Инсон нафсининг яна бошқа касалликларидан бири бу – савоб амалларга бепарволик, ибодатларни сусткашлик билан бажариш ва гуноҳда бардавом бўлиш. Ушбу касалликка тавба қилишни кечиктириш, қиёмат куни нажот топишига аниқ ишониш, келажакка катта умидлар қилиш ва ўлим ҳақида ўйлашни ёқтирмаслик ҳам киради.

 Муолажа услуби

Бу дардларга шифо топишда Жунайд Бағдодийнинг ушбу сўзларига қулоқ солинг. Уни Ҳусайн ибн Яҳё менга Жаъфар ал-Ҳулдийдан етказган. Бир куни Жунайд Бағдодий раҳимаҳуллоҳдан сўрадилар: “Аллоҳ таолонинг тўлиқ итоатига эришиш учун нима керак?”. Олим бундай жавоб берди: “Чин тавба, гуноҳ қилишдан тийилиш, Аллоҳдан қўрқиш, тавба қилишни кечиктирмаслик ва умидни узун қилмаслик. Бундан ташқари, Аллоҳ таолони доимо зикр қилиш ва нафсида яқинлашиб келаётган ўлим ҳақида қўрқув уйғотиш ва нажот топиш имконияти тобора камайиб бораётганини унутмаслик керак”.

Унга яна савол берилди: “Инсон буларнинг барчасига қандай эриша олади?”. Жунайд Бағдодий жавоб берди: “Бунга Аллоҳ таолонинг бирлигига қалбдан ишонч ҳосил қилиш орқали эришиш мумкин".

Ибн Атоуллоҳ Сакандарий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Ибодатни кечиктириш, уни бўш вақтга суриш бу сизнинг нафсинг ёмонлигидандир”.

 Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси