بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам жамоат! Муқаддас ислом динимизда жамиятнинг ҳар бир аъзосига алоҳида эътибор билан қаралади. Катта ёки кичик бўлсин, ҳар бир инсон ҳурмат-эҳтиромга лойиқдир. Инсоният яралибдики, турли тоифадаги одамлар, ёшлигидами ёки қарилигидами бошқа бировларнинг моддий ва маънавий кўмагига муҳтож ва меҳр-оқибатга ташна бўлишлигини Аллоҳ таоло ер юзида жорий қилиб қўйган. Хусусан, етим болалар айнан ёрдам ва эътиборга лойиқ жамият аъзоларидир. Меҳр-мурувватга ташна, моддий-маънавий кўмак ва ҳимояга муҳтож бўлганлар, ота-онасидан айрилганлар-етимлардир. Динимиз таълимотида инсониятни ўзаро бир-бирларига яхшилик қилишга, муҳтожларга ёрдам кўрсатишга буюрилар экан, унда етимлар масаласига аҳамият берилган. Зеро, етимпарвар ҳар бир жамиятда меҳр-оқибат, барака ҳамда хотиржамлик ҳукм суради. Аллоҳ таоло баъзи бандалари тақдирига етим бўлишликни битиб қўйиб, жамиятдаги бошқа шахсларнинг етимларга бўладиган муносабати, уларнинг мол-мулкларига оид ҳукмларни ҳам Қуръони каримда ва Ўз Пайғамбари Муҳаммад с.а.в.нинг ҳадиси шарифлари орқали баён қилиб берган.

Аллоҳ таоло етимлар ҳаққини емасликка ва улар балоғат ёшига етгандан кейин, ҳақларини ўзларига қайтариб беришга буюриб шундай марҳамат қилади:

 وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آَنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا  

(سورة النّساء/06)

яъни: “Етимларни, то балоғат ёшига етгунларига қадар  назорат қилиб (вояга етиш вақтини кузатиб) турингиз: вояга етганларини сезсангиз, (қўлингиздаги омонат) мол-мулкларини ўзларига топширингиз! Уларни исроф қилиб ва (улғайиб қолмасинлар деб) шошқалоқлик билан еб юбормангиз! Ким бой бўлса, (етимнинг мулкидан ейишдан) сақлансин. Агар камбағал бўлса, яхшиликча (меъёрида олиб) есин. Мол-мулкларини ўзларига қайтарганингизда, уларга гувоҳ чақирингиз. Аллоҳ ҳисоб-китобда кифоя қилувчи зотдир”. (Нисо сураси, 6-оят).

Фақиҳларимиз томонидан Қуръони карим оятлари ва ҳадисларда келган етимларга муносабат ва уларга оид ҳукмлар батафсил баён қилиб берилган. Шунга кўра, етим деб балоғатга етмасидан олдин отаси вафот этган болага айтилади. Балоғат ёшига етганидан сўнг етим ҳисобланмайди. Бу хусусда Расулуллоҳ с.а.в. ўз ҳадисларида:

(عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ: حَفِظْتُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "لَا يُتْمَ بَعْدَ احْتِلَامٍ، وَلَا صُمَاتَ يَوْمٍ إلَى اللَّيْلِ" (رَوَاهُ أَبُو دَاوُد

яъни: “Али ибн Абу Толиб айтади, мен Расулуллоҳ с..а.в.дан: “Эҳтилом (балоғатга етган)дан сўнг етимлик йўқдир. Кундузи то кечгача сукут қилиб, (бошқа диндагиларда бўлгани каби) жим туришлик ҳам йўқдир”, - деб айтганларини ёдлаб олганман”, - деди. (Имом Абу Довуд ривоят қилган). Демакки, юқоридаги оят ва ушбу ҳадиснинг далолатига кўра етимларнинг вояга етишлари, уларнинг мустақил ҳаётга қадам қўйишлари билан шарт-шароитлари ўзгаради.

Муҳтарам жамоат! Бизнинг диёрларда етим-есирларга алоҳида ғамхўрлик қилиш, уларнинг бошини силаш, етимнинг ҳаққини ейиш оғир гуноҳ эканлиги каби тушунчалар халқимизнинг қон-қонига сингиб кетгандир. Ҳозир ривожланган баъзи давлатлар 13-14-асрлардаёқ “Етимхоналар” очганлари билан фахрлансалар, аслида, бизнинг ота-боболаримиз олийжаноб ислом динимизнинг таълимотига амал қилиб, етимлар, моддий-маънавий кўмак ва ҳимояга муҳтож бўлганлар, ота-онасидан эрта айрилганларга меҳр-мурувват улашиб, керак бўлса уйларидан жой берганлари фахрланса арзигулик ишдир. Етимни кафолатига олишнинг фазилати, унга бериладиган савобларнинг улуғлиги ҳақида Пайғамбаримиз Муҳаммад с.а.в.дан кўплаб ҳадислар ворид бўлган. Жумладан у зот:

عن رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ :"أَنَا وَ كَافِلُ الْيَتِيمِ فيِ الْجَنَّةِ هَكَذَا وَ أَشَارَ بِالسَّبَّابَةِ وَ الْوُسَطَى وَ فَرَّجَ بَيْنَهُمَا"

رواه البخاري

яъни: “Мен ва етимни ўз қарамоғига олган киши жаннатда мана шундай ёнма-ён турамиз”, - деб кўрсаткич ва ўрта бармоқлари орасини очиб кўрсатдилар”. (Имом Бухорий ривояти).

Кейинги пайтларда “тирик етимлар” деган иборанинг кўп эшитилишига ҳам асослар бор. “Тирик етим” деганда отаси тирик бўлатуриб, фарзандларини ташлаб кетган, уларни нафақасиз, тарбиясиз, қийин шароитда яшашга мажбур қилган инсофсиз, виждонсиз, оталарнинг фарзандлари тушунилади. Ахир ўзининг роҳатини кўзлаб, оиласини ва сағир-сағира фарзандларини қаровсиз қолдириб кетаётган инсонларни комил мусулмон деб бўладими!?

Ваҳоланки, етимларга ғамхўрлик қилиш борасида бошқа бир ҳадисда:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " خَيْرُ بَيْتٍ فِي الْمُسْلِمِينَ

"َيْتٌ فِيهِ يَتِيمٌ يُحْسَنُ إِلَيْهِ ، وَشَرُّ بَيْتٍ فِي الْمُسْلِمِينَ بَيْتٌ فِيهِ يَتِيمٌ يُسَاءُ إِلَيْهِ 

яъни:“Абу Ҳурайрадан ривоят қилинади, Пайғамбаримиз с.а.в айтдилар: “Мусулмонларнинг уйи ичида энг яхшиси етимга яхши муносабатда бўлинган уйдир. Мусулмонларнинг уйи ичида энг ёмони етимга ёмон муносабатда бўлинган уйдир”, - деганлар.

Етимни ўз қарамоғига олишга ҳақлироқ киши аввало, унинг энг яқин қариндошларидир. Чунки, бошқаларга қараганда қариндошлари, яқин кишилари етимга нисбатан мушфиқ ва меҳрибонроқ бўлади.

Ҳозирги кунда давлатимиз томонидан ҳам “Меҳрибонлик уйлари”да тарбия топаётган болаларга ғамхўрлик қилиб келинмоқда. Балки, уларга моддий томондан ҳамма шароитлар яратиб берилмоқда. Бироқ, ҳар қанча бўлса-да, ота-онасининг меҳрини ҳеч ким беролмайди. Шунинг учун, фарзандларини тирик етим қилаётган оталар, ўз жигар гўшаларидан воз кечиб кетаётган оналар нақадар оғир гуноҳ қилаётганларини англамоқлари лозим.

Муҳтарам азизлар! Аллоҳ таолонинг инояти билан бугундан бошлаб ҳар жума маърузаларимизнинг охирида фиқҳий масалалардан бериб боришни йўлга қўямиз. Жамоатимизга янги намозхонлар қўшилаётгани сабаб бугунги суҳбатимиз ҳанафий мазҳабимизда таҳоратнинг ҳукмлари бўйича бўлади. Аллоҳ таоло таҳоратнинг фарзлари тўғрисида “Моида” сурасининг 6-оятида баён қилган.

Таҳоратнинг фарзлари:

1) Юзни ювмоқ;

2) икки қўлни тирсаккача ювмоқ;

3) икки оёқни тўпиққача ювмоқ;

4) бошнинг тўртдан бирига масҳ тортмоқ.

Таҳоратнинг суннатлари:

1) “Бисмиллаҳир роҳманир роҳим”ни айтиб бошламоқ;

2) икки қўлини икки бандигача ювмоқ;

3) мисвок ишлатмоқ;

4) оғиз-бурунга сув олиб чаймоқ;

5) бошнинг суви билан икки қулоққа масҳ тормоқ;

6) соқолни тахлил қилмоқ;

7) бармоқлар орасини ҳам тахлил қилмоқ;

8) аъзоларни уч мартадан ювмоқ;

9) таҳорат олишни ният қилмоқ;

10) аъзоларни юздан бошлаб тартиб билан ювмоқ;

11) ўнг тарафдан бошлаб ювмоқ;

12) бошнинг ҳаммасига масҳ тортмоқ.

Таҳоратни бузувчи амаллар:

1) икки махраждан бирор нарса чиқса;

2) бадандан қон ёки йиринг чиқса;

3) оғзини тўлдириб қусса;

4) чўзилиб ёки суяниб ётиб ухласа;

5) ҳушдан кетса ёки ақлдан озса;

6) намозда қаҳқаҳа отиб кулса.

Аллоҳ таоло барчамизни муҳтожларга ёрдам қўлларимизни чўзмоғимизга ва бунинг эвазига ваъда қилинган улуғ ажру савобларга эга бўлмоғимизга муяссар қилсин! Омин!

 Илова:

Муҳтарам имом домла! Ҳар жума маърузасининг охирги 5-6 дақиқасини фиқҳий масаланинг баёнига ажратишингизни сўраймиз! Вақтларга риоя қилишингизни қатъий талаб қиламиз!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимидаги футбол жамоалари ўртасида  навбатдаги футбол турнири ҳам тобора ўз якунига етиб бормоқда.

Жорий йилнинг 31 июль куни “Мовароуннаҳр” ва “Минор” жамоалари ўртасида 3-ўрин учун навбатдаги учрашув бўлиб ўтди. Ўз рақибига нисбатан бепарволик кайфиятида майдонга тушган “Минор” жамоаси ўтган турнирларда кузатилмаган ҳисобда рақиб жамоага имкониятни бой берди. Мағлубият жуда аламли бўлди. Гарчи ҳисобни айтишга бироз истеҳола қилаётган бўлсак-да, лекин билдириб қўйишимиз керак. "Мовароуннаҳр" жамоаси 90 дақиқалик ўйинда рақиб дарвозасига жами 63 та, йўқ-йўқ хато ўқимадингиз, нақт 63 та тўп киритди. Ўз дарвозасидан эса 5 та тўп олиб чиқди.

Мағлубиятга учраган жамоа сардори томонидан футболчилар ўз вақтида етиб келмагани ва бошқа сабаблар рўкач қилинди, аслида жамоа сардори хатони ўзидан қидириши керак. Чунки жуда кўплаб иқтидорли ўйинчиларга эга бўлган “Минор” жамоасини бошини қовуштиролмагани сабабли жамоа мағлубият аламини тотди. Яна қайтарамиз, бу жамоада доим танлов бўлган. Лекин жамоа сардори ундан фойдалана олмади. Хўп, танлов масаласини ҳам бир четга суриб турайлик лекин мураббий ва жамоа сардори иккинчи ва учинчи режаларни, ҳар бир чизиқ учун қолган муқобил вариантларни ҳам синаб кўриши, уларни захирада тайёр ҳолда ушлаб турмоғи керак эмасми-ди, нима дедингиз?

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

ахборот хизмати

Татаристон муфтийси Комил ҳазрат Самигуллиннинг Ўзбекистонга ташрифи ниҳоясига етди. У расмий ташрифининг охирги кунида Бухорои шарифга бориб  буюк ислом олимларнинг мақбараларини зиёрат қилди. Россия Федерациясидан расмий ташриф билан келган диний арбоблар билан бирга Комил ҳазрат Самигуллин ислом оламида катта из қолдирган Хожа Ориф Ревгарий, Маҳмуд Анжир Фағнавий, Али ар-Ромитоний, Муҳаммад Бобойи Саммосийнинг ётган жойларини зиёрат қилди.

Ундан сўнг делегатлар Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратларининг: “Ким менинг зиёратимга келмоқчи бўлса, олдин онамни зиёрат қилсин”, деган васиятига биноан у зотнинг оналарини зиёрат қилдилар 

“Марва тур” ҳаж компаниясининг матбуот хизматида хабар берилишича, қайта ҳаж амалини адо этмоқчи бўлганлар учун Саудия Арабистони янги солиқ турини жорий қилди. “2015-2016 йилда ҳаж сафарига борганлар бу йил яна Ҳаж сафарига бормоқчи бўлсалар виза учун 2000 риёл (535 АҚШ доллари) миқдорида солиқ тўлашлари керак бўлади”, деб хабар берди ҳаж компанияси.

Шунингдек, суҳбатда: “Афсуски, солиқлар тўланмагунча паспортлар виза учун юборилмайди”, деб қўшимча қилинди.

                                                                                 Халқаро алоқалар бўлими

Кунчиқар  юртда катта ва кичик, таниқли ва унчалик маълум бўлмаган саксонта масжид бор. Ана ўшаларнинг энг чиройлиси, маҳобатлиси ва энг машҳури Токиодаги  “Жоме” масжидидир.  Японияда гумбазлари ёки баланд миноралари билан ажралиб турадиган бинолар кўп учрамайди. Аммо Токионинг Сибуя туманидаги сокин даҳада усмонлилар услубида қурилган   “Жоме” масжиди дарҳол эътиборни тортади.

Масжиднинг номи замирида ҳеч қандай синоат йўқ.  “Жоме” сўзма-сўз таржима қилинса, “жамоат йиғиладиган масжид” маъносини билдиради.  Масжиднинг ўзи ҳам исломий илмлар ўргатадиган  мактаб, ҳам босмахонадир. У ерда биринчи марта 1938 йил Японияга инқилобчилардан қочиб борган татар иммигрантлари жамияти ташкил топган.  Бу юртда масжид қуриш масаласи 1920 йилдан кейин мамлакатда мусулмон аҳолининг сони кескин ошиши муносабати билан юзага келди.  Ўша вақтда мусулмонларнинг сони минг киши атрофида эди. Бугун эса улар 120 мингдан ортиқ. Эътиборли жиҳати шундаки, “Жоме” масжиди  жамоатдан йиғилган пулларга эмас, бошқирдистонлик эшон Муҳаммад – Габдулҳай Қурбонгалиевнинг шахсий маблағига қурилган. Айнан шу одам Токиодаги мусулмонлар жамиятига бош бўлган биринчи Япония муфтийсидир. 1986 йилги зилзила чоғида, ўзи шундоғ ҳам авария ҳолтига келиб қолган  масжид буткул вайрон бўлган. 1998 йил унинг ўрнидан янги масжид қурилиши бошланган ва 2000 йил якунланган. Унинг қурилишига хос бўлган хусусиятлардан яна бири шундаки, унинг қурилишига ишлатилган материалларнинг, сув ва цементдан ташқари ҳаммаси Туркиядан келтирилган. Бундан ташқари, турк қурувчилари ибодатхонани реконструкция қилиш, намоз ўқиладиган хонага безак бериш ва маданият марказини барпо этиш устида кўп вақт меҳнат қилди.

Токионинг “Жоме” масжиди ҳақиқий санъат асари. Дераза ойнаси  орқали ўтган қуёш нурлари ҳайратланарли даражада чиройли шакллар ҳосил қилиб масжид атмосферасига ажойиб кўтаринкилик бағишлайди, бу – мўъжизанинг ўзгинаси. турли нақшлар, ҳаттотлик ёзувлари ва бадиий безакка ишлатилган арабески санъати масжид ичкарисига ўзига хос улуғворлик бағишлайди. Ўз навбатида масжиднинг ниҳоятда катта гумбази илоҳиёт олами тимсолидек кўринади.  Бугунги кунда истаганлар “Жоме” масжидини бемалол бепул  томоша қилиб чиқиши мумкин. Йўлбошловчи сайёҳларга бажонидил Ислом дини ва масжид тарихи ҳақида сўзлаб беради.

Русчадан Дамин ЖУМАҚУЛ таржимаси