Бир хонадоннинг эшиги тақиллабди, болакай югуриб чиқиб эшикни очибди, кейин отасига: “Ахлатчи амаки келди”, дебди.

Шунда отаси унга: “Болажоним, аслида биз ахлатчимиз! У эса тозаловчи, биз кир қилган нарсаларни тозалашда бизга ёрдам бериш учун келади. Сен чиқарган ахлатларни чиқариб ташлайдиган одам фақат ва фақат ҳурматга ва муносиб тақдирлашга лойиқ!” деди.

Экин экаётганингизда яхши кўчат танлаганингиз сингари гапираётганингизда ҳам энг яхши гапларни саралаб гапиринг!

Эшитувчиларга таъсири бўладиган, соҳибининг шаънини кўтарадиган гапларни танлаб гапиринг. Зеро, яхши гапнинг самараси вақт ўтиб қайтади. Кўчат экканингизда ҳосили тезда униб чиқишини кутмаганингиздек, гапингизнинг самарасини ҳам дарҳол талаб этманг, вақти келиб ўзи кўринади.

Яхши сўзларни экишдан тўхтаманг, шунда бирин-кетин ҳосилини кўриб бораверасиз.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳ яхши сўзга қандай мисол келтирганини кўрмайсанми? У худди бир яхши дарахтга ўхшайдир. Унинг асли собит турадир. Шохлари эса, осмонда” (Иброҳим сураси, 24-оят).

Кимки Аллоҳ таолодан ҳақиқатан қўрқса, гапираётган гапини ўйлаб гапиради. Аниқ илмга асосланмаган беҳуда гапларни гапирмайди. Айтаётган ҳар бир гапининг ҳисоб-китоби бор эканини билиб яшайди. “У бирор сўз айтмас, магар ҳузурида (фаришта) ҳозиру нозир” (Қоф сураси, 18-оят).

Одамлар билан гаплашганингизда мана шу оятни эсланг, токи ҳаммамиз муддат ўтиб кетмасдан айтаётган гапларимизни идрок этадиган бўлайлик.

Ўқитувчи шогирдидан: “Отанг нима иш қилади?” деб сўрабди.

Шогирд жим қолибди, жавоб бермабди.

Устоз яна сўрабди: “Ҳой Аҳмад, отанг нима иш қилади?”.

Шогирд яна жим тураверибди. Устоз учинчи бор жаҳл билан: “Ҳой галварс, қулоғинг карми, отанг нима иш қилишини билмайсанми?” дебди.

Шунда шогирд бошини кўтариб: “Йўқ биламан, отам қабрида ухлаяпти!” деб жавоб берибди.

Бундан ибрат олишимиз керак. Бу бизга бирор гапни гапиришга шошилмаслик кераклигини ўргатади. Ёдингизда тутинг, тўртта нарсани тузатиб бўлмайди:

Отилган тошни қайтариб бўлмайди;

Оғиздан чиққан гапни қайтиб олиб бўлмайди;

Фурсатдан қўлдан бой бергач, қайта топиб бўлмайди;

Ўтиб кетган вақтни ва ёшликни ортга қайтариб бўлмайди.

Шундай экан бу нарсаларни қандай тасарруф этаётганингизга боқинг, бошқаларни ўйламасдан қарорлар, ҳукмлар қабул қилишга шошилманг!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.