Тарихан қисқа давр ичида Ўзбекистон Республикасида мустақил ҳуқуқий демократик давлат ва эркин фуқаролик жамияти барпо этиш йўлида салмоқли ишлар амалга оширилди. Шуни қайд этиб ўтиш керакки, босқичма- жабҳаларини қамраб олган ислоҳотлар ва либераллаштириш жараёни мамлакатимизнинг тараққиёт йўлини белгилаб берди.
Ўзбекистон инсон ҳуқуқларини таъминлаш бўйича самарали қонунчилик тизими яратилди. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси билан бир қаторда, 16 та кодекс ва 400 дан ортиқ қонунлар қабул қилинган. Шунингдек, мамлакатимиз инсон ҳуқуқлари бўйича 70 дан ортиқ халқаро хужжатларга, жумладан БМТнинг 10 шартномасига қўшилган.
Парламент Омбудсмани, Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ, Ўзбекистон Республикаси Адлия, Ички ишлар вазирликлари, Бош прокуратура тизимларида Инсон ҳуқуқлари ҳимояси бўйича бошқармалар, Ўзбекистон Республикаси Президентининг Халқ қабулхоналари каби инсон ҳуқуқлари бўйича миллий институтлар тизими яратилди ва улар фаол ишламоқда. Тадбиркорлар ҳуқуқларини ҳимоя бўйича янги механизм Бизнес Омбудсман ташкил этилди.
Биргина 2016 йилнинг сентябрь ойидан то бугунги кунгача (2017 йил май) бевосита инсон ҳуқуқларини таъминлашга оид 10 дан ортиқ норматив ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди.
Жумладан, жорий йилнинг 7 февралида Муҳтарам Президентимиз Ш.Мирзиёев Фармони билан тасдиқланган “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси” инсон ҳуқуқларини таъминлашнинг барча жабҳасини қамраб олди.
Мамлакатимизда демократик анъаналарнинг ривожланиши шундан дарак берадики, инсон ва унинг манфаатлари ўзбек халқи менталитетининг ажралмас қисми, дунё ҳуқуқий маданиятининг энг олий қадриятларидан бири ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 13-моддасида “Ўзбекистон Республикасида демократия умуминсоний принципларга асосланади, уларга кўра инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланади.
Демократик ҳуқуқ ва эркинликлар Конституция ва қонунлар билан ҳимоя қилинади”, деб қайд этиб ўтилган.
Демократик анъаналарга асосланган давлатларда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш давлат органлари томонидан амалга оширилади. Ўзбекистон фуқаролари ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилишни сўраб давлат органларига мурожаат қилиши мумкин. Ушбу қоида Ўзбекистон Республикаси “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида”ги Қонунининг 3-моддасида ҳам ўз ифодасини топган бўлиб, унга кўра “Жисмоний ва юридик шахслар давлат органларига мурожаат этиш ҳуқуқига эга”[1], деб белгиланган.
Ҳар бир фуқаро ҳуқуқларини ҳимоя қилиш давлатнинг ўз фуқаролари олдидаги асосий бурчи ҳисобланади.
Давлатимиз раҳбарининг навбатдаги инсон ҳуқуқларини таъминлашни тартибга солувчи норматив ҳуқуқий ҳужжати 2016 йил 28 декабрдаги “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари билан ишлаш тизимини тубдан такомиллаштиришга доир чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони инсон ҳуқуқлари билан ишлашни янги босқичга олиб чиқди.
Маъмурий ҳудудларда ташкил этилган Халқ қабулхоналари фуқароларнинг бузилган ҳуқуқларини давлат идораларига тўғридан тўғри баён этиш имконини бермоқда. Қолаверса, давлат ҳокимияти ва бошқарув органлари раҳбар ҳамда мансабдор шахсларининг сайёр қабулхоналари ташкил этилганлиги аҳолига ҳар томонлама қулайлик яратмоқда.
Давлатимиз томонидан инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш оид халқаро учрашувлар ташкил қилинмоқда. Жумладан, жорий йилнинг 10 май санасида юртимизга БМТ инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари Зайд Раад ал-Ҳусайн бошчилигида БМТ инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари бошқармаси делегацияси мамлакатимизнинг бир қатор вазирлик ва идораларида учрашувлар ўтказди.
Ўзбекистон мусулмонлари
идораси мутахассиси
Ж.Хатамов
[1] Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, № 1, 7-модда. 2014.
