Дунёдаги машҳур “Ал-Азҳар” ислом университети Таиландда динларнинг тинч-тотув яшашни тарғиб этишига бағишланган конференция ўтказишни режалаштирмоқда. Унга жаҳоннинг йирик диний конфессиялар раҳбарлари таклиф этилади, деб хабар бермоқда, “Arab News” нашри.

Анжумандан кўзланган мақсад – ўзаро бирдамликни мустаҳкамлаш, динлар ўртасидаги мулоқотни ривожлантириш, тинчлик ва бағрикенглик масалаларини муҳокама қилишдан иборат.

Мазкур халқаро тадбирни мувофиқлаштириш мақсадида “Ал-Азҳар” мажмуаси раиси, доктор Аҳмад ат-Тоййиб Бангкокда Таиланд қироли Маха Важиралонгкорн ва қиролича Сутҳида билан суҳбатда бўлди.

Учрашувда “Ал-Азҳар” университетида таиландлик талабалар сонини ошириш ва мамлакатдаги ислом марказларига университет дастурига мувофиқ дарс ўтишга рухсат бериш бўйича келишувга эришилди, деб ёзади, “Arab News”.

Бундан ташқари, доктор Аҳмад ат-Тоййиб Таиландда араб тилини ўрганиш марказларини очишга тайёрлигини маълум қилди ва Таиланд имомларини “Ал-Азҳар”да малака ошириш учун ўқишга таклиф қилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ходими И.Аҳмедов тайёрлади.

Мазкур мақола орқали барча юртдошларимизга ҳозирги кунда тез-тез учраб турган виртуал фирибгарлик ҳақида оз бўлсада маълумот беришни ва шунинг асносида ўзларини улардан ҳимоя қилиш йўлларини эслатиб ўтишни мақсад қилдик.

Бизнинг асримизга келиб илм-фан ва техника юксак чўққиларни забт этди. Ва бунинг муқобилида баъзи инсонлар олган билимларидан нотўғри мақсадда фойланиш йўлини тутдилар. Бугунги кунда тез-тез қулоғимизга чалиниб турадиган банк пластик картасидан ўз-ўзидан пулларни йўқолиб қолиши, ёки турли хил акциялар баҳонасида пластик карталардаги маълумотларни ўзлаштириб олиш ҳолатлари кўпайиб қолди. Улар ўзларининг ғаразли ниятларини амалга ошириш учун президент фармонлари ёки катта-катта акциядор корхоналарнинг номларидан ҳам фойдаланишади. Бундан кўзлаган масадлари ўз қурбонларини ишонтиришдир. Улар қандай йўл тутишини қуйида билганимизга сизларга айтиб ўтамиз:

• 1. Сизга телефон қилиб ўзларини CLICK evolution компаниясининг хавфсизлик хизмати ходими деб таништиришади ва сизнинг пластик картангизга ҳозиргина хаккерлик ҳужуми бўлганлигини айтишади (жуда кўпчилик бунга осонгина ишонишади). Кейин, улар биз сизга смс код юбордик шу кодни айтсангиз пластик картангизга ҳимоя ўрнатиб берамиз дейишади. Кодни айтган одам эса пластик картасидаги барча пулларини ўғирлатиб қўйганини кейин сезиб қолади. Бу фирибгарларнинг энг ёмон томони ҳозирча бундайларни кимлигини топишнинг имкони йўқлигидир.

Бундай пайтда қандай йўл тутиш керак? Сизга телефон қилишди ва ўзларини мазкур компаниядан деб таништиришди шу заҳоти билингки, булар фирибгарлар. Имкони борича булар билан мулоқотга киришманг ва телефонгизга келган смс кодни ҳеч кимга айта кўрманг.

• 2. Кейинги фирибгарлик, телефонингизга смс тариқасида ёки телеграм каналларидан президент фармонларини асос қилиб аҳолига пул тарқатилаётганини жуда ишончли қилиб баён этишади ёки сизга катта акциядорлик компаниясидан ютуқ чиққанини айтишади ва у пул ёки ютуқни пластик картангизга юклаб олишингиз учун сизга сайтга кириш учун ҳавола (ссылка) юборишади. Агар сиз мазкур ҳавола орқали сайтга кирсангиз ва пластик карта рақамларини терсангиз бор пулингиздан маҳрум бўласиз.
  
  
• 3. Навбатдаги ўғирлик, агар сиз интернет дўконлар орқали бирор маҳсулотингизни сотмоқчи бўлиб реклама қўйсангиз масалан, OLX.uz иловаси орқали бирор моддий қийматдаги буюмни сотмоқчисиз. Сизга ўзларини харидор сифатида таништириб махсулот пулини пластик картангизга ўтказиб беришларини ва маҳсулотни почта орқали юборишингизни илтимос қилишади. Шу ўринда улар сизга телефонингизга келган махфий смс кодни айтганингиздан кейин пул ўтказа олишларини уқтиришади. Бундай ҳолатда билингки булар фирибгарлар ва асло махфий кодни айта кўрманг.

Яна бир маълумотни айтиб ўтишни бурчимиз деб билдик, агар сизга бирор бир инсон эҳсон тариқасида сизга моддий ёрдам бериш учун пластик картангиз устидаги 16 талик рақамларни юборишни сўраса майли у инсон дўстингиз бўлса ҳам пластик картангизни расмга олиб юборманг. Фақат 16 талик рақамларни ёзиб юборинг холос. Агар, вақтингиз зиқ бўлиб расмга олиб юборсангиз ҳам карта устидаги амал қилиш муддатини яширинг. Мисол учун сизнинг картангиз амал қилиш муддати дейлик, 04/28 айнан мана шу рақамларни яширинг.

Ўйлаймизки, оз бўлсада керакли маълумотларни сизларга етказдик. Мусулмон одам доимо ўзига хушёр ва ўзгаларга нисбатан бир қадар ҳамиятли бўлмоғи лозим.

Мир Араб олий мадрасаси матбуот хизмати

ABDULMAJID NAJMIDDINOV
Yangiqoʻrgʻon tumani "TOʻRAQUL HOJI" jome masjidi imom noibi

Исроф сўзи луғатда “чегарадан чиқиш” ва “бир нарсани қасддан унутиш” маъноларини англатади. Истилоҳда эса моддий ва маънавий маънода ишлатилса-да, кўпроқ моддий сарф харажатларда ўз ифодасини топади. Қуръони каримда “исроф” сўзидан ташқари шу сўз маъносидаги “табзир” сўзининг турланишлари ҳам келган. Масалан: “Қариндошга ҳаққини бер! Мискинга ва кўчада қолганга ҳам. “Табзир” (исрофгарчилик)ка мутлақо йўл қўйма. Албатта, табзирчилар (исрофчилар) шайтонларнинг биродарлари бўлганлар. Шайтон эса, Роббига ўта ношукр бўлгандир” (Исро 26 ва 27-оятлар). “Табзир”нинг исрофдан фарқи шундаки, исроф шариатда буюрилган нафақаларда ҳаддан ошиш бўлса, “табзир” кераксиз ўринда сарф қилишдир. 

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: “Енглар, ичинглар, кийинглар ва садақа қилинглар. Исроф ва мутакаббирлик бўлмаса бас” (Абу Довуд ва Насоий ривояти).

“Исроф” деганда кераксиз нарсаларга беҳуда пул сарф этиш, фойдасиз сарф-харажатлар ва ҳаракатлар тушунилади. Инсон табиатан  исрофгарчиликка мойил бўлиб, ҳар қадамда молини беҳуда сарфлайди. Меҳнат ва машаққатлар эвазига йиллар давомида йиққан молини манманлик ва ном чиқариш учун қилинадиган дабдабали маросим ва тўйлар учун бир кунда совуриб юборади. Аллоҳ Таоло исрофгарчиликдан қайтариб, Унга ёқмайдиган амаллардан эканини баён қилиб, марҳамат қилади: “...Еб-ичинглар ва исроф қилманглар. Чунки У Зот исроф қилувчиларни севмас” (Аъроф сураси, 31-оят).

 Исрофнинг катта-кичиги йўқ. Ном чиқариш, обрў қозониш, бошқалардан устун ёки пулдор эканини кўрсатиш, зиёфат ва маросимларни бошқаларларникидан бир неча баробар дабдабали, серчиқим қилиш ҳам исрофнинг кўринишларидандир. Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида ҳам, жумладан бундай дейилган: “Аллоҳнинг нозу неъматларидан хоҳлаганча еч-ичинглар, хайру эҳсон қилинглар, кийиниб ясанинглар, лекин исрофгарчилик ва манманликка йўл қўйманглар!”

Ҳамма ишда меъёр бўлиши керак. Менга бойлик бериб қўйилибди  дея, уни ҳар томонга сочиш, айниқса буюрилмаган ишларга сарфлаш, савоб ўрнига гуноҳ эшикларини очиб юборади. Унинг ўрнига атрофидаги бир ночор оилани кам-кўстини қилиш, ўқиш ҳаққини (контракт) тўлай олмаётган талабага кўмак бериш, уйланиш учун маблағ топа олмай,  юрган ёшларни тўйларига кўмак қилиш, қарзини тўлай олмаётган бир муҳтожни қўллаб юбориш савоблироқ амал эмасми?

 Исрофгарчиликнинг охири надомат билан тугайди. Чунки, шамини кундузи ёққан одамнинг туни қоронғу бўлади. Пули, моли ва бошқа неъматларини хор қилган киши оқибат ўзи ҳам хор бўлади.

Бир донишманд айганидай: “Саховатли бўл, аммо исроф қилма, тежамкор бўл, аммо бахил бўлма”. Исроф сахийлик эмас, тежамкорлик эса бахиллик эмас. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Тежамкор киши асло фақир бўлмайди”, деб бежиз айтмадилар.

 Имом Аъзам роҳматуллоҳи алайҳнинг ғоят ибратли ҳикматларида: “Яхшилик ва эҳсонда исроф бўлмаганидек, исрофда ҳам ҳеч қандай яхшилик йўқдир”, дейилган.

 Юқоридаги ғоят ибратли ва ҳикматли сўзлар, ҳар қадамларида исрофга йўл қўйиб, оқибатда эса ҳаётдаги шикоятлари оламни олаётган айрим кишиларга кор қилса ажаб эмас.

 Лекин минг афсуски, бугунги кунга келиб, аксарият ҳолатларда исрофдан сақланиш ўрнига, исрофгарга айланиб қолаётганимизни сезмай қоляпмиз. Тўй, тантаналар ва бошқа маросимлардаги исрофгарчиликлар ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Ейишга яроқли қанча неъматлар исроф қилинмоқда. Тўй ва эҳсон маросимлари савобли иш, лекин тўй маросимларини меъёрида, ортиқча дабдабага ва исрофгарчиликка йўл қўймаган ҳолда, ҳукуматимиз қарорлари ва Ўзбекистон Мусулмонлари Идорасининг фатвосига амал қилган ҳолда иш тутишимиз барчамизга лозимдир. Кераксиз ўнлаб кийим-кечаклар, пойябзаллар ва ўнлаб никоҳ маросими автомобилларига миллионларни сарфлаш ўрнига, ёш келин-куёвларни келажак ҳаётида асқотадиган бошпана ва зарур маиший буюмларга сарфланса, айни савобли иш қилинган бўлур эди. 

Ҳаётимиз учун энг зарур бўлган сувни исрофи ҳаммасидан ошиб тушади. Бугунги кунда дунё аҳолисининг олтидан бири ичимлик сувига муҳтож бўлиб турганда, қиш кунлари жумраклардан уни оқизиб қўямиз. “Нега бундай?”- десангиз, “Совуқда музлаб қолади”- деб баҳона топамиз ва шу каби баҳоналаримиз бисёр. Ахир ҳамма нарсанинг ҳам уволи бор. Халқимиз бежизга “Нимани хор қилсанг, ўшанга зор бўласан”, деб айтмаган. Энг ачинарлиси, одамларимиз ҳатто исрофгарликлари билан мақтанадиган бўлиб қолмоқда. Бу эса болаларимизга салбий таъсир кўрсатади. Болаларимиз катталардан ибрат олиб, неъматни қадрига етмайдиган, ота-оналари меҳнат билан топган моддий бойликларни авайлаб-асрамайдиган бўлиб улғайишлари мумкин.

 Исроф деганда фақат маблағ, бойлик, молни совуриш тушунилмайди. Қимматли вақтни беҳуда кетказиш, фойдали ишларга сарфламаслик катта исрофдир. Куч-қувват ва салоҳиятни эл-юртга ёки ўзига фойда келтирмайдиган нарсаларга йўллаш ҳам исрофдир. Соғлиқни қадрига етмай, тинкани қуритадиган ёки саломатликка хавф соладиган ишларга муккадан кетиш ҳам исрофдир. Сўз қадрига етмай, ҳар қадамда, ҳар соҳада беҳуда сўз қотиш ҳам исрофдир. Исрофгарлик  энг оғир гуноҳлардан эканлигини ҳис этайлик. Ҳамма ишда тежамкор ва тадбирли бўлайлик. Мусулмони комил исрофгар бўлмайди, исрофгар мусулмони комил ҳам бўла олмайди. 

Маъруфхон Алоходжаев,

Наманган шаҳри “Абдулқодир қори” жоме

масжиди имом-хатиби

Индонезия Шариат Банки (Sharia Bank of Indonesia (BSI)) раҳбари Хари Гунарди мамлакат жаҳон савдосида ҳалол маҳсулотларнинг етакчига айланиш имкониятига эга эканлигини таъкидлади. Бу ҳақда  IQNA сайтининг “VOI” нашрига таяниб хабар берди.

Унинг қайд этишича, Индонезияда 65 миллионга яқин кичик ва ўрта корхоналарда BSI билан ҳалол турмуш тарзининг жорий этилиши Индонезияга ҳалол маҳсулотларнинг жаҳон савдосида етакчи бўлиш учун янги имконият берган. Бундан ташқари, у мамлакатда ҳалол маҳсулот ишлаб чиқарувчи корхоналар жаҳонда ҳалол маҳсулотлар ишлаб чиқариш қутби сифатида глобал марказ яратиш имкони борлигини ҳам юқори баҳолади. Шунингдек, Хари Гунарди буни маҳаллий ва халқаро ҳамкорлар орқали амалга ошириш мумкинлигини билдирди.

– Ҳалол саноати Индонезияда ҳам, жаҳон миқёсида ҳам катта салоҳият ва талабга эга бўлган соҳадир”, дейди у ўз нутқида. – Aҳолиси 85 фоиздан ортиқ мусулмон бўлган Индонезия, ҳалол саноатида жаҳонда етакчи бўлиш ва ҳар бир фаолият соҳасига ҳалол турмуш тарзини жорий этиш учун ажойиб имкониятга эга.

Aввалроқ, Индонезия вице-президенти Маъруф Aмин Индонезия BSI халқаро кўргазмасини ташкил этиш орқали Индонезия исломий молия саноати бошқа мамлакатларга ҳам кенгайишига умид билдирган эди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати