Яқинда Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний ўрта махсус Ислом билим юртида ота-оналар билан учрашув бўлиб ўтди. Унда мадраса раҳбарияти, ўқитувчи ва талабалар, ота-оналар иштирок этди.

Ушбу тадбирни ўтказишдан мақсад талабалар тарбиясига ота-оналар ва мадраса томонидан эътиборни янада кучайтириш, ота-оналарни фарзандлари таълим-тарбия олаётган билим юртидаги шарт-шароитлар билан яқиндан таништириш, ўқиш давомида билим ва иқтидори, фаоллиги ва давомат намунали бўлган талабаларни рағбатлантириш,  ўқитувчи ва ота-оналар биргаликда талабаларни ҳар томонлама назорат қилишни йўлга қўйиш, ўқув йилининг иккинчи ярми учун мўлжалланган шартнома тўловлар билан таништиришдан иборат.

Тадбир Қуръони Карим тиловати билан бошланди. Унда сўзга чиққан мадраса мутасаддилари юртимизда диний соҳада амалга оширилаётган ўзгаришлар, ҳукуматимиз томонидан Ислом билим юртларига қаратилаётган эътибор ҳақида гапириб ўтдилар.

Шунингдек, Президент фармонига кўра Ўзбекстон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларига “Эл-юрт ҳурмати” ордени билан тақдирланиши ҳукуматимиз томонидан диний соҳа вакилларининг олиб бораётган хайрли ишлари муносиб баҳоланганига ёрқин далил экани таъкидладилар.

Мадраса вакиллари жамиятимизга комил ва етук инсонларни етиштириб беришда ота-она ва устозлар берадиган тарбия ва билимни уйғунлаштиришни бирдек олиб бориш зарурлигини айтдилар. Шу билан бирга, ота-оналарга талабаларнинг ўқиш фаолиятидаги одоби, хулқ-атвори ва дарсларни ўзлаштириш даражаси ҳақида маълумот бердилар.

Тадбир давомида ота-она, ўқитувчи ва талабалар учун китоб ярмаркаси ташкил қилинди. Шунингдек, ота-оналар билим юртидаги шарт-шароитлари билан яқиндан танишди ва бундай имкониятлар учун Ўзбекистон мусулмонлари идораси  Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти ва билим юрти раҳбариятига миннатдорчилик билдирдилар.

Адилбай ЕРЕЖЕПОВ,

Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний ўрта махсус ислом билим юрти маънавият ва

 маърифат ишлари бўйича директор ўринбосари

Агар қарздор бўлсангиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам таълим берган қуйидаги дуоларни ихлос ила қилинг. Аллоҳ таоло дуоларингизни ижобат этсин.

اللّٰهُمَّ إني أعُوذُ بِكَ مِنَ المأْثَمِ وَالمَغْرَم

1. «Аллоҳумма инний аъузу бика минал маьсами вал мағрами»

"Аллоҳим! Сендан маъсиятдан ва қарздорликдан паноҳ сўрайман".

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ الْعَجْزِ وَالْكَسَلِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ الْجُبْنِ وَالْبُخْلِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ غَلَبَةِ الدَّيْنِ، وَقَهْرِ الرِّجَالِ

2. «Аллоҳумма инний аъузу бика минал ҳамми вал ҳазани ва аъузу бика минал ажзи вал касали ва аъузу бика минал жубни вал бухли ва аъузу бика мин ғалбатид дайни ва қоҳрир рижали»

"Аллоҳим! Сендан ғам босишидан, маҳзунликдан паноҳ сўрайман. Ожизликдан, дангасаликдан паноҳ сўрайман. Қўрқоқликдан, бахилликдан паноҳ сўрайман. Қарзга ботишдан ва одамларнинг қаҳридан паноҳ сўрайман".

اللهُمَّ اكْفِنِي بِحَلالِكَ عَنْ حَرامكْ، وَأَغْنِني بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِواك

3. «Аллоҳумма икфиний би ҳалалика аън ҳаромик ва ағниний би фазлика амман сивак»

"Аллоҳим! Менга ҳалолинг ила ҳаромингдан кифоя қилгин. Ўз фазлинг ила мени ўзингдан бошқалардан беҳожат қилгин".

Даврон НУРМУҲАММАД

Тарбия биз учун ё ҳаёт- ё мамот, ё нажот – ё ҳалокат,
ё саодат – ё фалокат масаласидир.

Абдулла Авлоний

Маълумки, Исломнинг оламшумул илоҳий таълимоти кишилик жамиятини бу дунёда тинч-омон, фаровон ҳаёт кечиришга, охиратда саодат аҳлидан бўлишга даъват этади. Оила ва фарзанд жамиятнинг узвий асоси ҳисобланади. Шунинг учун ҳам Ислом шариати уларнинг ҳар томонлама етук ва баркамол тарбия топишлари, ёшликдан илму фан, касбу ҳунар малакаларини эгаллашлари борасидаги тегишли кўрсатмаларни ота-оналар, мураббийлар ва устозларга тавсия қилади. Ёш авлод, хусусан, фарзандларимизнинг қизиқишлари, ақлу заковатлари, иқтидорларига мувофиқ  илм, касб ва ҳунар танлашларида имкон борича ёрдам беришимиз зарур. Ёшлар олтиндан ҳам қимматли вақтларидан ҳар томонлама унумли фойдаланишлари мақсадга мувофиқдир. Зеро, бу ҳақда Сарвари коинот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ёшлигингизни кексалик келишидан олдин ғанимат билинг” (Термизий ривояти), дея унинг қадрига етишни таъкидлаганлар.

Ёшлик даврининг эътиборга молик жиҳатлари жуда кўп. Ўспиринлик вақти инсон феъл-атвори ва руҳияти шаклланадиган асосий давр бўлиб, айни шу даврда уларга алоҳида аҳамият бериш лозим. Жумладан, ёшларни солиҳ кишилар билан дўст-биродар бўлишларини таъминлаш зарур. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг бирида: “Яхши ҳамсуҳбат мисоли мушки анбар сотувчидир. Атирдан олинган тақдирдагина ҳам унинг ҳушбўй ҳиди димоғдингни чоғ қилади. Ёмон ҳамсуҳбат эса бамисоли темирчининг босқинидир. У гарчи кийимингни куйдирмаса-да тутуни димоғингни ачитади”, деганлар.

Фарзандларига таълим бериш оила бошлиғининг энг асосий бурчидир. Одамлар орасида “Ўзингни бил, ўзгани қўй” деган номаъқул гап юради. Лекин шариат бўйича эр хотин учун, ота-она болалар учун масъулдир. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳеч бир ота ўз фарзандига яхши тарбия ва гўзал одобдан буюкроқ ҳадя бера олмас", деб марҳамат қилганлар.

Бир куни халифа Маъмун одоб билан сўзлаётган бир боладан: “Кимнинг ўғлисан?” деб сўради. Бола: “Одобнинг ўғлиман”, деб жавоб берди. Бу жавобни эшитган Маъмун: “Қандай чиройли отанг бор экан-а”, деб унга таҳсин ўқиди.

Исломда тарбия таълимдан кўра устунроқ ва кенг қамровлидир. Чунки тарбия болани уйида, кўчада, мактабда ўзини тута билиши одобларини, ақл билан иш юритиб, жисмини, нафсини ўзига бўйсундиришдек оғир ишни йўлга қўяди. Тарбиянинг асоси оила муҳитидир. Бола уйда нимани кўрса, шунга тақлид қилиб ўсади. Оилада ота олижаноб, кенг феъл, босиқ, мулоҳазали ва озгина сиёсатлироқ бўлиши, она эса меҳрибон, раҳимли, болаларни беҳуда қарғамайдиган ва мулойим бўлмоғи лозим. Шунинг учун ҳам аждодларимиз фарзанд тарбиясига қаттиқ аҳамият беришган.

Халқимизда: “Қозонга яқин юрсанг, қораси юқади” деган нақл ҳам бор. Аллоҳ таоло мўминларни рост сўзловчи кишилар билан бирга бўлишга буюрган: “Эй иймон келтирганлар, Аллоҳга тақво қилинглар ва содиқлар ила бирга бўлинглар” (Тавба, 119).

Ҳадисда айтилишича, рўстгўйлик инсонни доимо яхшиликка чорлайди. Онгида ростгўйлик, вафодорлик, фидоийлик каби тушунчалар ўрнашган ёшлардан келажакда кўплаб ҳайрли ишлар кутиш мумкин. Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳи бир куни ёшлар тарбиясига эътиборини жалб қилиш мақсадида ҳамсуҳбатларига: “Эй кексалар! Экин пишиб етилгандан сўнг нима қилади?”, деб савол бердилар.  “Хосил йиғиб олинади”, дейишади. Шунда Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳи: “Эй йигитлар! Шуни билингларки, гоҳида экин пишиб етилмасидан олдин унга офат (касаллик) етиши мумкин”, деб кишининг ўспиринлик даврини қандай ўтказиши унинг  келажакда ким бўлиб етишиши муҳим ўрин тутишига ишора қиладилар.

Маълумки, ёшлик инсоннинг ақлий ва жисмоний ривожланиш даври бўлиб, айни шу паллада уларни илмга ва касб-ҳунарга тарғиб қилиш лозим. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ёшликда ўрганилган илм тошга ўйилган нақш кабидир, кексаликда ўрганилган илм эса сувга ёзилган кабидир”, деганлар.

Имом Табароний ривоят қилган ҳадисда Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо: “Аллоҳ таоло ўз пайғамбарларига бу улуғ вазифани ақлан ҳамда жисмонан кучга тўлган ёшлик чоғларида инъом қилган, шунингдек, олимларга ҳам илм асосан ёшлик чоғида берилган”, деган.

Касб-ҳунар ўрганиш ва шу орқали ҳалол меҳнат қилиб чиройли ҳаёт кечириш шариат талабларидан биридир. Зеро, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларидан бирида айтдилар: “Аллоҳ таоло ҳунарманд бандани яхши кўради” (Термизий ривояти). Бошқа бир ҳадисда эса: “Ҳалол касб қилиш фарздан кейинги фарздир” (Табароний ва Байҳақий ривояти).

Буюк имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг иқтидорли шогирди имом Муҳаммад ибн Ҳасан Шайбоний касб-ҳунар ва унинг жамиятидаги муҳим ўрни ҳақида биринчи бўлиб “Яхши ризқни касб қилиб топиш” номли китоб ёзди ва касб-ҳунар, тижорат, зироат, саноат кабилар билан машғул бўлиш зарурияти ҳақида батафсил маълумот беради.

Буюк ватандошимиз шайхур-раис Ибн Сино ёш авлод тарбиясининг ибтидоси қандай ва нималар билан бўлиши ҳақида қуйидагиларни айтган эди: “Ёш бола  бошланғич таълим ва тилга доир қоидаларни ёд олгандан кейин у машғул бўлиши мумкин бўлган касб-ҳунар ва саноатга мойиллигига қараб, уни шунга йўллаймиз. Агар у котибликни хоҳласа тил, хат ёзиш, нутқ сўзлаш ва одамлар билан муомала қилиш кабиларга далолат қиламиз. Албатта, бу ўринда, боланинг майли алоҳида аҳамиятга эгадир (Муҳаммад Атия, Исломий тарбия ва унинг фалсафаси. 197-бет)”.

Ёш авлод тарбияси ҳақида сўз борар экан, уларга тегишли умумий одоб-ахлоқлар ҳақида Имом Ғаззолий айтган сўзларни нақл этишни лозим топдик: “Ёшлар тилла тақинчоқ ва турли зебу зийнат тақмасликлари лозим. Улар ўтириш, туриш, салом бериш одобларига риоя этишлари, ўзларидан катталар ҳузурида оёқларини чалиштириб ўтирмасликлари, сергап ва сўкувчи бўлмасликлари, беҳаё сўзларни айтмасликлари, хусусан, ёмон хулқли тенгдошларига аралашишдан эҳтиёт бўлишлари лозим” (“Иҳё...” китоби, 3-жуз, 70-бет).

Маълумки, ёш авлодни баркамол вояга етказиш ва турли одат ва таъсирлардан эҳтиётлаб сақлаш ва, шу жумладан, уларни гиёҳвандлик офатидан эҳтиёт қилиш ҳозирги замоннинг энг долзарб масаласи экани ҳаммамизга яхши маълум. Зеро, ақл ва танани муҳофаза қилилб, уни эҳтиётлаб сақлаш ҳар бир инсон учун ҳам фарз, ҳам қарз амалдир. Шундагина инсон Аллоҳ ва Унинг Расули ҳамда раҳбарлари амрига итоат қиладиган, иродали, ақлли, соғлом, одоб-ахлоқли, жисмонан баркамол, динига ҳимматли, ўз халқига фидокор, жамият манфаатини кўзловчи, Ватанни севувчи ва ардоқловчи, ҳаммага баробар яхшиликни раво кўрувчи, масъулиятни тўла ҳис қилувчи комил инсон бўлиши мумкин.

А.Наимов,
Қувасой шаҳар бош имом хатиби

Ҳар биримиз ризқ топиш учун меҳнат қиламиз. Кўпроқ пул топиш учун турли режалар тузамиз. Етишмовчилик бўлса безовта бўлиб, “Нима иш қилсам экан? Қаердан пул топсам экан?” деб ўйланиб қоламиз. Баъзан эса “Ёнимда фалон сўм қолибди. Бугун бу пулга нон олсам, ойликкача ҳали ўн беш кун бор, оиламни қандай боқаман?” деб хавотирланамиз.

Энди мана бу оятга эътибор берайлик:

وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ

“Ер юзида ўрмалаган нарса борки, уларнинг ризқи Аллоҳнинг зиммасидадир. У уларнинг турар жойларини ҳам, борар жойларини ҳам билур. Ҳаммаси очиқ-ойдин китобдадир” (Ҳуд сураси, 6-оят).

Бу оятда Аллоҳ таоло ер юзидаги барча жонли нарсанинг ризқини Ўзи етказишини баён қилмоқда. 

Ҳозирги кунда сайёрамиздаги энг улкан жонзот кўк китдир. У ҳар куни камида 3 ярим тонна атрофида денгиз маҳсулотлари, балиқ истеъмол қилади.

Ҳар куни 3 ярим тонна?!

Ҳа, ҳар куни 3 ярим тонна.

Аллоҳ таоло уни Ўзига маълум бўлган ҳикматга кўра яратган ва ҳар кунлик ризқини Ўзи етказади.

У Зот махлуқларидан бири бўлган шу улкан жониворнинг ризқини етказиб турган экан, сиз нега ризқингиз борасида ташвиш қиляпсиз?!

Аллоҳдан ёрдам сўрайлик, сабабларни қилиб, Унга таваккул қилайлик!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Аллоҳ таолонинг иродаси билан дунёга келган ҳар бир инсоннинг миллати, тили, динидан қатъи назар бу дунёда бахтли, саодатли яшагиси келади. Бундай юксак орзуга эришиш, яъни бахтли яшашнинг шарти ва гарови бўлган омиллар жуда кўп. Улар орасида ҳаётимизга маъно – мазмун берадиган ва ҳаётни янада ёрқин ва гўзал қиладиган бир омил борки, у ҳам бўлса инсоннинг ўз оиласидир. Дарҳақиқат, оила қуриб яшаш ҳам бир неъмат. Қай бир инсонга Аллоҳ оила қуришни насиб қилган бўлса, демак у Аллоҳнинг буюк неъматига сазавор бўлибди.

Ислом дини ҳар бир инсонни вояга етганидан кейин оила қуриб яшашини буюрган. Чунки оила қуриб яшамоқлик ҳаётни янада ёрқин бўлишига ва саодатни ҳис қилиб яшашга хизмат қилади. Аслида оила қуриш бир неъматдир. Мана шу неъматни сақлаш, эҳтиёт қилиш, ҳар бир оила қурган инсонга ўз навбатида оила қуриш неъмат эканлигини ҳис қилиб яшаш, бунинг учун Аллоҳга шукр қилишлари керак. Бунинг неъмат эканлигини ҳис қилмасак, ўша неъматдан маҳрум бўлишига сабаб бўлиб қолишини унутмаслик лозим. Аллоҳ ҳар бир кишини оила қуриб яшашга буюради ва оиланинг бузилишига рози бўлмайди. Аллоҳ таолонинг оила қуришга буюришдан муроди инсонлар ўзларидан покиза насл қолдиришларидир. Муқаддас динимизда арзимас дунё ва унинг арзимас матоҳларини деб ёки сабрсизлик ва қаноатсизлик сабабли, ёки бўлмаса жоҳилона такаббурлик сабабли оилаларнинг бузилишига олиб келиш қаттиқ қораланади. Унутмаслик керакки, оиланинг масъулиятини ўзига олмай бунга енгил қараш катта гуноҳдир.

Аллоҳ таоло Фотир сурасининг 6-оятида “Албатта, шайтон сизга душмандир. Бас, уни душман тутинг” дейди. Ҳаргиз шайтонни дўст тутмаслик лозим. Буни зикр қилишимиздан мурод шуки, кишилар ҳалол йўл билан оила қуриб, аҳил бўлиб яшасалар ва ўзларидан покиза авлодларни дунёга келтирсалар шайтоннинг қаттиқ ғазаби келади. Оилаларнинг ажралиб кетишларида эса Шайтоннинг чексиз мувафаққияти ва қувончи ётади. Ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Иблис ўз курсисини сув устига ўрнатиб, шайтонвачча малайларини ҳар тарафга инсонларни йўлдан оздириш топшириғи билан жўнатади. Иблисга энг яқин ва яхшиси энг катта фитна қилгани бўлади. Шайтонваччалар ишларни қилиб келгандан сўнг Иблис улардан сўрайди. Шунда улардан бири мен фалончини ҳеч ҳолига қўймадим, фалон гуноҳларни қилдирдим охири йўлдан оздирдим дейди. Шунда Иблис ишидан қониқмасдан, ҳеч нарса қилмабсан дейди. Кейигиси ҳам, ундан кейингиси ҳам турли гуноҳларни қилдирганлигини айтади ва уларга ҳам ҳеч нарса қилмаганлигини айтади. Ваҳолангки, улар қилдирган ишлар катта гуноҳлар эди. Улардан сўнггиси келиб “Мен фалончини ўз хотинидан ажратдим” дейди. Иблис бу ишдан қаноатланиб, шод бўлади ва уни қучоқлаб, “Сен энг зўрисан” дейди”.

Мана, азизлар, биз эҳтиёт бўлишимиз керак бўлган иш қаерда? Оила бузилишида шайтоннинг хурсандчилиги, Аллоҳнинг эса ғазаби бор. Доимо Аллоҳни рози қиладиган ишларни қилайлик. Ҳаргиз, оилаларнинг бузилишига сабаб бўлиб қолмайлик. Оиланинг бузилишида катта хатарлар бор. Хусусан, оила эгалари ва аҳлларининг қалбида аламли оғриқ ва изтироб пайдо бўлади. Бу ўз навбатида, қариндошлар орасида ҳам катта адоватни пайдо қилади. Бунинг оқибатида қанча кўнгилсиз ишлар пайдо бўлади. Қолаверса, ўртада фарзандлар тирик етим бўлиб қолиши бор. Уларнинг меҳр-муҳаббатсиз бўлиб қолишларию, таълим-тарбиясининг нуқсонли бўлиши бор. Ота-онасидан тўлиқ тарбия ололмаган фарзандлардан келажакда ноқобил инсонлар пайдо бўлиши бор. Бундан кўринадики, бир оиланинг бузилиши, жамиятга қай даражада зарар келтиради. Демакки, оила жамият ва давлат ҳаётида, унинг ривожи йўлида катта аҳамият касб этади. Арзимас сабаблар ила ажралишнинг оқибати қанчалар аянчли экан. Мана нима учун ажралиш сабабидан Аллоҳнинг арши ларзага келади. Бугун атрофга ибрат кўзи билан қарамасак, келажак авлодларимизнинг ҳаётига бепарволик билан енгил қарасак, бошимизда ташвишимиз ортиб бораверади. Агар биз оила қуришни бир неъмат билиб, уни қадрласак, арзимас ишлар учун ажрашиб кетишнинг гуноҳ эканлигини  ҳис қилсак, оилани сақлаб қолишимиз мумкин бўлади.

Аллоҳ барча оилаларга офият берсин.

Усмон бин Мазъун жомеъ масжиди имом-хатиби Ўткир Ҳакимов