muslim.uz

muslim.uz

الإثنين, 13 حزيران/يونيو 2016 00:00

Силаи раҳм яхшиликлар калити

Ҳар йили Рамазон ойи бошимизга соябон бўлиб келганида ул муборак ойнинг фазилатидан баҳраманд бўлиб қолиш учун интиламиз, тутаёган рўзамиз қабул бўлиши учун бир-биримизга яхшиликлар илинамиз. 

Динимиз яхшиликни аввал ўз яқинларингдан бошлашга амр этади. Яқинларга қилинадиган яхшиликнинг энг афзали эса силаи раҳмдир.

 

 «Сила» сўзи араб тилида «қўшиш», «боғлаш», «жамлаш» ва «пайвандлаш» маъноларини англатади. Шунингдек, моддий мукофот ва мол беришга ҳам ишлатилади. Уламолар истилоҳида эса, асосан, силаи раҳм, яъни қариндошларга ва яқин кишиларга яхшилик қилишга «сила» дейилади. «Сила силаи раҳмдир. У насабдош қариндошларга яхшилик қилиш, уларга меҳр-мурвват кўрсатиб, ҳолларидан хабар олишдан иборатдир.

 

Пайғамбаримизга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) саҳобалар қариндошларидан шикоят қилишганида, у зот: “Улар ёмонлик қилишса ҳам, сизлар яхшилик қила- веринглар”, деб буюрганлар.

 

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:

 

“Эй одамлар! Сизларни бир жон (Одам)дан яратган ва ундан жуфти (Ҳавво)ни яратган ҳамда иккисидан кўп эркак ва аёлларни тарқатган Раббиларингдан қўрқинглар! Шунингдек, ўрталарингдаги ўзаро му- омалада номи келтирилувчи Аллоҳдан ва қариндошлар (алоқасини узиш)дан қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ сизларни кузатиб турувчидир” (Нисо, 1).

 

Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) “Қариндошларидан алоқани узган одам жаннатга кирмайди. Силаи раҳм доимий борди-келди эмас, балки узоқлашиб кетган қариндошнинг ҳолидан хабар олишдир ” (Бухорий ва Муслим ривояти), деб марҳамат қилганлар.  Қариндошлик ҳақлари фақат борди-келдиларнинг такрорланиши билан чегараланиб қолмай, очин-тўқин кунларида далда ва хурсандчилигига шерик бўлишни ҳам тақозо этади. Инсон табиатан яқинларига, оға-иниларига суянишни хоҳлайди ва топганларини улар билан баҳам кўришга уринади. Яқинларнинг ўзаро борди-келдини узиб қўйиши жамиятда меҳрсизлик, бағритошлик каби иллатларни пайдо қилади. Демак, қариндошлик алоқаларининг мустаҳкамлиги жамият тараққиётида ҳам муҳим омилдир.

 

Абдурроҳман ибн Авф розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: «Аллоҳ таоло: «Мен Аллоҳман! Мен Раҳмонман! Раҳм Менинг исмимдан олингандир! Ким унинг силасини қилса, Мен ҳам унинг силасини қиламан. Ким унинг силасини узса, мен ҳам унинг силасини узаман», дейди», — дедилар.

 

Ҳадисларда ака ота ўрнида, опа она ўрнида экани айтилган. Демак, акани ота каби ҳурматлаш, опани она каби эъзозлаш лозим. Ўз навбатида, бу қоидадан ака ва опанинг ука-сингилларига ота ва она каби ғамхўрлик қилишлари кераклиги ҳам англашилади.

 

Аллоҳ таоло барчаларимизни бир- бирларимизга меҳр-муҳаббатли қилсин, фаровон ҳаёт кечиришимизни насиб этсин!

 

Айниқса, муборак Рамазон кунларида яқинларимизни йўқлайлик. Бу эса юқорида айтилганидек рўзаларимизнинг мукаммал қабул бўлишига далолатдир.

 

 

 

الجمعة, 10 حزيران/يونيو 2016 00:00

Таровеҳ намози фазилати

«Таровеҳ» роҳат-истироҳат маъносидадир. Чунки, мазкур намоз истироҳат ҳисобланади, ҳар тўрт ракатни ўқиб бўлганидан кейин истироҳат олинади.

 

«Мухтасари Виқоя» китобида:

 

Таровеҳ Витрдан олдин ёки кейин суннатдир. Ҳар тўрт ракъатдан кейин унинг миқдорича ўтирилади. Бир марта хатм қилиш суннатдир. Уни қавмнинг дангасалиги туфайли тарк қилинмайди. Рамазондан ташқарида Витрни жамоат билан ўқилмайди, дейилади.    

 

 

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ t قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ r يُرَغِّبُ فِي قِيَامِ رَمَضَانَ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَأْمُرَهُمْ بِعَزِيمَةٍ وَيَقُولُ: مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ. رَوَاهُ الْخَمْسَةُ.

   

Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади:

 

«Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Рамазон кечаларини ибодат ила бедор ўтказишга тарғиб қилар, аммо, қатъий буйруқ бермас эдилар. Бас, у зот:

 

«Ким Рамазонда имон ва ихлос билан қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинур», дер эдилар» (Бешовлари ривоят қилишган).

 

 عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: خَرَجَ رَسُولَ اللهِ r لَيْلَةً مِنْ جَوْفِ اللَّيْلِ فَصَلَّى فِي الْمَسْجِدِ وَصَلَّى رِجَالٌ بِصَلاَتِهِ فَأَصْبَحَ النَّاسُ فَتَحَدَّثُوا فَاجْتَمَعَ أَكْثَرُ مِنْهُمْ فَصَلَّى فَصَلَّوْا مَعَهُ فَأَصْبَحَ النَّاسُ فَتَحَدَّثُوا فَكَثُرَ أَهْلُ الْمَسْجِدِ مِنَ اللَّيْلَةِ الثَّالِثَةِ فَخَرَجَ رَسُولُ اللهِ r فَصَلَّى فَصَلَّوْا بِصَلاَتِهِ فَلَمَّا كَانَتِ اللَّيْلَةُ الرَّابِعَةُ عَجَزَ الْمَسْجِدُ عَنْ أَهْلِهِ حَتَّى خَرَجَ لِصَلاَةِ الصُّبْحِ فَلَمَّا قَضَى الْفَجْرَ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ فَتَشَهَّدَ ثُمَّ قَالَ: أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ لَمْ يَخْفَ عَلَيَّ مَكَانُكُمْ وَلَكِنِّي خَشِيتُ أَنْ تُفْتَرَضَ عَلَيْكُمْ فَتَعْجِزُوا عَنْهَا فَتُوُفِّيَ رَسُولُ اللهِ r وَاْلأَمْرُ عَلَى ذَلِكَ. رَوَاهُ الثَّلاَثَةُ.

 

Ойша (розияллоҳу анҳо)дан ривоят қилинади:

 

«Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кечаси, тунда чиқиб, масжидда намоз ўқидилар. Одамлар у кишига иқтидо қилишди. Тонг отганидан сўнг одамлар бу ҳақда гапиришди. Кейин улардан ҳам кўп тўпланишди ва у зот билан намоз ўқишди. Тонг отганидан сўнг одамлар бу ҳақда ҳам гапиришди. Учинчи кечада масжид аҳли кўпайиб кетди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) чиқиб, намоз ўқидилар. Улар у зотга иқтидо қилди. Тўртинчи кеча бўлганида ҳатто масжидга одамлар сиғмай кетишди. Ул зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бомдод намозига чиқдилар. Намозни ўқиб бўлганларидан кейин одамларга юзландилар ва:

 

«Сизнинг ҳолингиз менга махфий бўлгани йўқ. Лекин мен (намоз) сизга фарз бўлиб, сўнг унинг адосида ожиз қолишингиздан қўрқдим», дедилар.

 

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафот этганларида иш ана шу ҳолда эди».

 

 

 

عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ الْقَارِيِّ t قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ t لَيْلَةً فِي رَمَضَانَ إِلَى الْمَسْجِدِ فَإِذَا النَّاسُ أَوْزَاعٌ مُتَفَرِّقُونَ يُصَلِّي الرَّجُلُ لِنَفْسِهِ وَيُصَلِّي الرَّجُلُ فَيُصَلِّي بِصَلاَتِهِ الرَّهْطُ فَقَالَ عُمَرُ: إِنِّي أَرَى لَوْ جَمَعْتُ هَؤُلاَءِ عَلَى قَارِئٍ وَاحِدٍ لَكَانَ أَمْثَلَ ثُمَّ عَزَمَ فَجَمَعَهُمْ عَلَى أُبَيِّ بْنِ كَعْبٍ ثُمَّ خَرَجْتُ مَعَهُ لَيْلَةً أُخْرَى وَالنَّاسُ يُصَلُّونَ بِصَلاَةِ قَارِئِهِمْ قَالَ عُمَرُ: نِعْمَ الْبِدْعَةُ هَذِهِ وَالَّتِي يَنَامُونَ عَنْهَا أَفْضَلُ مِنِ الَّتِي يَقُومُونَ يُرِيدُ آخِرَ اللَّيْلِ وَكَانَ النَّاسُ يَقُومُونَ أَوَّلَهُ.

 

 

Абдурроҳман ибн Абдин Қорий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади:

 

«Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳу) билан Рамазон кечаларининг бирида масжидга чиқдим. Қарасак, одамлар гуруҳ-гуруҳ билан тарқоқ ҳолларида: кимдир ўзи намоз ўқимоқда, кимдир намоз ўқиса, бир неча киши унга иқтидо қилмоқда. Шунда Умар:

 

«Менимча, анавиларни бир қори (орти)га жамласам, яхши бўлади», деди. Сўнгра, уларни Убай ибн Каъбнинг ортидан жамлади. Кейин, бошқа бир кечада мен яна у билан чиққанимда одамлар қориларга иқтидо қилиб намоз ўқишар эди. Умар:

 

«Бу қандай ҳам яхши бидъат! Бу вақтда ухлаб ётганларидан кўра, қоим бўлганлари афзал», деди. Кечанинг охирида, демоқчи. Одамлар кечанинг аввалида қоим бўлишар эди» (Имом Бухорий ривояти).

 

Ҳазрат Умарнинг бу ишларига саҳобалардан ва мусулмон умматидан бирор киши ҳам қарши чиқмаган.

 

 

عَنِ الْعِرْبَاضِ بْنِ سَارِيَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ r: فَعَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الْمَهْدِيِّينَ الرَّاشِدِينَ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِِذِيُّ.

 

Ирбозий ибн Сорийадан ривоят қилинади:

 

Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):

 

«Менинг суннатимни ва мендан кейин рошид халифаларнинг суннатини лозим тутинг», дедилар» (Имом Абу Довуд ва Термизий ривояти).

 

Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳи алайҳ)дан ҳазрат Умарнинг қилган бу ишлари ҳақида сўралганида: «Таровеҳ суннати муаккададир. Уни Умар ўзидан чиқарган эмас. У бу ишда бидъатчи эмас. Унинг асли бор бўлгани учун амр қилган. Бу ҳақда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан аҳд бўлган», деганлар.

 

Таровеҳ намози Рамазонда, хуфтон намозидан кейин витр намозидан олдин ўқилади. У йигирма ракатдан иборатдир.

  

عَنْ يَزِيدَ بْنِ رُومَانَ t قَالَ: كَانَ النَّاسُ يَقُومُونَ فِي زَمَانِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فِي رَمَضَانَ بِثَلاَثٍ وَعِشْرِينَ رَكْعَةً.

 

Язид ибн Румон (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади:

 

«Одамлар Умар ибн Хаттобнинг замонида йигирма уч ракат ила қоим бўлар эдилар».

 

Бундан йигирмаси таровеҳ, учтаси витр.

 

Таровеҳ йигирма ракат бўлишига саҳобалар, тобеинлар, улардан кейинги авлодлар ва барча фиқҳий мазҳабларнинг имомлари иттифоқ қилганлар.

 

Ҳар тўрт ракатдан кейинги ўтиришни

 

«тарвийҳа» дейилади ва унинг исмидан таровеҳ намозининг номи олингандир. Ушбу ўтириш пайтида ҳар юртнинг одамлари ўзларига одат бўлиб қолган тасбиҳ ва таҳлиллар ўқишади.

 

 

 

Мир Араб мадрасаси 

Т. Сайлиев тўплади.

 

الخميس, 09 حزيران/يونيو 2016 00:00

Саҳарлик ва ифторлик фазилатлари

Аллоҳ таолога ҳамду сано пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)га саловотлар бўлсин. Аллоҳ таоло рамазон ойи рўзасини фарз қилар экан, унда бандалари учун беҳисоб ажр, савоблар ва сиҳат-саломатлиги учун катта фойда борлигини маълум қилади.

Жумладан, Қуръони каримда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “...Агар билсангиз, рўза тутишингиз (фидя бериб тутмаганингиздан) яхшироқдир...” (Бақара, 184).

 

Анас (розияллоҳу анҳу)дан: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Саҳарлик қилинглар. Албатта, саҳарликда барака бордир”, яна бир бошқа ҳадисда “Саҳарлик таомини лозим тутинглар. Чунки у муборак емакдир” дедилар.

 

Амр ибн Ос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Бизнинг рўзамиз билан аҳли китобларнинг рўзасидаги фарқ саҳарлик ейиш биландир” яна бир ҳадисда “Хурмо мўмин киши учун қандай ҳам яхши саҳарлик”, дедилар.

 

Юқоридаги ҳадислардан маълум бўладики, саҳарлик қилишда барака бордир. Саҳарлик қилишда инсон сиҳат-саломатлиги учун манфаат бор. Иложи бўлганда саҳарликда хурмо ейилса, инсон саломатлиги учун фойдали экани ҳадисдан маълум бўлади. Саҳарлик қилишдан мақсад кундузи тутиладиган рўза учун бақувват бўлиб олишдир. Кўриниб турибдики, Ислом дини енгиллик ва инсон тоқати кўтара оладиган амаллар устига жорий қилинган. Ислом шариати жорий қилган ибодатларни бажариш учун ўзини қийнаш шарт эмас. Бугунги кунда баъзи кишиларга: “Рўза тутсанг, Аллоҳнинг амрини бажарган бўласан, охиратда дўзахдан қутилиб жаннатга кирасан”, дейилса, парво ҳам қилмайди. Тақво, бошқа яхши сифатлар ҳақида гапириб ўтиришга ҳожат ҳам йўқ.

 

Агар ўша кишига: “Рўза тутгин, соғлигинг яхши бўлади, вазнинг енгиллашади” дейилса, “Ундай бўлса, бир уриниб кўрсак бўлар экан”, дейди. Бу эса, ўз навбатида рўзанинг асл моҳиятидан узоқлашишга олиб келади. Афсуски, бунга ўхшаш рўзани асл моҳиятидан мусулмонларни узоқлаштирадиган омиллар оз эмас.

 

Узоққа бормай, биргина озиқ-овқат масаласини олиб кўрайлик. Ҳақиқий исломнинг рўза фалсафаси бўйича Рамазондан бошқа, оддий пайтлардаги нонушта Рамазонда саҳарлик бўлиб, кечки овқат эса ифторликка ўтиши керак.

 

Воқеликда бўлса, кишилар оддий кунларда бир неча кунга етадиган озиқ-овқатни Рамазонинг бир кунида саҳарлик ва ифторлик қилиб, еб-ичиб оладилар. Натижада улар Рамазондан бир неча килога семириб чиқадилар.

 

Лекин шунга қарамай, Рамазоннинг руҳи унинг фойдаси ҳозир ҳам дунё бўйлаб яққол кўриниб турибди. Рамазони шариф кириши билан Ислом олами ўзгача тусга киради. Барча яхшиликлар кескин кўпайиб, ёмонликлар деярли йўқолади. Ким бўлишидан қатъий назар ҳар бир мусулмон тавбага, ибодатга ўзини уради. Ҳар ким қўлидан келганча яхшилик қилишга уринади. Ёмонликдан барча, ҳатто ёмонлар ҳам ўзини олиб қочади. Бошқа вақтда намоз ўқимайдиганлар ҳам рўза тутиб, намоз ўқиб, таровеҳга қатнаб қолади. Хуллас, мусулмон олами бир кечада яхшилик томон бурилиб қолганга ўхшайди.

 

Саҳл ибн Саъд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алйҳи ва саллам): “Модомики ифторни тез қилар эканлар, кишилар яхшиликда бўладилар”, дедилар.

 

Яна бошқа бир ҳадисда “Одамлар модомики ифторни тез қилишар экан, дин устун бўлади. Чунки яҳудий ва насронийлар ифторликни кечга сурадилар”, дедилар.

 

Ҳадиси қудсийда эса: “Мен учун бандаларимнинг энг маҳбуби ифторни тезроқ қиладиганидир”, дейилган.

 

Ушбу ривоятларда вақт бўлиши билан дарҳол ифторлик қилиш тарғиб этилмоқда. Бу билан кишилар яхшиликда давомли бўлиши, Ислом дини устун бўлиши, Аллоҳ таолога маҳбуб бандалардан бўлиш ваъда қилинмоқда.

 

Салмон ибн Омир (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Қачон бирингиз ифтор қилса, оғзини хурмо билан очсин. Чунки у баракадир. Ким топмаса, сув билан очсин. Чунки у покловчидир”, дедилар.

 

Кун бўйи рўза тутиб юрган инсон жисмида катта ўзгаришлар юз беради. Шунинг учун ифтор вақти бўлганда оғизни нима билан очиш ўта аҳамиятлидир. Чунки маълум муддат давом этган очликдан сўнг биринчи тановул қилинадиган нарсанинг таъсири каттадир. Ана шу жиҳатдан хурмо ёки сув ўта мувофиқ нарсалардир.

 

Тиббий-илмий изланишлар оқибатида рўзанинг турли жисмий ва руҳий касалликлардан ҳимоя қилиш, уларнинг олдини олишда фойдаси борлиги маълум бўлди. Масалан,

 

·        рўза инсондаги касалликларга қарши иммунитетни кучайтиради;

 

·        рўза тутган одамда семизликка қарши монелик пайдо бўлади;

 

·        рўза буйракда тошлар йиғилишидан сақлайди;

 

·        рўза инсон жисмини ва уни тўқималарида тўпланиб қоладиган турли заҳарли моддаларни тозалашга ёрдам беради. Озиқ-овқат, дори-дармон ва ҳаво орқали инсон жисмига кўплаб заҳарли моддалар кириб қолади. Ана шу моддалар фақат рўза орқали чиқиб кетади.

 

Шунингдек,

 

·        семизликдан келиб чиқадиган қон томирларнинг торайиши, қон босимининг ортиши ва юрак касалликларини даволашда;

 

·        қон айланишига оид касалликларни даволашда;

 

·        бўғинларнинг сурункали шишини даволашда фойдалилиги аниқланган.

 

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, рўзанинг инсон саломатлиги тўғрисида янгидан-янги кашфиётлари бўлмоқда. Демак, Ислом шариати инсон саломатлиги ва манфаати учун хизмат қиладиган диндир.

 

Шу ўринда баъзи юрдошларимиз томонидан ифторликларни исрофгарчиликка, дабдабабозликка айлантириш ҳолатлари ҳам кузатилмоқда, аслида, динимизда исрофгарчилик ва хўжакўрсин учун қилинган амалларда хайр ва яхшилик йўқ эканлиги маълум қилингандир. 

 

 

Фазлиддин Хусанов

 

الإثنين, 13 حزيران/يونيو 2016 00:00

Таровеҳ намози ҳақида

Рамазон ойи фазилатларга бойдир. Унинг фазилатларидан бири ой давомида хуфтон намозидан кейин таровеҳ намози ўқилишидир. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) таровеҳ намози хусусида бундай деганлар:

 

“Ким рамазон кечаларида туриб, ибодат қилиш суннатлигига ишониб, савоб умид этиб ибодат қилса, олдинги гуноҳлари кечирилади” (Абу Ҳурайрадан ривоят қилинган).

 

“Таровеҳ” луғатда “ором олдириш, дам бериш” маъноларида келган “тарвеҳа” сўзининг кўплик шаклидир. Истилоҳда Рамазон ойида хуфтоннинг суннати ва витр намози ўртасида ўқиладиган намозга нисбатан ишлатилади. Намознинг ҳар тўрт ракатидан сўнг тўхтаб, дам олингани учун “таровеҳ” деб ном берилган.

 

Таровеҳ намози йигирма ракат бўлиб, эркак ва аёллар учун суннати муаккададир. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким Аллоҳдан савоб умид этиб, Рамазон намозини (таровеҳни) ўқиса, олдинги гуноҳлари кечирилади”, дея марҳамат қилганлар (Бухорий, “Салотут-таровеҳ”, 1; Муслим, “Мусофирин”, 174).

 

Қуръони каримни тўла ёд билмаган кишиларга Фотиҳа сурасидан сўнг Фил сурасидан бошлаб кичик сураларни қўшиб ўқиш тавсия қилинган (“Зоҳидий ”).

 

Ҳазрат Умар халифа бўлгач, одамлар тарқоқ ҳолда таровеҳ намозини адо этаётганларини кўриб, бу намозни жамоат билан ўқишни яна жорий қилдилар. Ҳазрат Али ҳам: “Умар масжидларимизни таровеҳнинг файзи ила нурлантирганидек, Аллоҳ ҳам Умарнинг қабрини шундай нурлантирсин”, дея дуо қилиб, бу ишдан мамнун бўлганларини билдирганлар.

 

Ҳазрати Умар, Ҳазрати Усмон ва Ҳазрати Али даврларидан бошлаб, ҳозирги кунгача таровеҳ намози йигирма ракат ўқилади. Саҳобалардан ҳеч ким бунга эътироз билдирмаган, уламолар тарафидан ҳам шу шаклда ўқиш қабул қилинган.

 

Ҳукми

 

Рамазон ойида таровеҳ намозини ўқиш эркак ва аёлларга суннати муаккададир. Таровеҳ намозини жамоат билан ўқиш суннати кифоядир.

 

Вақти

 

Таровеҳ намози хуфтон намозининг суннатидан сўнг витр намозидан олдин ўқилади.

 

Нияти

 

“Таровеҳ намозини (ё шу вақтнинг суннатини) юзимни Каъбанинг бир томонига қилиб, холис Аллоҳ учун ўқишни ният қилдим”, деб кўнглидан ўтказилади.

 

Ракатлари сони

 

Таровеҳ намози йигирма ракатдир. Ҳар икки ракатдан сўнг салом берилади.

 

Ҳар тўрт ракатдан сўнг, яъни икки саломдан кейин ҳамда витр намозидан олдин тўрт ракат намоз ўқиш миқдорича дам олинади. Дам олишда, истаса, тасбеҳ ё таҳлил айтади ё жим ўтиради. Тасбеҳ айтиш мустаҳабдир.

 

Таровеҳ намозининг ҳар икки ракатининг биринчи ракатида имом ва қавм сано ўқийди. Имом тааввуз ва тасмия айтади. Руку ва сужуд тасбеҳлари учтадан айтилади. Қавма ва жалсага риоя этиш суннатдир.

 

Қироати

 

Барча намозларда, жумладан, таровеҳ намозида ҳам қироатни тажвид талабларига мувофиқ қилиш фарздир. Қироатда овоз гўзаллиги эмас, унинг тўғрилиги муҳимдир. Шунинг учун қироатни тўғри қилувчи одам имомликка ўтказилади. Таровеҳ намози давомида Қуръони каримни бир марта хатм қилиш суннатдир. Салаф уламоларимиз, Лайлатул қадр умидида Рамазон ойининг йигирма еттинчи кечаси таровеҳида хатм қилишни мақбул кўришган. Бунинг учун Қуръони карим оятлари 540 рукуга тақсим этилиб, мусҳафларга белги қўйилган.

 

Барча намозлардаги каби таровеҳ намозида ҳам жамоатнинг кўплиги афзалдир. Шунинг учун имом таровеҳ намозида жамоат тоқатига мувофиқ миқдорда қироат қилиши лозим. Мутааххир уламоларимиз жамоат тоқатидан келиб чиқиб, таровеҳ намозида бир узун ё уч қисқа оят ўқиш мумкинлигига, яъни, Аср ва Ихлос каби сураларни ўқиш жоизлигига фатво беришган.

 

Бу ўринда шуни таъкидлаш лозим: таровеҳ намозида, жамоатга малол келади, деган ўйда намознинг суннатлари асло тарк этилмайди. Саловот ўқилади. Саловатдан кейинги дуони ўқимаслик жоиз.

 

Рамазон ойи давомида витр намози таровеҳ намозидан сўнг жамоат билан ўқилади.

 

 

 

“Ҳидоят” журнали материаллари асосида тайёрланди.

 

الخميس, 09 حزيران/يونيو 2016 00:00

Раҳмат даҳасининг фазилати

Муборак ва файзу шукуҳга тўла, раҳмат, мағфират ойи рамазон кириб келди.

Рамазон Аллоҳ таолонинг бизларга берган энг буюк неъматларидан биридир. Зеро, бу ойда икки дунёмиз саодати учун васила бўлган Қуръони карим нозил қилинган. Аллоҳ таоло Бақара сурасининг 183-оятида бундай марҳамат қилади: “Эй имон келтирганлар, тақволи бўлишларингиз учун сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди”.

 

Рамазон рўзаси Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинага ҳижрат қилганларидан сўнг бир ярим йил ўтгач, шаъбон ойининг ўнинчи кунида фарз қилинган. Ундан аввал Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳар ойда уч кун ва муҳаррам ойининг ўнинчи кунлари нафл рўза тутар эдилар.

 

Аллоҳга беадад шукрлар бўлсин, муборак Рамазон ойи­ни барчамиз тинчлик-хотиржамликда, осойишталикда ўтказиб келаётирмиз. Бу ойнинг дастлабки ўн куни – “раҳмат” даҳасида рўйи заминга Аллоҳнинг раҳмати ёғилди. Яратганнинг ўзи қодир қилганича рўза тутиб, таровеҳ намозларини адо этамиз.

 

Салмон Форсий  (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Шаъбон ойи охирида бизларга хутба қилдилар: Эй инсонлар! Буюк, муборак ой сизларга соя солиб турибди. Бу ойда минг ойдан кўра яхшироқ бир кеча бор. Аллоҳ таоло бу ойнинг рўзасини фарз қилди, кечаси бедор бўлишни нафл қилди. Ким унда бирор бир яхшилик ила Аллоҳга яқинлик ҳосил қилса, худди бошқа ойларда фарзни адо қилганга ўхшайди. Бу ой сабр ойидир. Сабрнинг савоби жаннатдир. Бу ой ўзгалардан кўнгил сўраш, меҳр-мурувват кўрсатиш ойидир. Бу ойда мўмин кишининг ризқи зиёдалашади. Ким у кунда бирор рўзадорга ифторлик қилиб берса, бу унинг гуноҳларига мағфират ва жаҳаннамдан озод бўлишига сабаб бўлади. Ҳамда унга ҳам рўзадорнинг ажридан бирор нарса камайтирилмаган ҳолда ўшанча ажр бўлади”, дедилар. Шунда: “Ё Расулуллоҳ, бизларнинг ҳар биримиз рўзадорни таомлантирадиган нарса топа олмаймиз-ку”, дедик. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Аллоҳ таоло бу савобни рўзадорга бир ютим сут ё бир дона хурмо ё бир қултум сув билан ифторлик қилган кишига ҳам беради, ким рўзадорни тўйдирса, Аллоҳ таоло уни менинг Ҳавзимдан суғорадики, ундан кейин то жаннатга киргунига қадар чанқамайди. Бу ойнинг аввали раҳмат, ўртаси мағфират, охири жаҳаннамдан озод бўлишдир. Ким қўл остидагига (қулига) енгиллик қилса, Аллоҳ таоло уни мағфират қилади ва уни дўзахдан озод қилади. Бу ойда тўрт хислатни кўпайтиринглар. Икки хислат билан Раббингизни рози қиласизлар. Яна яна икки хислатга эса албатта муҳтож бўласизлар. Раббингизни рози қиладиган икки хислат, “Ла илаҳа илаллоҳ” шаҳодат калимаси ва У зотга истиғфор айтишларингиз. Сиз уларга албатта муҳтож бўладиган икки хислат эса, Аллоҳ таолодан жаннатни ато қилишини ва жаҳаннамдан сақлашини сўрашларингиздир”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).

 

“Ўша йили Рамазоннинг илк куни ёз ойининг охирги чоршанбасига тўғри келган, бомдод намозига чиққанларнинг барчаси рўзага ниятланган эди. Саййиди коинот ҳазратларининг юзлари барқ уриб турарди. Ҳар доимгидан хурсанд эканларига шубҳа йўқ. Файзини, баракотини кечаги суҳбатда англатганлари ушбу муборак ойга етишиш ва бир ой муддат билан Раббиларига ибодат низоми ичига кириш ул зотни албатта хурсанд этиб, саодатманд қиладида! Бунинг устига, тунда Жаброили амин яна янги хушхабар келтирди: бундан буён Рамазон ойларида Қуръони каримнинг ўша кунигача нозил бўлган қисмини биргаликда ўқиб, яна бир бор хатм қиладиган бўлдилар.

 

Ваҳий фариштаси Жаброил ўқийди, Сарвари анбиё жим тинглаб ўтиришлари керак. Лекин бу тинглаш қулоқ билан эмас, қалб билан, руҳ билан, кўнгил билан бўлар, моҳиятини Оллоҳдан ва расулидан бошқа ҳеч ким билмайдиган бир тиловат ва тинглаш билан тунлар безалар эди. Ўқилган ҳар оятда пайғамбаримизнинг айри бир хотиралари бўларди. Ҳар бир оятнинг қаерда, қачон, қайси сабаб билан нозил қилинганини яхши биладиган ҳам ул зот эдилар. Жаброили аминни тинглар эканлар, баъзан Ҳиро тоғининг қияликлари орасида берилган «Ўқи» амрини эслар, баъзан уйларида ваҳийнинг таъсиридан қутулиш учун ётоққа кирганларида нозил бўлган «Эй (либосларига) бурканиб олган зот, турингда, (инсонларни охират азобидан) огоҳлантиринг» (Муддассир, 1-2) оятлари билан титрар, баъзан Сафо тепалигида инсонларга илк бор даъват қилган кунларининг хотиралари билан яшар эдилар” (“Саодат асри қиссалари”дан).

 

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам) Рамазон кириши арафасида бундай марҳамат қилган эканлар: “Муборак ой сизларга кириб келмоқда. Сизларга унинг рўзасини тутиш фарз қилинди. У ойда жаннат эшиклари очилади, жаҳаннам эшиклари қулфланади ва шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхшироқ бир кеча ҳам бор. Кимки бу ойнинг яхшиликларидан маҳрум қолса, ҳақиқатдан ҳам маҳрум қолгандир!” (Имом Аҳмад ва Насоий ривояти).

 

Аллоҳ таоло ҳузурида рўза тутувчиларнинг мақоми қай даражада эканлиги ҳақида ҳадиси шарифда бундай дейилади: “Жаннат тўрт турли инсонга муштоқ бўлиб туради: Қуръон ўқувчи, тилини (ёмон сўзлардан) сақлагувчи, оч-яланғочларга овқат берувчи ва рамазон ойида рўза тутувчиларга”.

 

Шунингдек, рамазоннинг ўзига хос одоблари борки, инсон уларга бир ой мобайнида кўникма ҳосил қилгач, йил давомида ўша ахлоқ ва одобларни ўзида сақлаб, амал қилиши лозим бўлади. Яъни, ғийбат, чақимчилик, ёлғон сўз ва ёлғон қасамлардан тийилиш керак. Шу билан бирга, тилни фаҳш ва беҳудаликлардан, қалбни хусумат ва адоватдан, кўзни гуноҳ ишларга қарашдан, қулоқни ношаръий нарсаларни эшитишдан ва аъзоларни бировга зулм қилишдан сақлаш зарур.

 

Аллоҳ таоло барчамизга рамазонни қандай гўзал бошлаган бўлсак, шундай якунлашни насиб этсин!

 

 

 

Мақолалар

Top