ЎМИ Матбуот хизмати

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ وَعَلَى اَلِهِ وَاَصْحَابِهِ اَجْمَعِينَ. اَمَّا بَعْدُ

Инсон доимо ўзига берилган барча илоҳий неъматларга шукр қилиб, ҳаётда дуч келадиган ҳар қандай мусибат ва қийинчиликларга сабр қилиши ва Аллоҳ таолонинг раҳматидан умидвор бўлиб яшаши лозим бўлади. Турли шайтоний васваса, тушкунлик ва умидсизликка берилмай, Инсон деган улуғ номга мувофиқ иш тутиш чин мўмин-мусулмонга хос ишдир. Зеро, Аллоҳ таоло бу дунёни имтиҳон дунёси қилиб, унда бандаларини турли хил йўллар билан синашини маълум қилган. Қуръони каримда бу ҳақда шундай деган:

وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ

яъни: “Сизларни бироз хавф-хатар, очлик (азоби) билан, молу жон ва мевалар (ҳосили)ни камайтириш йўли билан синагаймиз. (Шундай ҳолатларда) сабр қилувчиларга хушхабар беринг (эй, Муҳаммад)! Уларга мусибат етганда: “Албатта, биз Аллоҳнинг ихтиёридамиз ва албатта, биз Унинг ҳузурига қайтувчилармиз”, – дейдилар” (Бақара сураси, 155-оят).

Инсон ўзи кутмаган мусибатли ҳолатларга дуч келганда албатта, бу мусибатдан қутулиш чораларини қидиради. Баъзан имон-эътиқоднинг сустлиги, сабр-тоқатнинг озлиги сабабли, шайтон васвасаси ғолиб келиши оқибатида бошига тушган мусибат ёки қандайдир оғир шароитда қолган киши турли хилдаги нохуш ишларга қўл уриб қўйиши мумкин. Шунинг учун, Аллоҳ таоло мусибатларни енгишда сабр-қаноатга суяниш, Унинг тақдирига рози бўлиш энг тўғри йўл эканлигини баён этмоқда.

Афсуслар бўлсинки, кейинги вақтларда айрим кишилар, айниқса, хотин-қизлар билиб-билмай ўзларининг жонларига қасд қилиш орқали, Аллоҳ таоло ато этган ҳаёт нурини бевақт сўндиришга, икки дунёда абадий лаънатга ва дўзах азобига дучор бўлишга сабаб бўладиган оғир гуноҳга қўл урмоқдалар. Инсон ўзига омонат қилиб берилган жонни ўз қўли билан ҳалокатга ташлаши, яъни ўз жонига қасд қилиши нафақат мусибатдан қутулишнинг энг нотўғри  йўли, балки унданда каттароқ мусибатга ўзини мубтало қилиш демакдир. Чунки, ўз жонига қасд қилиш Аллоҳ таолонинг унга ато этган неъматларига, хоссатан, берилган умр – ҳоли ҳаётга ношукурлик ҳамда Одилу Ҳаким зотнинг белгилаб қўйган тақдирига нисбатан улкан исёндир.

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламдан ворид бўлган ҳадисларда ўз жонига қасд қилишнинг аянчли оқибатлари аниқ баён этилади. Собит ибн Заҳҳокдан ривот қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

عَنْ ثَابِتِ بْنِ الضَّحَاكِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَيْءٍ فِي الدُّنيَا عُذِّبَ بِهِ يَومَ القِيَامَةِ.

яъни: “Ким бу дунёда ўзини бирор нарса билан ўлдирса, қиёматда ҳам унга ўша нарса билан азоб берилади” (Имом Бухорий ривояти).

Ўз жонига қасд қилишнинг оғир гуноҳ эканлиги, унга тайинланган жазодан ҳам маълумдир. “Саҳиҳи Бухорий” ва “Саҳиҳи Муслим”  китобларида келтирилишича:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَنْ تحَسَّى سَمًّا فَقَتَلَ نَفْسَهُ فَسَمُّهُ فِيِ يَدِهِ يَتَحَسَّاهُ فِيِ نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فيِهَا أَبَدًا وَمَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِحَدِيْدَةٍ فَحَدِيدَتُهُ فِي يَدِهِ يَطْعَنُ بِهَا فِي بَطْنِهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا وَمَنْ تَرَدَّى مِنْ جَبَلٍ فَقَتَلَ نَفْسَهُ فَهُوَ يَتَرَدَّى فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدًا مُخَلَّدًا فِيهَا أَبَدًا وَالَّذِى يَتَقَحَّمُ فِيهَا يَتَقَحَّمُ فِي النَّارِ وَالَّذِي يَخْنُقُ نَفْسَهُ يَخْنُقُهَا فِي النَّارِ

яъни: Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар:“Ким заҳар ичиб ўзини ўлдирса, қиёмат кунида ўша заҳари қўлида, уни ичган ҳолда жаҳаннам оловида абадий қолади. Ким ўзини темир парчаси билан ўлдирса, ўша темир парчасини қорнига суққан ҳолида жаҳаннам ўтида абадий қолади. Ким тоғ тепасидан ташлаб ўзини-ўзи ўлдирса, жаҳаннамда ҳам шу хил азобга гирифтор бўлади. Ўзини бирор нарсага уриб ўлдирган кимса, дўзахга  ўзини уриб азоблайди. Ўзини ўзи бўғиб ўлдирган кимса, жаҳаннамда ҳам ўзини бўғиб азоблайди” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти). Бошқа ҳадисда Расули акрам саллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар:

 عَنْ جُندُبِ بْنِ سُفيَانَ رَضِيَ اللهُ عَنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَليْهِ وَسَلَّمَ: "خَرَجَ بِرَجُلٍ فِيمَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ خَرَاجٌ فَلَمَّا آذَاهُ اِنْتَزَعَ سَهْمًا مِنْ كِنَانَتِهِ فَنَكَّأَهُ فَلَمْ يَرقَأِ الدَّمُ حَتَّى مَاتَ

فَقَالَ اللهُ تَعَالَى: "بَادَرَنِي ابْنُ آدَمَ بنَفْسِهِ فَقَتَلَهَا، فَقَدْ حَرَّمْتُ عَلَيْهِ الجَنَّةَ"

(رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ)

яъни: Жундуб ибн Суфён разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Сизлардан олдинги умматдан бўлган бир кишининг баданига тошма тошган эди. Тошма унга озор беравергач камон ўқини қинидан олиб, ярани тирнай бошлади. Ундан чиққан қон тўхтамай оқибатда у киши ўлди. Шунда Аллоҳ таоло: “Бандам шошиб ўзини ўлдирди. Шунинг учун жаннатни унга ҳаром қилдим”, – деди” (Имом Бухорий ривояти).

Динимизда нафақат ўзини қасддан ўлдириш, балки эҳтиётсизлик туфайли ҳаётига зомин бўлиш ҳам қаттиқ қораланади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадис ворид бўлган:

عَنْ عَلِيِّ بْنِ شَيْبَانَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ  صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ بَاتَ فَوْقَ بَيْتٍ لَيْسَ حَوْلَهُ شَيْءٌ يَرُدُّ  قَدَمَيْهِ  فَوَقَعَ فَمَاتَ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ الذِّمَّةُ   وَمَنْ رَكِبَ الْبَحْرَ بَعْدَمَا يَرْتَجُّ  فَمَاتَ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ الذِّمَّةُ 

(رَوَاهُ الْحَاكِمُ)

яъни: Али ибн Шайбон разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким  уйнинг атрофи ўралмаган томи устида тунаса ва ундан тушиб кетиб ўлса, унга ҳеч ким жавобгар эмас, ким денгизга мавжланиб турган вақтда чиқса ва чўкиб ўлса, унга ҳеч ким жавобгар эмас” (Имом Ҳоким ривояти). Шунга ўхшаш, автоуловнинг тезлигини ҳаддан ошириб ҳайдаш, ёки тамаки ва гиёҳвандлик моддаларини истеъмол қилишга муккасидан кетиш оқибатида инсон ўз ҳаётига зомин бўлиши ҳам ўз жонига қасд қилган билан баробардир. Шундай экан, инсон ҳаётига хавф туғдирадиган ҳар қандай ҳолатлардан ўзини сақлаши лозим бўлади.

Инсон қилган гуноҳларига сидқидилдан тавба қилса, Аллоҳ таоло уни мағфират қилади. Аммо, инсоннинг ўз жонига қасд қилиш ҳолатида, агар унинг бу хатти-ҳаракати амалга ошса, унга бу гуноҳдан тавба қилишнинг имкони бўлмайди. Шунинг учун ўз жонига қасд қилиш инсонга нисбатан шайтон васвасасининг энг авж нуқтаси ва шайтоннинг бир инсон устидан ғалабаси ҳисобланади. Бу дардга аксар ҳолда ёшларнинг мубтало бўлаётганини алоҳида эътироф этиш лозим. Хўш, ундан қандай сақланмоқ керак?

Мазкур иллатни келтириб чиқарувчи энг асосий омиллардан бири ёшларимизнинг ҳаёт ҳақидаги тушунчасининг саёзлиги, ҳаётни енгил-елпи фильмлар орқали тасаввур қилиши, шунингдек, миллий қадриятларимиз ҳамда Ислом дини таълимотларидан йироқлашиб кетиши бунинг бош сабабларидан бири ҳисобланади. Чунки, миллий қадриятларимиз замирида ва Ислом дини таълимотларида, хусусан, Қуръони карим ва ҳадиси шарифларнинг бир неча ўринларида жон эгасининг ўз жонига қасд қилишидан қатъий қайтарилган. Аксинча, Аллоҳ таоло омонат қилиб берган ҳаёт неъматини, умримиз йилларини чиройли солиҳ амаллар ва савобли ишлар билан ўтказишга, кундалик ҳаётий қийинчилик ва муаммоларни ақл-заковат билан ҳал этишга ҳаракат қилиш ва Аллоҳ таолонинг раҳматидан доимо умидворлик билан яшашга интилиш ҳақиқий имонли инсоннинг баркамол фазилати бўлиб ҳисобланади.

Асосий муаммоларимиздан бири руҳий тушкунликка берилаётган бундай тоифа инсонларга яқинлари томонидан ўз вақтида эътибор берилмаслиги, бепарволик, уни қийнаётган, жавобини топа олмаётган масала ечимини ҳал қилиб берилмаслигидир. Шунинг учун барчамиз бир-биримизга нисбатан масъул эканлигимизни унутмайлик. Ўзаро эътиборли, меҳр-оқибатли бўлайлик.

Аллоҳ таолога шукрки, биз – мусулмонлар инсон учун ҳамма ҳаёт шароитлари тўлиқ муҳайё қилинган фаровон жамиятда яшамоқдамиз. Биров-бировни ҳақ-ҳуқуқини камсита олмайди. Бундай адолатли жамиятда яшаш айни саодатдир. Бинобарин, бизнинг Ватанимизда ўзини-ўзи ўлдиришга ҳеч қандай сабаб йўқ.

Ҳар бир инсон, хоҳ эркак ва хоҳ аёл бўлсин, ушбу ҳақиқатни яхши тушуниб олиши ва шундай тўкин, тинч ва фаровон замонда ҳамда адолат  устивор бир жамиятда яшаётгани учун Аллоҳ таолога шукр қилиши лозим. Ҳар қандай ижтимоий ва иқтисодий муаммоларни сабру қаноат ва ҳусни тадбир билан ҳал қилса бўлади. Аммо бесабрлик ила ношукрлик қилинса, оқибати хайрли бўлмайди. Ҳадисларда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ўзини ўлдирган одамга жаноза намози ўқимаганликлари айтилган.

عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ أَنَّ رَجُلًا قَتَلَ نَفْسَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيْهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ

яъни: Жобир бин Самурадан ривоят қилинади, бир киши ўзини ўлдириб қўйди, Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам унга жаноза намози ўқимадилар (Имом Термизий ривояти). Имом Насаийнинг ривоятларида Расулуллоҳ саллалоҳу алайҳи васаллам:

أَمَّا أَنَا فَلَا أُصَلِّي عَلَيْهِ

 яъни: “Мен унга жаноза намози ўқимайман”, – деганлар.

Шунга кўра баъзи уламолар, ўзини ўзи ўлдирган кишига имом жаноза намози ўқимайди, балки, маййитнинг яқинларидан бири ўқийди, деганлар. Бунинг сабаби, одамлар ўз жонига қасд қилишнинг оқибати ёмон бўлиши, ҳатто унга катта жамоат бўлиб, имом бошчилигида намоз ўқилмаслигини билсинлар ва бундай гуноҳи азимга қўл уришдан қўрқсинлар, деган маъно бор.   

Руҳий касалликлар туфайли ўз жонига қасд қилганлар бундан мустасно. Зеро, ақл-ҳуши жойида бўлганларгина мукаллаф ҳисобланадилар. Яъни, шариат кўрсатмаларини бажаришга ва тақиқларидан сақланишга буюрилган бўладилар. Аммо, руҳий касаллиги бор киши ўзининг ҳеч қандай тасарруфидан масъул бўлмайди.

Қуръони карим ва Пайғамбаримиз ҳадисларига амал қилган ҳолда ва мазкур далиллар асосида Ўзбекистон мусулмонлари идораси юртимиздаги барча мусулмонларга мурожаат қилиб, ўзини-ўзи ўлдириш каби ношаръий ҳолатларга қарши кескин чоралар кўришга чақиради. Инсонлар шундай ҳолатларга дуч келган тақдирда уни бартараф этишнинг чора-тадбирларини кўриш барча имом-хатибларнинг энг муҳим вазифаси ва ҳам диний, ҳам инсоний бурчларидир, деб ҳисоблайди.

Барча имом-хатиблар инсон ўзини-ўзи ўлдиришни ёки ўзига ўт қўйиши катта гуноҳ эканлигини мусулмонларга оят ва ҳадислар билан исботлаб тушунтиришлари лозим. Бундай ношаръий ишлар Аллоҳ таолонинг бандаларига берган ҳаёт неъматига ношукрлик эканини батафсил англатиб  боришлари зарурдир.

Шу билан бирга имом-хатиблардан ўзини-ўзи ўлдирганларга жаноза намози ўқишдан бош тортишлари, уйларига дуойи фотиҳага, маърака маросимларига бормасликлари талаб этилади. Балки, шундай ҳолат юз берганда жанозани маййитнинг уйида яқинларидан бири ўқишларини  тушунтиришлари лозим бўлади. Имом-хатиблар шу йўл билан ўзини-ўзи ўлдирган шахсларнинг гуноҳи қанчалик оғир эканини халққа ошкор қилган ва  мусулмонларни бу мудҳиш феълдан асраган бўлишади.     

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар кенгаши мазкур далиллар ва фатволарга асосланган ҳолда барча имом-хатиблар мазкур фатвонинг мазмун ва моҳиятини мўмин-мусулмонларга батафсил тушунтириб бериб, барчани огоҳликка, ҳушёрликка чақиришларини талаб қилади.

Аллоҳ таоло ҳар бир бандасига ато этган неъматларига шукр қилишга ва  синов учун етган мусибатларга сабр қилишни насибу рўзий айласин!

Валлоҳу аълам биссавоб.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Уламолар кенгаши раиси, муфтий

 Усмонхон  АЛИМОВ

28.08.2018 й.

Қуръони Карим мўъжизаларга бой Китобдир. Қиёматга қадар ундаги ҳар бир оят билан боғлиқ мўъжизалар, ақлни лол қолдирувчи маълумотлар эълон қилинаверади. Ушбу мақолада Қуръони Каримдаги бир оят билан боғлиқ мўъжизавий жиҳатларни кўриб чиқамиз.

Аллоҳ таоло Қуръонда шундай деб марҳамат қилган:

وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ

“Юришингда мўътадил бўл ва овозингни пасайтир. Чунки овозларнинг энг ёмони эшакнинг овозидир”. (Яъни, юришинг ўртача ва мақсадли бўлсин. Бекорчи сохта ҳаракатлар билан куч-қувватни исроф қилиб, кибру ҳаво билан ҳам юрма, жуда лапашанг бўлиб, судралма ҳам. Эшак бекордан-бекорга бор овози билан ҳанграб туради. Ҳеч бир сабабсиз баланд кўтарилган овознинг эшакникига ўхшатилишининг ўзи етарли. Оятда бу овоз энг ёмон эканлиги ҳам таъкидланмоқда.) (Луқмон сураси, 19-оят).

Ушбу ояти карима Луқмон сурасининг иккинчи ярмининг бошларида келган. Бу сура Маккада нозил қилинган бўлиб, 34 оятдан иборатдир. Сурада Луқмон исмли солиҳ инсон ҳақида сўз юритилгани учун унинг номи Луқмон деб аталган. Маълумки, Луқмон ўз даврининг ҳанифларидан, яъни Аллоҳнинг ўзига ибодат қилган тавҳид аҳлларидан бўлиб, ширкдан узоқ турган киши эди. Шунингдек, у ҳикматли сўзлари, гўзал хулқлари ва насиҳатлари билан машҳурдир. Ушбу сурадан ақида асослари, гўзал хулққа тарғиб, борлиққа оид маълумотлар ва бошқа масалалар ўрин олган.  

Юқоридаги оятдаги “Овозларнинг энг ёмони эшакнинг овозидир” жумласига эътибор берайлик.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Агар хўрознинг қичқиришини эшитсангиз, Аллоҳдан фазлини сўранглар! Чунки у (ўша пайтда) фариштани кўрган бўлади. Агар эшакнинг ҳанграганини эшитсангиз, Аллоҳдан шайтоннинг ёмонлигидан паноҳ сўранглар! Чунки у (ўша пайтда) шайтонни кўрган бўлади”. Бухорий, Муслим, Термизий ривоят қилишган.

Акустика (овозлар, турли товушларни ўрганадиган фан) олимлари шуни айтишадики, эшакнинг овози 100 децибелдан ортади. Инсон бу каби баланд овозга тез-тез рўбарў бўлса, унинг эшитиш қобилияти издан чиқиши мумкин. Бундан ташқари мазкур овоз унинг асаб тизимига ҳам ўта салбий таъсир этар экан.

Мазкур фан олимлари турли тўлқин узунлигидаги овозларнинг жадвалини, баланд овоз ёнида инсон қанча муддатдан ортиқ туриши мумкин эмаслигига оид вақтларни ишлаб чиқишган.

Агар овознинг баландлиги 45 децибелга етса, ундай овоз ёнида инсон тинч ухлолмайди.

Агар овознинг кучи 85 децибелга етса, қулоқларда оғриқ бошланади.

Агар овознинг кучи 90 децибелга етса, инсон бу овоз ёнида 8 соатдан ортиқ тура олмайди.

Бордию овознинг қуввати 100 децибелга кўтарилса, инсоннинг қулоқлари бу овозга зўрға 2 соат чидайди.

Агар овоздаги куч 110 децибелга етса, инсоннинг қулоғи бу овозга ярим соат чидайди.  

Аммо овоз 160 децибелга етса, инсон ўша онда эшитиш имкониятидан маҳрум бўлиб, кар бўлиб қолиши мумкин.

Эшакнинг овози 100 децибелдан ортиқ экан, демак, инсон унинг овозини кўп эшитиши қулоқ учун катта зарардир. Мана шу ўринда Қуръоннинг мўъжизаси кўринади.

Эшак овозининг инсонга салбий таъсири борлиги яқинда, акустика соҳасидаги олимлар томонидан аниқланди. Ваҳоланки, Қуръони Каримда бу масала бундан 1400 йил олдин айтиб қўйилган.

Овозни сабабсиз кўтариш инсонларга озор беради, ахлоқсизлик белгиси саналади. Овозни пастлатиш эса гўзал хулқ намунасидир. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бақироқ инсон эмасдилар. У зот алайҳиссалом паст овозда, лутф ва меҳрибонлик билан, инсонларнинг фойдасини кўзлаб гапирардилар.

Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу сифатлари ҳақларида шундай деган:

     فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ

“Аллоҳнинг раҳмати ила уларга мулойим бўлдинг. Агар қўпол, қалби қаттиқ бўлганингда, атрофингдан тарқаб кетар эдилар. Бас, уларни афв эт. Уларга истиғфор айт ва улар билан ишларда машварат қил. Азму қарор қилганингдан сўнг Аллоҳга таваккал қил. Албатта, Аллоҳ таваккал қилувчиларни севадир”. (Аллоҳ таоло ушбу амр ила Пайғамбар алайҳиссаломни қалби кенгликда, мулойимликда – кишиларни атрофларида жамловчи олий сифатларда бардавом бўлишга чақириб, айблар ўтган бўлса ҳам, мусулмонларни афв этишга буюрмоқда.) (Оли Имрон сураси, 159-оят).

Овозни паст қилиб гапириш тавозуъ белгисидир. Одамлар баланд овозда гапирувчиларни ёқтирмайдилар, ундай кимсалар ўзларининг бақироқ овозлари билан бошқаларнинг қулоғига, юрагига босим ўтказадилар.

Овозни паст қилиш бошқаларга нисбатан ҳурмат белгисидир. Овозни сабабсиз кўтариш эса бошқалар олдида ўзини мутакаббир тутишдир. Аллоҳ таоло ва Унинг Расули овозини сабабсиз баланд кўтариб, ҳамманинг дилига озор берувчи, қўпол, мутакаббир кимсаларни яхши кўрмайди.

Юриш ҳам ўртача бўлиши керак. Ўта тез ҳам, ўта секин ҳам бўлмаслиги мақсадга мувофиқдир. Сабабсиз тез юриш (бирор кишига ёрдам бериш, жамоат намозига етиб бориш, шифохонага етиб бориш каби зарурий ҳолатларда тез юриш бундан мустасно) шошқалоқлик, сабабсиз ўта секин юриш (кексалиги, оёғи оғригани каби узрли ҳолатларда секин юриш бундан мустасно) мутакаббирлик белгиси бўлади. 

Юқоридаги оятда гўзал хулққа тарғиб этиш билан бирга илм-фанга оид муҳим бир масалага ҳам ишора қилиб ўтилган.

Ҳа, азизлар! Акустика бўлими олимлари томонидан эшак овозининг қулоққа ва асаб тизимига салбий таъсири борлиги яқинда аниқланди. Қуръони Карим эса бу ҳақида бундан ўн тўрт аср олдин хабар бериб қўйган!

Доктор Зағлул Нажжорнинг мақоласидан

Нозимжон Иминжонов таржимаси

БААнинг Шаржа амирлигида жорий йилнинг 10 ноябрь кунига қадар Халқаро китоб ярмаркаси ўтказилади. Бу ҳақда islam.ru нашри хабар берди. Ушбу кўргазма доирасида кўплаб нашриётларнинг китобларига катта миқдордаги чегирмалар тақдим этилиши маълум қилинган.

Bookpoint ва Hachette нашриётлари томонидан классик адабиёт намуналарига 40 фоизлик чегирмалар тақдим этилган. PanWorld Education нашриёти эса таълим йўналишидаги китоблар учун 25 фоизлик чегирма тақдим этган.

Кўргазма доирасида болалар адабиёти намуналари учун энг юқори чегирмалар тақдим этилгани болаларни китоб ўқишга рағбатлантириш сифатида қайд этилган.

ЎМИ Матбуот хизмати

Жорий йилнинг 11 ноябрь куни Москва шаҳридаги Татар маданий марказида (Малый Татарский пер., 8-уй) Россия Федерациясида ягона бўлган NikahFest никоҳ ва мусулмон тўйи фестивали ўтказилади. Ушбу тадбир бу йил учинчи марта ўтказилаётган бўлиб, уни ташкил этишдан мақсад ёшларнинг анаъналар ва никоҳ маданияти билан таништириш экани айтилган.

Фестивал доирасида Россияда яшовчи мусулмон миллатларнинг турли никоҳ маросимлари ҳақида маълумот берилади. NikahFest доирасида никоҳ тўйи саноати вакилларининг ишлари ҳам намойиш этилади.

Фестивалда имомлар ва диний соҳа вакиллари томонидан турмуш қуриш ва никоҳ масаласида ёшларга тушунтиришлар бериб ўтилади.

ЎМИ Матбуот хизмати