Cавол: Нега бу дунёда май (маст қилувчи ичимлик) ичиш мумкинмасу, нариги дунёда ичиш мумкин? Нега бу дунёда тақиқланган бўлса, у дунёда тақиқланмаган?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Ҳисоб-китобдан кейин жаннат аҳли жаннатга киргач улардан имтиҳон ва синов кўтарилади. Уларга Аллоҳнинг розилиги ва раҳмати бўлади ва Аллоҳ таоло уларга турли ноз неъматларини сероб қилади. Шу жумладан дунёда ҳаром қилинган баъзи нарсаларни сабр ва тоату ибодатларига мукофот ўлароқ жаннатда ҳалол қилади. Масалан, олтин ва ипак дунёда эркаклар учун ҳаром қилинган. Жаннатда эса барчага бирдек ҳалол қилинади.

Ҳудди шунингдек, охиратда жаннатда май ҳам бўлади. Аммо жаннат майи билан дунёдаги майнинг ўртасида ер билан осмонча фарқ бор. Дунё майи одамни маст қилади, ақлни кетказади, ичишга ёқимсиз бўлади, бошни оғритади, қайт қилдиради, бавлни кўпайтиради, ва уни ичган одам алжираб гапиради. Шунинг учун ҳам Пайғамбаримиз алайҳиссалом уни ёмонликларнинг онаси (асоси) деб айтганлар: “Май ёмонликларнинг онасидир. Уни ичган кишининг қирқ кунлик намози қабул бўлмайди. Қорнида май бўлган ҳолда ўлган киши жоҳилият ўлимида ўлим топган бўлади” (Имом Табароний ривояти).

Аммо жаннатдаги май эса ярқираб жиловланувчи оқ ранда бўлади, ичганда лаззатли бўлади, ақлни олмайди, ичган одам алжирамайди, бошни оғритмайди. Бу ҳақда Аллоҳ таоло уни васф этиб, шундай марҳамат қилган: “У оппоқ, ичгувчига лаззатбахшдир. Унда ҳеч бир зарар йўқдир ва ундан сархуш ҳам бўлмаслар” (Соффат сураси, 46-47-оят).

Бошқа оятда: “Улар (жаннат аҳли) унда қадаҳларни бир-бирларига узатурлар. У ерда беҳуда сергаплик ва гуноҳ йўқ” (Тур сураси, 23-оят.)

Бошқа бир оятда эса: “Тақводорларга ваъда қилинган жаннатнинг мисоли (шуки): ичида айнимаган сувли анҳорлари, таъми ўзгармаган сутли анҳорлари, ичувчиларга лаззатбахш хамр (шароб)ли анҳорлари, мусаффо асалли анҳорлари бор. Улар учун унда барча мевалар ва ўз Роббиларидан мағфират бор. (Ўшалар) оташда мангу қолувчи ва ўта қайноқ сув ила суғорилиб, ичаклари титилиб кетган кимсага ўхшарми?” (Муҳаммад сураси, 15-оят).

Жаннат шароби дунёдаги шаробдан топиладиган барча салбий сифатлардан холидир. Номи бир хил экани уларнинг жинси ҳам бир хил эканини ифода қилмайди.

Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш керакки, бир нарсани ҳалол қилиш ёки ҳаром қилиш бу фақат Аллоҳ таолонинг ҳукми ва иродасига боғлиқдир. Аллоҳ таоло ҳар қандай ҳукм жорий қилар экан, бандалар ўша ҳикматни билиш ёки билмаслигидан қатъий назар албатта, унинг ортида ҳикмат бор.

Дунё ва охиратни бир-бирига қиёслаш тўғри бўлмайди. Чунки бу дунё имтиҳон дунёси. Охират эса жазо ва мукофот дунёсидир.

Аллоҳ таоло дунёда ҳалол ва ҳаромга боғлиқ ҳукмларни бандаларнинг синови учун жорий қилган. Бандадан талаб қилингани эса унга итоат қилишдир. Аллоҳга иймон келтирган банда эшитдик ва итоат қилдик, дейди. Ўзига зулм қилувчи бандалар эса эшитдик, лекин итоат қилмаймиз, дейди.

Зеро, Аллоҳ таоло қилган ишларидан сўралмайдиган зот. Бандалар эса сўралувчидирлар.

“У қилган нарсасидан сўралмас. Ҳолбуки, улар сўралурлар” (Анбиё сураси, 23-оят). Тавфиқ Аллоҳдан.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

Кўпчилик унутиб қўядиган, аммо Аллоҳ хуш кўрадиган катта ибодат бу – Аллоҳга чиройли гумонда бўлишдир!

Қўрқинчлик, ёмонликлар ўраб олган, йиртқич ҳайвон ўлжасига ҳамла қилгандек инсонга маъюслик ҳамла қиладиган оламда мана шу ибодат одамларнинг қалбини юмшатиш учун келади ва уларга сакинат, хотиржамлик бахш этади. Аллоҳга чиройли гумон қилганингиз миқдорича Аллоҳ сизга хайр-барак туҳфа этади ва сиздан ёмонликларни даф этади.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Аллоҳ таоло айтади: “Мен бандамнинг мен ҳақимда қилган гумонидаман: агар яхши гумон қилса ўзига яхши, ёмон гумон қилса ўзига ёмон”.

Роббингизга чиройли гумонда бўлинг! Каҳф асҳоблари Роббиларига чиройли гумон қилиб ухладилар. Уйғонсалар атрофларидаги олам тамоман ўзгарган бўлади. Аллоҳ буни уларга чиройли гумонлари сабаб инъом этди.

Аллоҳга чиройли гумонда бўлиш ўзи қандай бўлади? Масалан, бирор муаммога дуч келсангиз: “Аллоҳнинг раҳмати кенг, менга Ўзи кўмак беради, бу муаммодан Ўзи мени халос этади”, дейишингиз ёки моддий жиҳатдан қийналсангиз: “Аллоҳ қимирлаган жон борки, ризқини беувчи зот, мени ҳам унутиб қўймайди, албатта ризқимни беради”, дейишингиз. Мана шу Аллоҳга чиройли гумонда бўлиш демакдир.

Аллоҳ сизга раво кўргани сиз учун энг яхшиси эканига доим ишонинг. Суфён ибн Уяйна айтади: “Банда ёқтирмаган нарса у учун ёқтирган нарсасидан яхшироқ бўлиши мумкин, чунки у ёқтирмаган ҳолат уни дуо қилишга, Аллоҳга ёлворишга ундайди, хуш кўрган нарсаси эса Аллоҳни унуттиради”.

Муҳаммад Ибн Абу Бакр раҳимаҳуллоҳ айтади: “Аллоҳга бўлган муносабатингда рост бўл, агар рост бўлсанг, унинг меҳрибонлиги ва лутфида яшайсан. Меҳрибонлиги сени эҳтиёт бўладиган хавф-хатарларингдан сақласа, лутфи сени тақдирга рози қилади”.

Аллоҳга гумонингизни яхшилаганингиз сари Аллоҳ ҳолингизни яхшилаб бораверади. Бошқаларга яхшиликни раво кўрганингиз сари яхшилик сизга ўйламаган тарафингиздан келаверади.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Аллоҳга қасамки, банда Аллоҳга қандай гумон қилса, Аллоҳ унга гумон қилганини беради. Зеро, ҳамма фазл-марҳамат Аллоҳнинг қўлида!”.

Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Одамларни орзулар алдаб қўйди ва дунёдан ҳеч қандай яхшиликсиз, савобсиз кетдилар. Шунақа одамлардан бири: “Мен Роббимга яхши гумон қилмоқдаман”, деса билингки ёлғон гапирибди. Чунки ҳақиқатан Аллоҳга яхши гумонда бўлганида эди, яхши амаллар қилган бўларди”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг “Метин қоялар” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Кўплаб олимлар, имом-хатиблар ва аҳли илмларнинг устози, диний-маърифий соҳада узоқ йиллардан буён самарали меҳнат қилиб келаётган муфассир ва олим Шайх Абдулазиз Мансур ҳазратлари муборак 80 ёшни қаршиладилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасида олимнинг юбилей тантаналари нишонлангани халқимизнинг уламолар қадрини улуғлаши, илм олимларни эъзозлаш билан юксалишининг ёрқин мисолидир. 

Шайх Абдулазиз Мансур 1944 йил 9 апрелда Фарғона вилояти Фарғона туманида туғилган. Мактабни тамомлагандан сўнг Олтиариқ тумани ва Марғилон шаҳридаги турли идораларда ишлаган.

1975-1979 йиллари Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти талабаси;

1979-1980 йилларда “Совет Шарқи мусулмонлари“ журнали таҳририятида масъул котиб;

1980-1981 йиллари Судан ислом университети талабаси;

1982-1989  йиллари Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси Фатво бўлими мудири;

1989-1993 йиллари Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида илмий ходим;

1993-1994 йиллари “Мовароуннаҳр” нашриёти мудири.

1994-1997 йиллари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита бўлим бошлиғи;

1997-2000 йиллари Ўзбекистон Республикаси Президентининг миллатлаларо муносабатлар ва диний масалалар бўйича давлат маслаҳатчиси;

2000-2006 йиллари Тошкент ислом университетининг маънавий-маърифий ишлар бўйича проректори;

2006-2018 йиллари Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг ўринбосари;

2018-2019 йиллари Тошкент шаҳрининг бош имом хатиби ва Минор масжидининг имоми.

Шайх ҳазратлари 2019 йилдан ҳозиргача Ўзбекистон Ислом цивилизацияси билан бирга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фахрийлар кенгаши раиси сифатида меҳнат қилмоқдалар.

Шайх Абдулазиз Мансур Қуръони карим маъноларини ўзбек тилига таржима қилиб, тафсир ёзганлар ва 2002 йилда нашрдан чиққан.

Шунингдек, “Саҳиҳи Бухорий“ни таржима ва шарҳ қилиб, икки жилдда нашр эттирган. “Ахлоқ-одобга доир ҳадислар”, “Мусулмончиликдан илк сабоқлар”, “Ҳаж ибодати қоидалари”, “Ақоид матнлари”, “Нақшбандия тариқатига оид қўлёзмалар фиҳристи”, “Ислом гиёҳвандликка қарши”, “Минг бир фатво” китоблари унинг қаламига мансубдир. “Минг бир ҳадис”, “Унвонул баён”, “Атвоқуз заҳаб” асарларини араб тилидан ўзбек тилига таржима қилган.

Ярим асрлик диний-маърифий соҳадаги фаолияти давомида Шайх Абдулазиз Мансур маъмурий ишлардан ажралмаган холда аввалига Мир Араб мадрасаси ва Тошкент ислом институти, кейинчалик Тошкент ислом университети талабаларига тафсир, ҳадис, фиқҳ, ақоид, балоғат фанларидан сабоқ берди. У 2006 йилдан Ислом ҳамкорлик ташкилоти ҳузуридаги Ислом фиқҳи академияси ва 2013 йилдан Ислом Олами уюшмаси ҳузуридаги Халқаро мусулмонлар уламолари ҳайъати аъзоси ҳисобланади, 2014 йилда Турон академияси томонидан академик унвони берилган.

Абдуллоҳ ибн Бусрдан ривоят қилинади: “Бир аъробий: “Эй Аллоҳнинг Расули, одамларнинг яхшиси ким?” деди. “Умри узун, амали гўзал бўлган одам”, дедилар” (Имом Термизий ривояти). 

Фазола ибн Убайддан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Кимнинг бир толаси Аллоҳ йўлида оқарса, бу унинг учун қиёмат куни нур бўлади” (Имом Аҳмад, Имом Термизий ва Имом Насоий ривояти).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу дан ривоят қилинади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: “Кимда-ким инсонларни ҳидоятга чақирса, ҳидоятга кирган кишиларга қанча савоб берилса, унга ҳам худди шунча савоб берилади. Уларнинг савобидан ҳеч ҳам камайтирилмайди” (Имом Муслим ривояти).

Устоз Шайх Абдулазиз Мансур ҳам ҳадисларда зикр этилган фазилатлар соҳиби бўлиб, олимлиги ва ҳалим хулқи билан халқимиз дину диёнати йўлида яна узоқ йиллар хизмат қилишларини Аллоҳдан сўраб қоламиз!

 Аъзам домла ОБЛОҚУЛОВ,

Жиззах вилояти, Ғаллаорол тумани,

 “Сайфин ота” жоме масжиди

имом-хатиби

Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: "Бас, намоз тугагандан сўнг ер юзи бўйлаб тарқалинг ва Аллоҳнинг фазлидан талаб қилинг ва Аллоҳни кўп эсланг, шоядки, ютуққа эришсангиз" (Жума сураси, 10-оят).

1. Каҳф сураси.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким жума куни Каҳф сурасини ўқиса, қиёмат куни унинг қадами остидан нур чиқиб, осмону фалакни ёритади ва унинг икки жума орасидаги гуноҳлари кечирилади", дедилар (Абу Бакр ибн Мардуяҳ ривоят қилган).

2. Духон сураси.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким жума кечаси "Ҳа мим" (Духон сураси)ни қироат қилса, мағфират қилинади", дедилар.

Набий алайҳиссалом: "Ким жума кечаси "Ҳа мим"ни ўқиса, етмиш минг фаришта тонггача унинг ҳаққига истиғфор айтиб чиқади", деганлар.

3. Ёсин сураси.

4. Ҳуд сураси.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ҳуд сурасини жума куни ўқинглар", деганлар.

5. Оли Имрон сураси.

Ҳазрати Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу айтадилар: "Кимки кечаси "Оли Имрон" сурасини ўқиса, унга кечани бедор ўтказганлик савоби ёзилади".

Бир асарда: "Ким жума куни Оли Имрон сурасини ўқиса, 70 минг фаришта кечгача истиғфор айтади".

6. Ихлос, фалақ ва наас сураси.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким жума намозидан кейин "Қул ҳуваллоҳу аҳад", "Қул аъузу бироббил фалақ" ва "Қул аъузу бироббин наас" сураларини етти марта ўқиса, Аллоҳ таоло уни кейинги жумагача ёмонликдан сақлайди», дедилар (Ибн Сунний ривояти).

 

Жума куни ушбу дуони 4 марта ўқишни ҳам унутманг:

"Аллоҳумма йаа ғоний, йаа ҳамийд, йаа мубдиьу, йаа муъийд, йаа роҳийм, йаа вадууд ағниний ъан ҳаромика ва битоаътика ъан маъсиятика ва бифазлика ъамман сиваак".

 Даврон НУРМУҲАММАД

Cавол: Эҳромдаги инсон хушбўй салфетка, совун ёки шампун ишлатиб қўйса, бирор жарима лозим бўладими?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Хушбўй салфетка, совун ёки шампун каби воситаларни эҳромдаги киши ишлатиши макруҳ амал саналади. Лекин ушбу воситаларни ишлатиш билан қўй сўйиш вожиб бўладими ёки садақами деган масалада замонамиз уламолари ва фатво уюшмалари турлича жавоб берганлар.

Ушбу масала юзасидан мазҳабимиз манбаларига таяниб айтамизки, хушбўй салфетка, совун ва шампун кабилар тозалик воситалари саналади ва ундан аксар ҳолда хушбўйланиш учун фойдаланилмайди. Бунга ўхшаш масалани қадимги фуқаҳоларимиз қуйидагича баён қилишган: “Эҳромдаги киши хушбўйлиги бор ушнон (кирни кеткизиш воситаси, ишқор) билан қўлини ювса, уни кўрганлар: “Бу ушнон”, десалар, садақа, агар “Бу хушбўйлик”, десалар, жонлиқ сўйиш вожиб бўлади” (“Муҳитул-Бурҳоний” китоби).

Демак, ишлатилаётган хушбўй нарсани кўпчилик одамлар нима деб қабул қилишига қараб ҳукми таъйин топади. Бугунги кунимизда хушбўй салфетка, совун ёки шампунни ҳеч ким асл хушбўйлик, деб ҳисобламайди.

Қолаверса, хушбўй салфетка, совун ва шампун каби воситалар айни хушбўйлик воситаси эмас, балки унга хушбўйлик қўшилган тозалик воситаларидир. Бундай воситаларда тозаловчи моддалар миқдори кўп, хушбўйлик миқдори оз бўлса, унга хушбўйлик ҳукми берилмайди.

Шу билан бирга совун саноатидан маълумки, уни 100 даража иссиқликда пиширилади. Фуқаҳоларимиз хушбўйлик аралашган нарсалар пиширилиши (қайнатилиши) натижасида, гарчи ундан хушбўй ҳид келиб турган бўлса ҳам, хушбўйлик ҳукмидан чиқишини айтганлар. Аллома Косоний раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар:

“Агар хушбўйлик таомга қўшиб пиширилса ва ўзгарса эҳромдаги киши уни истеъмол қилишининг зарари йўқ. Бунда унинг хушбўй ҳид бор ёки йўқлигининг фарқи йўқ. Чунки бу ҳолатда хушбўйлик пишириш (қайнатиш) натижасида таомда йўқолиб кетади. Агар пиширилмаган бўлса ва хушбўй ҳиди келиб турса, эҳромдаги киши уни истеъмол қилиши макруҳдир. Лекин унинг зиммасига бирор нарса вожиб бўлмайди. Чунки бунда таом ғолиб келган, хушбўйлик моддаси эса аралашиб, йўқолиб кетган бўлади” (“Бадоиус саноиъ” китоби).

Ушбу маълумотлардан хулоса қилиб айтганда салфетка, совун ёки шампун каби воситаларнинг хушбўй ҳиди бўлса, уни ишлатган эҳромдаги киши бир соъ (2 кг) буғдой ёки унинг қийматини садақа қилиш лозим бўлади. Аммо булар билан тўлиқ бир аъзо уч ва ундан кўп ўрин (макон)ларда ювилса, жонлиқ сўйиш лозимдир. Агар ушбу воситаларда ҳеч қандай хушбўй ҳид бўлмаса, жонлиқ ҳам, садақа ҳам лозим бўлмайди. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази