Жарир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам «Ким Исломда гўзал суннат пайдо қилса ва ундан кейин ўша суннатга амал қилинса, унга ўшанга амал қилганлар ажрига ўхшаш ажр, уларнинг ажридан бирор нарса ноқис қилинмаган ҳолда ёзилиб туради. Ким Исломда бир ёмон суннат пайдо қилса ва ундан кейин ўша суннатга амал қилинса, унга ҳам ўша амал қилганлар гуноҳига ўхшаш гуноҳ, уларнинг гуноҳларидан бирор нарса ноқис қилинмаган ҳолда ёзилиб туради » дедилар.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ушбу ҳадисларидан Исломда суннат пайдо қилиш мумкинлигини, ўша пайдо бўладиган суннат яхшими ёки ёмон бўлиши мумкинлигини билиб олмоқдамиз.
Бу нарсага бироз эҳтиёт бўлиб ёндошмоқ лозим. Кўпгина кишилар ушбу нозик масалада нотўғри тушунчаларга бориб қолишлари ҳам мумкин. Доимо Ислом дини мукаммал дин, унда ҳаётдаги ҳар бир масаланинг ечимини топишимиз турган гап, деймиз. Энди эса, Исломда яхши ёки ёмон янгилик пайдо қилиш мумкин, демоқдамиз. Ёмон янгилик тушунарли, динга хилоф иш ёмон янгилик бўлади. Буни ҳамма қоралайди. Аммо яхши янгиликни қандоқ тушунишимиз мумкин? Агар у мумкин бўлса, демак, Исломда камчилик борми? Ёки ёмон ҳам, яхши ҳам янгилик бўлиши мумкин эмасми?
Баъзи бир кишилар охирги саволга Исломда ёмон ҳам, яхши ҳам янгилик бўлиши мумкин эмас, деб жавоб берадилар. Улар ўзларининг бу фикрларига Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «ҳар бир бидъат залолатдир, ҳар бир залолат дўзахдадир», деган ҳадисларини далил қилиб келитрадилар.
«Бидъат» дегани эса, «янги пайдо бўлган нарса» маъносини англатади. Ҳозирги пайтда бизнинг аҳолимиз орасида таъзиялардаги 20, 40 маросимлари ёки зиёратлардаги нотўғри ишлар ва ҳоказо ишлар бидъатдир. Чунки бу ишлар шариат чегарсидан ташқаридаги ишлар. Нотўғри эътиқоддаги кишилар эса ҳамма нарса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларида қандоқ бўлса, шундай бўлиши керак, дейдилар.
Аҳли сунна ва жамоа мазҳабининг уламолари эса ушбу биз ўргнаётган ҳадиси шариф « ҳар бир бидъат залолатдир» ҳадисини тафсир қилиб келаётганини айтадилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам “Ҳар бир бидъат залолатдир» деган ҳадисларида ёмон бидъатни кўзда тутганлар. Уни ушбу ҳадисдан тушуниб оламиз дейдилар. Дастлаб Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳар бир бидъат залолатдир, ҳар бир залолат дўзахдадир», деб умумий равишда айтдилар. Кейин эса, янги пайдо бўладиган нарсалар яхши ёки ёмон бўлиши мумкинлигини ушбу биз юқорида айтган ҳадиси шарифда баён қилидлар. Демак, «ҳар бир бидъат залолатдир », ҳадисида ёмон бидъат кўзда тутилган.
Энди Исломда яхши янгилик пайдо қилиш мумкин бўлса, Ислом мукаммал дин, деган гапимизга тўғри келади, деган саволга ўтайлик.
Ислом руҳини тушунмайдиган баъзи кишилар учун бу камчилик, нуқсон бўлиб туюлиши мумкин. Лекин аслида эса, бу Исломнинг баркамоллигидандир. Қуръон ва суннатда шариатнинг руҳи, асосий қоидалар тўла-тўкис баён этилгандир. Масалан: Қуръони каримда фақат ҳаром нарсалар зикр этилган ёки ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаром нарсаларни айтиб ўтганлар. Бу чегара – яъни қолгани ҳалол дегани. Яъни қолган ҳалол нарсалар санаб ўтилмади. Чунки инсонга ақл берилган ўзи англаб, ўлчаб амал қилаверади.

Назиржон Қўчқаров,
Наманган тумани "Умарбой хожи" жоме масжид имом-хатиби

Ma’lumki, Imom Abu Hanifa birinchi mazhabboshidir. Ulamolar doim u zotning boshqa mazhabboshilardan ajralib turishini aytib kelishadi. Imom Abu Hanifaning ilm olish borasida o‘ziga xos qanday xususiyati bor? Aynan hanafiylik mazhabining keng yoyilishida olimning o‘rni qanday?

Shayx Saloh Abulhoj

Аввал хабар берганимиздек, шу йил 16 апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг Жанубий Корея сафари бошланди. Куннинг биринчи ярмида Муфтий ҳазратлари Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси президенти Хванг Бёнг Ха-Аҳмад жаноблари ва Жанубий Корея мусулмонлари жамоати бош имоми Ли Жу Хва-Абдураҳмон Ли билан учрашув ўтказдилар.  

Федерацияси президенти Ўзбекистон делегациясининг ташрифи билан қутлаб, юртимизнинг ислом тамаддунига қўшган беқиёс ҳиссасини таъкидлаш баробарида Имом Бухорий, Имом Термизий каби улуғ зотлар ва Самарқанд, Бухоро, Хива каби тарихий шаҳарлар мусулмон олами эътиборини қозонгани, қадамжо ва мақбаралар дунёнинг турли бурчакларидан зиёратчиларни ўзига жалб этишини эътироф этди. Шунингдек, у бир неча бор заминимизда меҳмон бўлганини айтиш баробарида халқимизнинг одамийлигини ва самимийлигини алоҳида қайд қилди.

Мулоқотда Муфтий ҳазратлари мамлакатларимиз ўртасидаги ҳамкорлик тобора ривожланиб бораётгани, диний идоралар ўртасида алоқалари йўлга қўйилгани, ўтган Рамазон ойида бир гуруҳ ўзбекистонлик уламолар Жанубий Кореянинг Сеул, Кожедо, Кимхе, Чеонгжу, Мокпо каби шаҳарларидаги тадбирларда маҳаллий аҳоли ва ватандошлар билан маърифий суҳбатлар ўтказганларини айтиб ўтдилар. Ўзбекистондаги сўнгги йилларда амалга оширилган ислоҳотлар, диний жабҳадаги янгиланишлар тўғрисида маълумот бердилар. Шунингдек, маросим иштирокчиларига Ўзбекистон сайёҳлик салоҳиятига бағишланган ролик намойиш этилди ва тарқатма материаллар тақдим этилди.  

Учрашув якунида Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси ўртасида ҳамкорликни янада ривожлантириш учун асос бўладиган англашув Меморандуми имзоланди. Mазкур ҳужжат асосида диний соҳадаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш, диний таълим ва имом-хатиблар тажриба алмашинувини йўлга қўйиш, ёт ғояларга биргаликда қарши курашиш ва ҳамкорликда анжуманлар ўтказиш кабиларни амалга оширилади. Шунингдек, Жанубий Кореяда меҳнат мигрантлари кўп жойлашган ҳудудлардаги жоме масжидларга ўзбекистонлик имом-хатибларнинг узлуксиз маърифий суҳбатлар ташкил этиш имкониятлари пайдо бўлади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ижтимоий тармоқларда баъзи блогерлар Абдуллоҳ Зуфарнинг “Гуноҳ қилган еридан ҳижрат қилиш” мавзусидаги аудиомаърузани тарқатишди. Унда айтилишича, инсон гуноҳ қилган еридан ҳижрат қилиш керак экан. Бу гапига руҳшуносларнинг гаплари ва яна ўтган умматлар ичида юз кишини ўлдирган кишининг ҳикояси зикр қилинган ҳадисни келтирилган. Ҳадисда ўша одамга тавба қилиш ва яхши одамлар яшайдиган жойга бориш тавсия қилинган. А.Зуфар инсон ўз юртида туриб имонини кучайтира олмаслиги, тақводор бўла олмаслиги, бунга муҳит йўл қўймаслигини таъкидлайди. Қариндошлар уйига кириб келавериши, одамни ўзича яшашга имкон бермаслигини айтади. Юртимизда луқмани ҳалоллаб бўлмаслиги меҳмонга борсанг гўштлари қандай, ҳайвонни ким сўйган, мушрик сўйганми, бошқа сўйганми билмайсан, дейди. Ватанингдан ҳижрат қилиб кетсанг, у ерда яқинларинг, қавму қариндош бўлмайди, ўзинг хоҳлагандай яшайсан, деб сафсата сотади. Имонли яшамоқчи бўлсанг Ватандан ташқарида яшайсан, деб хулоса қилади.   

Унга жавобан айтамизки, ҳадисдан ҳукм оладиган инсон етук олим ва муҳаддис бўлиши керак. Муҳаддис ҳар бир ҳадисни санадини, ундаги ровийларни кучли ёки заифлигини, ҳадисни айтилган тарихи ва унга тескари айтилган ҳадис бор йўқлигини, ҳадисни ҳукми хос бир ҳолатга тегишлими ёки умумий ҳукмга эга эканлиги каби илмлардан хабардор бўлади. Ҳамма ҳадисларни даражасини ва унда нима маъно кўзда тутилганлигини ўрганиб чиққан ҳофиз-муҳаддислар асарларини ёзиб қолдиришган. Улардан бирортаси “маъсият жойидан ҳамма ҳижрат қилиши керак”, деган гапни айтишмаган. Маъсият-луғатда итоатдан чиқиш, саййидининг амрига қарши чиқиш, хато қилиш, гуноҳ қилиш каби маъноларда келади. Шариатда маъсият деганда гуноҳ тушунилади. Маъсият деганда нафақат одам ўлдириш, балки катта гуноҳларнинг барчаси кириб кетади. Масалан ота-онага оқ бўлиш, ўғирлик, зино, ғийбат, туҳмат, бировни молини ейиш, судхўрлик каби бир қанча катта гуноҳлар ҳам киради. Баъзилар етмишда катта гуноҳни санаган ва баъзилар саноқ белгиламаган. Тасаввур қилинг, ушбу гуноҳларнинг ҳаммасидан сақланган одам топиладими? Ҳамма гуноҳ қилган мусулмонлар ҳижрат қилиши керакми? Қаерга ҳижрат қилиши керак? Суриягами? Абдуллоҳ Зуфар тиш-тирноғи билан ҳижратга даъват қилиб, одамларни ватангадо қилишдан нима манфаат топади? Нима учун ўн тўрт асрдан буён ўтган алломалар, миллионлаб ҳадисларни ёддан билган муҳаддислар юрган йўлдан бошқачароқ  йўл керак бўлиб қолди? Улар Абдуллоҳ Зуфарчалик илмга эга эмасмидилар? Йўқ! Бу гапларнинг ҳаммаси қандайдир ғараз-мақсадлар сабаблидир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шайтонни кўриб, нари юрган бўлсалар, у киши Пайғамбардир. Бошқа кишига ундай имконият берилмаган. Ер юзининг хоҳлаган жойига шайтон бир лаҳзада ета олади.

Аслида инсоннинг энг катта душмани ўз ичидаги нафсу аммораси – ёмонликка буюрувчи нафсидир. Инсон қаерга борса ҳам ундан қутила олмайди. Шунинг учун ҳам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳақиқий муҳожир – Аллоҳ қайтарган гуноҳлардан ҳижрат қилган кишидир”, деганлар.

Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратларининг шиорларидан бири: “Сафар дар ватан”, “Ватанда туриб, ўзингни мусофирдек тутиш” эди. Яна бир ўгитлари эса: “Хилват дар анжуман”, “Анжуманда Аллоҳ билан хилватда қолгандек бўлиш” шиоридир. Ўз юртида туриб иймонли бўлиб бўлмайдими?

Аввало маъсият мўъминни иймондан чиқармайди. Гуноҳни энг аъло муолажаси Ватандан ҳижрат эмас, гуноҳдан ҳижрат қилишдир. Гуноҳдан тавба қилишдир. Қанчадан қанча юртдошларимиз ҳалол таом топиб оила боқяпти.

Халқимизга хизмат қилаётган қассобларимиз диндан илми бўлмаса ҳам, устозларидан ҳайвонни қандай сўйишни ўрганган. Буни топганига Аллоҳ барака бериши учун тарк қилишмайди.

Ёмон дўстларга келсак, ҳозир ҳам теварак атрофимизда улардан узилиб, тақво йўлини тутганлар жуда кўп. Қанчадан-қанча ақлли диёнатли кишилар дўстларини тўғри йўлга солганини кўриш мумкин.

Қариндош-уруғлар бўлса, уларга эшикни очсангиз киради, бўлмаса қайтиб кетишади. Асоссиз важлар билан қариндошлардан узоқ жойларга кетишга тарғиб қилиш Исломдаги катта асослардан бири силаи-раҳмни узишга тарғибдир. Инсон имкони борича қариндошларининг озорларига сабр қилиб, уларни ислоҳ қилиши керак. Қариндошларим ёмон деб кўч-кўронини йиғиштириб жўнаб қолишни ҳеч мақтайдиган жойи йўқ. Мабодо бир инсон турли сабаблар билан бир юртдан бошқа юртга кўчадиган бўлса ҳам, қариндошлардан узоқлашиш, улардан “қутилиш”ни ният қилмаслиги керак, балки улар билан турли алоқа воситалари билан хабарлашиб туриши керак бўлади. Бу билан силаи раҳмнинг энг паст даражасини адо қилади.   

Ҳеч ким ҳалоллигига шубҳа бўлган хонадондан бориб луқма ейишга мажбур қилинмайди. Ўз уйида тақвонинг ҳамма шартларини бажариш мумкин. Лекин ҳижрат қиламан деб, мусофир юртда оч қолиб, гуноҳ қилишга мажбур бўлсачи? Ҳақ-ҳуқуқи таъминланмаган юртда урушга мажбур қилинсачи? Мусулмон кишиларни ўлдиришга мажбур қилинсачи? Бундан ортиқ ҳалокат борми? Шундай экан, қадр-қимматимиз кафолатланган она юртда туриб ўзимизни ислоҳ қилайлик, ортида турли туман ғаразли мақсадлар бўлган чақириқларга алданмайлик!  

Абдуллаев Акрам

Барчамизни Аллоҳ таоло яратган. Тақдирларимизни иҳота қилувчи ягона Зот ҳам фақатгина Роббимизнинг Ўзидир.

Қуръони каримда: “…Албатта, биз Аллоҳнинг ихтиёридамиз ва албатта, биз Унинг ҳузурига қайтувчилармиз…” дейилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Андижон вилояти Улуғнор тумани бош имом-хатиби Шохимардон домла Ориповнинг волидалари вафоти муносабати билан таъзия изҳор этади.

Аллоҳ таоло марҳума онахоннинг барча солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ айлаб, Ўз мағфиратига олсин.

Ҳақ таоло марҳуманинг яқинлари, фарзанду аржумандларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларига ажру мукофотлар ато этсин.