muslim.uz
Бош имом-хатиб ёрдамчилари ҳам фаоллик кўрсатишмоқда
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг жойлардаги вакилларининг Хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчилари томонидан аҳоли ўртасида ижтимоий ва маънавий барқарорликни таъминлаш, жамиятда аёлларнинг тутган ўрни ва мавқеи, аёллар ўртасида ҳуқуқбузарлик ва жиноятчиликларнинг олдини олиш бўйича қатор тадбирлар ўтказилмоқда. Жумладан, ўтиб бораётган ҳафта давомида Андижон вилоят бош имом-хатибининг Хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси Саодатхон Расулова бошчилигида Булоқбоши, Бўз, Улуғнор, Избоскан ва Жалолқудуқ туманларида бир қанча тадбирлар ташкил этилди.
Ҳар бир туманга қилинган ташриф давомида, нафақат аҳоли билан учрашиш, уларни қийнаётган саволларга жавоб бериш, балки, туманларда фаолият кўрсатаётган отинойиларнинг 2017 йил давомида амалга оширган ишлари юзасидан ҳисоботлари ҳам тингланмоқда.
Шунингдек, туман аҳолисини қийнаётган савол ва мурожаатлар, туманлардаги ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш борасида отинойиларнинг ўрни ва вазифалари ҳақида атрофлича тўхталиб, фаолиятларидаги ютуқ ва камчиликлар кенг муҳокама қилинмоқда.
ЎМИ Матбуот хизмати
Ибратли воқеа: Ўзидан ўзгадан сўрашга ҳаё қиламан
Ҳазрат Умарнинг набираси Солим ибн Абдуллоҳнинг бу борадаги ишларидан бирини Абдурраҳмон Рўфа Бошо шундай ёзади: «Умавий халифаларидан Сулаймон ибн Абдулмалик Маккага ҳажга келди. Байтуллоҳни тавоф қилиб юриб Солим ибн Абдуллоҳнинг бир чеккада Каъбага қараб хушуъ билан ўтирганини кўриб қолди. У Қуръон тиловат қилган кўйи йиғлар, кўз ёшлари икки кўзидан булоқдек оқар эди. Халифа тавофдан бўшаб икки ракат намоз ўқигач, Солим ўтирган тарафга борди. Одамлар уни кўриб йўл бўшатдилар. Унинг яқинига ўтирди. Солим буни сезмади ва унга қарамади. Чунки у ўзи билан машғул, зикрга чўмган эди. Халифа Солимнинг тиловат ва йиғидан тўхташини кутиб, кузатиб турди. У тўхтагач, салом берди. Аликдан сўнг халифа паст овозда: «Ҳазрат, мабодо бирор ҳожатингиз бўлса бажариб берайлик, айтинг?!» деди. Солим жавоб қайтармади. Халифа уни эшитмади, деб ўйлаб яқинроқ бориб: «Бирор ҳожатингиз бўлса, бажариб берсак деган эдик», деди. Шунда Солим: «Аллоҳга қасамки, мен Унинг уйида ўтириб ундан бошқасидан ҳожат сўрашдан ҳаё қиламан!», деди. Халифа хижолат бўлди ва жим қолди, лекин уни узоқдан кутиб турди. Солим намозини тугатиб ўрнидан туриб юришга бошлади. Одамлар орқасидан эргашишди. Бири ундан ҳадисдан сўрар, яна бири фатво сўрар, бошқаси насиҳат тиласа, яна бирови дуо сўрар эди. Халифа ҳам улар ортидан тушди. Одамлар уни кўриб йўл бўшатдилар.
У Солим ибн Абдуллоҳнинг яқинига келгач: «Мана масжиддан чиқдик, энди ҳожатингиз бўлса сўранг, бажарамиз», деди. Шунда Солим унга қараб: «Дунё ҳожатларидан сўраяпсизми ёки охират ҳожатиданми?!», деди. Халифа кутилмаган саволдан довдираб қолди ва: «Албатта, дунё ҳожатларидан!», деди.
Солим: «Мен дунё ҳожатларимни унинг ҳақиқий эгаси бўлган Зотдан ҳам сўрашга ҳаё қиламан-у, ҳақиқий эгаси бўлмаган кишидан қандай сўрайман?!» деди. Бундан халифа қаттиқ хижолат бўлди ва узр айтиб йўлига кетди. У йўлда кетар экан, шундай дер эди: «Эй Хаттобнинг авлодлари, тақво ва зоҳидлик сизларни мунча ҳам зийнатламаса?! Аллоҳ кўнгилларингизни дунё молига намунча тўқ қилмаса?! Доимо омон бўлинг!»
Раҳматуллоҳ ФАЙЗУЛЛАEВ,
Марғилон шаҳар
“Робия ҳожи она” масжиди имом-хатиби
тайёрлади.
Хулқи қуръон бўлган зот
Саъд ибн Ҳишом ибн Омир (розияллоҳу анҳу) айтади: “Оиша (розияллоҳу анҳo)нинг олдига бориб, “Эй мўминлар онаси, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг хулқлари ҳақида гапириб беринг”, дедим”. У: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг хулқи Қуръон эди”, деди… (Имом Аҳмад ривояти).
Ҳадисда “хулқи Қуръон эди”, деб таржима қилинган қисмида Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Қуръонда мадҳ этилган сифатлар билан хулқлангани ва қайтарилган амаллардан сақлангани ифодаланмоқда. Шунингдек, Қуръони каримнинг ҳукмларига риоя этиш, унинг ҳад-чегараларида тўхташ, маънолари ҳақида ўйлаш ва чиройли тиловат қилиш ҳам тушунилади. Манбаларда келтирилишича, “Қуръон”, сўзидан Қуръони каримдаги Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га мақтов айтилган оятлар ирода қилинган. Бунга: “Албатта, Сиз буюк хулқ узрадирсиз!” (Қалам сураси, 4-оят), “Улар саводсиз элчига – исми ўзларидаги Таврот ва Инжилда ёзилган пайғамбарга (Муҳаммадга) эргашадилар” (Аъроф сураси, 157-оят) каби оятларни мисол қилиш мумкин. Баро ибн Озиб (розияллоҳу анҳу) айтади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) инсонлар орасида юзлари энг чиройли, хулқлари энг гўзал зотдир” (Имом Мусли ривояти). Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) эса: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан чиройлироқ бирор нарсани кўрмадим. Гўёки қуёш у зотнинг юзларидан чиқади”, деган. Каъб ибн Молик (розияллоҳу анҳу) айтади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг юзлари нур сочади. Гўёки юзлари ойнинг бир бўлаги”.
Саййидимиз Муҳаммад (алайҳиссалом) гўзал хулқ соҳиби, комил инсон, барчага намуна эдилар. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “(Эй имон келтирганлар!) Сизлар учун – Аллоҳ ва охират кунидан умидвор бўлган ҳамда Аллоҳни кўп ёд қилган кишилар учун Аллоҳнинг пайғамбарида гўзал намуна бордир” (Аҳзоб сураси, 21-оят).
Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тўғри сўз ва омонотдор эдилар. Пайғамбарлик келишидан олдин ҳам Қуройшликлар орасида “Содиқул амин (тўғри сўз, ишончли инсон)” номи билан машҳур эдилар. Улар ўзаро низолашиб қолишса, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни ҳакам этиб тайинлашиб: “У омонотдор, хиёнат қилмайди”, дейишарди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га пайғамбарлик келганидан кейин қилинган даъватнинг биринчиси омонотдорлик бўлди. Набий (алайҳиссалом) сўз, амал, ибодат, аъзоларни гуноҳдан сақлаш ва ваъдаларга хилоф қилмаслик кабиларда омонотдорликни талаб қилдилар. Шунингдек, Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тўғри сўзликда ҳам намуна эдилар. У зотдаги бу сифатни Аллоҳ таоло бундай мадҳ этади: “Ростликни келтирган зот (Муҳаммад) ва уни тасдиқ этганлар (мўминлар) – айнан ўшалар тақволи зотлардир” (Зумар, 33).
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) аҳли-оиласига яхшилик қилувчиларнинг улуғи эдилар. У зот ҳадисда бундай деганлар: “Сизларнинг яхшиларингиз аҳлига яхшилик қилувчиларингиздир. Мен аҳлига яхшилик қилувчироқман” (Имом Термизий ривояти). Набий (алайҳиссалом) аҳлига хушмуомалали, меҳрибон, эдилар. Ҳар ишда уларга ёрдам бериб, лутф кўрсатардилар. Аёллари билан ҳазил-мутойиба ҳам қилардилар. Оиша (розияллоҳу анҳо) онамизни “Эй Ҳумайро”, деб чақирардилар. Баъзида эса “Эй ансорларнинг қизи” ёки “Эй Оиш” дердилар.
Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) болаларни жуда яхши кўрардилар. Кўчадан ўтаётиб болаларга салом берар, баъзида эса улар билан ўйнардилар. Намоз ўқиётганда болаларнинг йиғи овози эшитилса, онасига қийин бўлмаслиги учун ибодатни тезроқ якунлашга ҳаракат қилардилар. Набиралари – Имом Ҳасан ва Ҳусайн (розияллоҳу анҳумо)ларни муборак елкаларига кўтариб олардилар. Бир куни Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) икки набираларини ўпдилар. У зотнинг ёнларида Ақро ибн Ҳобис бор эди. У: “Менинг ўнта болам бор. Лекин, уларни бирортасини ўпмаганман”, деди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) унга қараб: “Ким Раҳим қилмаса, унга ҳам раҳим қилинмайди”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Сарвари коинот бўлмиш зот ходимларига ҳам жуда меҳрибон ва тавозелик эдилар. Ҳаётлари мобайнида бирорта ходимларини урмаганлар, ҳатто уларга овозларини кўтармаганлар. Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу) айтади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га ўн йил хизмат қилдим. Аллоҳга қасамки, у зот бирор марта уф демаганлар. “Нима учун бундай қилдинг”, “Бундай қилсанг бўлмасмиди”, деб айтмаганлар” (Имом Бухорий ва Муслим ривояти). Аллоҳ таоло тавозели бўлишга ва кибр қилмасликка буюради: “Одамларга (кибрланиб) юзингни буриштирмагин ва ерда керилиб юрмагин! Чунки Аллоҳ барча кибрли, мақтанчоқ кимсаларни суймас” (Луқмон сураси, 18-оят). Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Тавозе бандани даражасини зиёда қилади. Шунинг учун, тавозели бўлинглар! Аллоҳ таоло даржангизни кўтаради”, дедилар (Канзул уммол).
Оламларга раҳмат бўлган пайғамбаримиз (алайҳиссалом) дунёда энг зоҳид ва қаноатли инсон эдилар. Ваҳоланки, Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га дунёдаги барча нарсаларни ихтиёрини берган эди. Лекин, у зот охират ҳаётини танладилар. Бутун ҳаётлари мобайнида, очликни кетказиш учунгина хурмо ва арпа тановул қилиб, сув ичардилар. Ҳар тун оч ҳолда ухлардилар. Очлик ҳиссининг кучли эканидан қоринларига тош боғлаб юрардилар. Ортиқча бир дирҳам пул билан тун ўтказмасдилар. Ёнларида эҳтиёждан ортиқча нарса бўлса, уни муҳтож одамга бермагунча уйга кирмасдилар. Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “Бирор нарсани (муҳтожларга холис) эҳсон қилсангиз, бас, (Аллоҳ) унинг ўрнини тўлдирур. У ризқлантирувчиларнинг яхшисидир” (Сабаъ сураси, 39-оят).
Оиша (розияллоҳу анҳи)дан ривоят қилинади: “Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) тунда туриб, ибодат қилардилар ҳатто оёқлари ёрилиб кетарди. “Ё Расулуллоҳ, нима учун бундай қиласиз? Аллоҳ таоло сизнинг аввалгию, кейинги гуноҳларингизни кечирган-ку”, десам. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Шукр қилувчи бандa бўлмайми?” дейдилар” (Имом Бухорий ривояти).
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг сабрли ва ҳалим бўлишлари, афв этишда ўрнакликларига Аллоҳ таолонинг илоҳий буйруғи бор эди: “Афвни (қабул қилиб) олинг, яхшиликка буюринг, жоҳиллардан эса юз ўгиринг!” (Аъроф сураси, 199-оят). Бошқа оятда бундай марҳамат қилинади: “Бас, (эй Муҳаммад!) Сиз ҳам матонатли пайғамбарлар сабр қилганларидек сабр қилинг…” (Аҳқоф сураси, 35-оят).
Манбалар асосида
Баҳриддин ЖЎРАБЕК ЎҒЛИ
тайёрлади.
Элчилар ҳамкорликка тайёр
Кеча, 19 декабрь куни диний идорада хорижий мамлакатларнинг Ўзбекистондаги элчилари ва дипломатлари билан Ислом цивилизацияси маркази ҳамда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг мақсад ва вазифалари тўғрисида давра суҳбати бўлиб ўтди.
Ислом цивилизацияси маркази директори Шоазим Миноваров Ўзбекистон азалдан ислом илм-фани ва маданияти маркази бўлгани, илоҳиётда Имом Бухорий, Имом Термизий, Баҳоуддин Нақшбанд, аниқ ва табиий фанларда Муҳаммад Хоразмий, Аҳмад Фарғоний, Абу Али ибн Сино каби кўплаб алломалар мусулмон ва жаҳон тамаддунига салмоқли ҳисса қўшганларини таъкидлади. У мусулмон ренессанси даврига асос солган улуғ аждодларимиз томонидан битилган ва дунёни ҳайратга солиб келаётган илмий меросни ўрганиш, уни ёш авлодларга етказиш, Ислом динининг асл моҳиятини жамият аъзоларига тушунтириш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев Ислом цивилизацияси марказини ташкил этиш тўғрисида қарор қабул қилганини маълум қилди.
Ш.Миноваров ушбу марказда улкан музей, йирик кутубхона ва қўлёзмалар фонди ташкил этилиши, қадимий қўлёзма ва тошбосма китоблар, осори-атиқалар, тарихий мазмундаги видео ва фото ҳужжатлар алоҳида жой олишини атрофлича тушунтирди. У ўз сўзида Ўзбекистон Ислом академияси ташкил этилгани, мамлакатимизда зиёрат туризмини ривожлантириш бўйича қилинаётган кенг кўламли саъй-ҳаракатлар тўғрисида ҳам маълумот берди.
Мулоқотда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори Шовосил Зиёдов бугунги кунда 6 гектар майдонда марказ қурилиши жадал давом этаётгани, шунингдек, ҳадисшунослик олий мактаби ҳам барпо этилаётганини таъкидлади. Ушбу марказ биносида ҳадис, калом ва қироат илмини ўрганишга мўлжалланган хоналар, қўлёзмалар кутубхонаси, мўъжаз музей ташкил этилишини маълум қилди.
Имом Термизий халқаро илмий тадқиқот маркази директори Убайдулла Уватов давра суҳбатида сўз олиб, Сурхондарё вилоятида қурилаётган ушбу марказда Ислом дини, Қуръони карим ва ҳадис илмининг моҳиятини, ҳадисшунослик мактабининг илмий-маънавий асосларини, Имом Термизий ҳамда термизий алломалар меросини чуқур ўрганиш ва кенг тарғиб этиш, илмий маърузалар ташкил этилишини билдирди.
Россия Федерациясининг Ўзбекистондаги фавқулодда ва мухтор элчиси Владимир Тюрденов Ислом Ҳамкорлик Ташкилотининг Остона саммитида Ўзбекистон Раҳбари томонидан жуда кўп хайрли ташаббуслар илгари сурилганини таъкидлади.
Миср Араб Республикасининг Ўзбекистондаги элчиси Амани ал-Итр хоним Ўзбекистон илмлар маркази, аллома ва авлиёлар замини экани, ташкил этилаётган илмий-тадқиқот марказларидан мисрликлар мамнун эканини билдирди. Ушбу марказларда араб тилини ўргатиш ва Мисрдаги таълим ва илм муассасалари билан ҳамкорлик қилиш ишларида яқиндан кўмак беришга тайёр эканини изҳор қилди.
Шунингдек, Озарбайжоннинг Ўзбекистондаги элчиси Хусейн Гулиев, Қозоғистоннинг Ўзбекистондаги элчихонаси биринчи котиби Туякбаев Мурсал-Наби ҳам ўз фикр-мулоҳазаларини билдирдилар.
Учрашув якунида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари сўз олиб, диёримиздаги дин соҳасида ўзгаришлар, янгиланишлар Яратган Парвардигорнинг инъом этган неъматлари эканини таъкидладилар. Муфтий ҳазратлари ҳозирги кунда қўшни ва хориж мамлакатлари билан ҳамкорлик алоқаларини ривожлантириш йўлида қатор амалий ҳаракатлар бўлаётгани ва бундан кейин ҳам ҳамкорлик алоқаларини тараққий эттиришга тайёр эканларини маълум қилиб, мулоқотда иштирок этганлари учун хориж мамлакатлари элчилари ва дипломатларига миннатдорлик изҳор қилдилар.
Тадбирда Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раиси О.Юсупов иштирок этди.
Учрашув дўстона ва самимий руҳда ўтди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Салом – тинчлик, салом – омонлик, салом – саломатлик
Муқаддас динимиз қанчалар улуғ. Унда тинчлик намоён бўлади. Ислом дини инсониятни барча соҳада, жумладан илм, ахлоқ, иқтисод, маданият, ижтимоий ва сиёсий жабҳада энг олий даражага олиб чиқди. Ислом – тинчлик дини. У тинчликни устун қўяди. Аллоҳ таолонинг гўзал исмларидан бири ҳам “Салом”, яъни, тинчлик бахш этувчидир. Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “У шундай Аллоҳдирки, Ундан ўзга илоҳ йўқдир. (У) Подшоҳ, (барча айб-нуқсонлардан) Пок, (бандаларига) тинчлик бахш этувчи, Омонлик берувчидир...” (Ҳашр, 23).
Солиҳларга бериладиган улуғ неъматлардан бири “салом”дир. Яъни, тинчлик-омонликдир. Тоҳо сурасининг 47 оятида бундай марҳамат қилинади: “Ҳидоятга эргашганларга салом (омонлик) бўлур”. Шунингдек, улар учун охиратда тинчлик диёри бор. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Улар учун Парвардигорлари ҳузурида тинчлик диёри (жаннат) бордир” (Анъом, 127).
Мусулмонлар учрашишса бир-бирларига: “салом”, дейишади. Яъни, ўзаро тинчлик сўраб дуо қилишади. Бу ҳақида Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ҳузурингизга оятларимизга имон келтираётганлар келганларида, айтинг: “Сизларга салом (саломатлик)!...” (Анъом, 54).
Аллоҳ таоло мўмин-мусулмонларни ўз пайғамбарига салавот ва “салом” айтишларини таълим беради. Аҳзоб сурасининг 56 оятида бундай марҳамат қилинади: “Эй, мўминлар! (Сизлар ҳам) унга салавот ва салом айтингиз!”.
Ўзгаларнинг уйларига кираётганда салом бериб кириш лозим. Уй аҳлига тинчлик-омонлик сўраб дуо қилиш муқаддас динимизнинг ўзига хос одобларидан бири ҳисобланади. Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “Эй, имон келтирганлар! Ўз уйларингиздан ўзга уйларга то изн сўрамагунингизча ва эгаларига салом бермагунингизча кирмангиз! Мана шу сизлар учун яхшидир. Зора, (бу гапдан) эслатма олсангиз” (Нур, 27).
Қуръони каримда мурувватли, шафқатли, муросали, ўзаро тинч-омон ҳаёт кечирадиган мўминлар бундай сифатланган: “Раҳмоннинг (суюкли) бандалари ерда камтарона юрадиган, жоҳил кимсалар (бемаъни) сўз қотганда «Саломатлик бўлсин!» деб жавоб қиладиган кишилардир” (Фурқон, 63).
Мўминлар ҳар намозда ташаҳҳуддан сўнг тинчлик сўраб дуо қиладилар: “Ё Набий, сизга салом (тинчлик-омонлик), Аллоҳнинг раҳмати ва баракати бўлсин! Бизга ҳам салом (тинчлик-омонлик), Аллоҳнинг раҳмати ва баракати бўлсин!”.
Намоз “салом” билан якунланади. Яъни, тинчлик-омонлик сўралади. Бир намозхон кунлик беш вақт намознинг ташаҳудида ўн етти марта тинчлик сўрайди. Ўнг ва чапга бериладиган саломларда эса йигирма икки марта, жами ўттиз тўққиз марта тинчлик-омонлик ва хотиржамлик сўраб дуо қилади. Дунё бўйлаб икки миллиардга яқин мусулмонлар намоздан кейин тинчлик сўрашади. Натижада, Аллоҳ таолодан кунига 80 миллиард марта омонлик сўралади. Бу ҳам тинчлик Ислом динининг шиори эканига далиллардан биридир.
Қудратуллоҳ СИДИҚМЕТОВ,
Тошкент ислом институти ўқитувчиси