Маълумки, Ер Қуёш атрофида айланади. Уларнинг орасидаги масофа 150 миллион километрни ташкил этади. Ёруғлик бу масофани 8 дақиқада босиб ўтади. Қуёшнинг ҳажми Ернинг ҳажмидан бир миллион уч юз минг марта каттадир. Бу – Қуёш ўз ичига бир миллион уч юз минг дона Ерни сиғдира олади деганидир. Ернинг қуруқлик қисми Шимолий Америка, Жанубий Америка, Африка, Осиё, Европа ҳамда Австралия ва Океания қитъаларидан иборат бўлиб, булар Ер шарининг бешдан бир қисмини эгаллайди. Қолган тўрт қисми океан ва денгизлардан иборат.
Шунингдек, барчага маълумки, осмонда буржлар бор. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деган:
وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ
“Буржлар эгаси бўлган осмон билан қасам” (Буруж сураси, 1-оят).
Ана шу буржларнинг ичида Ақраб буржи ҳам бор бўлиб, унинг марказида кичик бир юлдуз бор. Юлдузнинг номи “Ақраб юраги” (Антарес)дир. Ушбу юлдуз ўз ичига Ер ва Қуёшни, уларнинг ўртасидаги масофаси билан биргаликда сиғдиради.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деган:
وَكَأَيِّن مِّن آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ
“Улар осмонлару ердаги қанчадан-қанча оят-белгилар қаршисидан юз ўгирган ҳолларида ўтарлар” (Яъни, уларга эътибор қилмайдилар. Улардан ибратланиб, ваъз-насиҳат олиб, иймонга келмайдилар. Инсон яшаб турган борлиқнинг ҳар бир қаричида Аллоҳнинг борлигига, бирлигига, қудратига, тадбирига, билувчилигига ва бошқа камоли сифатларига далолат қилувчи оят-белгилар, далил-ҳужжатлар мавжуд. Лекин одамлар ўша ҳужжатларга, оят-белгиларга эътибор билан қарамайдилар. Шунинг учун ҳам иймонга келмайдилар.) (Юсуф сураси, 105-оят).
Шунинг учун мен доим инсонларни тафаккур қилишга чорлайман, қизиқтираман. Инсон тафаккур орқали бутун борлиқнинг Яратувчиси бўлган Аллоҳ таолони танийди. Агар сиз аввал Аллоҳни таниб, кейин Унинг буйруқларини танисангиз, Унинг тоатига садоқат, ихлос ва зўр ғайрат билан киришасиз. Агар Унинг буйруқларини билсангиз-у, аммо Унинг Ўзини танимасангиз, Унинг тоатидан юз ўгиришга уринасиз.
Биз айтиб ўтган юлдуз коинотдаги кичик бир жисмдир. Борлиқда миллиардлаб галактикалар, уларнинг ҳар бирида эса миллиардлаб юлдузлар бор.
Биз “Сомон йўли” номли галактиканинг таркибига кирамиз. Бизнинг галактикамиз бошқа галактикалар олдида жуда кичикдир. Қуёш ўзининг сайёралари билан биргаликда ушбу галактикада кичик бир нуқта бўлиб кўринади.
Энди бошқа галактикалар билан солиштирганда, бизнинг галактикамиз кичик кўринса, галактикамиз ичидаги Қуёш тизими нуқтадек кўринса, Қуёш тизимининг бир бўлаги бўлган Ер Қуёшдан бир миллион уч юз минг марта кичик бўлса, Ерга нисбатан инсон қандай кўринаркин? Албатта, заррадек ёки ундан ҳам кичикроқ кўринади.
Шу заррадек бўлган инсон Роббисини таниши учун тафаккур қилиши керак. Тафаккур қилган сари Аллоҳдан бўлган қўрқуви, У Зотни улуғлаши зиёда бўлиб боради. Қўрқуви ва улуғлаши зиёда бўлган инсон Унинг тоатида ихлосли, ғайратли бўлади.
Аллоҳ таоло сари йўл Унинг яратганлари ҳақида тафаккур қилишдан бошланади.
Доктор Муҳаммад Ротиб Набулсийнинг мавъизаларидан
Нозимжон Иминжонов таржимаси
