Халқимизнинг беқиёс фазилатлари кўп. Айниқса, бир-биримизнинг коримизга яраб, тўйда ҳам, азада ҳам елкадош бўлишимиз қандай ажойиб! Маҳаллада нуроний отахону онахонлардан хабар олиб, муҳтожларга ёрдам қўлини чўзамиз. Ёшлар тарбиясида ҳамма бирдек жон куйдиради. Бирор оилада нотинчлик бўлса, ўша оила аъзоларини муросага келтириш учун маҳалла фаоллари ҳам ҳаракат қиладилар. Маҳаллада иссиқ нони-ю бир коса овқатини қўшнисига илинмаган хонадон йўқ. Бу фазилатлар юртимизда, ҳар бир оилада одатга айланиб кетган. Чунки бу мерос ота-боболаримиздан қолган қадриятлардир.

Ана шу танти хислатларимиз бу сафарги йил номида ҳам акс этгани қувонарли. Президентимиз ташаббуси билан 2017 йилнинг "Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили" деб эълон қилинганидан юртдошларимиз беҳад мамнун бўлди.

Инсонларга манфаат етказиш нафақат жамиятда эҳтиромга сазовор қилади, балки кўпдан-кўп савобларга ҳам ноил этади. Инсонпарвар ва эзгулик дини – ислом таълимотида атрофдагиларга яхшилик қилиш, эҳтиёжманд кишиларга ёрдам қўлини чўзишга чорланади. Бу ҳақда оят ва ҳадисларда тавсиялар келган. Жумладан, Бақара сурасининг 148-оятида Аллоҳ таоло: “Бас, хайрли ишларда узиб кетингиз!”, дея марҳамат қилган.

Пайғамбаримиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бир ҳадиси шарифларида эса: "Аллоҳ таолога инсонларнинг энг суюклиси – одамларга энг кўп нафи тегувчи инсондир", дея марҳамат қилганлар (Имом Табароний ривояти). Инсонларга яхшилик қилиш шу даражада улуғ эканки, унинг даражаси Аллоҳга суюкли бўлиш экан.

Юртимизнинг ҳар бир ҳудудида бугун инсонларнинг дардини тинглаб, муаммолари бартараф этилаётганига гувоҳ бўлишимиз мумкин. Бу эса юртимизда инсон қадри улуғлигидан даракдир. Таъкидлаш жоизки, ана шу жараёнда ташкилот бўладими ёки корхона – ҳар бир инсон ўз вазифасини сидқидилдан, юракдан адо этиш ҳам фазилатдир. Зотан, юртимизда амалга оширилаётган улкан ислоҳотларга ҳар биримиз жонкуярлик билан ҳисса қўшмоғимиз ҳам  фазилатдир.

Оллоёр ЮСУПОВ,

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти талабаси

Бугунги кун давр талаби барча соҳалар каби диний соҳа вакиллари олдига ҳам бир қатор муҳим вазифа ва талабларни қўймоқда. Ана шундай янгиланиш ва ислоҳотларнинг  баъзилари Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти (ТИИ)да амалга оширилаётганига гувоҳ бўлишингиз мумкин;

Махсус сиртқи бўлим;

Махсус сиртқи бўлим бу йил яъни 2017-2018 ўқув йилидан илк бор ўз фаолиятини бошлайди.  Бундан асосий мақсад Республикамизда фаолият олиб бораётган илмий-тадқиқот марказлари, масжид ва зиёратгоҳларнинг ўрта махсус билимга эга бўлган имом-хатиб, имом ноиби, зиёратгоҳ масъули каби мутахассисларини олий маълумотли кадрлар билан таъминлашдан иборат. Махсус сиртқи бўлимда ўқиш муддати 3 йилдан иборат бўлиб, унга ҳужжат топширмоқчи бўлганлар ўрта махсустаълим муассасасини тугатган, Ўзбекистон мусулмон идораси (ЎМИ) тизимида маълум муддат давомида фаолият олиб бораётган бўлиши талаб этилади. Махсус сиртқи бўлим талабалари учун ҳар томонлама қулай шарт-шароитлар яратиб берилади. Уларга ТИИнинг юқори малакали, узоқ йиллик тажрибага эга бўлган профессор-ўқитувчилари дарс беришлари кўзда тутилмоқда.  Талабалар институт махсус фан ва  ўқув аудиторияларидан, ахборот ресурс марказидаги дарсликлар,  манба ва адабиётлардан, компютер хоналаридан фойдаланишлари мумкин. Улар ўқув машғулотлари пайтида бепул тушлик билан таъминланадилар. Қисқа қилиб айтганда кундузги бўлим талабаларига қандай имтиёз ва шарт-шароитлар яратилган бўлса, махсус сиртқи бўлим талабалари ҳам улардан бемалол фойдаланишлари мумкин бўлади. Махсус сиртқи бўлимни тугатган талабаларга диний олий маълумот даражасидаги ТИИ дипломи берилади.

Қайта тайёрлаш курслари;

Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимида имом-хатиб, педагог-ўқитувчи вазифаларида фаолият олиб бораётган ўрта махсус диний маълумот билан биргаликда олий дунёвий маълумотга эга ўқитувчилар сони кўпчиликни ташкил этади. Ушбу мутахассислар тўлиқ олий диний маълумотга эга бўлишлари учун Тошкент ислом институтида диний мутахассисликка йўналтирилган 6 ойлик қайта тайёрлаш курслари ташкил этилиши ҳам режалаштирилган.

 Докторантура;

Замон талаблари ва хорижий тажрибалардан келиб чиққан ҳолда, ЎМИ диний таълим тизимини тўлиқ шакллантириш, таълимнинг узвийлигини таъминлаш мақсадида Республикамизда биринчи маротаба ТИИ да олий диний ўқув юртидан кейинги таълим – ислом фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини беришни назарда тутувчи таянч докторантура ҳамда ислом фанлари бўйича фан доктори (Doctor of Science) илмий даражасини беришни назарда тутувчи докторантура тизими ташкил этилмоқда.

Бу орқали Республикамиздаги диний таълим муассасалари педагог ходимларининг илмий салоҳиятини янада ошириш ҳамда Ислом цивилизация маркази ва бир қатор илмий марказлар - Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Ҳадис маркази ва Республикамиз вилоят марказларида ташкил этилаётган илмий марказларни малакали илмий ходимлар ва фан докторлари билан таъминлаш имкони яратилади.

Қорилар мусобақаси:

Президентимиз Шавкат Мирзиёев жорий йил 1 сентябрь куни Ҳазрати Имом мажмуасидаги ташрифи чоғларида Қуръон мусобақаларини ўтказиш ҳақида ўзларининг таклиф ва тавсияларини берган эдилар. Дарҳақиқат, ҳозирда Қуръонни тўлиқ ёд олишни ўргатадиган таълим даргоҳи Тошкент ислом институтининг “Таҳфизул Қуръон” кафедраси Республикамизда ягона бўлиб турибди. Шундай бўлсада, қориларимиз жаҳон миқёсида ўтказилаётган мусобақаларда олий ўрин соҳиблари бўлмасаларда, Юртимиз шарафини муносиб ҳимоя қилиб келмоқдалар. Алломалар юрти, бухорийлар, термизийлар юртидан келган қорилар сифатида Эрон Ислом Республикаси, Иордания Ҳошимийлар қироллиги, Саудия Арабистони, Индонезия, Кувайт ва Россия Федерацияси каби мамлакатларда ислом институти ва ўрта махсус билим юрти талабалари шу кунга қадар иштирок этиб келишаётган эди. Худо хоҳласа, Ислом цивилизация маркази ташкил этилиши билан жаҳон миқёсидаги қорилар мусобақаси алломалар юртида ҳам ташкил этилади. Ўшанда мураттаб ва мужаввид қориларимиз аждодларига муносиб ворис сифатида юртимиз довруғини жаҳонга ёйишади, Қуръон тиловати таралаётган Юртда Яратганнинг баракотлари ёғилади, иншааллоҳ. Бундан ташқари Ислом цивилизация марказидаги конференциялар залида илмий-амалий, диний-марифий йўналишдаги халқаро конференциялар ўтказилади.

Онлайн дарслар;

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раҳбарияти кўрсатмаси ва бевосита раҳнамолигида “muslim uz.” порталида диний-маърифий онлайн дарслар ташкил  этилганлиги “жаҳолатга қарши маърифат” ғоясининг яна бир кўриниши бўлди. Тафсир, ақида, ҳадис, фиқҳ, ислом тарихи ва араб тили фанларидан юртимизнинг кўзга кўринган олимлари ва ТИИ ўқитувчилари динимиз асосларини халқимизга холисона етказиб беришда ўз билим ва салоҳиятларини аямаяптилар. Бу эса халқимизни дину диёнатни тўғри англайдиган, ёт ғояларга алданиб қолмайдиган, илм-маърифатли шахслар бўлиб тарбияланишларига хизмат қилади.

Яратилган шарт-шароитлар;

Яратганга чексиз шукроналар, сабабчи инсонларга миннаддорлик билдиришга арзигулик хушхабарлардан яна бири ТИИ ва ўрта махсус ислом билим юртларига берилган квоталар сони ошириб берилганидир. Мир Арааб олий мадрасасининг 2017-2018 ўқув йилида иш бошлагани қувончимизга қувонч қўшади. Бу ҳам келажакда олий ва ўрта маълумотга эга диний мутахассислар етарли даражада бўлишига олиб келади.

Шунингдек, Тошкент ислом институти ҳамда ўрта ислом таълим муассасалари ўқув режа ва фан дастурлари янада такомиллаштирилди. Унга кўра мутахассислик фанларининг соатлари кўпайтирилди. Бу эса диний ходимнинг ўз мутахассислиги бўйича кўпроқ ва чуқур илмга эга бўлган  етук кадр бўлиб етишишига олиб келади.

ТИИнинг ахборот ресурс марказида (АРМ) бугунги кунда 20 мингдан ошиқ диний, илмий, бадиий китоб ва дарсликлар, 1000 дан ортиқ электрон шаклдаги адабиётлар ва 200 дан ортиқ тошбосма ва қўлёзма манба ва адабиёт мавжуд. Бундан ташқари АРМда 800 дан ошиқ институт битирувчилари томонидан ёзилган битирув малакавий ишлари сақланади. АРМ доимий равишда профессор-ўқитувчилар ва талабалар хизматида.

ТИИда 2017-2018 ўқув йили учун ўқув аудиториялар сони етарли даражада кўпайтирилди, аудиторияларда дарс ўтиш учун барча қулайлик ва шарт-шароитлар яратилган .

Битирувчиларни иш билан таъминланганлик даражаси;

Тошкент ислом институти битирувчиларини иш билан таъминлаш борасида ЎМИнинг Кадрлар бўлими билан доимий ҳамкорлик олиб борилмоқда. Ҳамкорлик доирасида институт битирувчилари ЎМИ ва унинг жойларидаги вакилликлари, ЎМИ тасарруфидаги масжид ва таълим муассасаларида  ўз фаолиятларини олиб бормоқдалар. Шунингдек, институт битирувчи талабалари магистратура ва иккинчи мутахассислик йўналишларида ҳам таҳсил олаётганлари бор.

Бугунги кунда барча ТИИ ни битирган мутахассислар тўлиқ иш билан таъминланган.

Яратгандан умид қилган сўраймизки, Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти устоз ва талабалари яратилган  бу имкониятлардан унумли фойдаланишади, илм ва тажрибаларини кишилар диёнати,  Ватан равнақи, Юрт ободлиги, халқ фаровонлиги учун сарфлайдилар ва келажакда аждодларига муносиб ворислар бўлиб етишадилар.

ТИИ ўқув ва илмий ишлар

бўйича проректори

 Ибодулла Аҳроров

Қашқадарё томонларда уч-тўрт рўзғор бирлашиб қудуқ қазиб олади. Бир жойдан қирқ метр, бошқа жойдан эллик метр қазилгандан кейин сув чиқади.

Қазилган қудуқдан сув олиш учун унинг тубига етадиган узунликда сим трос олиб келишади. У “кўк” деб аталади.  Ўша кўкка икки челак сув сиғадиган қовға уланади. Кейин кўк қудуқ ичига ташланади. Кўкнинг бир учи эшакми, отгами боғланади. Уловни биров миниб ҳайдаб кетади. Қовға чиққандан сўнг қудуқ бошида турган одам “қайтинг”, деб овоз қилади. У уловининг бошини буриб ортига қайтади. Шу вақтда қовға челакларга бўшатилиб яна қудуққа ташланади. Керагича сув олингунча у шу тариқа бир неча бор бориб келади.

Уйшун қишлоғидаги  75-мактаб директори  Умир Эрназаров кузатувчан одам. Шу киши бир даврадаги гурунгда бундай деб гапириб қолди:

– Биз болалигимизда “қайтинг”, дейилмасди. “Аллоҳ” дейишарди. Орада мана бу канал келиб қолди-да (Москва канали), муайян вақт шу канал сувидан ичиш билан андармон бўлдик. Кейин қарасак, бу сув ичишга ярамас экан. Бундан ташқари, мустабид тузум даврида одамлар Худонинг номини тилга олишга ҳам қўрқар эди. Шу икки сабабга кўра қудуқ бошида “қайтинг” сўзи қўлланадиган бўлди. Яқинда бир жойга кетаётсам, одамлар қудуқдан сув олаётган экан. Бир келинчак куёвигами, қайнисигами “қайтинг”, деди. Мен беихтиёр: “Қайтмасин, йигит қайтмасин, улови қайтсин!”, – дедим.

Тўғри-да, қовға тортиб кетаётган одамга “Аллоҳ” десангиз ҳам, “қайтинг” десангиз ҳам қайтади. Унга қайси сўзни айтганингиз эмас, овоз қилганингиз муҳим. Лекин бу сиз учун жуда аҳамиятли: “Аллоҳ” десангиз, Раббимизни зикр қилган бўласиз, У ҳам сизни зикр қилади; “қайтинг” десангиз, ҳеч қандай насиба олмайсиз, Умир муаллим айтганидек, бадтилак айтганга ўхшаб қоласиз.

Қиссадан ҳисса қилиб, бошқа ишларимизда ҳам, айниқса, хиргойиларимиздаги сўзларни бир ўйлаб кўриш керак экан деб ўйлаб қўйдим.

Дамин ЖУМАҚУЛ   

Alloh taolo barcha mavjudotlar qatori insonni ham juft qilib yaratgan. Kishilik jamiyatining yarmidan ko’hpini ayollar tashkil etadi va turmush yumushlarining ko'p qismi ularning zimmasida. Ayol – birinchi navbatda ona, xonadon bekasi, opa-singil, qiz – farzanddir. Ayol sog'lom bo'lsa – jamiyat sog'lom bo'ladi. Chunki kelajak mevasi bo'lmish farzandlar onalar sababli dunyoga keladi. Ularga boshlang'ich ta'lim-tarbiya va odob-axloqni ona-yu momolarimiz o'rgatadilar. Shunday ekan, kelajak avlodning solih bo'lishi bugungi kun ayollarining soliha bo'lishlariga har jihatdan bog'liqdir.

Islom dini odam avlodlarining ayollarga bo'lgan munosabatdagi nuqsonlarni ham tuzatdi, johiliyat davrining ayol zotiga nisbatan bo'lgan munosabatini qoraladi.

Qur’oni karim va sunnati sharifning ko‘rsatmasiga ko‘ra ayol yoshligidan to umrining oxirigacha e’zozlanishi va butun hayotida nafaqasining ta’minlanishiga haqlidir. Qiz bola voyaga yetkunga qadar, ota-ona qaramog‘ida bo‘lishi, turmushga chiqqach nafaqasi erining zimmasida bo‘lishi hamma fiqh kitoblarda ochiq-oydin bayon qilingan.

Allohga shukrlar bo‘lsinki, hozirda ota-onalasi xizmatiga doimo tayyor bo‘lib turgan farzandlar soni bisyord. Ularning tirikligidagi xizmatlarini vafot etganlaridan keyin ham ular suygan kishilarning ko‘nglini olib, farzandlik burchlarini ado etmoqdalar. Rasululloh sallollohu alayhi vasallam ona vafot etgandan keyin “xola” ona maqomida bo‘lishi va uning duosi onaning duosi bilan barobar ekanligini ta’kidlaganlar. Ularning nomidan xayr saxovat qilish yoki ularning nomlaridan haj ibodatini ado etish esa fazilatli amal ekanligini bildirganlar.

Jobir roziyallohu anhu aytadilar: “Kimki ota yoki onasining nomidan haj qilsa, undan bajargan haj amali ado etilgan bo‘ladi. Va u uchun o‘nta hajning fazli bo‘ladi”.

Ayol kishi avvalo, Ona sifatida qadrlanadi. Qur'oni karimning bir nechta oyatlarida onani e'zozlashga, uning haqqini ado etishga buyurilgan bo'lib, Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam  ham hadislarining birida:

(" اَلْجَنَّةُ تَحْتَ اَقْدَامِ الْاُمَّهَاتِ " (رواه الخطيب

“Jannat – onalar oyog'i ostidadir”– deb marhamat qilganlar.

Islom ta'limotida oilali ayolning zimmasiga qator vazifalar yuklatilishi barobarida, oilada u o'z haq-huquqiga ham ega ekani aytilgan.

Rivoyat qilinishicha, sahobalar Rasululloh  sollallohu alayhi vasallamdan: Zimmamizda xotinlarimizning qanday haqlari bor? deb so'raganlarida, U zot sollallohu alayhi vasallam:

(" أَنْ تُطْعمَهَا إِذَا طَعِمْتَ ، و تَكْسُوهَا إِذَا اكْتَسيْتَ وَ لاَ تَضْرِبِ الْوَجْهَ ، وَ لاَ تُقَبِّحْ ، وَ لاَ تَهْجُرْ إِلاَّ فِى الْمَبِيْتِ "(رواه ابو داود

“Yeganingizda uni ham yedirmog'ingiz, kiyganingizda kiydirmog'ingiz, yuziga urmaslik, qabih so'zlar bilan haqorat qilmaslik, arazlashganda uydan chiqmagan holda o'rinni boshqa qilib yotmoqlik” deb javob berdilar.

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning “Ayollar erkaklarning ajralmas bir qismidirlar” degan hadislariga binoan ayol kishi jamiyatning ajralmas bir bo'lagi ekan, u ijtimoiy hayotda o'z mavqeiga ega bo'lib, ilm olishga, kasb-hunar qilishga haqlidir. Shunga binoan bugungi kunning ayoli ham unga berilgan haq-huquqlardan oqilona foydalanish bilan bir qatorda, ayollik iffatini saqlab, o'z sha'niga dog' tushirmaslikka harakat qilmog'i lozim. Ularni turli yomonlik, xavf-xatar va illatlardan himoyalash hamda ularni hurmatini joyiga qo'yib, chiroyli munosabatda bo'lish esa  erkaklarning zimmasidadir. Chunonchi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam biz ummatlariga ayollarga yaxshi munosabatli bo'lishga buyurib shunday marhamat qiladilar:

(" أَكْمَلُ الْمُؤْمِنِينَ إِيْمَانًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا ، وَ خِيَارُكُمْ خِيَارُكُمْ لِنِسَائِهِمْ " (رواه الترمذى

“Mo'minlarning imon jihatidan komilrog'i xulqi yaxshi bo'lganlaridir. Sizlarning yaxshilaringiz o'z ahlu-ayollari bilan yaxshi bo'lganlaringizdir”

Alloh taolo “Nahl” surasida shunday deydi:

وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ

“Qachonki ulardan biriga qizning xushxabari berilsa, g'am-alamga to'lib, yuzi qorayib ketar” (58-oyat).

Mushriklarning birortasiga oilasida qiz bola tug'ilgani haqida xushxabar berilsa, xafa bo'lganidan, g'am-alamga to'lganidan yuzi qorayib ketar edi.

“Unga berilgan xushxabarning yomonligidan (uyalib) qavmidan berkinur. U (qiz)ni xorlik-la olib qolsamikin yoki tuproqqa ko'msamikin? Ogoh bo'ling! Qilayotgan hukmlari naqadar yomon”  (Nahl surasi, 59-oyat).

Muqaddas islom dinimiz ta'limotiga ko'ra, shariat hukmlari, ya'ni farz, vojib, sunnat, mustahab, muboh, halol, harom, makruh kabi hukmlarga barcha musulmonlar, shu jumladan, ayollar ham rioya qilgan holda ibodat qilishga buyurilganlar. Lekin ayol kishining o'ziga xos jismoniy va tabiiy xususiyatlarini hisobga olib, shariatimiz ularga ibodat, turmush, kiyinish, ishlash va ijtimoiy hayotning ayrim jihatlarida erkaklarga qaraganda boshqacharoq amal qilishga buyurgan. Bu bilan ularni kamsitish yoki tahqirlash emas, balki ayollarning ona, opa-singil va turmushda erkak kishining umr yo'ldoshi sifatida hurmat va iffatlarini himoya qilish, ularning or-nomuslarini saqlash kabi hikmatlarga rioya qilingan.

Robiya SAIDHANBALOVA,

Xadichai Kubro ayol-qizlar o'rta maxsus islom bilim yurti talabasi

“Ислом” сўзи “тинчлик” деган маънони билдиради. Мусулмон – ўзини Аллоҳга бағишлаган киши. Матбуот эса ҳадеб биздан даҳрийларни ясашга уринади.

                                                           ***

Мен чекмайман. Аммо ҳар доим чўнтагимга  гугурт солиб юраман. Агар кўнглим гуноҳга мойил бўлса, дарҳол гугурт ёқиб кафтимга тутаман. Кейин ўзимга: “Эй Али шугина иссиққа чидай олмаяпсан, дўзахнинг шиддатли оташига қандай чидайсан”, дейман.

                                                           ***

Паркинсон – менинг энг оғир касаллигимми. йўқ, бу энг оғири эмас. Буни тушунтириш қийин. Менинг қаттиқ синовда эканим аниқ: ишончимни охирги дамларимга қадар сақлаб қола оламанми, сўнгги нафасим қадар ибодатимда қоим бўла оламанми? Аллоҳ буюк инсонларнинг ҳаммасини қаттиқ синовга ташлайди...

                                                           ***

Аллоҳ таоло менга бу касалликни берганининг ҳикмати: Биринчи мен эмас. У эканини тушунтиришдир...

                                                           ***

Умримиз жуда ҳам қисқа ва ниҳоятда тез ўтиб кетади. Ҳеч қачон ўлмайдиган Раббимиз учун нимадир қилишга улгуриб қолинг...

Муҳаммад АЛИ,

буюк бокс юлдузи