمام البخاري).

яъни: Жундуб ибн Суфён رضي الله عنه дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ айтадилар: “Сизлардан олдинги умматдан бўлган бир кишининг баданига тошма тошган эди. Тошма унга озор беравергач камон ўқини қинидан олиб, ярани тирнай бошлади. Ундан чиққан қон тўхтамай оқибатда у киши ўлди. Шунда Аллоҳ таоло:“Бандам шошиб ўзини ўлдирди. Шунинг учун жаннатни унга ҳаром қилдим”, деди (Имом Бухроий ривояти).

Азизлар! Динимизда нафақат ўзини қасддан ўлдириш, балки эҳтиётсизлик туфайли ҳаётига зомин бўлиш ҳам қаттиқ қораланади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз с.а.в.дан қуйидаги ҳадис ворид бўлган:

عَن عَلِيٍ بنِ شَيبَانَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم: "مَن بَاتَ فَوقَ بَيتٍ لَيسَ حَولَهُ شَيءٌ يَرُدُّ  قَدَمَيهِ فَوَقَعَ فَمَاتَ فَقَد بَرِئَت مِنهُ الذِّمَّةُ وَ مَن رَكِبَ البَحرَ بَعدَ مَا يَرتَجُّ  فَمَاتَ فَقَد بَرِئَت مِنهُ الذِّمَّةُ"

(رواه الإمام الحاكم)

яъни: Али ибн Шайбон رضي الله عنه дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ дедилар: “Ким  уйнинг атрофи ўралмаган томи устида тунаса ва ундан тушиб кетиб ўлса, унга ҳеч ким жавобгар эмас, ким денгизга мавжланиб турган вақтда чиқса ва чўкиб ўлса, унга ҳеч ким жавобгар эмас” (Имом Ҳоким ривояти).

Шунга ўхшаш, авто уловнинг тезлигини ҳаддан ошириб ҳайдаш, ёки тамаки ва гиёҳвандлик моддаларини истеъмол қилишга муккасидан кетиш оқибатида инсон ўз ҳаётига зомин бўлиши ҳам ўз жонига қасд қилган билан баробар. Шундай экан, инсон ҳаётига хавф туғдирадиган ҳар қандай ҳолатлардан ўзини сақламоғлиги лозим бўлади.

Аммо руҳий касалликлар туфайли ўз жонига қасд қилганлар бундан мустасно. Зеро, ақл-ҳуши жойида бўлганларгина мукаллаф ҳисобланадилар. Яъни шариат кўрсатмаларини бажаришга ва тақиқларидан сақланишга буюрилган бўладилар.

Афсуски, ҳали жамиятимизда аёллар, ёшлар ичида турли арзимаган сабаблар билан ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари қайтарилиб турибди. Асосий муаммоларимиздан бири руҳий тушкунликка берилаётган бундай тоифа инсонларга яқинлари томонидан ўз вақтида эътибор берилмаслиги, бепарволик, уни қийнаётган, жавобини топа олмаётган масала ечимини ҳал қилиб берилмаслигидир. Шунинг учун барчамиз бир-биримизга нисбатан масъул эканлигимизни унутмайлик. Ўзаро эътиборли, меҳр-оқибатли бўлайлик.

Муҳтарам азизлар! Фиқҳий масалаларнинг баёни борасидаги бугунги суҳбатимиз ҳанафий мазҳабимизда ғуслнинг фарзлари, суннатлари ва ғуслни вожиб қиладиган амаллар ҳақида бўлади.

Ғуслнинг фарзлари:

1) оғизга сув олиб томоққа етказиб ғарғара қилиш;

2) бурунни димоғни ачиштирадиган даражада сув билан чайқаш;

3) баданнинг ҳамма жойига сув етказиб ювиш (агар аёл кишининг сочи узун бўлиб, ўриб олган бўлса уни ечиши шарт эмас. Аммо, унинг тагигача сув етказиши шарт).  

Ғуслнинг суннатлари:

1) икки қўлини ювишдан бошлаш;

2) фаржини ювиш;

3) баданида нажосат бўлса, уни кетказиш;

4) намозга оладиган таҳоратни олиш;

5) ювишни бошдан бошлаш;

6) ҳар бир аъзони уч мартадан ювиш;

7) турган жойидан чекиниб оёқларини ювиш;

Ғуслни вожиб қиладиган амаллар:

1) Оби манийнинг уйғоқ ёки уйқу ҳолатида шаҳват билан отилиб чиқиши;

2) эр-хотиннинг жинсий яқинлик қилиши;

3) аёл кишининг ҳайз ёки нифосдан покланиши.

Ғусл қилиш суннат бўлган вақтлар:

• жума намози учун ғусл қилиш;
• икки ҳайит намозлари учун ғусл қилиш;
• ҳажда Арафа учун ғусл қилиш;
• ҳажда эҳром кийиш учун ғусл қилиш.

Аллоҳ таоло юртимизни тинч ва осойишта сақлаб, ҳаётимизни Ўзи рози бўладиган хайрли ва савобли амаллар билан ўтказмоғимизни барчаларимизга муваффақ қилсин. Омин!

Вазирлар Маҳкамасининг 2.08.2017 йилдаги 572-сонли “Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Ўзбекистонда Ислом маданияти маркази фаолиятини ташкил этиш тўғрисида”ги қарори эълон қилинди. Бу ҳақда Norma.uz хабар бермоқда.

Эслатиб ўтамиз, Марказ Президентнинг 23 июндаги «Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Ўзбекистондаги Ислом маданияти марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори билан ташкил этилди.

Белгиланишича, Марказ юридик шахс бўлади ва Вазирлар Маҳкамасига бўйсунади. Марказ ишчиларига Фанлар академияси илмий-тадқиқот муассасалари учун назарда тутилган иш ҳақи ҳажмлари ва меҳнатни рағбатлантириш шароитлари қўлланилади.

Марказга директор раҳбарлик қилади (Ш.Ш.Миноваров), у Вазирлар Маҳкамаси томонидан лавозимга тайинланади ва озод этилади. Директор ўринбосарлари Марказ раҳбари томонидан тайинланади.

Марказ Васийлик кенгаши бир йилда камида 1 маротаба чақирилади. Кенгаш:

•  Марказ фаолиятини мувофиқлаштиради ва унга юклатилган вазифаларни амалга оширишга кўмаклашади;
  •  Марказ харажатларининг йиллик сметасини тасдиқлайди;
  •  директорнинг Марказ фаолияти бўйича ҳисоботини эшитади ва муҳокама қилади;
  •  марказ томонидан чиқарилувчи нашрлар ва у томонидан кўрсатиладиган хизматларга нархлар ҳамда тарифлар ўрнатади ва бошқалар.

Марказ қошида музей ва кутубхона фаолият кўрсатади. Музей буюмлари ва коллекцияларини тўлдириш, ҳисобга олиш ва фойдаланиш, шунингдек, уларни эълон қилиш фақатгина Марказ директорининг ёзма рухсати билан амалга оширилади. Алоҳида режимда сақланиши белгиланган музей буюмлари ва коллекциялар бўйича алоҳида ҳисоб юритилади.

Марказга бир ойлик муддатда: 

•  Фанлар академияси, Олий ва ўрта махсус таълим, Ташқи ишлар, Маданият вазирликлари, Дин ишлари бўйича қўмита, Тошкент ислом университети билан биргаликда хорижий мутахассисларни жалб қилган ҳолда Марказ илмий-тарихий концепциясини бу йўналиш бўйича хорижий марказлар фаолиятини чуқур ўрганиш асосида ишлаб чиқиш;
  •  Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон Мусулмонлари идораси, Фанлар академияси, Тошкент ислом университети билан ҳамкорликда Марказга юқори малакали мутахассисларни жалб этиш вазифаси юклатилди.

Марказ манзили: 100002, Тошкент шаҳри, Олмазор тумани, Қорасарой кўчаси, 47-уй. Муассасага 2 та автотранспорт воситаси ажратилган, жумладан битта енгил хизмат ва битта навбатчи автомобиль.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва “Мовароуннаҳр” нашриёти жамоаси ЎМИнинг Халқаро алоқалар бўлими мудири Муҳаммад-Акмалхон Шокировга укаси Хушвақт-Аҳрорхон Юсуфхон ўғлининг вафоти муносабати билан ҳамдардлик изҳор қилади.

Аллоҳ таоло Хушвақт-Аҳрорхоннинг барча хайрли ишларини, солиҳ амалларини ҳусни қабул айлаб, Ўз мағфиратига олсин, охиратларини обод қилсин! 

Марҳумнинг барча қариндош-уруғларига сабру жамил ато қилиб, ажру мукофотларини кўпайтириб берсин!

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъун!