Ердан самогача савоб бўлади,

Мункар-Накирларга жавоб бўлади,

Бошдан оёққача нурга тўлади,

Имкон борми, ёддан чиқарманг буни,

Рўза тутинг, муборак – Ашуро куни.

Иблиснинг қомати етти букилгай,

Тоғдек гуноҳлар ҳам дув-дув тўкилгай,

Малаклар тарафдан салом ўқилгай,

Имкон борми, ёддан чиқарманг буни,

Рўза тутинг, муборак – Ашуро куни.

Эзилган қалбларга дармон бўлади,

Маҳшарда дўзахга қалқон бўлади,

Фирдавс жаннатига сарбон бўлади,

Имкон борми, ёддан чиқарманг буни,

Рўза тутинг, муборак – Ашуро куни.

Рўза руҳиятни сайқал этади,

Ҳар битта яхшилик Ҳаққа етади,

Кўз очиб-юмгунча ўтиб-кетади,

Имкон борми, ёддан чиқарманг буни,

Рўза тутинг, муборак – Ашуро куни.

Саҳардан шомгача раҳмат бўлади,

Ҳурларнинг қўлида шарбат бўлади,

Энг олий мукофот – жаннат бўлади,

Имкон борми, ёддан чиқарманг буни,

Рўза тутинг, муборак – Ашуро куни.

Рўза – руҳ шифоси, тиғсиз даводир,

Савобдан мосуво шаксиз, гадодир,

«Очлик – иллат» демоқ, айни хатодир,

Имкон борми, ёддан чиқарманг буни,

Рўза тутинг, муборак – Ашуро куни.

Эркин ҚУДРАТОВ,

Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Улуғ мутафаккир шоиримиз Алишер Навоийнинг “Насойимул муҳаббат” асари азиз-авлиё ва улуғ шайхлар ҳаёти, шогирдлар тарбияси, уларнинг кароматлари ва беназир ҳаётларида рўй берган ибратли воқеаларга бағишлаб ёзилган. Бир ўринда шайх Маждиддин Бағдодийнинг таржимаи ҳоли, ўз шогирдлари тарбиясида ниҳоятда қаттиққўл устоз бўлгани ҳақида маълумот берилган: “Куняти Абу Саиддур ва оти Маждуддин Шараф Ибнулмуайяд ибн Абулфатҳ ал-Бағдодий раҳимаҳуллоҳу. Асли Бағдоддиндур. Хоразмшоҳ Бағдод халифасидин табиби тилади, анинг отасин юборди. Ва баъзи дебдурларки, Бағдоддандурки, Хоразм кентларидиндур. Ва ул султоннинг муқаррибларидин эрди. Шайх Рукниддин Алоуддавла қуддиса сирруҳу буюрубтурки: “Улки дерлар, ул амрад (ёш йигит) эрмишки, Ҳазрат Шайх хидматиға етибдур, хилоф воқиъдур. Ёшқа еткан улуқ йигит эрди, аммо латиф сурати ва ҳайъати бор эрди. Ҳазрат Шайх ани аввал мутаваззо хидматиға амр қилди. Волидаси эшитти ва ул табиба эрди ва Ҳазрат Шайх ҳам табиб эрдилар, айтиб юбордиким: “Фарзанд Маждуддунға хидмат буюрғон эрмишсиз ва ул нозук кишидур, агар мурод ул хидматдур, мен ўн  турк қул юборайин, то ул хидматни бажо келтургайлар ва анга ўзга хидмат буюрунг”. Шайх дедиларки: “Анга айтингки, мен эшитибменки, тиб илмин билурсен, сендин бу сўз ажабдур. Агар сенинг ўғлунгға сафровий иситма ташвиш берса, мен дору ул қулларға берсам, ул сиҳҳат топарму?”. Ул жавоб топмади. Ва бу навъ тарбиятким, Ҳазрат Шайх қуддиса сирруҳу Шайх Маждуддинға бунёд қилдилар. Бир неча вақтдин сўнграким, риёзатлар тортиб сулуклар қилди, олий маротиб ҳосил қилиб, бийик мақомларға қадам қўйди. Дерларки, Шайх Маждуддин бир кун дарвишлар била ўлтуруб эрди. Анга сукри ғолиб бўлди. Деди: “Биз ўрдак байзаси (тухуми) эрдук дарё қийроғида ва Шайх қуши эрдики, қаноти остида бизни парвариш бериб тарбият қилди, то ул байзадин чиқтуқ. Чун ўрдак боласи эрдук, дарёға кирдук ва Шайх қийрақта қолди. Ва Ҳазрат Шайх каромат нури била ул сўзга воқиф бўлдилар ва муборак тилларига келдики: “Дарёда ўлгай”. Шайх Маждуддин бу сўзни эшитиб қўрқти ва Шайх Саъдуддин Ҳуммуйи қошиға келиб, кўп тазарруъ қилдиким: “Бир кунки, Ҳазрат Шайхнинг вақтларин хуш топсанг, манга хабар қил. То ҳазратлариға келиб узри қулай”.

 Бир кунки, Шайх ҳазратлари самоъда хушҳол бўлуб эрдилар, Шайх Саъдуддин Шайх Маждуддинға хабар қилди. Ул оёғ яланг келди ва бир таштда ўт тўлдуруб, бошиға кўтариб, кашфгоҳда турди. Чун Шайх Ҳазратларининг муборак назари анга тушти. Дедиларки: “Чун дарвишлар тариқи била паришон сўзунг узрин қуласен, имон ва дин саломат элттинг, аммо бошинг борғай ва дарёда ўлгайсен ва биз ҳам сенинг бошингға борғайбиз ва сардорлар боши ва Хоразм мулки ҳам сенинг бошингда борғай ва олам хароб бўлғай”. Шайх Маждуддин Шайх ҳазратларининг муборак оёғлариға тушти. Ва оз фурсатда Ҳазрат Шайхнинг муборак нафаси зоҳир бўлди. Шайх Маждуддин Хоразмда ваъз айтур эрди ва Хоразмшоҳнинг онаси анинг ваъзиға борур эрди. Ва жамила заифа эрди. Душманлар фурсат асрадилар ва Хоразмшоҳ маст эканда, анга айттиларки: “Онанг Имом Абу Ҳанифа мазҳаби била Шайх Маждуддиннинг никоҳиға кирибдур”. Султон бағоят мутағаййир бўлди ва буюрдиким, Шайх Маждуддинни Жайҳун суйиға солдилар. Ҳар не Хоразмшоҳ ва Хоразм аҳли ва ўзи бобида ва оламнинг хароб бўлури сабабида Ҳазрат Шайх деб эрди, барча вужуд тутти. Чун Шайх Маждуддинни олти юз еттида ё олтида шаҳид қилдилар, хотуни Нишобурдин эрди, ани Нишобурға нақл қилди. Андин секиз юз учта Исфаройинға нақл қилдилар”.

“Насойимул муҳаббат” китобидан

Бобомурод Эрали тайёрлади.

Олимларни ҳурмат қилиш ояти карима ила собит бўлган шариат ҳукми. Аллоҳ таоло Қуръони каримда:

يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

“Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур. Аллоҳ қилаётган (барча яхши ва ёмон) амалларингиздан хабардордир” (Мужодала сурасининг 11-ояти), деб бандаларига олимларнинг мартабасини Ўзи кўтариб қўйганининг хабарини берган.

Шундай экан, Буюк Яратувчининг Ўзи мартабали қилиб қўйган зотларга ҳасад қилиш, уларни қасдан камситишга уриниш учун одамнинг жоҳиллиги тенгсиз даражада бўлиши керак.  Негаки, фаҳму фаросати бор ҳар бир киши Аллоҳнинг амрига итоатсизлик қилиш – ўз бошини балолар жодуси остига қўйиш эканини дарров фаҳмлайди.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам ҳадиси шарифларида олимларнинг мартабаси қанчалик баланд эканини жуда ҳам аниқ ифода этиб:

أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «اَلْعُلَمَاءُ وَرَثَةُ الْاَنْبِيَاءِ فَاِنَّ الْاَنْبِيَاءَ لَمْ يُوَرِّثُوا دِينَارًا وَلاَ دِرْهَمًا فَاِنَّمَا وَرَّثُوا الْعِلْمَ «

“Олимлар пайғамбарларнинг меросхўрларидир. Пайғамбарлар динор ёки дирҳам мерос қолдирмаганлар, балки илмни мерос қилиб қолдирганлар”,  деганлар (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривояти).

Парвардигоримизнинг шу мавзудаги амрлари, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ушбу мазмундаги ҳадиси шарифларига амал қилган азизларимиз, айнан ана шу сабабли юксак марраларни қўлга киритганлар.

“Гулистон”да ажойиб бир ҳикоят бор: “Икки навжувон қишлоқдан Мисрга келди. бири – илм ўрганиб олим бўлди, иккинчиси – мол жамлади ва Миср амири бўлди. Кунларнинг бирида улар учрашиб қолди ва Миср амири уни мазах қилимоқчи бўлиб: “Буни қара, иккаламиз шаҳарга келган вақтимизда ҳар жиҳатдан бирдек эдик. Энди эса мен Мисрга соҳиб бўлдим, сен келган вақтимизда қандай бўлсанг, ўша ҳолингча турибсан”, деди. Олим унга жавобан: “Сен Қоруннинг меросини қўлга киритдинг, Мен Мусо алайҳиссаломнинг меросини”, деб жавоб берди”. 

Соҳибқирон бобомиз салтанатни бошқаришда ўзи қатъиян амал қилган ва фарзандларига ҳам тавсия қилган ўн икки тамойилнинг еттинчиси уламою машойих, оқилу доноларга ҳурмат кўрсатиш масаласи эканини айтган.

Яна ўзининг қандай қилиб элу юртнинг ҳурматини қозонгани, бепоён ерларни қўлга киритгани ҳақида сўз юритганида «Мен доим саййидларга эҳтиром билан қарардим, уламо ва шайхларни эъзозлардим. Бу кишиларни доимо мажлисларимга чакирардим. Уларни дин масаласи юзасидан айтганларини диққат билан тинглаб олардим ва унга амал қилардим. Шунинг учун менга нисбатан халқнинг меҳри баланд эди ва ҳамма мендан миннатдор эди».

Олимни нега ҳурмат қилиш керак? Чунки олимлик дарров пайдо бўладиган ҳодиса эмас, у игна билан қудуқ қазишдек гап. Жалолиддин Румий ҳазратлари айтганидек,

                        Қанча-қанча  йиллар керак,

Бир марди ҳақ олим бўлиш учун.

Қанча-қанча асрлар керак,

Бир марди ҳақ валий бўлиш учун.

Бинобарин, йиллар давомида машаққатли меҳнатлар, уйқусиз тунлар, тўкилган кўз нурлари, эгилган қадду қоматлар, ўқилган ояти карималар, ҳадиси шарифлар... эвазига олим бўлган кишига Аллоҳ таоло валийлик фазилатини ҳам юқтириб қўядики, бунинг исботини кўришни ният қилиб, олимга тош отиб кўриш – кишининг ўзини кўра-била туриб фалокат гирдобига отишдир. Ақли салим одам бундай номақбулчиликдан ўзини сақлайди ва олиму уламога гўзал муомалада бўлади деб умид қиламиз.

Дамин ЖУМАҚУЛ