Пингвинлар – қушларнинг бир тури бўлиб, сузувчи, шўнғувчи хусусиятга эга, лекин учолмайди. Бунинг сабаби қанотининг кичиклиги, танасининг оғирлигидир.
Пингвинларнинг 16 тури, уларни бирлаштирувчи 6 та уруғи мавжуд.
Гавдасининг узунлиги 30-120 см, вазни 1-40 килограммни ташкил этади. Қорни ва кўкраги оқ, орқаси тўқ кўк ёки қора бўлади.
Пингвинларнинг кўкрак мускуллари яхши ривожланган.
Қанотлари тангачасимон патлар билан қопланган куракоёққа айланган. Сузганда ва шўнғиганда улардан эшкак сифатида фойдаланади.
Муз ва қор устида секин қадамлаб юради.
Пати майин.
Пингвинлар Галапагос оролларидан то Жанубий Қутбгача бўлган ҳудудларда, асосан, Антарктидада яшайди.
Пингвиннинг суяклари бошқа қушларнинг суягига нисбатан анча зичдир. Бу эса унинг сув остига шўнғиб, у ерда узоқ вақт тура олишига имкон беради.
Одатда пингвинлар овқат излаб анча узоқ масофаларга сузиб борса ҳам, яна айланиб олдинги инига қайтиб келади.
Пингвинлар бошоёқли моллюскалар, қисқичбақасимонлар ва майда балиқлар билан озиқланади.
Пингвинлар ичида энг каттаси император пингвини бўлиб, унинг баландлиги 1 метрдан ошади.
Пингвинлар денгизда соатига 8-9 километр тезликда сузади.
Тарихда ўтган энг катта пингвиннинг баландилиги 1 ярим метр, оғирлиги 91 кг бўлган.
Пингвинларда тишлар йўқ. Аммо бунинг ўрнига уларнинг тили ва томоғи тиканли тузилишга эга бўлиб, у таомни тутиб қолади, оғзидан ташқарига сирпаниб чиқишига йўл қўймайди.
Пингвинлар ўртача 15-20 йил умр кўради.
Ҳар бир пингвинни ўзига хос овози бўлиб, улар бир-бирларини овозлари орқали таниб оладилар.
Пингвинлар денгизнинг шўр сувини ича олади. Уларда махсус без мавжуд бўлиб, унинг вазифаси суюқликни фильтрлаш, ортиқча тузларни ташқарига улоқтиришдан иборат.
Барча пингвинлар умрининг 75-80 фоизини денгизда ўтказади. Лекин жуфтлашиш мавсумида қуруқликка чиқади. Тухумларини ҳам ерга қўяди. Тухумларни эркак ва урғочи пингвинлар навбати билан босиб ўтиришади. Улар ўзлари босиб турган тухумни иситиш учун қорнидаги тери бурма билан ўраб, 65 кун давомида ўтиришади.
Император пингвинлари фақат битта тухум қўяди. Қолганлари эса иккитадан тухум қўйишади.
Пингвинлар денгиздан қуруқликка сакрашни моҳирлик билан уддалашади. Император пингвинлари сувдан қуруқликка сакраётганда 180 сантиметр баландликкача сакраши мумкин.
Баъзи пингвинлар 100 метр чуқурликкача, император пингвинлари эса 500 метргача шўнғиши мумкин.
Пингвинлар кўпайиш мавсумида фақат битта урғочи пингвин билан жуфтлашади. Император пингвинлар эса умр бўйи битта жуфти билан яшайди.
Пингвинларнинг айрим турларида жуфтлашиш олдидан бир воқеа содир бўлади. Эркак пингвин урғочи пингвиннинг кўнглини олиш учун унга ҳадя сифатида катта тошни олдига суриб қўяди.
Бир неча аср олдин денгизчилар томонидан пингвинлар гўшти ва ёғи учун овланган. Ҳозирги кунда уларнинг кўп турлари Халқаро қизил китобга киритилган.
Маълумки, пингвинлар минус 40 даража совуқда яшайди. Лекин нега музлаб қолмайди? Ҳатто танасидаги кичик бир ҳудудда ҳам музлаш, қотиб қолиш жараёни юз бермайди.
Америка Қўшма Штатларида шу масалада тадқиқот ўтказилди. Олимларнинг хулосаларига кўра, пингвиннинг терисида майда тешикчалари бўлиб, ҳар бир тешикчада ёғ тўпланади. Ушбу ёғ унинг бутун танасини ўраб олади. Пингвин бу ёғ орқали танасини тозалайди. Мана шу ёғ натижасида пингвиннинг танаси сув билан намланмайди. Танага сув юқмагани учун музламайди.
Ҳаво жуда совиб кетса, пингвинлар жамоаси бир жойга тўпланиб, ёш пингвинчаларни ўртага олиб, бир-бирлари билан сиқилиб туришади. Натижада жамоанинг ўртасида илиқ ҳаво юзага келади. Улар шу алфозда ҳавонинг совуқлиги бироз пасайиб, изғирин босилгунча туришади. Жамоанинг четида турган пингвинлар совуқ ҳавода қийналмасликлари учун аста юриб ичкарига – илиқ ҳаво айланиб турган марказга киришга уринадилар. Шу тарзда ҳамма пингвинлар навбати билан илиқ ҳаводан баҳраманд бўлиб, совуқ ҳаво оқимини талафотсиз ўтказадилар.
Калифорния университетининг профессорлари пингвин танасининг музламаслиги борасида махсус текшириш ўтказдилар.
Пингвин ажойиб тузилишга эга жонзотдир. Унинг танасидаги ёғ тананинг сув билан намланишининг олдини олиб, тана ичига совуқ ҳаво киришига тўсқинлик қилади. Натижада у денгизда сузиб, қуруқликка чиқса ҳам танасида сувнинг музлаши содир бўлмайди.
Энди савол туғилади: “Ушбу ажойиб тузилиш ўз-ўзидан бўлиб қолганми ёки Буюк Холиқ томонидан аниқ ҳисоб-китоб билан яратилганми?”
Бу саволга ушбу оят билан жавоб берамиз:
صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ
“Бу ҳар бир нарсани пухта қиладиган Аллоҳнинг санъатидир. Албатта, у нима қилаётганингиздан хабардордир” (Намл сураси, 88-оят).
Субҳаналлоҳ!
Интернет маълумотлари ва Абдуддоим Каҳел мақоласи асосида
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
