Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уй-жойлар қурилишини тартибга келтириш ва лойиҳалаштириш ишларида ҳам Аллоҳ таолонинг ҳақи, йўловчилар, қўшнилар ва масжиднинг ҳақига риоя этган ҳолда иш тутганлар ва бундай ишларни тартибга келтиришда ҳам етарли илмга эга бўлганлар. Шунингдек, у зот бирон ажратилган жойнинг қурилиш қилишга яроқли ёки яроқли эмаслиги масаласига ҳам етарли даражада аҳамият берганлар. Мисол учун, Мадинадаги ҳовлилар, ҳаммому бозорлар ва бошқа қурилиш жойларини олайлик, уларнинг аксари набавий лойиҳа асосида барпо этилган. Баъзан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ишларни амалга оширишда ўзлари бевосита қатнашардилар.

Ибн Саъд “Табақот” номли китобида шундай ривоят қилади: “Пайғамбар алайҳиссалом Мадинада уй-жойлар ва ҳовлиларни тақсимлаб бераётганларида Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳуга уйининг лойиҳасини чизиб берганлар”.

У зот бир куни очиқ жойга чиқиб: “Мана бу жой ҳаммом учун қандай ҳам яхшидир”, деб кўрсатдилар. Шундан кейин ўша жойда ҳаммом барпо этилди. Мана шунинг ўзи ҳам Пайғамбаримизнинг муҳандислик, қурилиш ҳамда ўша жойнинг шамол йўналиши ҳақида керакли илмга эга бўлганларини билдиради.

Абу Довуднинг “Сунан” китобида ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бир кишини лашкаргоҳга юбориб: “Ким маконини торайтирса ёки йўлни тўсса, у учун жиҳод йўқдир”, деб кўпчиликка эшиттиришни тайинладилар. Бундай дейишга сабаб шуки, ўша вақтда баъзи саҳобалар маконларни торайтириб, йўлларни тўсаётган эдилар. Шунинг ўзидан ҳам ул зотнинг ҳатто сафарда ҳам чодирларни ўрнатишда тартиб-интизомга риоя этишга эътибор беришларини билиб оламиз.

Дарҳақиқат, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам иморат қуриш ва иншоотларни кўтаришда муайян қоидага асосланишга буюрганлар. Шунинг учун ул зотдан қўшнининг ҳақи тўғрисида сўралганда: “Иморатингни унинг иморатидан юқори кўтариб юбормагинки, шамол йўлини тўсиб қўясан, қозонинг (да пишириладиган ва қовуриладиган овқатларнинг) ҳиди билан ҳам озор берма. Мабодо озор берадиган бўлсанг, унга ҳам овқатдан чиқар”. Бошқа бир ривоятда “... қўшнига келадиган шамолни фақат ўзи рухсат берса, тўсиб қўйса бўлади”, деб айтганлар. Дарҳақиқат, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бозор жойини танлаш масаласида ҳам ўзига хос кўрсатма бериб, кўриш учун ўзлари ҳам борардилар. Бозор жойини кўрган заҳоти уни маъқуллаб, яёв юриб бориб: “Бу бозорларингиз нақадар яхши экан, ундан бирор нарса камайтирилмасин”, деганлар. Бундан олдин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эски бозор ҳақида: “Бу жой сизлар учун бозорга ярамайди”, деб айтгандилар. Сўнгра бошқа бир бозор жойига бориб, баъзи тавсиялар бердилар ва шу жойда бозор қуришга ундадилар.

Бозор ишларига эътиборлари шу даражада эдики, ул зот бозорчиларнинг ҳолатларини кузатар, бозорда нималар бўлаётганини сўраб-суриштирар ҳамда ўзлари ҳам савдо-сотиқ ишларида ҳалол бўлишни мақтардилар. Узоқдан келаётган отлиқ ва йўловчилардан ҳали бозорга кирмасларидан озиқ-овқат маҳсулотлари сотиб олаётган бозор аҳлини кўрсалар, бу ишлари тўғри эмаслигини тушунтирадиган кишини юборардилар. Гоҳида эса, шу тариқа савдо қилувчиларни бу ишдан бевосита ўзлари қайтарардилар. Имом Бухорийнинг “Саҳиҳ”ида Ибн Умардан шундай ривоят қилинади: “Улар (бозорчилар) Расули Акрам замонларида озиқ-овқат маҳсулотларини отлиқлардан сотиб олардилар. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам савдогарларни отлиқлар токи бозорда сотадиган жойига етиб боргунларича, улар билан савдо-сотиқ қилишларидан қайтариш учун бир саҳобийни юбордилар”.

Баъзан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бозорда бўлаётган ишларни айнан ўзлари кузатганлари ҳақида ҳадисда шундай дейилади: Ул зот бир буғдой сотувчининг олдидан ўтиб, қўлларини қоп ичига тиқсалар, унга ҳўллик тегади. Шунда: “Эй, буғдой эгаси, бу нимаси?” деб сўрайдилар. Шунда у киши: “Ё Расулуллоҳ унга ёмғир теккан эди”, дейди. Расулуллоҳ: “Сен ўша жойини одамлар кўриши учун теппасига чиқариб қўймайсанми?” деб танбеҳ бердилар ва изидан: “Ким алдаса, бизлардан эмас”, дедилар. Имом Термизий бу ҳадисни ҳасан, саҳиҳ деган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фатҳдан сўнг Саъид ибн Саъид ибн Осни Макка бозорига, Умар розияллоҳу анҳуни эса Мадина бозорига масъул қилиб тайинлашлари ҳам бежиз эмас. Бу эса у зотнинг бозор ишларига эътибор бериб, тарозибонни ҳалол ўлчаб-тортиши, адолатли ва мурувватли бўлишига жиддий қараганларини англатади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтади: “Бозор аҳлининг ўлчаб-тортиб берадиган тарозибони бўларди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: “Оғирлигини ўлча ва палласини оғир қил”, деб тайинлаганлар” (Имом Аҳмад ривояти). “Палласини оғир қил” деган сўзлари хурмони ўлчаганда, хурмо палласини оғирроқ қил, деганидир.

Шунингдек, у зот бозорларни мол билан тўлдириш, тақчиллик бўлмаслиги ва қут-барака бўлишига аҳамият берардилар. Албатта, бундай эътибор бозорларда молни осон қўлга киритишга сабаб бўларди ва нархнинг сунъий ошиб кетишининг олдини оларди. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ: “Жалб қилувчи ризқланувчидир. Иҳтикор қилувчи[1] лаънатлангандир”, деганлар (Ибн Можа ривояти). У зот олди-сотди, тижорат ва бирор касб-кор бошини тутмоқчи бўлган кишини бозорларга чиқишга ундар ва савдога ёлғон ва алдамчилик аралашишидан қайтарганлар. Айрим касб эгаларида шундай фирибгарлар пайдо бўлиб қолса: “Инсонларнинг ёлғончиси бўёқчилар ва заргарлардир”, деб огоҳлантирганлар (Ибн Можа ривоят қилиб: “Фатҳ номли китобда: “Бу ҳадис исноди музтарибдир”, деб айтган. Имом Аҳмад ва бошқалар ҳам ривоят қилган). (Изоҳ: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айни шу касб эгаларини таъкидлаб айтишлари – ўша даврда бўёқчилар ва заргарларда ёлғон гапиришлари ва алдашлари кўп бора кузатилганидан бўлса керак. Валлоҳу аълам).

Дарҳақиқат, ўз ҳузурларига фақирлик ва муҳтожликдан шикоят қилиб келган кишини Пайғамбаримиз ўтин теришига қизиқтириб, унга: “Мана шу водийга боргин-да, ўтинни ҳам, тиконни ҳам қолдирмай тергин. Ўн кундан кейин ҳузуримга келасан”, деб жўнатганлар.

Саъд ибн Оъиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига: “Ночор ҳолга тушиб қолдик”, деб шикоят қилиб келди. Шунда унга тижорат қилишни буюрдилар. Саъд ибн Оъиз бозорга чиқиб озгина акация (тиканакли ўсимлик. Бурчоқдошлар оиласига мансуб хушбўй гулли дарахт ёки бута) пўстлоғини сотиб олди. Кейин уни сотиб фойда кўрди. Бу ҳолатни Расулуллоҳга айтиб берганида, бу ишини тарк этмасликни буюрадилар. Шундай қилиб саҳобий бу тижоратини кейин ҳам ташламади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ёш йигитларни савдо-сотиқ қилаётганларини кўриб қолсалар, Аллоҳ таолодан барака тилаб, ҳақларига дуо қилардилар ва рағбатлантирардилар.

Бир куни ёш бўла туриб, тижорат қилаётган Абдуллоҳ ибн Жаъфарнинг олдидан ўтганларида: “Эй Аллоҳим, унинг савдосига барака бер!” деб ҳақига дуо қилдилар. Омирий келтирган ривоятда Абдуллоҳ ибн Жаъфар: “Биз ёш йигит эдик, бозорда ишлардик”, деган. Яна бозорга қай даражада аҳамият берганларига мисол шуки, ул зот олди-сотди билан шуғулланадиганларни тужжорлар (тижоратчилар), деб атаганлар. Ҳолбуки, илгари уларни самосирлар (даллолчилар) деб аташган. Ибн Можа Қосс ибн Абу Изорадан ривоят қилади: “Бизларни Расулуллоҳ замонларида самосирлар дейишарди. Бир куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам олдимиздан ўтаётиб бизларни ўзимизга ёқадиган яхшироқ ном ила: “Эй, тужжорлар жамоаси!” деб атадилар.

Ўша пайтда арабларнинг урфида тижоратчи деб аташ симсор деб номлашдан шарафлироқ саналарди. Шарафли жиҳати шундаки, самосирлар деб солиқ йиғувчиларни айтилган ва шу билан бирга бу ном Пайғамбаримиз замонларида салбий жиҳати бор кишиларга нисбатан ҳам қўлланган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тикувчиликни ҳам билишлари касб-кор соҳасида етарли билимга эга эканларини тасдиқлайди. Оиша розияллоҳу анҳо айтади: “Расулуллоҳ уй ишларига қарашиб, тикиш билан ҳам машғул бўлардилар”.

Ул зотнинг кўп ишлардан хабардорлиги бурни кесилган кишига тиллодан бурун ясаб олишга буюрганларида ҳам намоён бўлади. Бу ҳақда Абу Довуд “Сунан”ида ривоят қилади: “Килоб номли жангда Арфажа ибн Саъднинг бурни кесилиб кетади. Кейин у киши кумушдан бурун ясаб олади. Вақт ўтиб бурнидан бадбўй ҳид кела бошлайди. Буни билган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тиллодан бурун ясаб олишини буюрадилар”. Имом Термизий “Сунан”ида айтади: “Кўп аҳли илмлардан ривоят қилинганки, саҳобалар тишларини тилло мустаҳкамлаганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам бу нарсага: “Тилло бадбўй ҳид чиқармайди”, деб ишора қилганлар.      

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Маккадаги дарахт ва ўт-ўланларни кесишни ҳаром деб эълон қилганларида, Аббос розияллоҳу анҳу: “Заргарларимиз ишлатадиган, томларимиз шифтини ёпадиган изхир бунга кирмайдими?” деб сўраганида, Расулуллоҳ: “Изхир бунга кирмайди”, деб рухсат бердилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бирон кишининг ўз ҳунарига завқ билан киришиб, уни гўзал ва пухта бажараётганини кўриб қолсалар, ўша ишни бу ҳунар эгасига топширардилар ҳамда ўша ҳунарида барчага танилгунига қадар қувватлаб турардилар. Кунларнинг бирида Расулуллоҳ Қайс ибн Толқ ал-Ҳанафийни саҳобалар билан масжид қурилишида қатнашиб, обдон ва сидқидилдан лой қораётганини кўриб қоладилар. Кейин лой қориш ишини Қайсга топширадилар-да: “Лойни унинг яқинига қўйинглар, чунки у бу ишни бошқалардан яхшироқ билади”, деганлар. Қайс ибн Толқнинг ўзи бу воқеани шундай хотирлайди: “Мен Мадина шаҳрига – Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келганимда масжид қурилишида саҳобалар билан ишлаётганларини кўрдим. Мен лой қоришни яхши билардим. Дарҳол белкуракни қўлимга олиб, лой тайёрлай бошладим. Расулуллоҳ шунда менга қараб: “Бу ҳанафий лой қоришга уста экан”, деб мақтадилар. Бошқа бир ривоятда шундай дейилган: “У сизларнинг ичингизда лой қоришда пухтароғингиздир”.

Ибн Рушднинг “ал-Баён ват таҳсил” номли китобида Имом Моликдан ривоят қилинади, Имом Молик эса, Каттонийдан нақл қилиб айтади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир қабрнинг олдидан ўтиб, ғишти қийшиқ турганини кўриб, уни тузатиб қўйишга буюрдилар ва: “Албатта Аллоҳ таоло ишини гўзал ва пухта бажарган бандасини яхши кўради”, дедилар”.

Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш лозимки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам атрофларида бўлаётган ҳолатларга бефарқ бўлмаганлар. У хоҳ кичик иш бўлсин, хоҳ катта иш бўлсин, барча ишларга аҳамият қаратганлар. Албатта Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилганидек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламда биз – уммат учун барча ишда иқтидо қилишимиз керак бўлган гўзал намуналар бор. Хусусан уй қуриш, лойиҳалаштириш, кўчаларни обод этиш, бозор ишларига эътибор бериш, бозорда кечадиган жараёнлардан хабардор бўлиш, халқ манфаатини кўзлаш ва ҳар бир кишига ўзига хос кўрсатмалар бериш ва ҳоказо...

Юқоридаги маълумотлардан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам барча соҳанинг илмини билганлари ва барча ишда моҳир бўлганларини билиб оламиз.    

Арабчадан Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

 БАРАТОВ Ғиёсиддин таржимаси

[1] Зарур маҳсулотларни қиммат бўлишини кутиб, сотмай ушлаб туриш.

Саудия Арабистонида ўзларининг никоҳ тўйларини нишонлаган икки ёш тўйдан икки соатдан сўнг ажрашдилар. Бунга келиннинг селфига тушиши сабаб бўлди. Яъни никоҳдан олдин келин ҳамда куёв Instagram, Twitter ёки Snapchat орқали ўзларининг расмларини жойлаштирмасликка келишган эдилар.

Бироқ келин тўй маросимида тушган расмларини ижтимоий тармоқларга жойлаштирган ҳамда бундан хабар топган куёв келиндан ажрашиш ҳақидаги қарорини барчага эълон қилган.

Даврон НУРМУҲАММАД
тайёрлади

“25 октябрь – Ички ишлар идоралари ходимлари куни”.

Тинчлик – бебаҳо неъмат. Уни сақламоқ, авайламоқ, керак бўлса бу йўлда жон фидо қилиш шу заминда яшаётган ҳар бир фуқаронинг муқаддас бурчидир. Таъкидлаш жоизки, осуда ҳаётимиз, мусаффо осмонимиз, азиз болажонларимизнинг қувноқ кулгиси, ота-оналаримизнинг фаровон умр кечириши юртимиздаги барқарорлик – тинчлик туфайлидир. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бир ҳадисларида тинчлик-хотиржамлик энг катта неъмат эканлигини таъкидлаб, шундай деганлар: «Икки неъмат борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар. Улар хотиржамлик ва сиҳат-саломатликдир».

Демак, тинчлик ва хотиржамлик Аллоҳ таолонинг буюк илоҳий неъматларидан биридир. Қолаверса, барча эзгу ишлар рўёбга чиқишининг боиси ҳам осойишталикдир. Шундай экан, инсонлар нафақат мавжуд тинчликни қадрига етиб, шукрини адо этишлари балки, унга ношукрлик қилиб, путур етказиб қўйишдан ҳам сақланишлари лозим.

Тинчлик-хотиржамлик доим эъзозланадиган, унинг учун тинмай шукрона айтиладиган азиз неъматдир. Яратган Роббимизга ҳамду санолар бўлсинки, ўзбек халқига ана шу азиз неъматни насибу рўз айлади. Юртимиз тинч, ҳаётимиз бир маромда, хотиржам кечмоқда, кунларимиз ёруғ, тунларимиз осуда. Ҳар куни эрта тонгда кетиб, кечқурун ишдан қайтамизми, , бир неча кунлик узоқ сафарларда бўламизми, оила аъзоларимиздан кўнглимиз хотиржам.

Ойнаи жаҳон орқали осмонини урушнинг қора булути қоплаган, ҳар куни бегуноҳ қонлар тўкилиб, инсоннинг инсонлик, фуқаролик ҳақ-ҳуқуқи поймол қилинаётган, уй-жойи вайрон, экини пайҳон, мол-мулки талон-тарож бўлаётган юртларни кўрганимизда Ватанимиздаги дориломон кунларнинг қадрини янада чуқурроқ ҳис қиламиз, Парвардигоримизга ҳамду санолар айтамиз. Айни пайтда бу осуда ҳаётнинг хавфсизлигини ҳимоя қилаётган, кеча-кундуз хизматда шай турган тинчлигимиз посбонларига ҳам миннатдорчилик билдирамиз, раҳматлар айтамиз. Уларнинг хизматларини юксак қадрлаймиз ва  ҳар йили октябрь ойининг 25 кунини – Ички ишлар идоралари ходимлари куни сифатида бутун юртимизда кенг нишонлаймиз.

Ана шу кун муносабат билан Ички ишлар идораларининг барча ходимларини, Қоровул қўшинларининг ҳарбий хизматчиларини, таълим муассасалари профессор-ўқитувчилари, тингловчи ва курсантларини, хизмат бурчини бажариш чоғида ҳалок бўлган ходимларнинг оила аъзоларини, ички ишлар идоралари фахрийларини бу байрам билан ўзимиз ва бутун халқимиз  номидан самимий муборакбод этамиз.

Ушбу байрам табриги орқали ўз ороми, тинчи, ҳузур-ҳаловати, роҳат-фароғатидан, керак бўлса жонидан кечиб, Ватанимиз тинчлиги ва осойишталигини ҳимоя қилаётган ички ишлар ходимларининг жиноятчиликка қарши кураш, унинг олдини олиш, жамоат тартибини сақлаш, фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш борасидаги машаққатли хизматини алоҳида эътироф этмоқчимиз.

Мамлакатимизнинг биринчи Президенти Ислом Каримов 2007 йил 25 октябрь куни Ички ишлар идоралари ходимларининг касб байрами муносабати билан йўллаган табрикларида шундай деган эдилар: «Бугунги кунда ички ишлар идоралари сафларида — Ватанимиз манфаатларига садоқатли ҳамда муносиб ўғил-қизларимиз халқимизнинг тинч ва осойишта ҳаётини асраш йўлида мураккаб вазифаларни адо этиб келмоқда. …Биз мураккаб замонда яшамоқдамиз. Бугунги кунда мамлакатимиз ҳаётига уюшган ва трансмиллий жиноятчилик, наркобизнес билан боғлиқ хавф-хатарлар таҳдид солмоқда. Бундай бало-қазоларга қарши самарали курашиш, уларга муносиб зарба бериш ички ишлар идораларига тегишли барча хизматлардан аниқ ва ҳамжиҳатликда ҳаракат қилишни, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларнинг ҳар бир ходимидан ўз хизмат бурчини ва масъулиятини чуқур ҳис этган ҳолда, ҳалол адо этишни талаб қилади».

Юртбошимиз бу мақсадларга эришиш учун олтита асосий устувор йўналишлар бўйича вазифаларни белгилаб берган эдилар. Ана шу устувор вазифалар асосида республика ички ишлар идораларининг фаолиятини янада такомиллаштириш, моддий-техника таъминотини яхшилаш, жиноятчиликка қарши курашда профилактиканинг ролини кучайтириш, кадрлар билан ишлаш, ходимларни ижтимоий ҳимоя қилишга қаратилган узоқ муддатли Дастур ишлаб чиқилиб, ижроси тўлиқ таъминланиб келинмоқда.

Мустақил мамлакатимизда кечаётган ислоҳотлар самараси ўлароқ, жамиятимизнинг барча жабҳаларида муносиб ютуқлар қўлга киритилаяпти. Аҳолининг тинч, осуда ва фаровон ҳаёт кечиришини таъминлаш ана шу саъй-ҳаракатларнинг туб моҳиятини ташкил этади. Тинчлик, осойишталик аввало оиладан, маҳалладан бошланади. Шу маънода, вилоятдаги ҳар бир аҳоли яшаш жойларида ички ишлар ходимлари, маҳалла фаоллари, жамоат ташкилотлари вакиллари иштирокида фуқароларни огоҳликка даъват этувчи тадбирлар ўтказиб келинаётир.

Жиноятчиликка қарши кураш, ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш, фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш бўйича бир қатор ишлар амалга оширилмоқда.

Экстремизм ва унинг турли кўринишларига қарши курашиш, фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш борасида олиб борилган тезкор-профилактик тадбирлар ўз самарасини бериб, сезиларли даражада ижобий кўрсаткичларга эришилди.

Одам савдоси инсон қадр-қимматига таҳдид солаётган трансмиллий уюшган жиноятлардан бири эканлиги барчага аён. Бу иллат ўз домига асосан ёшларни, айниқса, ёш аёлларни тортиб, жаҳон ҳамжамиятида ташвиш ва хавотир уйғотмоқда. Жиноятчилар учун эса бундай фаолият мўмай даромад манбаига айланган.

Ички ишлар ходимлари, фуқаролар йиғинлари фаоллари, «Камолот» ёшлар ижтимоий ҳаракати бўлимлари, «Истиқболли авлод» ёшлар ахборот-маърифий маркази вакиллари билан бундай ҳолатларнинг олдини олишга қаратилган учрашувлар, давра суҳбатлари, семинар-тренинглар ўтказишмоқда.

Вазифаларни сидқидилдан адо этишлари учун ички ишлар идоралари ходимларидан халқига, юртига меҳр-муҳаббатли, касбига содиқ, қатъий интизомли ва юксак маънавият эгаси бўлишни талаб қилади. Шунинг учун ҳам тизимда фаолият кўрсатаётган ходимларнинг касбий ва жисмоний тайёргарлиги, сиёсий онги, ҳуқуқий маданиятини юксалтиришга алоҳида эътибор берилмоқда.

Бугун юртимизда қонунчилик ва ҳуқуқ-тартиботни мустаҳкамлашнинг муҳим бўғини бўлган ички ишлар идоралари тизимини чуқур ислоҳ қилиш бўйича кенг кўламли, мазмун-моҳиятига кўра улкан ишлар амалга оширилмоқда...

Амалга оширилаётган шу ва шу каби ислоҳотлар натижаси ўлароқ бугун юртимиз тинч, ҳаётимиз фаровон. Бу йўлда камарбарста бўлаётган юрт посбонларини яна бир карра касб байрамлари билан муборакбод этамиз!Сизларга мустаҳкам соғлиқ, бахт-саодат, хонадонингизга қут-барака, сермашаққат фаолиятингизда улкан муваффақиятлар тилайман!

Байрамингиз қутлуғ бўлсин!

Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВ

Юнусобод тумани бош имом-хатиби,

Тошкент Ислом Институти ўқитувчиси,

«Мирза Юсуф» жоме масжиди имом-хатиби

Биз шундай замонда яшаяпмизки, бирор кунимизни интернетсиз ўтказа олмаймиз. Бир кун кирмасак, худди бирор нарсамизни йўқотиб қўйгандекмиз. Кимдир янгилик олиш мақсадида, кимдир ахборот улашиш мақсадида, кимдир илм олиш мақсадида, кимдир ўйин ўйнаш мақсадида, кимдир беҳаёликлардан нафсини қондириш мақсадида, кимдир шунчаки, бекорчиликдан вақтини ўтказиш мақсадида, кимдир кино кўриш мақсадида, кимдир керакли дастурларни юклаш мақсадида, кимдир бойлик орттириш мақсадида, кимдир кимнидир алдаш мақсадида, кимдир бизнесини ривожлантириш мақсадида, кимдир нимадир сотиб олиш мақсадида интернетдан фойдаланади ...

Эҳ-ҳе, рўйхатни яна ҳам давом эттириш мумкин. Ушбулар орасидан ўзингизни топдингизми? Сиз нима мақсадда интернетдан фойдаланасиз? Мақсадингизни аниқ қўйганмисиз? Шу мақсадингиз ўзингиз ё оилангиз фойдасигами, жамият ривожи, ватанимиз равнақи учун ҳисса қўшадими? Шу мақсадингиздан оғишмай ҳар доим собитқадам юра оласизми? Интернетдаги мафтункор фитналарга чалғиб қолмайсизми? Ундаги кўзга кўринмас хуружлардан етарли даражада ҳимояланганмисиз? Ҳар бир қилаётган ишингиздан Аллоҳ гувоҳлиги-ю, фаришталар амалларингизни ёзувга тушираётганини ҳар доим ҳам ҳис қиласизми?

Албатта, интернет узоғимизни яқин, оғиримизни енгил, биримизни икки, ишимизни осон қилишга хизмат қилади. Ушбу мақолада интернетнинг ижобий жиҳатлари ҳақида тўхталмаймиз. Кўплаб ижобий жиҳатлар билан биргаликда ҳаммамизни огоҳликка чақирадиган, интернет тармоғидан фойдаланганимизда хушёрликни талаб этадиган жиҳатлар бор.

Интернет хуружлари ҳақида гапирганда, энг аввало ғоявий, мафкуравий, ахборий, психологик, сиёсий, ҳарбий, иқтисодий хуружларни эслаш лозим. Чунки ХХI аср ахборот асридир. Биргина ахборот (ёлғон, бузғунчи ёки тузоқли) билан бутун бир давлат ичида ёки халқлар, миллатлар орасида, кишилар орасида ёҳуд давлатлараро, қитъалараро турли низолар, келишмовчиликлар, ҳатто қонли урушлар келтириб чиқариш мумкин.

Дастлабки ўринда диний бузғунчилик хуружлари ҳақида гапириш ўринли бўлади. Бу ўринда инсонларни диндан чиқариш, динсизлик, бошқа динларга тарғиб, диний экстремизм ва террочиликка даъват каби масалаларни келтириш мумкин. Бу хуруж ҳозирги кундаги энг қўрқинчли хуружлардан бўлиб, унинг оқибатларини ёзишга эҳтиёж бўлмаса керак, чунки ҳар куни дунёнинг қайсидир ерида инсонларнинг ўлимига сабаб бўлаётган кудхушликларни эсламасликнинг иложи йўқ.

Ундан ташқари ёшлар тарбиясини бузишга қаратилган беҳаёлик, зўравонлик, бепарволик, дангасалик ва шу каби бошқа салбий жиҳатларга ундовчи хуружлар ҳақида гапирилади. Бу хуружлар ҳам ўсиб келаётган ёш авлоднинг бузилишига, унинг оқибатида эса бутун бир халқ, миллат, жамиятнинг бузилишига, турли фисқ-фасод, фитналар ёйилишига, ўғриликлар, йўлтўсарликлар, боқимандаликлар, фаҳш ишлари кўпайишига олиб келади.

Кейинги ўринларда иқтисодий хуружларни келтириш мумкин. Бунда дунёдаги катта банклардаги бировларнинг пулларини ўмаришдан, турли ташкилот ва фирмаларнинг пулларини ўз ҳисобига ўтказиб, уларни банкрот қилишдан бошлаб, то  алоҳида шахсларни бойиб кетишга тарғиб қилувчи хуружларни келтириш мумкин бўлади.

Биз ҳар биримиз ушбу турли фитналарга алданиб қолмаслигимиз учун ўзимизда ахборот истеъмоли маданиятини шакллантиришимиз, турли фитналарга қарши ғоявий иммунитетимизни мустаҳкамлашимиз даркор, акс ҳолда биринчи қарашда ҳеч қандай таҳдид йўқдек кўринган мафтункор сайтлар, рекламалар,блогларга кириб қолиб, қўрқинчли оқибатлар юзага келиб қолиши мумкин.

Шукурки, ватанимиз халқининг асосий қисмида мафкуравий иммунитет шакллантирилди. Буни биз бутун дунё эътиборини тортган, кўплаб давлатлар ва ташкилотларга тегишли интернет сайтлари орқали И.Каримов “вафот этгани” ҳақидаги ёлғон хабар бир неча кун давомида тарқатилиб турилиб, Ўзбекистон халқини парокандаликка юз тутишини кутиб турган чет эллик бузғунчи ниятли кишилар ўз мақсадларига эриша олмаганликларида кўриш мумкин, деб ўйлайман. Чунки Раҳбаримизнинг йиллар давомида олиб борган сиёсати ўз самарасини берди. Интернет орқали ҳар соатда турли сайтлар орқали тарқатилаётган миш-миш хабарлар, Ўзбекистонда гўёки яқин орада вужудга келадиган турли қўпорувчилик ҳаракатлари, давлат раҳбари бўлишга қаратилган курашлар каби бўҳтонлар халқимизнинг асосий қисмини ваҳимага туширмади, балки халқимиз бир бутун, яхлит, жипслашган, ғоявий иммунитети шаклланган халқ эканлигини кўрсата олди. Лекин шу жараёнда кўринди-ки, ҳали бу соҳада қилиниши керак бўлган ишлар борлиги, ҳали бу кўрсаткич 100% га чиқмаганлиги, шунингдек, бу соҳада бир жойда тўхтаб қолиш нотўғри эканлиги ҳақиқатдир.

Ахборот истеъмоли маданиятини шакллантириш, ғоявий иммунитетни мустаҳкамлашда асосан, педагоглар, журналистлар, ёзувчилар, режиссёрлар, психологлар, ахборот технологияси соҳаси мутахассислари, сиёсатшунослар, давлат арбоблари, раҳбарлар, ота-оналар, маҳаллалар, экспертлар, имомлар, ҳукумат органлари ходимлари, қўйинг-ки, ҳар бир онг-тафаккури соғлом шахс ўз ҳиссасини қўшиши керак.

Ахборот технологиялари соҳаси мутахассисларининг бундаги вазифаси провайдерлар даражасида бузғунчи сайтлар, реклама ва блогларга фильтрлар қўйиш бўлса, бошқа касб эгалари ўз фаолиятларидан келиб чиқиб, турли чиқишлар, маърузалар, кўрсатувлар, тушунтириш ишлари олиб боришлари керак бўлади. Шунингдек, китоблар, рисолалар нашр этиш керак бўлади.

Пировардида, “бугунги кунда дунёнинг айрим ҳудудларида ана шундай ҳаракатлар натижасида катта маънавий йўқотишлар юз бераётгани, миллатнинг асрий қадриятлари, миллий тафаккури ва турмуш тарзи издан чиқаётгани, ахлоқ-одоб, оила ва жамият ҳаёти, онгли яшаш тарзи жиддий хавф остида қолаётганини кузатиш мумкин. Энг ёмони, бундай хуружларнинг пировард оқибати одамни ўзи туғилиб ўсган юрти ва халқидан тонишга, ватанпарварлик туйғуларидан маҳрум этишга ва ҳамма нарсага лоқайд бўлган шахсга айлантиришга қаратилганида намоён бўлмоқда”, деб таъкидлаган эди “Юксак маънавият – енгилмас куч” асарида И.Каримов (12-13-б.).

Демак, интернет бу жоҳил учун жаҳолат, жиноятчи учун жиноят, зоний учун зино, судхўр учун рибо, ўғри учун ўғрилик, тўғри учун тўғрилик, толиби илм учун илм, олим учун зиё, золим учун зулм, даъватчи учун даъват, адашган учун разолат, мунажжим учун башорат манбаидир. Хулоса чиқариш ўзингиздан, азиз ўқувчи.

Хадичаи Кубро аёл-қизлар билим юрти

катта ўқитувчиси Ходжимуратова Зуҳра,

4-курс талабаси Миржалилова Мухлиса

Жорий йилнинг 21 октябрь куни АҚШ нинг махсус вакили Муҳаммад Арсалан Сулаймон “Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юртига ташриф буюрди. Меҳмонларга АҚШнинг Тошкентдаги элчихонаси вакили ҳамроҳлик қилди.

Меҳмонларни “Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти мудири З.Мирсадиков кутиб олиб, билим юрти тарихи билан яқиндан таништирди. Билим юртининг тарих ўқитувчиси О.Тангиров “Кўкалдош” қурилиши, тарихи ва ҳозирги кунга қадар бўлган жараёнлар ҳақида батафсил маълумотлар бериб ўтди.

 Шундан сўнг меҳмонлар билим юртидаги дарс жараёнлари билан танишиб, 4-босқич талабаларининг Ҳадис фани дарсига кириб, у ерда талабаларга араб тилида ўзи ҳақида гапирди. Ташриф жараёнида меҳмонларга билим юртида синфхоналар, талабаларга яратилган шароитлар, ўқитиладиган диний ва дунёвий фанлар ҳақида таништирилди.

Мартабали меҳмон Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти мударрис ва талабалари билан самимий суҳбат учун билим юрти мударрислар хонасида ҳам бўлди. Учрашув самимий, икки томонлама савол-жавоб тарзида ўтказилди. Меҳмонлар Кўкалдош мадрасасида диний ва дунёвий фанларни ўрганишда бир хил имкониятлар яратилганига юқори баҳо беришди. Айниқса,  талабаларга яратилган  шарт–шароитларнинг яхшилигини  таълим-тарбия ишларининг замон  талаблари даражасида  ташкил этилганини, илм-фанга катта эътибор берилаётганлигини  алоҳида таъкидлаб, шунинг учун ҳам бу замин азалдан ислом дини маданияти бешикларидан  бири  сифатида дунёга танилгани, унинг аллома ва улуғ зотларнинг фан ва маданиятнинг кўплаб соҳалари ривожига кўшган бебаҳо ҳиссаларини эътироф этишди.

Суҳбат давомида билим юрти талабалари ИҲТ ҳақида инглиз тилида маълумотлар берди. Талабаларнинг хорижий тилларда гапиришларини кўриб, меҳмонлар ўзларининг илиқ фикрларини билдириб қолишди.

Билим юрти мудири З.Мирсадиков эсдалик совғалари топширди.

АҚШ Ислом ҳамкорлик ташкилоти вакили Муҳаммад Арсалан Сулаймон билим юртининг “Мартабали меҳмонлар дафтарига” ўз таассуротлари ва дасхатини қолдирди.

Таълим ва кадрлар тайёрлаш бўлими