Мақолалар

Имом Абул Муъийн ан-Насафий

Имом Абул Муъийн ан-Насафийнинг тўлиқ исмлари Абул Муъийн Маймун ибн Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Муътамид ибн Муҳаммад   Макҳул ан-Насафийдир. Бундан бир оз фарқли шакллари ҳам учрайди. Унинг куняси барча манбаларда Абул Муъийн деб зикир қилинади. Аммо ан-Насафийнинг лақабларига келсак, ёзма манбаларда кўрсатилишича,у бир қанча лақаблар билан аталган, жумладан, имом фозил сайф ул-ҳақ ,(ҳақиқат қиличи ) жомиъ ал-усул, ал-имом аз-зоҳид ,ал-фақиҳ ал-ҳанафий, ал-олим ал-бориъ (юксак билимдон олим) каби лақабларни олган. Абул Муъийн ан-Насафий илму ирфонда етук, зиёли бир оилада улғайган, айниқса, унинг аждодларидан кўплари фиқиҳ илми соҳасида улкан салоҳиятлари билан эл-юрт орасида танилган эдилар. Ҳатто унинг катта бобоси ўз даврининг таниқли вакили Макҳул Абул Фазл ан-Насафийдан (ан-насафийлар сулоласининг сардори) бошлаб, унинг оиладагилар фиқиҳ илмида ҳанафийя мазҳабининг асосчиси Абу Ҳанифа таълимотларига таянганлар. Шунингдек у фиқиҳ илмини имом Абу Ҳанифанинг шогирди имом Муҳаммад ибн Ҳасан аш-Шайбонийнинг сафдоши Абу Сулаймон ал-Жузжонийдан ривоят қиларди.          

Унинг ан-Насафий нисбаси билан аталиш хусусида барча тарихнавислар якдиллик билан бир хил ёзганлар. Шу билан бирга  баъзи манбаларда ан-Насафийни бир қанча муддат Самарқанда яшаганлиги, сўнгра узоқ йиллар Бухорода истиқомат қилганлиги ҳақида ҳам хабарлар келтирганлар.

Абул Муъийн ан-Насафий таваллуд этган сана ҳақида ёзган тарихнавислрдан бири араб олими Хайриддин аз-Зириклий ўзининг «Ал-аълом» ва Умар Ризо Каҳҳола «Муъжам ал-Муаллифийн» номли асарларида унинг ҳижрий 418 (милодий 1027) йилда Насаф (ҳозирги Қарши) шаҳрида туғилганликлари ҳақида ёзганлар. Унинг вафоти ҳақида аксар манбаларда ҳижрий 508 (милодий 1114) сана зикр қилинади. Бинобарин, аллома Абул Муъийн ан-Насафий узоқ умр    кўриб 87 ёшда вафот этган. Унинг қабри Қарши шаҳри яқинидаги Қовчин қишлоғида жойлашган.

Ан-Насафийнинг илм-фаннинг турли соҳаларига оид асарларидан қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: 

  1. Ал-Уъмда фи усул ал-фиқҳ;
  2. Баҳр ал-калом фи иълм ал-калом;
  3. Табсират ал-адилла фи иълм ал-калом;
  4. Ат-Тавҳид ли қоваиъд ат-тавҳид фи иълм ал-калом;
  5. Ал-Оълим вал-мутааъллим;
  6. Ийзоҳ ал-маҳажатий ли-ковн ал-ақл ҳужжатан;
  7. Шарҳ ал-Жомиъ ал-Кабр лиш-Шайбоний фи фуруъ;
  8. Маноҳиж ал-аиммати фил фуруъ;
  9. Ал-Муътақидод. (Токентдаги Абу Райхон Беруний номидаги Шарқшунослик иниститутида бу асарларидан бир нусха сақланади (инв.№ 40008/2). Араб тилида ёзилган ушбу асар 52 варақдан иборат).

Абул Муъийн ан-Насафийнинг устозлари ўзларининг ота-боболари ҳисобланади. 

 

Ш О Г И Р Д Л А Р И: 

  • Нажмиддин Умар ан-Насафий.
  • Алоуддин ас-Самарқандий;
  • Абу Бакр ал-Косоний;
  • Абул Музаффар ат-Талақоний;
  • Аҳмад ал-Паздавий;
  • Абул Ҳасан ал-Балхий;
  • Абул Фатҳ ал-Ҳилмий;
  • Абдурашид ал-Валволижий;
  • Маҳмуд ас-Соғаржий;
  • Али ибн ал-Ҳусайн ас-Сакалкандий
Read 8286 times

Мақолалар

Top