muslim.uz
Бир савол сўрасам: Ақиқа гўштини тарқатиш мумкин-ми?
— Фарзандимизга ақиқа қилмоқчи эдик, лекин икки хонали уйда турамиз, меҳмон кутишга шароитимиз йўқ. Шу ақиқани қай тарзда ўтказсак бўлади? Уйдан ташқарида қўй сўйиб, гўштини тарқатворса ҳам бўлади-ми?
— Албатта, бир фарзанднинг дунёга келиши катта бир ҳодиса. Фақат доимий такрорланиб тургани учун унча аҳамият берилмайди, холос. Мусулмонлар орасига янги бир аъзонинг қўшилиши, унинг онасининг соғ қолиши шарафига Аллоҳ таолога ҳар қанча шукр қилинса, ҳар қанча хайри-садақа қилинса, шунча оз. Баъзи ҳолатларда одамлар бу муносабат ила ҳаддан ошиб дабдабага йўл қўймасликлари учун шариатда ақиқага нима қилиниши ва қай миқдорда бўлиши ҳам кўрсатиб қўйилган.
Ақиқага сўйилган ҳайвоннинг гўшти фақир-мискинларга тарқатиб берилса, мақсадга мувофиқ бўлади. Шунингдек, у гўштдан қўни-қўшни ва дояга ҳам берилса, бўлади. Ақиқа фарзанд туғилганининг еттинчи куни қилинади. Агар еттинчи куни имкони бўлмаса, ўн тўртинчи ёки йигирма биринчи куни қилинади. Агар у кунлари имкони бўлмаса, имконини топганда қилаверади.
Уйга меҳмон чақиришга имкон бўлмаса, ақиқа гўштидан фақирларга тарқатилса ҳам бўлади. Валлоҳу аълам!
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Номаҳрам аёлларга қарашнинг зарари (учинчи мақола)
Шаръий узрлар
Авратга қарашни мубоҳ қилувчи узрлар ўнта:
1). Бирор кимсанинг зиёнига гувоҳлик қилмоқ ниятида. Масалан, зино қилувчиларнинг шахсини билиб олиш учун шаръан уларнинг авратига қараш мубоҳ;
2). Маҳкамада гувоҳлик бериш вақтида гувоҳга мубоҳ;
3). Қозига ҳам ҳукм чиқариш вақтида маҳкумлар авратига зарурат юзасидан қараш;
4). Фарзанд туғиш вақтида доялар онанинг авратига қараш;
5). Келин бўлмишнинг бокиралигини аниқлаш зарурати туғилган вақтда текширувчи аёл келиннинг авратига қараш;
6). Айбини рад қилган вақтда. Масалан, келин бўлмиш қиз баданида айби бор эканини рад қилди. Уни айби бор ё йўқ эканини аниқлаш ниятида унинг авратига назар қилиш мубоҳ;
7). Хатна қилиш вақтида;
8). Беморни даволаш жараёнида. Шунингдек, иҳтиқон, яъни клизма қилиш учун авратга қараш мубоҳ;
9). Уйланиш ниятида. Яъни, киши ўзи уйланмоқчи бўлган аёлнинг авратини текшириб олиш учун назар қилиши мубоҳ. Текшириб бўлганидан сўнг никоҳ қилингунга қадар “Биз унаштирилганмиз” деган баҳона билан шаҳвоний суҳбатлар қуриши ҳаромдир;
10). Сотиб олиш ниятида. Яъни, бирор жорияни сотиб олмоқчи бўлган харидор уни авратларигача текшириб олиши мубоҳ саналади.
Ёш йигитчаларга шаҳвоний назар қилиш ҳукми
Аёлларга шаҳват билан қараш тақиқланганидек ёш йигитчаларга ҳам суқланиб қараш ҳаромдир. Шаҳватсиз бўлса зарари йўқ (Татарҳония).
Шайҳ Ибн Обидин “Роддул мухтор”да шундай ёзади: “Мултақит”да айтилдики: “Ёш йигит агар чиройли бўлса, унинг ҳукми аёллар ҳукми кабидир. Унинг бошидан то оёғига қадар авратдир”.
Саййид Абу Қосим айтадики: “Яъни, унга шаҳват билан назар қилмоқ ҳаром бўлади. Аммо у билан ёлғиз қолмоқ ва унга шаҳватсиз боқмоқни зарари йўқдир. Шунинг учун ҳам уни ниқоб тақишга буюрилмаган. Мен айтаманки: (Ибн Обидин) бу ҳукм кўкраклари кўриниб қолган, (балоғатга етмаган) ёш қизларга ҳам шомилдир. Балки баъзи фосиқлар ёш йигитчадан кўра ёш қизчаларни ҳуш кўришади (Роддул мухтор. Китобус солат. 80/с).
Муҳаммад Ходимий роҳимаҳуллоҳ “Бариқа”да келтиришича, ҳар бир аёл билан икки шайтон бўлади. Ёш йигитчалар билан эса ўн саккизта шайтон бирга бўлади. Ҳатто ёш йигитча талаби илм қилишни истаса, унинг ота-онаси фитна хавфи туфайли фарзандини ман қилишига рухсат берилади.
Имом Аъзам Абу Ҳанифа ўз талабаси Муҳаммад ибн Ҳасанни таълим жараёнида орқа тарафига ўтқазиб қўяр эдилар. Чунки Муҳаммад ибн Ҳасан ёш, ҳушсуврат йигит бўлиб, Абу Ҳанифа унга назари кетиб қолишидан қўрқар эдилар.
Суфёни Саврий деди: “Бу уммат ичида уч тоифа Лутийлар бор (Лутий-баччабоз). Биринчи тоифа шаҳват билан назар қилувчилар. Иккинчи тоифа мусофаҳа жараёнида қўлларидан ушлаб ҳузур қилувчилар. Учинчи тоифа ливота қилувчилар.
“Нисобул иҳтисоб”да келтирилади: Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу ҳовлиси олдида ўтирган эдилар. Кўча бошидан келаётган, ёш ҳушсуврат йигитчага кўзи тушиб қолди. Уни кўрдию дарҳол ҳовлисига кириб кетди. Уни кетганини айтганларидан кейин ҳовлидан чиқиб келдилар. У кишидан сўралди: “Эй Абдуллоҳ, бу ишни ўз фикрингиз билан қилдингизми ёки бу ҳақда Расулуллоҳдан бир нима эшитганмисиз? Абдуллоҳ ибн Умар жавоб бердилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитгандим. Ул зот айтардилар: “Уларга (шаҳвоний) қарамоқ ҳаромдир. Улар билан (шаҳвоний) гаплашмоқ ҳаромдир. Улар билан (шаҳвоний) бирга ўтирмоқ ҳаромдир».
Исмоил ибн Касир роҳимаҳуллоҳ Нур сураси ўттизинчи оят тафсирида шундай ёзади: “Салаф уламоларидан аксари ёш йигитчаларга суқланиб қарашдан қайтаришларини айтардилар. Айниқса, сўфий имомлардан кўпчилиги қаттиқ турганлар. Аҳли илмлардан бир тоифа уни ҳаром деганлар. Чунки унда фитналаниш бор”.
Эр-хотин орасидаги назар одоблари
Эр хотинлар бир-бирларининг авратларига қарашлари мумкин. Шундай бўлсада одоб шуки, аврати ғализаларига қарамасин. Фуқаҳолар айтишича, жинсий муносабат вақтида қип яланғоч бўлиб олмоқ танзиҳан макруҳдир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Бирортангиз аҳлига (жимо ниятида) келса (авратини) беркитсин. Агар беркитмаса фаришталар ҳаё қилиб чиқиб кетадиларда у шайтон билан қолади. Агар ораларида фарзанд вужудга келса, унда шайтоннинг ҳам насибаси бўлади” (Имом Тобароний. Баззор Абу Ҳурайрадан).
Бошқа бир ривоятда “Эшшакка ўхшаб қип яланғоч бўлмасинлар”, дейилган. Жаноби Расулуллоҳ, қип яланғоч бўлиб олишни эшшакка ўхшатишлигида, бу ҳолатни яхши эмаслиги маълум бўлади.
Оиша онамиз айтган эдилар: “Расулуллоҳнинг авратини мен ҳам кўрган эмасман, менинг авратимни ул зот ҳам кўрган эмас”.
“Татархония”да айтилишича, эр ўз аёли ва жориясининг бошидан то қадамигача бўлган аъзоларига қараши жоиз. Лекин афзал бир-бирларининг авратларига қарамасликларидир.
Хулоса
Назар ҳукмларида, ёш болаларга суқланиш, аёлнинг аёлга қараши, эркакнинг эркак авратларига тикилишининг шаръан ман этилгани, албатта, беҳикмат эмас.
Бугунги кунда бутун инсониятни ташвишга солаётган баччавозлик, бесоқолбозлик, гомосексуализм, гейлик, лесбийлик, сафизм, трибадия, онанизм, вазионизм, зоофилия, педофелия ва шулар каби бошқа зино турларидан иборат бузуқликлардан инсониятни фақат Исломгина қутқариб қолиши мумкин. Айни мавзудаги ҳукмларни билган чин мусулмон, юқорида санаб ўтилган ахлоқсизликлардан қаттиқ ҳазар қилади. (Тамом).
Муаллиф: Ботирали Алишер ўғли
Манба: fiqh.uz
Қобил қори Тошпўлатов: Парвардигорим, Ўзингга илтижо қиламиз... (Аудио)
ЎМИ матбуот хизмати
Ўзбекистон Жаҳон ҳалол конференциясида иштирок этди
6 октябрm куни Ўзбекистон вакиллари Малайзия пойтахтида бўлиб ўтган Жаҳон ҳалол конференцияси («World Halal Conference – WHC-2020») да иштирок этди.
«Дунё» ахборот агентлиги хабарига кўра, тадбир 2008 йилдан буён Малайзия халқаро савдо ва саноат вазирлиги томонидан мунтазам равишда ўтказилиб келинмоқда ва жаҳон бозорларида ҳалол маҳсулотларни тарғиб қилиш платформаси ҳисобланади. Ҳар йили унинг ишида бутун дунёдан 1 мингдан ортиқ делегат, жумладан, Малайзия Ислом тараққиёти департаменти (JAKIM), ҳалол маҳсулотлар ишлаб чиқарувчилар (озиқ-овқат, мева-сабзавот, фармацевтика, косметика ва бошқа) аккредитациядан ўтган сертификатлаштириш органлари вакиллари иштирок этмоқда.
Ўзбекистонда Миллий стандартларнинг халқаро талабларга мувофиқлигини таъминлаш орқали маҳсулот сифати ва рақобатбардошлигини ошириш бўйича мамлакатимизда амалга оширилаётган чора-тадбирларни, жумладан, ҳалол маҳсулотларга қўйилган талабларни тақдим этган элчихона ходимлари хорижий бозорларга чиқиш режалари ҳақида сўзлаб берди.
Анжуманда Малайзия ҳалол саноатни ривожлантириш корпорацияси директори Хаирол Ариффеин билан Малайзия томони кўмагида, жумладан, эҳтимолий Тошкентда «Centre of Halal Industry Excellence» ҳалол саноат илғор тажриба марказининг очилиш йўли билан Ўзбекистонда тегишли сертификатлаштиришни ривожлантиришни муҳокама қилиш бўйича музокаралар бўлиб ўтди. Учрашувда JAKIM вакиллари ҳам иштирок этишди.
JAKIM сертификатлаш билан бир қаторда таълим бериш билан ҳам шуғулланади, хусусан, синов лабораториялари ходимлари учун зарур стандартлар ва ҳалол сертификатлаштириш тизимини жорий этиш бўйича ўқув курсларини берувчи «Latihan Islam» институти фаолият кўрсатади. Бугунги кунга келиб, JAKIM Малайзияда сертификатлари эътироф этилган 45 мамлакатнинг миллий сертификатлаштириш органлари билан ҳамкорлик ўрнатган.
Қайд этиш керакки, "Ўзстандарт" агентлигининг JAKIM томонидан аккредитация қилиниши ўзбек мева-сабзавот ва озиқ-овқат маҳсулотларининг Малайзия ва Жануби-Шарқий Осиё бозорига тўсиқсиз экспорт қилинишига кўмаклашади.
WHC-2020 да иштирок этиш натижасида Ўзстандарт агентлиги раҳбарияти билан JAKIM ўртасида видеоконференция орқали Ўзбекистонда ҳалол саноатини жорий этиш ва ривожлантиришни муҳокама қилиш, шунингдек, ноябрь ойида Агентлик ходимлари учун ўқув вебинар ўтказиш бўйича келишувга эришилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ: Китоб назмининг сабаби (Тўртинчи мавзу)
Китоб назмининг сабаби
Билгасен, эй хужастайи фарзанд,
Жигарим бирла жонима пайванд;
Масъалаларки, ул зарур эрди,
Билмасанг, динингга қусур эрди.
Етди кўнглумғаким, йиғиштурсам,
Назм тартибида сиғиштурсам,
То ани забт қилгасен осон,
Ул масоилни билгасен яксон.
Тонглалиқ кундаким, ҳисоб ўлғай,
Менга ажру сенга савоб ўлғай.
Ушбу нийятки, мен қилиптурмен,
Ул масойилки, мен билиптурмен,
Жамъида саъйу иҳтимом қилай,
Сенинг отингға мен тамом қилай.
Бебақо дунё иши саҳлдурур,*
Дин ишин қилғай улки, аҳлдурур.
Дину донишда ҳар кун афзун бўл,
Давлату бахт ила Ҳумоюн бўл.
Комрон бўл жаҳонда, давлат кўр,
Юз туман обрўю иззат кўр.
*ИЗОҲ. Бутун умри меҳнат, машаққат, дард ва жангу жадаллар билан ўтган шоҳ Бобур «Бебақо дунё иши саҳлдурур» дея ўткинчи дунёнинг ишини енгил ва осон деб санаши ва охират ишига улкан аҳамият бериши у зотнинг қандай улуғ қалб, собит иймон ва эътиқод эгаси эканлигини англатади.
НАСРИЙ БАЁН
* * *
Китоб назм қилиниши («Мубайян» асари ёзилиши) сабаби
ИЗОҲ. Заҳируддин Муҳаммад Бобур «Мубайян» асарини ёзишга киришар экан, «Китоб назмининг сабаби» бўлимида ўз фарзандлари Ҳумоюн Мирзо ва Комрон Мирзога хитоб қилади.
Эй муборак, яхши, бахтли фарзандим! Сен жону жигаримга пайвандсан. Билгилки, шундай зарур масъалалар бор эдики, агар уларни билмасанг, дининг-иймонингга қусур-нуқсон етар эди. шу сабабдан, кўнглимга келдики, бу масъалаларнинг барчасини жамласам ва назм тартибига солиб, баён этсам, токи уни эгаллашинг осон бўлсин, у масъалаларни бирдай билиб олгин. Бундан эрта қиёмат кунида ҳисоб-китоб бўлган вақтда (ҳар кимдан ҳисоб сўралганда) менга ажр-мукофот, сенга ҳам савобу натижа бўлгай».
Модомики мен ушбу ниятни қилган эканман, ўзим билган барча (илмий, эътиқодий ва фиқҳий) масалаларни жамлашда саъйу ҳаракат, ғайрат, диққат-эътибор ва ҳиммат кўрсатайин. Уни сенинг номингга бағишлаб, тамом қилайин, мукаммал охирига етказайин.
(Чунки) ўткинчи дунёнинг иши саҳл — енгил, арзимас ва осондир, аммо дин ишини эса фақат аҳли – лаёқати, алоқаси, ҳаққи-ҳуқуқи бўлган, бу илмга эга бўлган киши қилади.
Дину донишда ҳар кун ортиб, равнақ топиб, давлату бахт билан Ҳумоюн бўл, муборак бўл, яхши – хужаста, бахтиёр бўл. Жаҳонда Комрон – муродига етган саъодатли инсон бўл, давлат кўр, юз минг обрўю иззат кўр!
ИЗОҲ. Бобур Мирзо мазкур байтларда икки фарзандининг исмини айтиш билан бу исмларнинг маъноларига эътибор қаратмоқда ва шу номларга муносиб-мувофиқ инсонлар бўлишни васият қилмоқда.
Фарзандларига ва улар орқали бутун халқ оммасига динни таълим қилиш, эътиқод, фиқҳ масалаларини ўргатиш, хусусан, фарзандларининг давлат юритиш ишларида дину диёнатда мустаҳкам бўлишларини таъминлаш асар ёзилишининг асосий сабабларидан эканлиги маълум бўлмоқда.
Насрий баён ва шарҳ муаллифи:
Мирзо КЕНЖАБЕК