muslim.uz

muslim.uz

Пятница, 05 Январь 2018 00:00

Дунёда йўловчидек бўлинг

“Ар-Раҳмон” сурасида шундай марҳамат қилинади: 
«Ер юзидаги барча мавжудот фонийдир, ўткинчидир, аммо улуғлик ва икром соҳиби бўлмиш Роббингизнинг важҳи эса боқийдир».

Дарҳақиқат, умримизнинг бир қисми бўлмиш бу йилимизда қанчалик хайрли, савобли ишлар қилганимиз ёки гуноҳ ва хатоларга йўл қўйганимиз охиратда ўзимизга ҳужжат бўлади. Умрни яхшилик билан ўтказган бўлсак, алҳамдулиллаҳ. Аммо гуноҳ ва хатоларни кўп қилган бўлсак, уларни тўғрилаб олиш учун ҳали имкон бор. Зeро, инсоннинг умри ниҳоясига етгач, камчликларни тўғрилашнинг имкони қолмайди. Чунки тавба эшигининг икки томони бор бўлиб, бири – умумий, иккинчиси – хос эшик. Хос тавба эшиги ҳар бир инсоннинг жони ҳалқумига кeлгунича, ғарғара бошлангунича очиқ бўлади. Шунгача тавба қилишга имкон бор. Умумий тавба эшиги эса Қиёмат кунигача очиқ бўлади.

Фотир сурасида: «Улар у ерда «Парвардигоро, бизларни азобдан чиқаргин, токи бизлар қилиб ўтган амалларимиздан бошқача, яхши амалларни қилайлик» дeб фарёд қилурлар. Ахир Биз сизларга эслатма оладиган, киши эслатма олгудeк узун умр бeрмаганмидик? Сизларга огоҳлантирувчи Пайғамбар ҳам кeлган эди-ку! Бас, энди жазоларингизни тотавeрингиз. Золимлар кофирлар учун ёрдамчи бўлмас» дeган жавоб бўлади», дейилади.

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: 
«Пайғамбар алайҳиссалом елкамдан тутиб туриб: «Дунёда гўё ғарибдeк, йўловчидeк бўлгин», дeдилар”.

Шундан буён Ибн Умар розияллоҳу анҳумо ҳар сафар: «Кeч кирса, тонгни кутиб ўтирма. Тонг отса, кeч киришини кутиб ўтирма. Соғлигингда бeморликда қила олмайдиган ишларингни қилиб ол. Тириклигингда вафотингдан кeйин асқатадиган амалларни қилиб қол», дeр эканлар.

Раҳматуллоҳ САЙФИДДИНОВ

“Мирза Юсуф” масжиди имом-хатиби

Доим китобга ошно инсон ҳатто кексайганда ҳам мантиқий фикрлаш қобилиятини йўқотмайди. Ёзма ва оғзаки нутқнинг равон ва чиройли бўлиши ҳам мунтазам китоб ўқишга боғлиқ. Биз шу каби маълумотларни жуда кўп ўқиганмиз. Аммо, китоб мутолааси борасида янада қизиқарли фактлар ҳам бор экан.
 
Китоб саҳифалардан, саҳифа эса қаторлардан иборат. Мутолаани ҳам айнан қаторлардан бошлаймиз. Аввал биринчиси, кейин иккинчиси, учинчиси.... Аммо америкали ихтирочи Томас Эдисон матннинг 2-3 қаторини бирваракайига ўқий олган. Ва бир саҳифага яқин матн сўзма-сўз ёдида қолган.
 
Одатда бирон матнни яхшироқ тушуниш учун уни ҳижжалаб ўқиймиз. Аммо, бу усул билан кўзни толиқтириб қўйиш мумкин экан. Яъни кўз тез ўқиганда эмас, балки секин ўқиганда толиқади, демоқда бугун дунё олимлари.
 
Танишингиз сиздан китоб сўради. Бердингиз. У эса ҳадеганда қайтармаяпти. Баҳонаси ҳам тайёр: ҳали ўқиб тугатганини йўқ. Ундан хафа бўлишга шошилманг. Ҳамма ҳам тез ўқий олмайди. Маълум бўлишича инсонларнинг фақат 5 фоизигина бу қобилиятига эга.
 
Француз адиби Бальзак нафақат ўз асарлари билан, балки мутолаа тезлиги билан ҳам тарихда қолган. У ярим соатда исталган романнинг 200 саҳифасини ўқиб ташлаган. Рус ёзувчиси Максим Горький эса бир дақиқада 4 мингта сўз ўқий олган. 
 
Ҳарфни кўзимиз танимайди. Ҳамма гап мияда. Мутолаа жараёнида кўз ҳарфлар шаклинигина мияга жўнатади, мия эса бу шаклларн аниқлаштириб, сўнг бирлаштиради. Натижада бизга таниш сўз ҳосил бўлади.
 
Ашаддий китобхондан моҳир изқувар чиқиши мумкин, деса ишонаверинг. Гап шундаки бундайларда теварак-атрофни кузатиш қобилияти бошқаларга караганда кучлироқ бўлади. Мисол учун, улар бир вақтнинг ўзида турли телеканаллардаги кўрсатувларни томоша қилиб, сизга уларнинг мазмуни ҳақида сўзлаб бериши мумкин.
 
Ўрта даражали китобхон матнни сўзлар билан ўқиса, ашаддийси саҳифани жумлалар билан мутолаа қилади.
 
Китоб ўқиш фақат маънавий эҳтиёж билан боғлиқ дегувчилар хато қилади. Дунё олимларнинг янги тадқиқотларига кўра унинг моддий эҳтиёжга ҳам боғлиқ жиҳатлари бор. Яъни, китобхон инсонга таом кўпроқ юқар экан. 
 

 

Малоҳат Ҳусанова, ЎзА

 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Тўшакка ётаётганларида:
“Аллоҳумма анта холақта нафсий ва анта татаваффаҳа, лака маматуҳа ва маҳяҳа, ин аҳяйтаҳа фаҳфазҳа ва ин аматтаҳа фағфир лаҳа, Аллоҳумма инний асалукал афияҳ”, деб айтардилар.

(Аллоҳим, Сен менинг нафсимни халқ қилдинг ва Сен уни ўлдирувчисан. Унинг тириклиги ҳам, ўлими ҳам Сенинг қўлингда. Агар уни тирик қўйсанг, муҳофаза қил. Агар ўлдирсанг, мағфират эт. Ё Раббим, Сендан офият сўрайман) (Имом Муслим ривояти).

2018 йилнинг биринчи ярмида Республикамизда ўтказилиши режалаштирилган 3 босқичдаги Қуръон мусобақаси иштирокчиларини рўйхатга олиш бугун, 4 январ кунидан бошланди. Рўйхатга олиш 13 январь кунигача давом этади.

Бугун барча вилоятлар қаторида Тошкент вилоятида ҳам мазкур жараён бошланди, деб хабар беради вилоят бош имом-хатиби Хайруллоҳ Турматов. Қуйида рўйхатга олиш жадвали билан танишишингиз мумкин.

Тошкент вилоятида “Қуръон мусобақаси – 2018” кўрик

танлови (туман ва шаҳар) босқичи

ЖАДВАЛИ

 

Туман ва шаҳарлар номи

Кўрик танлов ўтказиладиган жой номи ва манзили

Санаси

1-ҲУДУД

1

Ангрен шаҳар

Бўка тумани,

“Ўртақўрғон” жоме масжиди

Манзил: “Янги ҳаёт” кўчаси 5-уй

Мўлжал: Бўка шаҳар Шоҳбекати

10.02.2017 й. (Шанба)

Эркаклар

соат 0900

Хотин-қизлар

1400

2

Бекобод тумани

3

Бекобод шаҳар

4

Бўка тумани

5

Пискент тумани

6

Олмалиқ шаҳар

7

Оҳангарон тумани

2-ҲУДУД

1

Бўстонлиқ тумани

Чирчиқ шаҳар,

“Марказий” жоме масжиди

Манзил: Заковат кўчаси 1-уй

Мўлжал: Аквапарк

11.02.2017 й.

(Якшанба)

Эркаклар

соат 0900

Хотин-қизлар

1400

2

Паркент тумани

3

Қибрай тумани

4

Тошкент тумани

5

Чирчиқ шаҳар

6

Юқоричирчиқ тумани

3-ҲУДУД

1

Зангиота тумани

Зангиота тумани,

“Нурул Ислом” жоме масжиди

Манзил: Қумариқ маҳалласи, Ҳамза кўчаси 20-уй

Мўлжал: “Генерал Моторс” мотор заводи

12.02.2017 й. (Душанба)

Эркаклар

соат 0900

Хотин-қизлар

1400

2

Оққўрғон тумани

3

Қуйичирчиқ тумани

4

Чиноз тумани

5

Ўртачирчиқ тумани

6

Янгийўл тумани

 

 

ЎМИ Матбуот хизмати

Четверг, 04 Январь 2018 00:00

Тугаб битмайдиган хазина

Донишманд халқимиз: “Оз бўлса етар, кўп бўлса кетар” дея бежизга айтмаган. Дарҳақиқат, қаноат ҳақида сўз очилганда, албатта, бу сўзга сабр сўзини қўшиб ёзамиз, гапирамиз, боиси битта: бу сўзларни бир-биридан ажратиб тасаввур қилиш мушкул.

Тарихдан маълумки, она халқимизнинг юксак камолотида буюк алломаларимиз, улуғ уламоларимиз, бобокалонларимиз қолдирган бой маънавий мероснинг ўрни беқиёс. Мана шундай комиллик сифатларидан бири – қаноат ҳақида тўхталар эканмиз, аввало, “қаноат” тушунчаси ўзи нима эканини билиб олишимиз даркор. Ҳакимлардан бири айтадики: “Қаноат – тақсимланган ризққа рози бўлиш, кўнгил хотиржамлигидир”. Яна бири айтадики: “Қўлингдаги борига шукр қилиб, ушалмайдиганига умид боғлайвермаслигинг”, деб айтган. Динимизнинг асосий манбалари Қуръон ва суннатда қаноат борасида марҳамат қилинган оят ва ҳадислар билан танишсак.

Эркакми ё аёлми  кимда-ким мўмин бўлган ҳолида бирор эзгу иш қилса, бас, биз унга пок ҳаёт бахш этурмиз ва уларни ўзлари қилиб ўтган амалларининг чиройлиги баробаридаги мукофот билан тақдирлаймиз”.

Жобир  ибн  Абдуллоҳ розияллоҳу  анҳу ривоят қилади: “Пайғамбар соллалоҳу алайҳи вассалам: Қаноат  – тугаб битмайдиган хазинадир, дедилар”.

“Қаноат – инсон ўзига тақсим қилиб берилган нарсаларга (ризқ-рўзи, умри, амаллари, бахтли ёки бахтсизлардан бўлишига) рози бўлишидир”.

Абу Ҳурайра розияллоҳу  анҳу ривоят қилади: Пайғамбар соллалоҳу алайҳи вассалам: “Парҳезкор  бўл, инсонларнинг энг ибодатлиси бўласан,  қаноатли бўлгин, одамларнинг шукр қилувчироғи бўласан”, дедилар”.

Ривоят қилинишича: “Фақиру  мискинлар бамисоли ўликларга ўхшайди,  лекин Аллоҳ таоло уларни қаноатлари туфайли қайта жон бахшида этган инсонлардир”.

Бишр Ҳофий: “Қаноат – мўминнинг қалбидагина таскин топадиган мулкдир”, деган.

Абу Сулаймон Дороний: “Ризо мақомидаги қаноат сифати гўёки зуҳд мартабасидаги вараъ мақомига ўхшашдур, қаноат – ризо мақомининг аввалги  мартабаси бўлса, вараъ – зуҳд мақомининг энг биринчи мартабаси ҳисобланур”, деган.

Абу Бакр ал-Мароғий: “Ақлли инсон – дунё ишларини қаноат ва орқага  суриш билан, охират ишини эса, қизиқиш ва тезлаштириш билан, дин ишларини илми ва ижтиҳоди билан амалга оширадиган кишидир”, деган.

Абу Абдуллоҳ ибн Хафиф: “Қаноат – йўқ нарсаларга ортиқча  қизиқавермаслик, мавжудларидан беҳожат  бўлиш”, деган.

Ваҳб ибн Мунаббаҳ: “Азизлик ва беҳожатлик ўзларига биродар ахтариб, йўлга  тушганида, қаноатни учратиб, ҳамсафар  бўлган экан”, деган.

Бир ривоятда: “Кимнинг қаноати кучли бўлса, унга барча нарса тотли бўлади, кимки барча ҳолларда холиқига тавба қилиб юрса, Аллоҳ уни қаноат билан ризқлантириб қўяди”, дейилган.

Ривоят  қилинишича: “Абу Ҳозим (р.а) семиз қўй гўшти осиб қўйган қассоб олдидан ўтаётганида, қассоб: “Эй, Абу Ҳозим, бу семиз қўй гўштидан олиб кетинг”, деди. У киши: ёнимда пулим йўқ”, деди. Қассоб: “Насяга бераман”, деди. Шунда у зот: “Ўзимда, бундан ҳам яхшироқ қарзим бор, бу – жон қарзимдур”, деб жавоб қилди.

Улуғлардан биридан: “Инсонлар ичида энг қаноатлиси ким? деб сўралганда,  инсонларга фойдаси кўп тегадигани, уларга оғирлиги кам тушадигани”, деб жавоб берди.

Айтадиларки, “Аллоҳ таоло беш нарсани беш нарса ичига яшириб қўйди; азизликни – тоатга, хорликни – масиятга, виқорни – бедорликка, ҳикматни – очликка, бойликни – қаноатга.

Иброҳим ал-Мористоний: “Душманингдан ўч олганингдек, очкўзлигингдан, қаноат билан ўч олгин”, деган.

Зунун ал*Мисрий: “Ким қаноатли бўлса, замондошларидан роҳат олибди, тенгдошларидан умри узун бўлибди”, деган.

Қаттоний: “Кимки, қаноатни олиб, очкўзликни сотса, азизлик ва одамийлик фазилатига эга бўлибди”, деган.

Қайси инсоннинг икки кўзи инсонларнинг қўлидаги нарсага қараб қолса, маҳзунлиги чўзилаверади.

Ривоят: “Бир киши сув бўйида бақлажондан тушган нарсаларни еб ўтирган донишмандни кўриб қолиб: “Эй Ҳаким, агар султонга хизмат қилганингизда, бу нарсани еб ўтиришга ҳожат бўлмасди”, деди, Донишманд: “Агар сен шу нарсага қаноат қилганингда Султонга хизмат қилиб ўтирмасдинг”, деб жавоб қилди”.

Ривоят: “Мусо алайҳиссалом тамаъни Хизрнинг олдида эслаганларида. Хизр алайҳиссалом унга: “Бу нарса сиз билан мени орамни ажратувчидир”, дедилар”.   

Ривоятлардан бирида: “Мусо ва Хизр алайҳиссалом атрофига бир кийик келди. Улар оч эдилар. Шунда Мусо олдидаги кийик қовурилмаган. Хизр олдидаги кийик эса қовурилган ҳолда кўринди”, деб айтилади.

Аби Язид раҳматуллоҳу алайҳдан бу  мартабага нима билан эришдингиз? деб сўралганда, у зот: “Дунё сабабларини йиғиб, қаноат  арқонига тугиб, ростгўйлик манжаниқига ўрнатдим, сўнг ноумидлик денгизига отиб юбориб, ором топдим”, деди.

Ривоят: “Жунайд раҳматуллоҳу алайҳни ҳузурида ўтиргандим, атрофида кўп етим-есирлар  ҳам бор эди. Бир одам 500 динорни ҳазратнинг  олдига қўйиб, “Бу пулни мана буларга тарқатиб берасиз”, деди, у зот: “Ўзингга борми? деб сўради. Ҳалиги киши: “Бор, пулим кўп”,  деди, у зот: “Яна бўлишини хоҳлайсанми? деб сўради, У: “Ҳа”, деди, Жунайд раҳматуллоҳу алайҳ: “Ол, бу нарсаларингни, ўзинг биздан кўра муҳтожроқ экансан”, деб пулни олмади.

 

Мухторхон Акрамов,

“Ҳидоя” ўрта махсус ислом билим юрти ўқитувчиси

Ушу бўлимдаги асосий материаллар Жалолиддин Нуриддиновнинг "Ҳаж ва умра қўлланмаси"дан олинди

Top