ХХ аср охирларига келиб, дунё жуғрофий-сиёсий харитасида юз берган катта ўзгаришлар, янги мустақил давлатларнинг пайдо бўлиши, миссионерлик ҳаракатининг бу ҳудудларда ҳам жонланишига туртки берди. Улар демократия ва озодликнинг соф ҳавосидан тўйиб-тўйиб нафас ола бошлаган халқлар, маънавий ҳаётига осонлик билан суқилиб кириб олишга, уларнинг кўп йиллар мобайнида озор топган, бўғилган, топталган ва вақтинча пайдо бўлган ғоявий бўшлиқдан фойдаланиб, ўзларининг зарарли ғояларини сингдиришга фаол ҳаракатлар бошланди.

Мана шундай шундай ғаразли харакатлардан бири миссионерлик харакатларидир. Миссионерлик – бу бирор бир динга мансуб кишиларни бошқа динга тарғиб қилиш, Прозелитзм эса бир динга мансуб кишиларни бошқа динга мажбуран ўтказишдир. Миссионерлик ҳаракатларининг маънавиятимизга нисбатан таҳдидини яхши англаш ва тасаввур қилиш унга қарши кураш йўлларини аниқлашда муҳим аҳамият касб этади. Миссионерлик ҳаракати, аввало, аниқ бир шахсга, яъни иймон-эътиқоди мустаҳкам шаклланмаган, ўз ҳаётини тўғри йўлга қўя олмаган, шахсий муаммолар гирдобида қолиб, тушкунлик кайфиятига тушиб қолган кишиларга ёки ҳаётий тажрибага эга бўлмаган ёшларни ўз домига илинтиришга қаратилмоқда. Одатда бундай кишиларни муқим иш жойига эга эмаслиги ва ёшларнинг қизиқувчанлиги уларга жуда қўл келади. Шахсий манфаатларни кўзлаб иш бошловчи миссионерлар учун, уларни ўз ортидан эргаштириш унчалик қийинчилик туғдирмайди.

Диний рангли китоб совға қилиш ёки маиший харажатлар учун «беминнат» ёрдам қўлини чўзиш орқали, улар ўз мақсадларига осонликча эришмоқдалар ҳам. Бу ҳаракатлар аслида узоқни кўзлаб ташланган сиртмоқ эканини дастлаб улар дарҳол сеза олмайдилар. Аммо бу қармоқ ўткир заҳарланган бўлиб, охир оқибатда катта ҳаётий фожиаларга олиб келиши аниқ. Бошқача айтганда, бу сиртмоқ уларни «янги дин»ни қабул қилишга, яъни прозелитизм ҳодисасининг юз беришига асос бўлади.

Прозелитизм, аввало, инсондаги энг олий қадрият — иймон ва эътиқоддан, муқаддас туйғулардан, онгли фикрлашдан жудо қилади. Бошқача айтганда, уят ва ор — номусини йўқотади. Бундай одамни андишасизлик ва бузғунчилик руҳияти эгаллайдики, у энди ўз атрофидаги энг яқинлари учун хавфли шахсга айланади. Прозелитизм таъсирининг иккинчи қадами кишини оила аъзолари ва яқин қариндошларига катта муаммолар туғдира бошлайди. Оила муносабатларида муросасиз кураш ва ички таҳдидлар пайдо бўлади. Янги динни қабул қилган шахс ўзи яккаланиб қолишидан қўрқиб, яқинларини ўзига қўшилишга турли методлар билан даъват қила бошлайди. Оқибатда, оила ва қон-қариндошлик, дўст-биродарлик алоқалари узила бошлайдики, бу ҳолат оила ҳамда жамият учун жиддий маънавий таҳдидлар туғдиради. Прозелитизм ботқоғига ботган иймонсиз кимсаларнинг учинчи қадами яшаш тарзини тубдан ўзгариши билан характерланади. Улар ўз-ўзидан оила ва маҳалла муҳитидан ажралганлиги боис жамият учун хатарли ва манфур кимсага айланадилар. Шахсий ҳаётида ҳеч бир нарсанинг қадр-қиммати қолмай яккаланиб қолган иймонсиз одам учун миллат ва она-Ватанга ҳам хиёнат қилиш оддий бир савдога айланади. Афсуски, бундай кимсалар иймон ва эътиқодни сотиш ва сотиб олиш мумкин эмаслигини унутиб қўядилар.

Конституциямизнинг 31-моддасида алоҳида қайд этилганидек, «Ҳамма учун виждон эркинлиги кафолатланади. Ҳар бир инсон хоҳлаган динига эътиқод қилиш ёки ҳеч қайси динга эътиқод қилмаслик ҳуқуқига эга. Диний қарашларни мажбуран сингдиришга йўл қўйилмайди». Бош қомусимизда белгилаб берилган айнан шу ҳуқуқ миссионерлик ҳаракати мутлақо ноқонуний эканлигини кўрсатади. Чунки миссионерлик ва прозелитизм ҳаракатларида алдов ва мажбурлаш каби методлардан кенг фойдаланилмоқда.

Прозелитизмнинг зарарларидан бири шуки, минг йиллардан буён тинч ва аҳил, ўзаро ҳурматда яшаб келаётган халқларни диний ва миллий низолар гирдобида қолдиради. Натижада фитна содир бўлиб, тинч-тотув яшаётган давлатлар парокандаликка юз тутади. Айни вазият миссионер ва прозелитлар учун керак бўлган вазиятдир.

Бугунги кунда улар юртимизга хар хил номлар остида кириб келишга ҳаракат қилмоқдалар. Масалан, тил ўргатиш курслари очиш, халқаро хайрия ташкилотлари таркибида ва бошқа бошқа кўринишларда.
Уларнинг таъсирига тушган кишилар ўзлигини йўқотади. Дини, миллати ва шахсий менлигини қўлдан бой бериб қўяди. Чунки эътиқод овчиларининг мақсади ҳам тобеларини манқуртларга айлантириш ва улар орқали жамиятда беқарорлик келтириб чиқаришдир. Шундай манқуртлар чиқарган фитналар оқибатида шу давлатнинг бойлигига эга бўлиш уларнинг асл мақсадларидир.
Бунга мисол қилиб Африкадаги бир давлат раҳбарининг сўзларини келтиришнинг ўзи кифоя. У киши шундай дейди: «Бизга бундан бир неча ўн йиллар илгари миссонерлар келди. Ўшанда уларнинг қўлида инжил бор эди, холос. Бугун эса ҳамма ерлар ва бойликлар уларники бўлди, бизнинг қўлимизда инжил қолди холос».

Пайғамбаримиз алайҳи салом ҳадисларининг бирида шундай баён қиладилар: Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Охир замонда дажжоллар (фирибгарлар) ёлғончилар (жамоаси) бўлади. Улар сизлар ҳам, ота-боболарингиз ҳам эшитмаган гапларни гапирадилар. Бас, сизлар улардан ўзларингизни узоқ тутинглар. Сизларни адаштириб ва алдаб фитнага (ширкка) солиб қўймасин», дедилар (Имом Муслим ривояти).

Кўриниб турибдики, миссионерлик ва прозелитизм динимиз аҳкомлари ва халқимизнинг асрий қадриятларига зид бўлиб, охир-оқибат диний асосдаги низоларга олиб келиши мумкин. Юртимизнинг туб аҳолиси кўп асрлардан буён Ислом динига эътиқод қилади. Исломий қадриятлар халқимизнинг тарихий-миллий қадриятлари билан чамбарчас бўлиб кетган. Халқимиз бой маданий-маърифий, миллий-диний тарихга эга бўлиб, ҳеч қандай ноанъанавий диний ақида ва тамойилларга муҳтож эмас.

К.Илёсов
Боғот тумани

“Исмоил шайх бобо”масжиди

имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

بسم الله الرحمن الرحيم

ҚАБРИСТОН -  ОХИРАТ МАНЗИЛГОҲИ

Муҳтарам жамоат! Маълумки, инсон умри тугагач унинг дунёдаги сўнги манзилгоҳи қабр ҳисобланади. Қабр ўз навбатида дафн этилган инсон учун қиёмат куни қайта тирилгунигача ё жаннат боғларидан бир боғча, ёки дўзах чоҳларидан бир чоҳ бўлиши мумкинлиги муборак ҳадисларда айтиб ўтилган. Қабрнинг бу икки ҳолатдан бири бўлиши эса инсоннинг ҳаётлик вақтида қилган ишлари ва бажарган амалларининг яхши ёки ёмонлигига қараб бўлади. Шунинг учун ҳар бир инсон тириклик вақтида ўзи борадиган қабрини жаннат боғчаларидан бирига айланишига сабаб бўладиган амалларни қилиб яшамоғи лозим бўлади.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай  марҳамат қилади:

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ

(سورة آل عمران/185) 

яъни: “Ҳар бир жон ўлим (аччиғи)ни тотувчидир. Қиёмат кунида, албатта, мукофотларингиз сизларга тўла-тўкис берилур. Бас, (ўша куни) ким дўзахдан узоқлаштирилиб, жаннатга киритилса, демак, у (катта) ютуққа эга бўлибди. Бу дунё ҳаёти эса, фақат ғурур (алдов) матоҳидир” (Оли Имрон сураси, 185-оят).

Динимизда қабристонни зиёрат қилишга тарғиб қилинган. Зеро бунда зиёрат қилувчи инсонлар учун кўплаб манфаатлар мавжуд. Жумладан, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг бирида шундай деб марҳамат қилганлар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي اللَّهُ عنهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " زُورُوا الْقُبُورَ فَإِنَّهَا تُذَكِّرُكُمُ الْآخِرَةَ

(رواه الامام ابن ماجة)

яъни: “Қабрларни  зиёрат қилинглар, чунки у охиратни эслатади” (Имом Ибн Можа ривояти).

Демак, динимизда қабрларни зиёрат қилишга тарғиб этилишидан кўзланган мақсад, дўнёнинг ўткинчилиги, ўлим ва охиратнинг ҳақ эканлигини эслатиш, бир кун келиб зиёрат қилаётган киши ҳам шу манзилгоҳдан ўз жойини олиши ва қилмишларига яраша муносабат кўришини эслатишдир.

Қабристонга имкон қадар таҳоратли, пок ҳолда кирган афзал, дабдаба билан, ясан-тусан қилиб кириш макруҳ, чунки бу жой охиратни эслаш, хоксорлик изҳор этиш ўрнидир. Киришда ушбу ҳадисда келган дуо ўқилади:

عن بُرَيْدَةَ رضي اللَّهُ عنه، قال: كَانَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُعَلِّمُهُمْ إِذا خَرَجُوا إِلى المَقابِرِ أَنْ يَقُولَ قَائِلُهُم: "السَّلامُ عَلَيكُمْ أَهْلَ الدِّيارِ مِنَ المُؤْمِنِينَ والمُسْلِمِينَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لاَحِقُونَ، نَسْأَلُ اللَّهَ لَنَا وَلَكُمُ العَافِيَةَ"

(رواه الامام مسلم)

яъни: Бурайда розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, у зот айтадилар: Саҳобаи киромлар қабристонга чиқаётган пайтларида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қуйидаги дуони ўргатар эдилар: “Ассалому алайкум ушбу диёрдаги мўмин мусулмонлар аҳли! Биз ҳам, иншааллоҳ, сизларнинг ортингиздан боргучимиз. Аллоҳдан бизга ҳам, сизга ҳам офият сўраймиз” (Имом Муслим ривояти).

Зиёратчи қабр тепасига келганда унга юзланиб, қиблага орқа ўгирган ҳолда қабр эгасига салом беради ва тиловат қилади.

Ҳадисларда Ихлос сурасини 11 марта ўқиш ҳам тавсия этилган. Имконияти бўлса, Фотиҳа, Оятул Курсий ва Бақара сурасини аввали ва охиридан ўқиса ҳам бўлади.

Зиёрат асносида қабрларни устини босмасдан, белгиланган йўлакларда юриши лозим, чунки қабрни устини босиб юриш гуноҳ ҳисобланиб, ҳадисда қайтарилгандир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

عن عُقبةَ بنِ عامرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَأَنْ أَمْشِيَ عَلَى جَمْرَةٍ أَوْ سَيْفٍ أَوْ أخْصِفَ نَعْلِيْ بِرِجْلِيْ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَمْشِيَ عَلَى قَبْرٍ

(رواه الامام ابن ماجة)

яъни: “Бирор чўғ ёки қилич устида юришим ёҳуд ковушимни кийиб турган ҳолатимда ямашим мен учун бир мусулмоннинг қабри устида юрганимдан яхшироқдир” (Имом Ибн Можа ривояти).

Қабристонларга мевали, қимматбаҳо ва ноёб дарахт ва ўсимликларни экиш жоиз эмас. Зеро бу пулни беҳуда исроф қилиш саналади. Қолаверса, қимматбаҳо ва ноёб дарахт ва ўсимликлар инсонлар дам олиб хордиқ чиқарадиган оромгоҳ ва ҳиёбонларга ярашади. Қабристонларни оромгоҳ ва сайлгоҳлардек ҳолатга келтириб қўйиш жоиз эмас. Акс ҳолда, зиёратга келган инсонларни кўзланган мақсаддан чалғитиб қўяди. Шу билан бирга қабр устига қимматбаҳо тош ва мармарлар ўрнатиш, уларга марҳумнинг сурати ва ҳар хил битикларни ёзиш мумкин эмас. Хусусан, Қуръони карим оятларини ёзиш мутлақо жоиз эмас. Зеро, бу Аллоҳнинг оятини таҳқирлаш саналади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай ишлардан қайтарганлар:

عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يُجَصِّصَ الْقَبْرَ، وَأَنْ يَقْعُدَ عَلَيْهِ، وَأَنْ يَبْنِىَ عَلَيْهِ

(رواه الامام مسلم)

яъни: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қабрларнинг гипс билан сувалишидан, уларнинг устига ўтиришдан ва бино қуришдан қайтарганлар” (Имом Муслим ривояти).

Қабр устидаги кўкариб турган ўсимлик, дов дарахт ва майсаларга тегилмайди, чунки уларнинг тасбеҳидан маййитга манфаат бор. Қуриганларини йиғиштириш мумкин. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида айтилишича, ўсимликларнинг шарофатидан қабрдаги кишиларга енгиллик етиб туради.

Фиқҳий китобларимизда қабр ердан бир қарич миқдорида кўтарилиб бир текисда бўлиши айтилган. Чунки, бу текислик қабрда шоҳ ҳам, гадо ҳам бирдек эканлигига ишорадир.  Қабр устини вақти-вақти билан сомон аралаштирилган лой билан суваб туришнинг зарари йўқ. Қабрни аниқлаш мақсадида ҳозирги кунда жорий қилинган дафнни рўйхатдан ўтказиш рақами ёзилган махсус бетон устунчани ўрнатишнинг ўзи кифоя қилади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эмикдош биродарлари Усмон ибн Мазъуннинг бош томонига бир тош қўйиб:

عَنِ الْمُطَّلِبِ بْنِ عَبْدِ اللهِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَضَعَ صَخْرَةً عِنْدَ رَأْسِ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ وَقَالَ: أَتَعَلَّمُ بِهَا قَبْرَ أَخِي وَأَدْفِنُ إِلَيْهِ مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِي

(رواه الامام أبو داود)

яъни: “Бу билан акамнинг қабрини белгилайман ва вафот этган яқинларимни унинг ёнига дафн қиламан”, деганлар (Имом Абу Довуд ривояти).

Қабристон ва зиёратгоҳлар масъул мутасаддилар томонидан муҳофаза қилиниши лозим. Яъни, қабристон ҳудудини панжара ёки девор билан ўраш, унга кириш учун алоҳида йўлак очиш ва дарвоза ўрнатиш, чорва ёки ёввойи ҳайвонларни киришидан сақлаш, зиёратга келганлар қабрларни босмай ўтишлари учун қулай йўлаклар ўтказиш, тиловат ва дуо қилиш учун махсус ўриндиқлар ўрнатиш, зиёратга келган кишиларга зиёрат одобларини эслатиб, ножоиз, ҳурофий амалларни қилишларидан қайтариб туриш ва ҳоказолар қабристон масъулларининг вазифаси саналади. Демак, қабристонларнинг масъуллари қабристон зиёратига оид бўлган динимиз таълимотларидан ҳам етарли даражада маълумотга эга бўлишлари лозим.

Қабр зиёратининг  баъзи одоблари қуйидагилардан иборат:

• Қабристонга салом бериб кириш;
• Қабристонда вазминлик ва сокинлик билан юриш;
• Қабрларни босмаслик, уларнинг устига ўтирмаслик;
• Марҳумларнинг яхши сифатларини эсга олиш;
• Ўзини сарҳисоб қилиш, ўлимга қанчалар тайёр эканини ўйлаш;
• Зиёратдан қайтишда оҳисталик, охиратни тафаккури билан қайтиш.

Қабристонда қуйидаги ишларни қилиш динимизга зиддир:

• Қабрга чироқ, шам ва олов ёқиш;
• Бола кокилини аташ;
• Қабр тоши ва темирларини ўпиш;
• Латта боғлаш;
• Қабрни айланиб тавоф қилиш;
• Қабрга атаб жонлиқ сўйиш;
• Қабр ёнида суратга тушиш;
• Баланд овозда гаплашиш;
• Қабр бошида таом қолдириб кетиш;
• Овоз чиқариб, уввос солиб йиғлаш;
• Қабристонда кулиш.

Аллоҳ таоло барчамизга ғанимат умримизнинг қадрига етиб, Ўзи рози бўладиган амаллар билан яшамоқлик бахтини насиб  этсин! Омин!

Сут – сигир, қўй, эчкилардан соғиладиган тўйимли, томоқдан енгил ўтувчи, чанқоқбосди ичимликдир. Инсон ичадиган барча ичимликлар Аллоҳ таолонинг неъматидир.

Сув Аллоҳнинг қудрати билан чучук ва ташналикнинг қонишига сабаб бўладиган ҳолда осмондан тушади.

Сут ҳам Аллоҳнинг яратган махлуқларидан биридир.

Илм-фан сунъий сут пайдо қилмоқчи бўлди ва табиий сутни олиб келиб, унинг таркибидаги моддаларини таҳлил қилди. Кейин ўша кимёвий моддаларни келтириб, табиий сутдаги миқдорга қараб ўша моддаларни бир-бирига аралаштириб, сунъий сут тайёрлади. Кейин йигирмата сичқон олиб келиниб, ярмига табиий сутдан ичирилди. Бу сутдан ичган сичқонлар ухлаб қолди. Кейин қолган ярмига сунъий сут ичирилди. Бу сутни ичган сичқонлар ўлиб қолди.

Илм-фан ҳозиргача бир томчи сут тайёрлашдан ожиз бўлиб қолмоқда. Ҳатто баъзи давлатлар табиий сут етишмовчилигидан азият чекмоқда. Ҳозиргача бу муаммо ҳал бўлгани йўқ.

Баъзи давлатларда болалар сут билан таъминланиши учун катталар сутдан маҳрум этилади.

Сутнинг мўжизалиги шундаки, у томирида қон оқадиган ҳайвонлардан олинади. Аммо қон билан сут аралашиб кетмайди. Бу борада Аллоҳ таоло шундай деган:

وَإِنَّ لَكُمْ فِي الأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِ مِن بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَناً خَالِصاً سَآئِغاً لِلشَّارِبِينَ

“Чорва ҳайвонларида ҳам сиз учун, албатта, ибрат бордир. Биз сизларни уларнинг қорнидан, гўнг ва қон орасидан ичувчилар (томоғи)дан осон ўтувчи соф сут ила суғорамиз” (Наҳл сураси, 66-оят).

Ҳозирги пайтгача инсоният илми одамларни сув ёки сут билан суғоришдан ожиздир. Ойга етиб борган инсон бир пиёла сут пайдо қилолмади.

Сутнинг томирида қон ўқувчи ҳайвондан чиқиши Аллоҳнинг буюк мўъжизаларидан биридир.

Шайх Муҳаммад Мутаваллий

Шаъровий раҳимаҳуллоҳнинг

“Ал-Адилла ал-мааддийя ала вужудиллаҳ”

номли асари асосида Нозимжон ИМИНЖОНОВ

тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати

ЎМИ Матбуот хизмати

Кеча, 16 апрель куни Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонни имзолади. Ушбу фармонда Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги “Вақф” хайрия жамоат фонди ташкил этилганлиги тўғрисидаги маълумот берилиб, “Вақф” хайрия жамоат фондининг асосий вазифалари белгилаб берилган эди. Кўпчиликда “вақф ўзи нима?” деган савол пайдо бўлиши мумкин. Ушбу масала юзасидан интернет тармоғидаги маълумотлардан фойдаланиб маълумот беришга ҳаракат қиламиз. 

Тарих китобларида ўтмишда мактаб, мадраса, шифохона ва масжидлар учун катта-катта вақфлар ажратилгани ҳақида ёзилган. 

“Вақф” сўзи луғатларда “тутиб туриш”, “тўхтатиш” маъноларида келади. Вақфнинг шаръий таърифи борасида турли фикрлар билдирилган. “Вақф - нарсани Аллоҳ мулки ҳисобида сақлашдир”. Яъни, вақф қилинган нарса вақф қилувчининг мулкидан чиқади ва Аллоҳ мулкига айланади. Вақф қилинган нарсадан келадиган фойда вақф қилувчи уни вақф этишда тайинлаган жиҳатга (масалан, талабалар, мусофирлар, камбағаллар каби) сарф қилинади ва савоби вақф қилувчига абадий бўлади. Вақф қилинган нарса сотилмайди, ҳадя қилинмайди, мерос бўлмайди. 

Ўзбекистон Миллий энциклопедиясида вақф ҳақида қуйидаги маълумотлар келтирилган:

“Вақф” сўзи арабчадан олинган бўлиб — мусулмон мамлакатларида давлат ёки айрим шахслар томонидан диний эҳтиёж ёки хайрия ишлари учун ажратилган мол-мулк. Вақфнома орқали расмийлаштирилади. Ер-сув, уй-жой, мактаб, масжид, шифохона ва бошқалар вақф мулки бўлиши мумкин. Ўз мулкини вақфга топширган шахс мазкур мулкка нисбатан эгалик ҳуқуқини йўқотади. Лекин унинг ўзи ёки оила аъзолари ёхуд учинчи бир шахс вақф мулкидан вақфномада қайд этилган мақсадларда фойдаланилаётганлигини аниқлаш учун вақф мулкини бошқариш ҳуқуқини сақлаб қолиши мумкин. Ўз мулкини вақф мулки сифатида топширган шахснинг фарзандлари ёки бошҳа авлодлари мазкур вақф мулкидан келадиган даромадлардан нафақа олиб туриши мумкин. Вақф мулкини шариат қонуни бўйича давлат бошлиғи ёки қози назорат қилади. Бу тартиб Шарқнинг баъзи мамлакатларида ҳозир ҳам амалда. 

Президент фармонида ҳам ушбу жиҳатга тўхталиб ўтилган. “Вақф” хайрия жамоат фондининг асосий вазифалари сифатида  масжидлар ва диний таълим муассасаларининг биноларини қуриш, таъмирлаш, реконструкция қилиш, ободонлаштириш, моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, меъморий аҳамиятга эга зиёратгоҳларни сақлаш, таъмирлаш, ободонлаштириш, уларнинг инфратузилмасини янада ривожлантириш, диний таълим муассасалари, илмий-тадқиқот марказлари фаолиятини молиялаштириш, уларнинг профессор-ўқитувчилари, тадқиқотчилари, мутахассислари ва ўқувчи-талабаларини моддий ва ижтимоий қўллаб-қувватлаш, масжидлар ва зиёратгоҳлар ходимларини, хусусан имом-хатиблар, имом ноиблари, мутаваллилар, муаззинларни моддий ва ижтимоий қўллаб-қувватлаш, етук олим ва уламолари қаламига мансуб диний-маърифий асарларни чоп этиш ва аҳолига етказишга кўмаклашиш, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламлари, шу жумладан имконияти чекланган шахсларни моддий ва маънавий қўллаб-қувватлаш келтириб ўтилган. 

“Вақф” хайрия жамоат фондига фуқаролардан закот, фитр ва бошқа хайрия маблағлари Фонднинг алоҳида ҳисоб рақамида тўпланади ва юқорида келтириб ўтилган хайрли ишлар учун сарфланади.

ЎМИ Матбуот хизмати