muslim.uz
Малайзияда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходимлари маъруза қилишди
Малайзияда ўтказилаётган “Қўлёзмалар ва тарихий ҳужжатларга бағишланган иккинчи халқаро конференция” ўз ишини давом эттирмоқда. Бу ҳақда "Азон" нашри хабар берди.
Конференцияда Қувайт араб очиқ унверситети профессори Муҳаммад Ҳассан Тайён энг нодир қўлёзмаларнинг тадқиқ, таҳқиқ қилиш ва уларни ўрганиш борасидаги тажриба-тавсияларини бериш билан бирга Ибн Сино ва бошқа юртимиздан чиққан алломаларнинг ҳаёти ва илмий мероси тўғрисида фикрларини билдирди.
Саудиянинг Подшоҳ Малик Абдулазиз университети қўлёзмалар фонди мудири, Шайх Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ал-Муниф ўз сўзида: Ўзбекистондан кўпллаб алломалар етишиб чиққанлиги, уларнинг маънавий мероси бугун дунёдаги қўлёзма фондларини олтин хазинасига айланганлигини таъкидлади ва “Араблар доимо илм-маърифатни қўллаб қувватлайди. Зеро, илм-маърифат Маккадан бошланган. Аммо унинг тараққиёти ва тарқалишида ажамларнинг ҳиссаси катта”, – деб таъкидлади. Шунингдек, Шайх Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ал-Муниф ИБХИТМи билан илмий-тадқиқот ишларида, маънавий меросимизни тадқиқ этишда амалий ёрдамга тайёр эканлигини билдирди.
Мазкур конференция раиси ва Малайзия ислом илмлари университети профессори Нажм Абдураҳмон ўзининг БАА да 25.000 дан ортиқ қўлёзмалар сақланадиган шахсий кутубхонасида мавжуд асарлар Мовароуннаҳр уламоларининг асарлари қўлёзмалари эканлигини айтиб, Имом Бухорий, Имом Термизий ва Абдулҳамид Кешийларнинг ҳадис илми ривожида тутган ўрни ва уларнинг илмий мерослари энг нодир қўлёзмалардан эканини таъкидлади ва: “Мен умримни Имом Бухорий асарларини жамлашга сарфладим. Бир саҳифа маълумот топсам, албатта уни ўз шахсий фондимга киритдим. Муҳаддиснинг ҳаёти ва меросига оид етти мужаллад асар яратдим”, – деди.
Шунингдек, ИБХИТМ вакиллари директор ўринбосари Ш. Умаров “Мовароуннаҳрлик машҳур муҳаддислар ҳаёти ва илмий мероси” мавзусида чиқиш қилди. Маъруза анжуман иштирокчилари томонидан диққат билан тингланди ва мавзуга оид савол-жавоблар бўлиб ўтди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Подписан Меморандум о взаимопонимании с Кембриджским форумом по Центральной Азии
2 июля 2018 года в Управлении мусульман Узбекистана состоялась встреча с находящимся в нашей стране с визитом председателем Кембриджского форума по Центральной Азии (КФЦА, Великобритания), профессором Сиддхартом Саксеной.
Директор Центра исламской цивилизации в Узбекистане Ш.Миноваров, директор Международного исследовательского центра Имама Бухари Ш.Зиёдов, проректор Международной исламской академии Узбекистана Б.Мамадиев, заместитель директора Центра по изучению культурных ценностей Узбекистана Д.Расулов и ученый-востоковед С.Гулямов приняли участие в этом мероприятии.
После взаимного приветствия Ш.Миноваров говоря о впечатлениях узбекской делегации от посещения в феврале-марте текущего года Великобритании, о достигнутых результатах и поблагодарил Кембриджский форум по Центральной Азии за содействие в успешном проведении данного визита. Стороны обменялись мнениями о реализации «дорожной карты» двустороннего сотрудничества, таких как обмен исследователями, организация курсов по «узбекскому языку» в Кембриджском университете и публикация статей узбекских исследователей в Кембриджских научных журналах. Сообщалось, что подготовлены учебные материалы для студентов курсов узбекского языка в Кембриджском университете.
Директор Международного исследовательского центра Имама Бухари Ш. Зиёдов сообщил о том, что в рамках проведенных переговоров в Кембриджском университете начато сотрудничество по темам «История евреев Бухары», «Самаркандские и бухарские медресе» и «Каталог памятных надписей на мемориале Махдуми Аъзама», готовятся предложения на получение гранта Кембриджского университета.
С. Саксена сказал, что ученые университета тщательно изучат эти предложения, и он лично будет заниматься с вопросами грантов на эти темы.
Проректор Международной исламской академии Узбекистана Б.Мамадиев и заместитель директора Центра по изучению культурных ценностей Узбекистана Д.Расулов высоко оценили соглашения, достигнутые во время визита в Великобританию, и подчеркнули готовность обеих организаций к практическому сотрудничеству.
Профессора С. Саксена заявил, что Кембриджский университет разработал четкий план по релизации всех достигнутых соглашений, и они выполняются постепенно.
По завершении встречи был подписан Меморандум о взаимопонимании между Центром исламской цивилизации в Узбекистане, Международным исследовательским центром Имама Бухари, Международной исламской академией Узбекистана, Центром по изучению культурных ценностей Узбекистана и Кембриджским форумом по Центральной Азии.
Гость посетил комплекс Хазрати Имам.
Встреча прошла в теплой дружеской атмосфере.
Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана
Ўзбекистон энди ўз чойини етиштиради
Айни кунларда «Чой етиштиришни ташкил этиш ва аҳолини мамлакатимизда ишлаб чиқарилган сифатли чой ҳамда чой маҳсулоти билан таъминлаш чора-тадбирлари тўғриси»ги Ҳукумат қарори қабул қилинди. Бу ҳақда Адлия вазирлигининг Telegram-каналида маълум қилинган.
Қарор билан Чой етиштиришни ривожлантириш илмий-ишлаб чиқариш маркази ташкил этилди.
Марказнинг асосий вазифаси чой уруғлари ва кўчатларини тайёрлашни ташкил қилиш, бу соҳада меҳнат қилаётган фермер хўжаликлари ҳамда тадбиркорларни қўллаб-қувватлаш, чой етиштириш технологиясини ишлаб чиқиш ва йирик саноат чой плантацияларини ташкил қилиш ҳисобланади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Қуръони каримда нималар ҳаром қилинган?
Қуръони каримнинг Моида сурасида бундай дейилган: “Сизларга ўлимтик, қон, чўчқа гўшти, Аллоҳдан бошқанинг номи ила сўйилган, бўғилиб ўлган, уриб ўлдирилган, йиқилиб ўлган, сузиб ўлдирилган, йиртқич еган ҳайвонлар ҳаром қилинди. Фақат (ўлмай туриб) сўйиб олсангиз (ҳалол). Ва бутларга атаб сўйилган ҳайвонлар ҳам, чўплар ила фол очишингиз ҳам ҳаром қилинди. Бундай қилишингиз фосиқликдир… Ким гуноҳга мойил бўлмаган ҳолида очликда музтар бўлса, албатта,
Аллоҳ мағфиратли ва раҳмлидир” (3-оят). Аллоҳ таоло бандаларига кўплаб неъматларни тановул қилишни ҳалол қилиб қўйган, барчасининг асли ҳалол. Модомики, ҳаром нарса аралашмаса, истеъмол қилинаверади. Инсон шахси ёки амалининг унга таъсири йўқ. Мисол учун, нонни олайлик. Унинг буғдойини ким эккан, ким ўрган, қандай янчилган ёки қандай қилиб нонга айлантирилган – буларнинг аҳамияти йўқ, ҳаммаси истеъмол қилинаверади. Аммо, гўшт маҳсулотлари ҳақида бундай деб бўлмайди. Чунки гўшт тирик ҳайвондан олинади. Тирик жониворни гўштга айлантириш жараёни ва ундаги ният ҳамда эътиқод унинг ҳалол ёки ҳаромга айланишига сабаб бўлади. Шунинг учун ҳам, бу жараёнга, яъни, тирик ҳайвонни гўштга айлантириш жараёнига шариатда алоҳида эътибор берилади. Бир қанча шартлар қўйилади. Ўша шартлар вужудга келгандагина ўша ҳайвон гўшти ҳалол ҳисобланиб, истеъмолига рухсат берилади. Бу шартларнинг бошида ҳайвоннинг жонини чиқариш пайтида унга жон берган Аллоҳ номини
зикр қилиш туради. Бу иш қилинмаса, катта маънавий жиноят содир бўлган бўлади, шу сабабли унинг гўшти ҳаромга айланади. Ушбу оятда гўшти ҳаромга айланиб қоладиган ҳайвонлардан бир неча тоифаси зикр этилган. Ўлимтик (ўзи ўлиб қолган ҳайвон), ҳайвон сўйилганда ундан оқадиган қон ва чўчқа гўшти шулар жумласидандир. Буларнинг ҳаром қилингани ҳикматлари, тиббий сирлари ҳақида «Бақара» сураси тафсирида батафсил сўз юритилган. «Аллоҳдан бошқанинг номи ила сўйилган» ҳайвон гўштининг ҳам ҳаром бўлиши, олдин айтганимиздек, унинг иймон тақозосига тўғри келмаганидандир, уни яратган ва унга жон берган Зот номини қўйиб,
бошқанинг номи ила сўйилганидандир. «Бўғилиб ўлган» ҳайвон бўғилиш оқибатида ўлган бўлса, гўшти ҳаромдир. Унга ҳам Аллоҳнинг номи айтилмаган, ҳам қони ичига тарқаб, гўшт зарарли ҳолга келган бўлади. «Уриб ўлдирилган» ҳайвонда ҳам аввалги ҳолдаги ҳикмат туфайли ҳаромлик ҳукми бор. Бирор ҳайвонни тош, ёғоч ёки шунга ўхшаш нарсалар билан уриб ўлдирилган бўлса, унинг гўшти ҳаромга айланади. «Йиқилиб ўлган»га келсак, тоғданми, баланд жойданми йиқилиб ўлган ҳайвонларнинг гўшти ҳам
ҳаром саналади. «Сузиб ўлдирилган» – икки ҳайвон бир-бири билан сузишсаю, бири ўлиб қолса, унинг гўшти ҳам ҳаромдир. «Йиртқич еган ҳайвон ҳаром қилинди». Яъни, бир йиртқич ҳайвон мазкур гўшти ҳалол ҳайвонга ҳужум қилиб еса, ўлдирса, ундан ортиб қолган гўшт ҳаром ҳисобланади. «Магар (ўлмай туриб) сўйиб олсангиз (ҳалол)» Мазкур ҳолатларга дучор бўлган ҳайвонлар ўлмай туриб сўйиб юборилса, гўшти ҳалол бўлади. «Бутларга атаб сўйилган ҳайвонлар ҳам».
Жоҳилий арабларнинг турли бутлари бўлиб, уларга атаб жонлиқ сўйишар ва қонини ўша бутларга суртишар эди. Бундай ҳайвонларнинг гўшти, гарчи Аллоҳнинг номини айтиб сўйилган бўлса ҳам, бутларга аталгани учун ҳаромдир. Оят давомида катта маънавий ҳаром иш ҳам зикр этилган: «чўплар ила фол очишингиз ҳам ҳаром қилинди».
Жоҳилият даврида бутхоналарда хизмат қилувчи коҳинлар ҳузурида бир махсус идишда учта ёки еттита чўп турар эди. Уларга турли иборалар,
жумладан, «Роббим буюрди» ёки «Роббим қайтарди» деган иборалар ёзилган бўларди. Бирор ишни қилиш ёки қилмасликда иккиланган одам коҳинга у-бу нарса бериб, фол очишни сўрарди. Шунда коҳин идишдаги чўпларни аралаштириб, фол очирувчига тутар, у идишдаги чўплардан бирини тортганда «Роббим буюрди» деб ёзилган чўп чиқса, ишни қилишга, «Роббим қайтарди» деб ёзилгани чиқса, ишни қилмасликка амр этар эди. Бошқа чўп чиқса, яна пул олиб, қайтадан фол очарди. Худди шу услуб қиморнинг бир турида ҳам қўлланар эди. Буларнинг ҳаммаси ҳаром қилинди. «Бундай қилишингиз фосиқликдир». Аллоҳ ҳаром қилган ишларни қилишингиз фосиқлик, яъни, дин амридан чиқишдир. Юқоридаги ҳукмларда айрим ҳолатлардаги гўштларнинг ҳаром экани таъкидланган эди. Охирги жумлада эса, истисно тариқасида музтарлик (заруратлик) ҳолатида ҳукм нима бўлиши ўргатилмоқда. Яъни, айтайлик, инсон очликдан музтар бўлди – қийин ҳолга тушиб қолди, егани овқати йўқ, фақат ҳаром қилинган гўштлар бор, холос. Булар ҳаром, деб улардан истеъмол қилмаса, ҳалок бўлади.
Нима қилиши керак? Мана шундай ҳолда, гуноҳга мойил бўлмаган ҳолда, яъни, ўзини ҳалокатдан сақлаб қоладиган миқдорда ўша ҳаром нарсадан истеъмол қилса, бўлади. Ночорликдан қилинган бу иш учун Аллоҳ уни маломат қилмайди, жазога тортмайди. Зотан, Аллоҳ мағфиратли ва раҳмли Зотдир.
манба: xadicha.uz
Зайд ибн Арқам
Тўлиқ исми Зайд ибн Арқам ибн Зайд ибн Қайс ибн Нўъмондир. Куняси Абу Амр. Абдуллоҳ ибн Равоҳанинг қарамоғида тарбия топган.
Зайд ибн Арқам Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бир замонда яшади, ғазотларда қатнашди. Бани Мусталиқ сафари вақтида Зайд ёш бола эди. Жангдан сўнг, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ва саҳобалари Мурийсида сув ичиш, туя ва отларни суғориш учун қудуқ олдида тўхтадилар.
Муҳожирлардан Жаҳжаҳ ибн Масъуд Ғифорий ва ансорлардан Синон ибн Вабр Жуҳаний бир вақтда қудуққа келишди. Биринчи бўлиб сув олишни талашиб қолишди.
Мунозара кучайгач, Жуҳаний: “Эй ансорлар жамоаси!” деб қичқирди. Шундан сўнг Жаҳжаҳ ҳам: “Эй муҳожирлар жамоаси!” деб қабиладошларини чақирди. Саҳобалар аралашгачгина муросага келишди. Бундай ножўя ишлар мусулмонларга ярашмаслигини ҳамма биларди. Лекин у ерда Убай ибн Салул исмли бир мунофиқ бор эди. Одамлар кўзига ўзини мусулмон кўрсатиб, намоз ўқир, сафарларга чиқар, аслида Аллоҳга ва Унинг Расулига имон келтирмаган эди. Агар мусулмонлар ғолиб бўлса, уларнинг яхшилигига эга чиқишни истарди у.
Убай ибн Салул: “Жаҳжаҳнинг гапини эшитдингларми? У қандай қилиб “Эй муҳожирлар жамоаси!” деб нидо қилишга ботина олди?! Бу билан у нимани назарда тутди? Нима, улар ўша ансорийни ўлдиришмоқчими? Мадинага суқилишиб, тиқилишиб келганларида биз уларга бошпана берганимиз эсларидан чиқибди, шекилли?! Шунга айтадилар-да: “Ит боқсанг, ўзингни қопар”, деб Аллоҳга қасам, Мадинага қайтгач, кучлилар кучсизларни албатта, қувиб чиқаради”, деди.
Ушбу қасами билан у Мадинага қайтганида Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ва саҳобаларни чиқариб юборишни қасд қилди. Яна у қавмига: “Агар қўлларингиздаги нарсадан, молларингиздан муҳожирларга бермасангиз, бирга ўтирмасангиз, тез орада улар бошқа шаҳарга жўнаб кетишади. Улар бошқа шаҳарга кўчиб кетмагунича, Муҳаммаднинг ҳузуридаги кишиларга эҳсон қилманглар”, дейди.
Бу гапларнинг барини Зайд ибн Арқам эшитиб турган эди. У Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ёнларига бориб, бу хабарни етказди. Набий (алайҳиссалом) билан Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳу) бирга эдилар. Зайднинг сўзларини эшитгач, Умар (розияллоҳу анҳу) ғазабга минди ва: “Ё Расулуллоҳ! Уббод ибн Бишрга буюринг, ўша мунофиқни ўлдирсин!” деди.
Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳни (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қаттиқ яхши кўрар, бирор киши ҳатто сўз билан бўлса-да, уларга озор беришига тоқат қилолмасди. Лекин Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мунофиқни ўлдирмадилар. У зот (алайҳиссалом) бу хабарнинг ҳақиқати яширилиб, тафсилоти ўзгартирилиб, мишмишга айланиб, тарқаб кетишини ўйладилар. Чунки одамларнинг “Муҳаммад мунофиқ кишини ўлдирди”, дейишларидан кўра, “Муҳаммад ўзининг одамларини ўлдиряпти”, дейиши осонроқ эди.
Сўнгра Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Умарга (розияллоҳу анҳу) Мадинага қайтиш ҳақида жар солишни буюрдилар. Убай ибн Салул эса иғволаридан Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) хабар топганини билгач, у кишининг ҳузурларига бориб: “Аллоҳга қасам, ё Расулуллоҳ, мен бундай деган эмасман. Бунақа гапни тилимга олганим йўқ”, деди. Жазодан қутулиб қолиш учун тинмай қасам ичди.
Шунда бир ансорий: “Шояд ҳалиги бола сўзини гумон билан гапирган бўлса”, деди. Яъни, яхши эшитолмагандир, ким айтганини ажратолмагандир, эшитганини ёдида яхши сақлаб қололмагандир, бу киши ундай гапни айтмагандир, деган маънода фикр билдирди.
Зайд йиғлаганича уйига кетди. Устига-устак амакиси ҳам тинмай: “Нима учун бундай дединг? Расулуллоҳни (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ғазаблантирдинг ва анавилар ҳам сени тасдиқламадилар”, дерди. Зайд эса йиғлар, тўғрисўзлигини исботлашга ёрдам беришини сўраб, Аллоҳга дуо қиларди. Шундан сўнг, “Мунофиқун” сураси нозил бўлди. Унда Ибн Салул нималар дегани зикр қилинди. Абу Бакр билан Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳумо) Зайдга бу хушхабарни етказиш учун шошилдилар. Набий (алайҳиссалом) Зайдни қулоғидан ушлаб: “Эй болакай, қулоқларинг сени алдамабди”, деб қўйдилар. Шу тарзда Аллоҳ Зайдни тасдиқлади ва у Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундан-да кўпроқ меҳр қўйди.
* * *
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Зайднинг бетобланиб, кўзларида оғриқ пайдо бўлганидан хабар топдилар. Уни кўргани бордилар ва: “Агар кўзларингга бир гап бўлса, нима қиласан?” деб сўрадилар. Зайд: “Сабр-тоқат қиламан”, деб жавоб қилди. Шунда Набий (алайҳиссалом): “Агар шундай қилсанг, жаннатга кирасан”, дедилар ва шифо сўраб ҳаққига дуо қилдилар.
Абу Яълонинг “Муснад”ида келишича: Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафотларидан сўнг Зайд ибн Арқамнинг кўзлари ожиз бўлиб қолди, сўнг Аллоҳ таоло яна унга кўз нурини қайтарди.
* * *
Зайд ибн Арқам Расулуллоҳдан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) етмишта ҳадис ривоят қилган. Бухорий ва Муслим улардан қирқтасига иттифоқ қилишган. Шунингдек, ундан Анас ибн Молик, Ибн Аббос ва кўплаб тобеинлар ҳадис ривоят қилишган. Тобеинлар Зайдни Расулуллоҳни (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кўргани, у зотнинг ҳадисларини эшитгани ва у кишига эргашиб намоз ўқигани сабабидан кўп яхшиликка эришган деб билардилар.
Воқидий ва Иброҳим ибн Мунзир Хазамий берган маълумотга кўра, Зайд ибн Арқам ҳижратнинг олтмиш саккизинчи йили Куфада вафот этган.
БУШРО
тайёрлади.
Мақолалар
