muslim.uz

muslim.uz

Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Аҳмедов Сурхондарё вилояти Шўрчи туманида янги очилаётган “Менгтўра ҳожи бобо” жоме масжиди билан маҳаллий аҳоли вакилларини қутладилар.
Аллоҳга шукрки, юртимиздаги икки мингдан зиёд масжидлар кундан-кунга обод бўлмоқда. Янгидан-янги масжидлар очилмоқда, мавжудлари қайтадан таъмирланиб, чиройли ҳолатга келтирилмоқда.
Мана шундай масжидлардан бири Сурхондарё вилояти Шўрчи тумани “Офтобмакон” маҳалласида янги очилаётган “Менгтўра ҳожи бобо” жоме масжиди қурилиши ҳам маҳаллий аҳоли саъй-ҳаракатлари билан 2019 йилда бошланиб, 2020 йил февраль ойида якунланди.
Саховатпеша инсонлар кўмаги ва ҳашар йўли билан бунёд этилган жоме масжид сиғими 700 нафар намозхонга мўлжалланган. Масжид иситиш қурилмалари, иссиқ пол, сунъий иқлим ҳосил қилувчи анжомлар билан жиҳозланган.
Ўттиз уч метрли минора масжидга ўзгача файз бағишлаб турибди. Масжид ҳовлисида маъмурият хоналари, имом-хатиб, имом ноиби ва қоровулхона кабилар мавжуд.
Янги жоме масжиди барпо этилишига жуда катта ҳисса қўшган инсонлар, қурувчи-муҳандислар, саховатпеша кишилар ва масжид қуриш учун жой ажратиб берган инсонларнинг ҳақларига ва уларнинг ўтган марҳумларининг руҳи покига Қуръони карим оятлари тиловат қилиниб, муфтий ҳазратлари томонларидан кўпдан-кўп дуолар қилинди.
Аллоҳ таоло ушбу жоме масжидни халқимизга муборак айлашини насиб этсин!

 


Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Илмнинг ҳаммаси дунёдир. Охират эса унга амал қилишдир. Ихлос билан қилинганидан бошқа ҳамма амал беҳудадир.

Саҳл ибн Абдуллоҳ Тустарий

***

Кишининг олим бўлишига Аллоҳ таолодан қўрқмоғи, илмсиз қолишига эса амалига мағрурланиши кифоя қилади.

Масруқ

***

Бадбахтнинг нишонаси беш нарсадир: кўнгли қаттиқ бўлмоқ, кўзи ёшсиз бўлмоқ, бешарм ва беҳаё бўлмоқ, дунёга мойил бўлмоқ, умидсиз бўлмоқ.

Фузайл ибн Иёз

***

Фосиқдан ҳаё тилама, золимдан – вафо.

Алишер Навоий

***

Кўзни аёлларга тикишдан, уларнинг суратларини томоша қилишдан тиймоқ керак. Ақлнинг сўнишига, ҳаё пардасининг йиртилишига ва энг муҳими, ибодатнинг «мазаси» йўқолишига асосий сабаб ана шудир.

Муҳаммад Нуруллоҳ Сайдо Жазарий

***

Илм, ҳикмат ўргангин, бўлма мағрур,

Мақтанчоқни шармандаси чиқди, кўр.

Маҳмуд Кошғарий

***

Қанчалик гўзал деб ҳисобламанг, аёлни пардоздан кейин томоша килган маъқул.

Аёл адабиётнинг ўта билимдони бўлиши шарт эмас, аммо у нозик дид эгаси бўлиши шарт.

Чжан Чао

***

Кимнинг кўзига фақат ўз яхшиликлари кўринса, у одамлар нафратига ­мубтало бўлади, агар фақат ўз ёмонликлари кўринса, одамлар нафратидан эмин бўлади. 

Маҳфуз Муҳаммад

 

Манбалар асосида Саидаброр Умаров тайёрлади

Термиз шаҳри яқинида жойлашган Султон Саодат зиёратгоҳи Термиз саййидлари хонадонининг Х-ХVII асрлар давомида қурилган мақбараларидан иборат бўлган ўзига хос меъморий мажмуадир. Унинг номи Султон Саодат, араб тилидан таржима қилинганда – «бахтлилар султони» демакдир. Термиз саййидларининг етакчилари – нақиблари асрлар давомида “Султон Садот” – саййидлар султони унвони билан шарафланганлар. Иккала атама бир-бирига ўриндош сифатида фойдаланилган, араб тилида 
“Баб ас-садат мадан ас-саодат,
хубб ас-садат мифтах ас-саодат”.

Яъни:

“Саййидлар эшиги, бахт конидир,

Саййидларга муҳаббат бахт калитидир”,  калимаси кенг ишлатилган.   
Дастлабки мақбараларнинг энг қадимгиси, олимларнинг фикрига кўра, Сомонийлар даврида қурилган. Аввало, мажмуанинг жануби-ғарб томонида жойлашган иккита мақбара барпо этилган бўлиб, уларда қадимий қабрлар жойлашган. Ушбу иккала мақбарани баланд пештоқли айвон билан бирлаштирган усти гумбазли оралиқ майдон масжид вазифасини ўтаган. Мақбаралар ҳашаматли бўлиб, унда пишган ғиштлар қўлланган ва турли услубий нақшлар билан зийнатланган. Айниқса Темурийлар даврида Султон Саодот мажмуасида катта хажмдаги бунёдкорлик ишлари амалга оширилган.

Мажмуадаги илк қабрда Термиз саййидлари хонадонининг асосчиси Ҳасан ал-Амирнинг ҳоки ётибди. Унинг Ислом дунёсида эътироф этилган шажараси Ҳазрат Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бориб тақалади. Нақл қилинишича, Ҳазрат Али розияллоҳу анҳунинг Фотима розияллоҳу анҳо онамиздан туғилган ўғли Ҳусайн розияллоҳу анҳумо, сўнгги сосоний шоҳи Йаздигарднинг қизига уйланади. Уларнинг фарзанди Алидан Ҳусайн ал-Асқар, ундан Убайдуллоҳ дунёга келади. Убайдуллоҳнинг фарзанди Жаъфар ал-Ҳужжат Мадина шаҳрининг ҳокими бўлганлиги ривоят қилинади. Жаъфар ал-Ҳужжатдан Амир Ҳусайн, ундан эса Ҳасан ал-Амир туғилади. У милодий 850 йили яқинлари билан Самарқандга келади. У ерда ўн бир йил яшаб кейин Балхга ўтади. Тахминан 865 йилда Термизга келади ва шу ерда бутунлай ўрнашиб қолади.  
Сомонийлар давридан Термиз саййидлари худовандзода фахрий унвонига сазовор бўлишган. Айнан шу маънода, лекин бошқа кўринишда Темурийлар даври манбаларида Термиз саййидлари “хонзода”, ХV асрнинг иккинчи ярмидан эса “мирзо” унвонлари билан шарафланганлар. Шунингдек, улар ўзларининг исми-шарифларидан ташқари Мусавий, Алавий ва бошқа кўплаб куниялар ва унвонлар билан номланганлар.        
Термиз саййидлари хонадонининг вакиллари салоҳияти бутун ислом дунёсида эъзозланиб келинди, улар асрлар давомида жамият ҳаётида етакчилик қилганлар. Саййидлар сулоласига мансуб бўлиш ўз даврининг ижтимоий-сиёсий, мафкуравий ва илмий жараёнларида фаол иштирок этишни талаб этган. Жумладан, Термиз саййидларининг еттинчи нақиби Мажидиддин Али ибн Жаъфар Мусавий XII асрнинг биринчи ярмида Салжуқийлар давлатининг етакчи дин пешволаридан бири бўлиш билан бирга, олимлар ҳомийси сифатида танилади ва Термизда расадхона қурдиради. Термиздан етишиб чиққан энг машҳур шоир Адиб Собир Термизий Мажидиддин Али ибн Жаъфарнинг ҳомийлигида ижод қилган.  Муҳаммад Хоразмшоҳ 1212 йилда уламо ва имомларини йиғиб, Аббосийларни халифаликдан маҳрум қилади ва вазири, Термиз саййидларидан бўлган Аъло ал-Мулкни халифа деб эълон қилади. Саййидлар  мўғуллар босқинидан кейин ҳам мавқеларини йўқотмай, вайрон бўлган Термиз марказини Султон Саодат мажмуаси ҳудудига кўчиришади. Термиз саййидларидан етишиб чиққан  машҳур аллома Саййид Бурҳониддин Термизий (1275-1342) 1231 йилгача шаҳар аҳлига етакчилик қилган, кейинчалик Кичик Осиёга, Конияга кўчиб кетиб, Жалолиддин Румийнинг устози бўлган. Саййид Бурҳониддин Термизийнинг Туркиянинг Қайсария шаҳрида қад кўтарган мақбараси асрлар давомида зиёратгоҳ бўлиб келади. Хонадоннинг яна бир етакчиси Худованзода Абу-л Макарим Аъло ал-Мулк – “Амир аш-Шахид” (1292-1344) Термиз ҳокими бўлиб, мўғулларга қарши мустақиллик курашида фаол иштирок этган. Унинг ўғиллари ва жиянлари манбаларга кўра Амир Темур ҳаёти ва фаолиятида муҳим аҳамият касб этишади. Нашр этилган шажаралардан бирига кўра Амир Темурнинг илк умр йўлдоши Хонзода олий насаб бўлган. Термиз саййидларининг шажарасига кўра Аъло ал-Мулкнинг эса шундай исмли жияни ва қизи бўлган. Бундан хулоса қилиш мумкинки, Амир Темур саййидлар билан оилавий алоқада бўлган. Мазкур воқелик тарих давомида ўз исботини топади: кўплаб Темурийлар саййидлар билан никоҳлар воситасида қариндошчилик ришталарини боғлаганлар. Ўзаро никоҳлар натижасида Темурийлар ва саййидлар хонадони чамбарчас боғланиб кетганлар.        
Амир Темур ўзининг авлодларига саййидларни азиз тутишни васият қилиб кетган. Темурийлар бу васиятга содиқ бўлиб Самарқандда Шоҳи Зиндада Термиз саййидларининг вакилларини дафн этган бўлсалар, Шаҳрисабзда Улуғбек томонидан 1437 йилда барпо этилган, асли номи "Авлоди муборак" бўлган - Гумбази Саййидон мақбараси Термиз саййидларининг даҳмасига айланган. “Султон Содот” Абул Маолий 1459 йилда вафот этган ва  Гумбази Саййидонда дафн этилади. Саййиднинг қабритошида Термиз саййидларинииг шажараси келтирилган.

Шайбонийлар ва ундан кейинги даврларда ҳам Термиз саййидлари маълум мавқега эга бўлишади. Шайбонийхон  ўзининг  ўғли Муҳаммад Темур Султонга Термиз саййидларидан келин олиб беради. Абдуллахон II Султон Саодотни зиёрат қилгани ва мақбарани таъмирлагани ҳақида маълумот бор.

Ислом дунёси тарихида Термизийлар маърифати, илму-урфондаги истеъдодлари билан алоҳида ажралиб туради. Улар орасида саййидлар ҳонадони вакиллари ҳам бор: фалакиётчи олим Жалолиддин Жаъфар ибн Ҳусайн ат-Термизий, табиб, дориларнинг тавсифи, ишлатилиши соҳасига бағишланган "Мужаррабат", яъни, "Синалган дорилар" китобининг муаллифи Муҳаммад Маъсум ибн Саййид ал-Хасаний ат-Термизий, "Муноқиби Муртозавий" тарихий асарини ёзган Мир Муҳаммад Солиҳ Термизий, "Дастур ал-Мулк"  асарининг муаллифи Хожа Самандар Термизий  шулар жумласидандир. Термиз саййидлари хонадонидан етишиб чиққан машҳур наққош-хаттот Мир Саййид Али Ҳиндистонда Ҳумоюн саройида хизмат қилган.

XX асрнинг 30-йилларигача зиёратчилар  Султон Саодат мақбарасини зиёрат  қилганлар. Лекин, шўролар тузумининг сиёсати оқибатида зиёрат тақиқланган, мажмуа дарвозахонаси бузиб ташланган ва хонақоҳ ғиштлари ташиб олиб кетишган. Қабрлар устидаги қабртошлар олиб ташланган.

Термиз саййидлари хонадонининг тарихини, мамлакат равнақи ва тараққиётини таъминлашга қўшган ҳиссасини, улар абадий макон топган маскан ҳақидаги маълумотларни ўрганиш мозий саҳифаларини тўлдиришга хизмат қилади. Масалан, афғон қабилаларининг диний раҳнамоси Пир Бобонинг асли исми Саййид Али Шоҳ ат-Термизийдир. Шу каби Термиз сайидлари хонадонининг вакиллари, бутун Ислом дунёсида Хитойдан тортиб Туркиягача, Татаристондан тортиб Ҳиндистонгача тарқаладилар. Улар барча жойда қалб нури, ақл зиёси билан ислом маърифатини тарқатадилар, ўткир заковати, юксак одоби, мукаммал ахлоқи, қолаверса ҳидоят йўлидаги кароматлари билан Ислом дунёси нафига хизмат қилиб назарга тушдилар. 
   

Жалолиддин Мирзаев
 Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот
 маркази катта илмий ходими
тарих фанлари номзоди
 

Среда, 25 Ноябрь 2020 00:00

Жума куни билан табриклаш

Яқин йиллардан бери баъзилар томонидан: ““Жума айёмингиз муборак бўлсин”, “Жума муборак” дейиш мумкин эмас, чунки, жума куни қиёмат куни бўлади, қачонки биз маҳшаргоҳдан ўтиб жаннатда йиғилганимиздагина “жума муборак бўлсин”, деб айтамиз. Жума билан табриклаш бидъат, чунки, Пайғамбар алайҳиссалом ва саҳобалар бир-бирларини жума билан табрикламаган” деган ҳар хил гап-сўзлар тарқалиб қолди. Бу гап-сўзларга қисқа жавоб шуки, мўмин-мусулмонлар ўзаро бир-бирларига соғлиқ-саломатлик тилаб, Жума куни билан табриклашлари мубоҳ (савоб ҳам, гуноҳ ҳам бўлмайдиган) амаллардандир.

Чунки жума куни билан табриклаб, муборакбод қилиш бир қанча ояти карима ва ҳадиси шарифлардан кўзланган мақсадга мувофиқ келади ҳамда умумий шариат қоидаларига тўғри келади. Қуйида уларни баён қиламиз:

Биринчидан, Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди:

ﻭَﻗُﻮﻟُﻮﺍ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﺣُﺴْﻨًﺎ

яъни: “Одамларга ширин сўз бўлинг” (Бақара сураси 83-оят).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифда шундай деганлар:

"والكلمة الطيبة صدقة"

(متفق عليه عن أبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: “Яхши гап садақадир” (Муттафақун алайҳ).

Демак, мусулмонлар бир-бирларини жума куни билан табриклаб, яхши тилакларни айтишлари мазкур ояти карима ва ҳадиси шарифлардаги ширин сўз ва яхши гапларни гапиришга бўлган тарғибнинг мазмунига тўғри келади.

Жума куни билан табриклаб, муборакбод қилиш бир қанча асрлардан бери мусулмонлар орасида одат тусига айланиб, бу сабабли мусулмонлар бир-бирларини хурсанд қилиб келмоқдалар. Мана шундай ўзаро хурсандчиликка сабаб бўладиган амални нимаси бидъат бўлади. Ваҳоланки, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларида бундай деган бўлсалар:

"أحبُّ الأعمالِ إلى اللهِ عزَّ وجلَّ سُرُورٌ يدْخِلُهُ على مسلمٍ"

(رواه الإمام ابن حبان والإمام الطبراني عن جابر بن عبد الله رضي الله عنه)

яъни: “Аллоҳ таолога энг яхши амал – мусулмоннинг қалбига хурсандчилик киргазишдир” (Имом Ибн Ҳиббон ва Имом Табароний ривоятлари).

Демак, мана шу ҳадисга амал қилган ҳолда, мусулмон кишининг қалбига хурсандчилик киргизиш мақсадида жума куни билан табриклашимиз мумкин бўлади. Қолаверса, буюк саҳобий Ибн Масъуд разияллоҳу анҳу бир ажойиб сўзни айтганлар:

ما رأى المسلمون حسنا فهو عند الله حسن، وما رآه المسلمون سيئا فهو عند الله سيء

(رواه الإمام الحاكم في المستدرك)

яъни: “Мусулмонлар яхши кўрган нарса – Аллоҳ таоло наздида ҳам яхшидир,  мусулмонлар ёмон кўрган нарса – Аллоҳ таоло наздида ҳам ёмондир” (Имом Ҳоким ривоятлари).

Мана шу пурмаъно гапга биноан ҳам жума куни билан ўзаро муборакбод этиш ва яхши тилаклар тилашимиз мумкин бўлади. 

Иккинчидан,  Жума куни билан табриклаш – ўзаро дуо қилиш ва бир-бирига яхши тилаклар айтишдир. Қуръони карим ва ҳадиси шарифларда дуо қилишга бўлган тарғиб бирор-бир қайдсиз мутлақ келган. Жумладан, Аллоҳ таоло дуо қилиш ҳақида Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ

فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ

яъни: “Сиздан (эй, Муҳаммад!) бандаларим Менинг ҳақимда сўрасалар, (айтинг) Мен уларга яқинман. Менга илтижо қилувчининг дуосини ижобат этурман. Бас, улар ҳам Мени (даъватларимни) ижобат (қабул) этиб, Менга имон келтирсинлар, шояд (шунда) тўғри йўлга тушиб кетсалар” (Бақара сураси, 186-оят).

Ушбу оятдаги дуо махсус бир дуога қайдланмасдан умумий бўлганидан кейин, мусулмон кишининг бошқа биродарига “жума кунингиз муборак бўлсин” деган дуоси ҳам мазкур ояти кариманинг мазмунига мувофиқ келаверади. Агар ушбу оят махсус дуоларни ўз ичига олади, жума билан табриклашдаги дуони ўз ичига олмайди десак, мутлақ (қайдсиз) келган оятни қайдлаб қўйган бўламиз. Бу эса ҳанафий мазҳабимиздаги усул қоидаларга тўғри келмайди.

Қолаверса, бизни ҳар бир дуоимиз ва яхши тилакларимизнинг лафзига мувофиқ албатта Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламдан бирор ҳадис ёки саҳобалардан бирор ривоят топилиши шарт эмас. Бундай қоида шариатимизда йўқ. Балки, юқорида зикр қилинган умумий бир қанча далиллар мавжуд,  улар ўз ичига кўплаб амалларни қамраб олади. Шундай экан, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ва саҳобаларнинг бир ишни қилмаганларининг ўзгинаси, уни ман қилиш учун далил бўлмайди. 

Учинчидан, Қурбон ва Рамазон ҳайити кунлари билан табриклаш, шунингдек, янги кийим кийганда, кишининг тавбаси қабул бўлганда, ҳаж ибодатини тамомлаганда, никоҳ ақди тузилганда, фарзанд дунёга келганда табриклаш ҳақида бир қанча ҳадис ва ривоятлар мавжуд. Аммо жума куни билан табриклаш ҳақида сароҳатан (очиқ-ойдин) ҳадис ёки ривоят келмаган. Мана шундай ўринларда шариат қонун-қоидаларини яхши ўрганган уламоларимиз бир қоида ишлатадилар: “далили бор нарсага далил келмаган нарсани қиёс қилиш (таққослаш)”. Бу қоидани ишлатиш учун иккита шарт топилиши керак. Биринчиси, қиёс қилинаётган амалнинг шариатга зид жойи бўлмаслиги керак. Иккинчиси эса, далили келган амал билан далили йўқ амални бажаришдан мақсад бир бўлиши керак. Шундай экан, юқоридаги Қурбон ва Рамазон ҳайитлари билан табриклаш каби далили келган амалларга жума куни билан табриклаш амалини қиёс қилинади. Чунки барчасидан мақсад бир, у ҳам бўлса – мусулмоннинг қалбига хурсандчилик солишдир.

Қолаверса, Жума куни кунларнинг энг яхшиси экани ҳақида Пайғамбаримиз шундай деганлар:

"خَيْرُ يَوْمٍ طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ يَوْمُ الْجُمُعَةِ فِيهِ خُلِقَ آدَمُ وَفِيهِ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ وَفِيهِ أُخْرِجَ مِنْهَا"

(رواه مسلم عن أبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: “Қуёш чиққан кунларнинг энг яхшиси жумадир! У куни Одам яралган, у куни жаннатга киритилган, у куни жаннатдан чиқарилган, қиёмат ҳам жума кунидадир” (Имом Муслим ривоятлари).

Шунингдек, Жума куни мусулмонларнинг ҳафта ичидаги байрамлари ҳисобланади. Бу ҳақда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилганлар:

"إن هذا يوم عيد جعله الله للمسلمين، فمن جاء الي الجمعة فليغتسل، وإن كان عنده طيب فليمس منه، وعليكم بالسواك" ( اخرج إبن ماجة عن إبن عباس رضي الله عنه)

яъни: “Албатта бу (жума куни) байрам кунидир. Аллоҳ уни мусулмонлар учун (байрам) қилган. Шундай экан, ким жумага етса, ғусл қилсин. Агар унда хушбўйлик бўлса, ундан сепиб олсин ва мисвокни лозим тутинглар” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ҳам Жума кунини ҳафталик байрам экани ҳақида бундай деганлар:

  "يوم جمعة، ويوم عرفة، وكلاهما بحمد الله لنا عيدٌ" (رواه الطبري في جامع البيان).

яъни: “Аллоҳга ҳамд бўлсинки, Жума ва Арафа кунлари биз мусулмонларга байрам қилиб берди” (Имом Табароний “Жомиъул баён” китобларида келтирганлар).

Байрам билан табриклаш ва муборакбод қилиш мумкинлиги ҳақида мўътабар уламоларимиз томонларидан бир қанча маълумотлар мавжуд бўлиб, жумладан, буюк муҳаддис ва фақиҳ Мулла Али Қори раҳматуллоҳи алайҳ “Мирқотул мафотиҳ” китобларида أتاكم رمضان، شهر مبارك яъни, “Сизларга Рамазон келди. Бу муборак ойдир” деган ҳадисни шарҳида  шундай деганлар:

هو أصل في التهنئة المتعارفة في أول الشهور بالمباركة

яъни: “Мана шу ҳадис (янги) ойларнинг аввалида урфга айланган муборак бўлсин, деб табриклашга асос ҳисобланади. 

Имом Ибн Қудома раҳматуллоҳи алайҳ “Муғний” китобларида шундай деганлар:

"قال أحمد، رحمه الله:  ولا بأس أن يقول الرجل للرجل يوم العيد: تقبل الله منا ومنك".

яъни: Имом Аҳмад раҳматуллоҳи алайҳ айтдилар: “Байрам куни киши биродарига: “Аллоҳ сизу биздан қабул қилсин”” дейишини ҳеч қандай зарари йўқ.

Имом Шиҳоб Аҳмад Моликий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: 

سئل مالك عن قول الرجل للرجل في العيد تقبل الله منا ومنك وغفر لنا ولك

 فقال: "ما أعرفه ولا أنكره لأنه قول حسن"

яъни: Имом Молик раҳматуллоҳи алайҳдан байрам куни киши биродарига: “Аллоҳ сизу биздан қабул қилсин ва гуноҳларимизни кечирсин!” дейиши ҳақида сўралганда у зот бундай жавоб бердилар: “Уни (далили борлигини) билмаймиз, лекин инкор ҳам қилмаймиз, чунки бу яхши сўздир”.

Имом Суютий раҳматуллоҳи алайҳ “Усулул аманий би-ҳусулит таҳаний” китобларида бундай деганлар:

التهنئة بنحو الأعياد والشهور، لها أصل في السنة كالتهنئة بالمولود.

яъни: “Фарзанд кўрганда табриклашни ҳадисларда асоси бўлгани каби байрам ва ойлар билан табриклашни ҳам ҳадислардан асоси бор”.

Демак, байрамларда табриклаш мумкин бўлганидан кейин жума кунида ҳам табриклаш ва муборакбод этиш мумкин ва жоиздир. Чунки юқоридаги ҳадислар билан жума кунини ҳам байрам экани очиқ-ойдин маълум бўлди. Шунга биноан, бу кунни байрамона кайфиятда, хушбўйликларни сепиб, хурсадчилик билан, ибодатларни адо этиб, ўзаро бир-биримиздан ҳол-аҳвол сўраб, яхши тилакларни билдириб ўтказишимиз айни мудао бўлади. Жума куни сизга барокатли, муборак бўлсин, дейиш ҳам, яхши тилаклар жумласидандир.

Хулоса қиладиган бўлсак, юқоридаги барча ояти карима, ҳадиси шариф, ривоят ва фиқҳий қоидалар ҳамда уламоларимизнинг фикрларидан маълум бўлмоқдаки, мусулмонлар бир-бирларини Жума куни билан табриклаб, ўзаро дуолар қилишларида ҳеч қандай шариатга зид жойи йўқ. Аксинча, бу дуои хайр ва яхши тилаклар сабабли мусулмонлар орасида меҳр-муҳаббат, ўзаро хурсандчилик, оқибат зиёда бўлиб, биродарлик ришталари мустаҳкамланади. Албатта, бу табриклаш ихтиёрий бўлиб, уни вожиб ёки суннат демаймиз. Бу амални тарк қилган киши гуноҳкор ҳам бўлмайди.  Валлоҳу аълам. 

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво бўлими мудири в.в.б.

Ғуломиддин Холбоев

Top