muslim.uz
Бир оят тафсири: Қуръон нозил бўлган ой
«Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир. Бас, сизлардан ким бу ойда (ўз яшаш жойида) ҳозир бўлса, рўзасини тутсин. Кимки бемор ёки сафарда бўлса, (тута олмаган кунларининг)саноғи бошқа кунлардандир. Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди. Бу – ҳисобни тўлдиришингиз ҳамда ҳидоятга бошлагани учун Аллоҳга такбир (ҳамду сано) айтишингиз ва шукр қилишингиз учундир» (Бақара, 185).
Аллоҳ таоло йил ойлари орасидан рамазон ойини мақтади, Қуръонни нозил қилиш учун ойлар ичидан уни ихтиёр қилган.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “Иброҳим алайҳиссаломга саҳифалар рамазон ойининг биринчи кечаси нозил бўлган, Таврот рамазон ойининг олтинчи куни, Инжил ўн учинчи куни нозил бўлган. Қуръони карим эса Қадр кечаси нозил қилинган” (Имом Аҳмад ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам рамазон ойида Қуръонни тўлиқ Жаброил алайҳиссаломдан ўтказиб олар эдилар. Вафот этадиган йилларида икки марта ўтказиб олганлар.
Зуҳрий раҳимаҳуллоҳ рамазон ойи кирса: “Бу ой Қуръон тиловат қилиш ва таом бериш ойидир”, деб айтардилар.
«...Одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир». Аллоҳ таоло Қуръонни унга имон келтирган, эргашган ва уни тасдиқлаган бандалар учун ҳидоят этиб, уни тушунадиганлар учун, очиқ-ойдин далил, ҳужжат қилиб, ҳақ ва ботилни, ҳаром ва ҳалолни ажратиб берувчи Фурқон этиб нозил қилди.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: «Ким Аллоҳ китобидан бир ҳарф ўқиса, унга битта ҳасана бўлади. Бу бир ҳасана ўзига ўхшаган ўнта ҳасана билан бирга бўлади. Мен «Алиф лам мим» битта ҳарф деб айтмайман. Балки, алиф бир ҳарф, лам бир ҳарф ва мим бир ҳарфдир» (Имом Термизий ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтади: “Мана бу Қуръон Аллоҳнинг одобномасидир. Унинг одобномасидан имконингиз борича ўрганинглар. Бу Қуръон Аллоҳнинг қатъий аҳди, ёрқин нур ва фойда берувчи шифодир. Унга амал қилган кишига саломатлик, унга эргашган кишига нажотдир. Унинг ажойиботлари туганмас, кўп такрорлаш билан эскирмас. Уни ўқинглар, Аллоҳ сизларга унинг ҳар бир ҳарфига ўнтадан ҳасанот беради. Мен «Алиф лам мим» битта ҳарф деб айтмайман. Балки, алиф бир ҳарф, лам бир ҳарф ва мим бир ҳарфдир (Имом Ҳоким ривояти).
Ойша розияллоҳу анҳо айтадилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонни маҳорат билан тиловат қилувчи қори кироман котибинлар (яхши ва ёмон амалларни ёзиб турувчи улуғ фаришталар) билан (бир мақомда)дир. Қийналиб тиловат қилувчига икки баробар кўп ажр бўлади”, деганлар» (Бухорий, Муслим, «Сунан» соҳиблари, Аҳмад ва Ибн Ҳиббон ривояти).
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: «Аллоҳ таоло: “Қуръон (тиловати) ва Менинг зикрим кимни Мендан сўрашдан машғул қилиб қўйса, унга сўровчиларга бериладиган (нарсаларнинг) энг афзалини ато этаман, дейди” (Имом Термизий ривояти). Доримий ва Байҳақий ривоятида: “Қуръон қироати ва Менинг зикрим кимни Мендан сўрашдан машғул қилиб қўйса, унга сўровчиларга бериладиган энг афзал савобни бераман”, дейилган.
Абу Умома Боҳилий розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қуръон ўқинглар, зеро, у қиёмат куни ўз соҳибига шафоатчи бўлади”, деб айтганларини эшитганман» (Имом Муслим ва Имом Аҳмад).
Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: «Рўза ва Қуръон (қиёмат куни) бандани шафоат қилади. Рўза айтади: “(Эй Раббим,) мен уни кундузи таом ва шаҳватлардан тўсдим, энди уни шафоат қилишим учун изн бер”. Сўнгра Қуръон айтади: “(Эй Раббим,) мен уни кечаси уйқудан тўсдим. Энди уни шафоат қилишим учун изн бер”. Бас, у иккисига (бандани) шафоат қилиш имкони берилади» (Имом Ҳоким).
“Ким рамазон ойида ҳозир бўлса”, яъни муқим ва соғлом ҳолда рамазон ойига етиб борса, рўза тутиши фарз саналади. Сафардаги одамга рўза фарз эмас, улар рўза тутиш ва тутмасликда ихтиёрлидирлар.
«...Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди...» Бу оятдаги “енгилликдан” мурод сафарда рўза тутмаслик, “оғирлик”дан эса сафарда рўза тутиш назарда тутилган.
«...Бу – ҳисобни тўлдиришингиз ҳамда ҳидоятга бошлагани учун...». Сафар ёки касаллик сабабидан рўза тутмаганлар сафардан қайтгач ёки соғайгач, қолдирган рўзаларининг қазосини тутиб берсинлар. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу бундай деган: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Ой йигирма тўққиз кун ҳам бўлади”.
Ҳанафий мазҳаби бўйича, янги ойнинг чиққанига икки киши гувоҳлик бериши лозим. Абу Юсуф раҳимаҳуллоҳ бундай деган: “Агар Шавволнинг янги ойи заволдан кейин кўринса, у келаётган туннинг ойи саналади. Агар заволдан олдин кўринса, у ўтган туннинг ойи ҳисобланади”.
Саудия Арабистонидаги қарийб 1000 йиллик масжид қайта очилди
Саудия Арабистонида 20 йиллик танаффусдан сўнг қарийб минг йил аввал қурилган масжид қайта очилди.
Баха шаҳридан 30 км узоқликдаги қишлоқда жойлашган ат-Таула масжиди минтақадаги энг қадимгиларидан бири – қурилганига 900 йилдан ошган, дея хабар бермоқда IslamNews Esquireme нашрига таянган ҳолда.
Масжид турли шаклдаги тошлардан қурилган, томи эса арча шохларидан қилинган. Бино томига муаззин зина орқали кўтарилиб, азон айтади.
Масжид тахминан 300 квадрат метр майдонни эгаллаган, ўз ичига 130 нафар намозхонни сиғдиради. Узоқ йиллик қаровсизликдан кейин масжид ноёб тарихий хусусиятларини сақлаб қолган ҳолда. таъмирланиб, фойдаланишга топширилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
ОНАМНИ РЎЗА ТУТИШДАН ҚАЙТАРСАМ БЎЛАДИМИ?
— Ўтган йили онам рўза тутдилар, бироқ соғлиғи ёмонлашиб, озгина қолганда очиб юбордилар. Бу йил ҳам рўза тутишни бошладилар, лекин яна соғлиғи яхшимас. Мен тутманг, десам гуноҳ бўлмайдими? Яъни рўза тутишдан қайтарсам бўладими?
— Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Аллоҳ таоло беморлар ва мусофирларга енгиллик берган. Бемор одам агар рўза тутса, касали кучаядиган ёки тузалиши ортга суриладиган бўлса, рўза тутмасдан, тузалганидан кейин тутмаган кунларининг қазосини тутиб беради. Борди-ю, сурункали касал бўлиб, тузалиш умиди бўлмаса, фидя беради.
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Islom.uz дан болажонларга Рамазон туҳфаси!
Болажонлар учун мультфильмлар жамланган дастур ишлаб чиқарилди!
Хабарингиз бор, islom.uz порталининг ижтимоий тармоқдаги саҳифаларига болалар учун мўлжалланган бир қатор мультфильмлар жойлаб борилмоқда. Жумладан, «Аллоҳнинг ҳабиби Муҳаммад», «Қуръонда зикри келган инсонлар қиссаси», Қуръонда зикри келган аёллар қиссаси», «Имом ал-Бухорий раҳматуллоҳи алайҳнинг ҳаётлари», «Қуръонда зикри келган ажойиботлар» ва ҳоказо.
Янги чиқарилган «Мультфильм» дастури орқали сиз ўзингизга керак бўлган мультфильмни осон топишингиз ва томоша қилишингиз мумкин.
Дастур Andorid ҳамда iOS қурилмаларида ишлайди. Тез орада веб кўринишида ҳам фойдаланишингиз мумкин иншааллоҳ!
Рамазон ойи муборак бўлсин!
Толиби илмларга инфоқ-эҳсон қилишнинг фазилатлари
Тоййиба университети доктори, фазилатли шайх Муҳаммад ал-Амсамий "Олим ўқитувчи ва илм олишга ўзини бағишлаган талабага иқтисодий кафиллик қилишнинг фазилати" номли илмий мақола ёзган. Аввало, эътиборингизга унинг таржимасини ҳавола этамиз:
"Ҳалол касб қилишга энг иқтидорли кишилар толиби илмлардир. Чунки улар тадбиркорлик борасида юксак маҳорат, етарли тушунча ва йўналишга эгадир. Бунга биринчи ёрқин мисол Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг пайғамбарликларидан олдинги улкан даромад келтирган бир неча тижоратлари ҳамда у зот алайҳиссаломнинг тижорат билан шуғулланган саҳобаларининг фаолиятларидир. Шуникдек, улардан қайси бирлари қандай иш билан шуғулланган бўлсалар, албатта, унинг уддасидан чиққанлар. Бунга Ислом тарихи тирик гувоҳдир.
- Аллоҳ таоло толиби илмлардан шундай буюк ишларни талаб қилганки, у ишлар талабаларни фақат ўзининг тор доирали шахсий манфаатини ўйлашдан воз кечишга, оқибати таҳсинга сазовор, наф келтирувчи ишларни яхши кўришга ундаган ва бу умумманфаатли, доимо бутун уммат ҳамда келажак авлодларнинг асосий эҳтиёжи бўлган ишларга ўзларини тўлалигича бағишлашга даъват қилиб, уларни дунёдан рағбатларини сўндириб, иймон ҳаловати таъмини тоттириб, имкон қадар, дунёга боғланиб қолмай, уни ташвишини камайтириш, дунё матоларидан зарурий эҳтиёж бўлган нарсаларни олиш билан кифояланишга ўргатди.
- Уларнинг таълим-тарбиявий ҳамда илмий ишлари қалбни –дунё ташвишлари-ю, унинг ортидан касб қиламан, мол-мулк йиғаман, банкда сақлайман каби – барча чалғитувчи фикрлардан, дунёда ўз мустақил ғояси бор кишининг шу фойдали ғоясини амалга ошириб, қисқа умрини яхшиликлар билан тўлдириши учун асосий сармояси бўлмиш олтиндан қиммат вақтини ўғирловчи ишлардан холи бўлишини талаб қилади.
- Қолаверса, улар ризқнинг йўллари кўп эканини, дунёга ўзини уриш ҳам ўшалардан бир торгина йўл эканини биладилар. Шунинг учун улар тўғридан-тўғри ризқ берувчи Розиқ зотнинг ўзига итоат қилишга ҳамда Аллоҳнинг қарамоғидаги боқимандалари бўлмиш халқнинг манфаати учун ишлашга юзланганлар. Энг яхши одам бу – Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг боқимандаларига манфаат етказувчи киши! Нима дейсиз? Аллоҳга итоат ва халқига манфаат етказишга юзланган кишини Аллоҳ қаровсиз қолдириб, зое қиладими?!
Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам пайғамбарликдан илгари чўпонлик қилиб, қўй боққанлар, сўнг тижоратчилик қилганлар. У зот соллаллоҳу алайҳи ва саллам энг баракали ва энг кўп фойда кўрувчи савдогарлардан бирлари ҳамда энг ваъдасига вафодор, омонатдор бўлганлар. Бу эса фойда кўришни хоҳловчи савдогарларда бўлиши керак бўлган энг муҳим шартлардир. Мўминлар онаси Хадижа разияллоҳу анҳо У зот алайҳиссаломнинг буюк ва гўзал ахлоқларига таҳсин айтиб, бундай деган эдилар: "Йўқ, Аллоҳга қасамки, ҳеч қачон Сизни Аллоҳ хор қилмагай! Чунки Сиз, силаи раҳм қиласиз(қавми-қариндошчилик алоқаларини боғлайсиз), ҳеч вақоси йўқ, жамиятга боқиманда-юк бўлган кишилар юкини кўтарасиз, йўқсилларга имконият яратиб берасиз, меҳмонга зиёфат-дастурхон ёзасиз, дунёни турли машаққат-синовларига учраганларга ёрдам берасиз" (Имом Бухорий ривояти).
Мазкур ишларнинг барчасини бажариш учун мол-мулк керак. Булар яхшилик йўлида инфоқ қилишнинг энг улуғ кўринишдагиси, энг муҳими ва энг манфаатлиларидир.
Машаққат ва синовларга дучор бўлганларга ёрдам бериш...
Қайси хайр-эҳсон одамларга яхшиликни ўргатувчи-муаллим ва ўша яхшиликни ўрганувчи-талабани моддий таъминлашдан улуғроқ экан? Кафиллигига олган кишига бу каби юксак ахлоқий усуллар борасида Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламга эргашганининг ўзи улкан шараф бўла олади. Энди унинг Аллоҳ таолонинг ҳузуридаги савоби ҳақида ҳар қанча гапирсангиз, шунча оздир!..
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадина шаҳридан Макка шаҳрига ҳижрат қилганларидан сўнг У зотнинг ҳузурларига келган барча саҳобалар толиби илм ҳисобланадилар. Уларни моддий таъминотига кафиллик қилиш эса, дунёдаги энг фазилатли, самара ва манфаати нақд, Охиратга энг яхши захира бўлувчи амаллардан биридир. Буни чуқурроқ англаш учун Исломнинг бошида "Суффа аҳли" - дея танилган қавмларнинг ҳаётига эътибор қаратамиз. Улар Исломнинг меҳмонлари, Мадинада уй-жойи, мол-мулки бўлмаган, ғариб-мусофир ва камбағал талабалардир.
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу ҳам улардан бири бўлган. У зот "Аҳли суффалар" ҳақида бундай деганлар: "Улар Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан қисқа ва узоқ муддатлар мобайнида қорин тўйдириш эвазига бирга юрар эдилар. Масжидда юз ёки ундан озми-кўпроқми "Аҳли суффа"лар йиғилиб қолдилар. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадина аҳлининг барчалари уларни иқтисодий таъминотини кафолатлашга масъул деб билар эдилар. Шунинг учун уйларидан уларга егулик ва ичимлик қидирар ҳамда саҳобаларидан ҳам талаб қилар, уларни одамлардан тиланиб юришга ҳаргиз ташлаб қўймас эдилар. Балки ўзлари намуна бўлганлари ҳолда одамларни бу ишга амал ва сўз билан далолат қилиб: "Ким фалончини кечки овқат билан таъминлайди? Ким уйига бир кишини олиб кетади? Ким икки кишини меҳмон қилади? Чунки бир кишилик овқат икки кишига ҳам кифоя қилади. Икки кишилик овқат уч кишига етади" – дер эдилар.
Абдур Раҳмон ибн Абу Бакр разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: "Кимнинг уйида тўрт кишига етгулик овқат бўлса, бешинчи ёки олтинчисини ўзи билан бирга олиб кетсин" – дердилар. Сўнг Абу Бакр уч кишини олиб кетдилар, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўн кишини олиб кетганлар" (Имом Бухорий ривояти).
Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларни фақат камбағаллиги учунгина қарамоғларига олганлар деб ўйлайсизми? Йўқ, улар ночор талабалар ҳам бўлганлар, тўғри йўл ва шаръий йўналишни ўрганиб, келажакда уни одамларга омонатдорлик ила етказиб, халқни тўғри йўлда бардавом бўлишига сабабчи зотлар ҳам бўлганлар.
Муҳаммад ибн Маслама разияллоҳу анҳунинг таклифларига қарайлик. Масжидда бу талаба(аҳли суффа)ларнинг сони кўпайиб кетгани ва Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам уларни ишларини зиммаларига олиб, одамларга қарата: "Яхшиликка далолат қилувчи ҳам уни қилувчиси кабидир" – деганларида у зотга раҳми келиб, "Бу меҳмонларни ансорларнинг уйларига тарқатиб юборинг! Биз ҳар бир уй бошига сизга бир бош хурмо ажратайлик, ҳузурингизга келувчи қавмларга озуқа бўлсин" – деган. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Тўғри айтдинг, майлин", дедилар. Унинг хурмоси пишгач, бир бошни олиб келиб, масжидга – икки устуннинг орасига – қўйди. Буни кўрган одамлар ҳам шундай қила бошладилар. Муоз ибн Жабал разияллоҳу анҳу бу ишга ташкилотчилик қилар эдилар...
Талабалари Қуръон ва Суннати мутаҳҳара, фиқҳ ва одоб нурларини тарқатувчи илм даргоҳларида таълим олиб турган жамият – турли камчилик ва нуқсон, бузуқ эътиқодлардан саломат жамият бўлиб, унда талаба ва олимларни моддий таъминоти бўйнига олиш, уларни эҳтиёжларини чиройли тарзда адо этишдек, савобу-фазилатли ишлар борасида ҳеч бир муаммо бўлиши мумкин эмас.
Бу масъулият биринчи бўлиб, уларнинг бадавлат ва имконияти кенг кишиларига сўнг жамият зиммасига умумий тарзда юкланади.
Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам мусофир талабаларга яхши муносабатда бўлишга буюрганларида, уламолар толиби илмларни "Марҳабо" – деб, қучоқ очиб, кутиб олиб, уларга ўзларида бор илм-маърифатларни берсинлару, сўнг эвазига жамият олимларни ҳеч бир кафолату-таъминотсиз, қаровсиз, ғариб ҳолда ташлаб қўйишларини назарда тутганмилар? Нима дейсиз?
У ҳадиси шариф бутун вужудини мол-мулкига очкўзлик ҳисси эгаллаб олган, унинг воситаси ила яхшиликлар қилиш ёки фазилатли ишлар ила жамиятда ўзидан яхши хотиралар қолдиришни истамас баъзи кишилар тушунган – олимлар дарсини берсину, ҳеч қачон, ҳеч кимдан, ҳеч нарса кутмасин каби – муддаодан кўра кенгроқ маънони билдиради!
Абу Саид ал-Худрий разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: "Сизларнинг ҳузурингизга Машриқ томондан илм олиш учун кўплаб кишилар келадилар. Келганларида уларга яхшилик қилинглар".
Бу ҳадиснинг ровийси: "Абу Саиднинг ўзлари бизни кўрсалар: "Марҳабо, эй Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам яхшилик қилишга буюрган зотлар, хуш келибсиз!" – дер эди" – деган. Бошқа бир ривоятда – ҳадис ровийси Абу Ҳорун Абдий бундай деган: "Биз Абу Саид ал-Худрийнинг ҳузурига борар эдик. У эса: "Марҳабо, эй Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам яхшилик қилишга буюрган зотлар, хуш келибсиз! Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Албатта, одамлар (илмда) сизларга тобеъдурлар. Ер юзининг барча қитъаларидан сизнинг ҳузурингизга одамлар динни чуқур ўрганиш учун келадилар. Келганларида уларга яхшилик қилинглар" – дея буюрганлар" – дер эди.
Олим ва таълим олувчи ажрда тенг шерик бўлишса, фаришталар уларнинг қилган ишларидан рози бўлганлари учун уларнинг оёқлари остига қанотларини тўшасалар, улар одамларга кўплаб манфаатлари теккани, уларга Аллоҳ ва пайғамбарларни, фаришталарни танитиб, ҳақ-ҳуқуқ ва ҳукмлар, ҳалол-ҳаромни ўргатганлари учун – уларнинг ҳақига ҳамма нарса, ҳатто денгиздаги китлар ҳам истиғфор айтсалар, бу яхшиликни ўрганувчи ва ўргатувчи ҳамда илмга чорловчиларни иқтисодий кафолатини бўйнига олган кишиларнинг – инша Аллоҳ – бу яхшилик, ажр-мукофот, савобдаги улуш-насибалари ҳам олиму-талабалардан кам бўлмайди. Балки улардан ортиқ бўлиши мумкин. Сабаб шуки, олим ва талабалар моддий томондан қарамоғига олувчи киши топа олмасалар, бу яхшиликдан узилиб қолиб, ундан буткул юз ўгиришлари ҳам мумкин. Натижада, илмсизлик ва ёмонлик омма халқни эгаллайди, ер юзида номақбул ишлар кенг тарқалади, оқибат халққа Аллоҳнинг қаҳру-ғазаби келур...
Фаразан, умматнинг бой кишилари орасида бу каби хайрли ишларни қилишни аҳамият қаратувчилар топилмаса, закот фақат фақирларга берилса, олимлар, тўғри йўлга чақирувчи ва талабалар вожиб закотдан маълум миқдорда берилувчи кишилар рўйхатининг энг бошида туришларида шубҳа йўқ!
Анас ибн Молик разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг даврларида икки ака-укалар бор эди. Бири Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламни ҳузурларига келиб, илм ўрганар эди. Иккинчиси ҳунармандлик қилиб, кун кўришар эди. Шу ҳунарманд илм ўрганувчи биродари устидан (у ҳам ишласин-да, қачонгача мен ишлайвераман? – деб), Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламга шикоят қилди. Шунда у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Балки сенга унинг сабаби(баракаси)дан мўл ризқ берилаётгандир?!" – дедилар" (Имом Термизий ривояти).
Доктор Муҳаммад Ал-Амсамийнинг мақоласидан
"Ҳадис илми мактаби" ўқитувчиси Баҳодир БАҲРОМЖОН ўғли таржимаси