1-савол: Араб тилини яхши билган киши Қуръондан ўзича ҳукм чиқарса бўладими?

Жавоб: Йўқ. Қуръон ва ҳадисга маъно бериш ва ундан ҳукм чиқариш учун киши бир қанча илмларни билиши шарт. Жумладан, биринчи навбатда араб грамматикасини (наҳв, сарф), Қуръон ва ҳадис илмини, ундаги оятларнинг нозил бўлиш сабабларини билмоғи, носих-мансуҳ, мутлақ ва муқайяд, ом ва хос каби оятларни ажрата олиши лозим. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким Қуръонни ўзича тафсир қилса, дўзахдан ўзига жой тайёрласин”, деганлар. 

2-савол: Намоз ҳали фарз бўлмаган бола Қуръони каримни таҳоратсиз ушласа бўладими?

Жавоб: Баъзи уламолар, ёш болалар Қуръони каримни таҳоратсиз ушласа бўлади, дейишган. Шундай бўлсада улар Қуръони каримни ҳурматлаш, эъзозлаш руҳида вояга етишлари учун уларга Қуръон одобларини, уни таҳоратсиз ушлаб бўлмаслигини, шунинг учун таҳорат билан ушлашлари лозимлигини ўргатиш зарур. 

3-савол: Бугунда жуда кўплаб газета ва журналларда Қуръони карим оятлари, ҳадиси шариф ёки Аллоҳнинг гўзал исмлари, шунингдек, ҳар хил ривоят ва ибратли ҳикоялар ёзилган. Албатта, бу ишлар ёшларимизнинг диний билимлари ошишига хизмат қилади. Лекин айрим кимсалар бу саҳифаларни нопок жойларга ташлашяпти. Ўша қоғозларни ўқиб бўлгандан сўнг, нима қилиш керак?

Жавоб: Жуда ўринли савол. Ҳақиқатдан ҳам бугунги кунда кўплаб газета ва журналларда Қуръони карим оятлари, ҳадиси шариф ва умуман динимизга доир мақолалар чоп этилиши олдингига нисбатан сезиларли даражада кўпайди. Бундай газета, журнал ва қоғозлар ўқиб бўлингач, уларни сақлаб қўйиш ёки одамлар босмайдиган ерга кўмиш лозим бўлади. Аммо зинҳор кўчага улоқтириш ёки у билан бирор нарсани ўраш ё ундан дастурхон ўрнида фойдаланиш мумкин эмас. Акс ҳолда, илоҳий калималарга нисбатан ҳурматсизлик қилинган бўлади. 

4-савол: Қуръон оятларидан ўқиб дам солиш мумкинми?

Жавоб: Ҳа. Аллоҳ таолонинг каломи жисмоний ва маънавий иллатларга шифо бўлишлигига шубҳа йўқ. Бунга аҳли сунна вал­жамоа ақидаси иттифоқдир. Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

“(Биз) Қуръондан мўминлар учун шифо ва раҳмат бўлган (оят)ларни нозил қилурмиз. (Лекин бу оятлар) золим (кофир)ларга фақат зиённи орттирур” (Исро).

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) айтадилар: “Аллоҳ китобининг фотиҳасида (Фотиҳа сурасида) ҳар бир дардга шифо бор!” (Имом Доримий ва Байҳақий ривоятлари).

Саҳобаи киромлар ҳатто чаён чаққанга ҳам Қуръон ўқиб дам солганлари саҳиҳ ҳадисларда ворид бўлган. Дам солиш учун Қуръонни тўлиқ ўқиб чиқиш шарт эмас. Билган оятларини ўқиб, ихлос билан дам солса бўлади, худо хоҳласа, шифо беради. 

5-савол: Қуръон ўқиш одобларини ўрганмоқчи эдим. Илтимос, ёрдам беринг?

Жавоб: Қуръон ўқувчи қори буларга риоя этиши лозим:

Қорининг одоб-ахлоқи, феълу атвори ва сийрату шамоили юксак даражада, бошқаларга ўрнак бўлиши керак.

Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу) айтар эдилар: “Қорилар қандайдир хусусиятлари билан бошқалардан ажралиб туришлари керак. Масалан, тунда одамлар ухлаганида, у Қуръон тиловати билан бедор, кундузи одамлар овқатланганида, у рўзадор, одамлар ўйин-кулги билан машғул бўлганида, у ғамгин, одамлар беҳуда гаплар гапиришганида, у сукутда бўлиши керак”.

Қори ўқиганига амал қилиб, ҳаром ва макруҳлардан тақво қилиши керак.

Қорилар Қуръон тиловатини тирикчилик манбаига айлантириб олмасликлари лозим. 

6-савол: Қуръони каримни хатм қилишда нималарга эътибор бериш лозим?

Жавоб: Қуръони каримни хатм қилишда энг муҳими, тўғри тажвид билан ўқилишига эътибор бериш керак. Бировга хатм қилдирганида ҳам унинг Қуръонни тўғри ўқишини билиш керак.

Қуръон тиловати мутлақо холис бўлиши керак. Пул таъмасида ёки бошқа дунёвий истаклар билан тиловат қилинса, тиловатга савоб берилмайди (Ибн Ҳумом, Ибн Обидин, Имом Баркавий).

Қуръонни хатм қилиш уч кун ёки ундан зиёда кунларда амалга оширилади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Кимки Қуръонни уч кундан кам муддатда ўқиса, ҳеч нарса тушунмайди”, деганлар.

Хатми Қуръон вақтида аҳлини чақириб, ҳам­малари биргаликда дуо қилса, иншоаллоҳ, ижобат бўлади (“Фатовойи Қозихон”). 

7-савол: Ҳурматли Муфтий ҳазратлари! Қуръони карим оятларининг сони китобларда ҳар хил айтилган. Баъзиларида 6666 га дейилса, бошқаларида ундан кам адад кўрсатилган. Оятларнинг сони қанча?

Жавоб: Қуръон оятлари сони ҳақида кўп ривоятлар келган. Кўфаликлар Али ибн Абу Толиб (розияллоҳу анҳу) ривоятига суянилиб 6236 оят, дейишган. Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу) Қуръон 6218 оят деса, Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу) 6216 оят дейди. Исмоил ибн Жаъфар Маданийга кўра 6214 оят, яна 6212, 6204 ва 6226 оятдан иборат деганлар ҳам бор.

Бу дегани Қуръон оятлари кўп ёки кам дегани эмас, балки баъзи уламолар Қуръоннинг оятларини бир-бирига қўшиб, икки оятни битта деб (маъносидан келиб чиқиб) ҳисоблаганлари учун уларнинг сони турлича ҳисоб қилинган. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Туркманистон Республикаси Президенти Гурбангули Бердимуҳамедов Ўзбекистон Республикаси Президентига икки мамлакат ўртасидаги дипломатик муносабатлар ўрнатилганининг 25 йиллиги муносабати билан табрик мактубини йўллади. Ушбу мактубнинг тўлиқ матни ЎзА да эълон қилинди.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Жаноби Олийларига

Муҳтарам Шавкат Миромонович!

Азиз қардошим!

Туркманистон халқи ва ҳукумати номидан ҳамда шахсан ўз номимдан Туркманистон ва Ўзбекистон Республикаси ўртасида дипломатик муносабатлар ўрнатилганининг 25 йиллиги муносабати билан Сиз ва бутун қардош Ўзбекистон халқини самимий табриклаш ва эзгу тилакларимни йўллаш мен учун улкан шараф. 

Дипломатик муносабатлар ўрнатилганидан буён ўтган 25 йилда қардошлик алоқаларимиз фаол ривожланди ва изчил мустаҳкамланиб бормоқда. Давлатлараро муносабатларнинг бугунги юксак даражасини қайд этар эканман, Туркманистон ва Ўзбекистон ўртасидаги яхши қўшничилик, дўстлик ва ўзаро англашув тамойилларига асосланган ҳамкорлик янада жадал ва изчил, ўзаро ишонч, тенг ҳуқуқлилик, очиқлик руҳида ривожланаётганини алоҳида таъкидламоқчиман. 

Икки томонлама алоқаларни ривожлантирар эканмиз, биз туркман ва ўзбек халқлари ўртасида шаклланган азалий қардошлик ва ўзаро ҳурмат анъаналарига, маънавий ва тарихий қадриятлар муштараклигига, давлатларимизнинг халқаро муносабатларда тинчликсеварлик ва инсонпарварлик тамойилларига содиқлигига таянамиз. Бугунги кунда мамлакатларимиз нафақат икки томонлама, балки халқаро тузилмалар доирасида ҳам муваффақиятли ҳамкорлик қилмоқда. Глобал ва минтақавий миқёсдаги нуфузли ташкилотлар доирасида мамлакатларимиз томонидан илгари сурилаётган халқаро ташаббус ва таклифлар ўзаро қўллаб-қувватланаётгани шундан далолат беради. 

Туркманистон ва Ўзбекистон ўртасидаги савдо-иқтисодий алоқалар изчил ривожланмоқда. Маданият, илм-фан соҳаларидаги ҳамкорлик тобора кенгаймоқда ва мустаҳкамланмоқда. Савдо-иқтисодий, илмий-техник ва маданий ҳамкорлик бўйича Туркманистон – Ўзбекистон қўшма комиссиясининг фаолияти бунда муҳим аҳамият касб этмоқда. 

Ҳурматли Шавкат Миромонович! 

Туркманистон мамлакатларимиз ўртасидаги вақт синовидан ўтган сиёсий, иқтисодий, маънавий-маданий алоқаларни бундан буён ҳам мустаҳкамлашга тайёр. Ишонаманки, Туркманистон ва Ўзбекистон муносабатлари келажакда ҳам қардош халқларимиз фаровонлиги йўлида муттасил ривожланиб бораверади. 

Азиз қардошим, мактубим якунида Сизнинг Туркманистон – Ўзбекистон ҳамкорлигига шахсан қаратаётган алоҳида эътиборингиз учун миннатдорлик билдиришга, Сизга мустаҳкам соғлиқ, давлат раҳбари сифатида қардош Ўзбекистон Республикаси тараққиёти ва унинг халқи фаровонлиги йўлидаги масъулиятли фаолиятингизга янги зафарлар тилашга ижозат бергайсиз. 

Юксак ҳурмат билан,

Гурбангули Бердимуҳамедов,

Туркманистон Президенти

Майкл Ҳартнинг “100 талик: тарихдаги энг кучли таъсирга эга бўлган инсонлар рейтинги” асарида пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)нинг номлари рўйхатнинг биринчи ўрнига қўйилгани ҳақида аввал хабар берган эдик. Ушбу рўйхат 1978 йилда Нью-Йоркда чоп этилган.

Муаллиф нега Расулимизни биринчи ўринга қўйганини қуйидагича изоҳлайди, “Муҳаммад (с.а.в)ни дунёнинг энг аҳамиятли ва таъсирга эга бўлган шахслари рўйхатининг биринчи ўрнига қўйишим баъзи китобхонларни ажаблантириши мумкин, бундан ташқари айримларда савол ҳам туғдириши мумкин. Аммо, тан олиш керак, фақат Муҳаммад (с.а.в.)гина инсоният тарихида ҳам диний ҳам дунёвий жиҳатдан юқори даражага эга бўлган шахсдир”.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон бош вазири Абдулла Арипов Тожикистон пойтахти Душанбега 10-11 январь кунлари амалий ташриф билан келади. Бу ҳақда «АП» Тожикистон ҳукуматидаги манбага таянган ҳолда хабар бермоқда.

Ўзбекистон бош вазирининг Душанбега ташрифи чоғида Тожикистон президенти Имомали Раҳмон ва республика бош вазири Қоҳир Расулзода билан учрашув ўтказилиши кутилмоқда.

Абдулла Ариповнинг Тожикистон расмийлари билан учрашувлари ва музокаралари чоғида Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёевнинг Душанбега баҳор ойлари бошида кутилаётган расмий ташрифига тайёргарлик кўриш масалалари муҳокама қилинади.

Бундан ташқари, Ариповнинг Душанбега ташрифи чоғида томонлар Тожикистон ва Ўзбекистон ўртасидаги савдо-иқтисодий ҳамкорликни кенгайтириш, икки давлат чегарасидаги баҳсли қисмларнинг демаркацияси ва делимитациясини тезлаштириш бўйича масалаларни муҳокама қилади.

Эслатиб ўтамиз, президент Шавкат Мирзиёев Тошкент вилоятига ташрифи чоғида вилоят фаоллари билан учрашувда ушбу ташриф ҳақида ҳам айтиб ўтганди. 

“Абдулла Неъматович Тожикистонга бориб, расмий ташрифга тайёргарлик кўриб келади. Биз катта-катта шартномаларга қўл қўйиб, Тожикистон билан темир йўл ҳам очилади, электр энергиясини узатишни очишга ҳам келишдик. Қўшни билан қандай яшаган бўлса, шундай яшаш керак. Ҳамма ўтади бу дунёдан, лекин қўшни билан яхши бўлмаганни ҳеч ким, ҳеч қачон кечирмайди. Шуни ҳамма билиши керак. Бу осон эмас – 20 йиллик музни эритиш керак. Дунё ҳамжамияти бизга нима дейди: сен олдин қўшнинг билан тил топишгин, кейин биз сен билан дўст бўламиз. Сен қўшнинг билан тил топишмасанг, сен қандай биз билан дўст бўлишинг мумкин, дейди”, - дея айтиб ўтди давлат раҳбари.

http://kun.uz