Хато қилиб, юқоридан пастга қулашингиз айб эмас. Бу қулашдан даҳшатга тушиб, энди қайта кўтарила олмайман, дейиш айб. Хато қилиш айб эмас, уни тушуниб етгандан кейин тўғриламаслик айб!

Ҳеч бир инсон хато ва камчиликдан холи эмас. Ўзи адашиб қилган гуноҳ ишларни сўзламаслик, ўзгалардан айб ахтармаслик, бировнинг айбига, хатосига ногоҳ кўзи тушиб қолганида, уни ёймаслик динимиз талабларидандир.

Мўминнинг айби, гуноҳини кўриб қолган киши уни яшириши мустаҳабдир. Хусусан, хунук ишлар обрўли, ёмонлиги кузатилмаган кишидан содир бўлса, уни оммага ошкор қилмаслик зарур.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Ким мўминнинг айбини яширса, Аллоҳ қиёмат куни унинг айбини яширади” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Яна бир ҳадисда Набий алайҳиссалом: “Яхшиларингизнинг адашишларидан кўз юминглар”, дедилар (Абу Довуд ривояти).

Бошқа бир ҳадисда эса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалалм: “Ким мусулмон биродарининг айбини яширса, Аллоҳ унинг айбини қиёмат куни яширади. Ким мусулмон биродарининг айбини ошкор қилса, Аллоҳ унинг айбини ошкор қилади, ҳатто уни ўз уйида ҳам шарманда қилади”, деганлар (Ибн Можа ривояти).

Чунки айбларни ошкор қилиш, бир мўминдан содир бўлган ишни сўзлаш ёмонликни ёйиш ҳисобланади. Уламолар: “Ишларнинг аълоси айбларни яширишдир”, дейишган.

Фузайл ибн Иёз айтади: “Мўмин яширади ва насиҳат қилади, фожир эса ошкор қилади ва айблайди”.

Бироқ фисқу фужур ишларни қилаётган кишини кўрганда, уни қайтариш вожиб саналади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирингиз мункар ишни кўрса, уни қўли билан ўзгартирсин, агар унга қодир бўлмаса, тили билан, агар бунга ҳам кучи етмаса, кўнгли билан ўзгартирсин. Бу эса имоннинг энг заифидир”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Ҳеч кимнинг бирор мусулмондан айб қидириши тўғри эмас. Аллоҳ таоло: “Ўзгалардан айб қидирманг” (Ҳужурот сураси, 12 оят), деб марҳамат қилган.

Хато ёки гуноҳ қилган мўмин Аллоҳга тавба қилиши керак. Ким бўлишидан қатъи назар, айбини бировга очмасин. Чунки Аллоҳ таоло: “Албатта, имон келтирган кишилар ўртасида бузуқликлар ёйилишини истайдиган кимсалар учун дунёда ҳам, охиратда ҳам аламли азоб бордир. Аллоҳ билур, сизлар билмассиз” (Нур сураси, 19 оят), деб марҳамат қилади.

Ислом дини инсонларни фақат яхшиликка тарғиб этади. Бундай йўл динимизнинг нақадар инсонпарварлигига, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оламларга раҳмат қилиб юборилганларига далилдир.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг “Метин қоялар” китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Cавол: Ҳаж ва умрага борган одам, эҳромга кирганда изорни ушлаб туриши учун камар тақса бўладими? Ридосини тушиб кетмайдиган қилиб магнит ёки шунга ўхшаган нарсалар билан маҳкамлаб олса бўладими?

Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.

Эҳромдаги одамга бир нечта тақиқланган ишлар бор. Ўша тақиқланган ишлардан бири — эҳромда тикилган кийим кийиш. Оддий камар, гарчи тикилган кийим бўлмасада, бироқ унга ўхшаб изорни ушлаб туради. Шунинг учун агар изорни маҳкам ушлаш мақсадида камар тақса, макруҳ. Лекин камарда ҳамён бўлса ва унга нафақа (пул) солиб белига боғлаб олса, буни зарари йўқ.

“Эҳромдаги одам ўзининг нафақаси ёки бошқа кишининг нафақаси солинган ҳамёнли камар тақишининг зарари йўқ. Шу ўринда камар илгакли ёки чарм тасмали бўлсин фарқи йўқ. Оиша онамиздан эҳромдаги одам ҳамёнини қандай олиб юриши ҳақида сўралганида: “Нафақангни (белингга) маҳкам боғлаб ол”, дедилар. Бу жойда Оиша онамиз розияллоҳу анҳу ҳукмни мутлақ айтдилар, тафсир қилмадилар.

Ибни Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эҳромдаги одам нафақа солинган ҳамёнини белига боғлашига рухсат бердилар".

Бу гапга тобеъинлардан Саъид ибни Жубайр, Ато, Товус розияллоҳу анҳумлар юрганлар. Чунки ҳамён ва камарнинг ўралиши изорнинг ўралгани каби бўлади (яъни тикилган кийим кийишга ўхшамайди) (“Бадоъус-саноиъ” китоби).

“Эҳромдаги одам ридосини тугмаласа, гуноҳкор бўлади. Эҳромдаги одам изорини бирор ип ва шунга ўхшаш нарсалар билан боғласа ҳам, ридосини тугмалагани каби бўлади ва бу тикилган кийимни кийишга ўхшаб қолади. Чунки тугмалаш сабабли изорни ечилиб кетишидан сақлаб туришга ҳожат қолмайди. Ҳамённи белга боғлаш бунга ўхшамайди. Чунки ҳамён одатда изорни ичидан боғланади. Шундай экан ҳамённи белга боғлаш: ундаги нафақани сақлаш учун, изорни маҳкам ушлаш учун эмас. Изорни ичидан ёки устидан ҳамёнда пулини сақлаш ниятда боғласа буни зарари йўқ. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам эҳром кийган кишининг изорини устидан ип боғлаб олганини кўриб: “Бу ипингни ташлагин”, деганлар (“Раддул муҳтор” ва “Мабсут” китоблари).

Хулоса: Эҳромдаги одам камар тақишдан мақсади, ундаги ҳамёнга нафақа солиш ва уни ўзи билан эҳтиёт қилиб юриш бўлса, буни зарари йўқ. Бироқ камар тақишдан мақсад изорни маҳкам ушлаб туриш бўлса, макруҳ бўлади, лекин қон вожиб бўлмайди.

“Муҳрим изор ва ридосини тугмаласа, ёки тўғнагич билан маҳкамласа, ёки изорини боғлаб олса гуноҳкор бўлади. Лекин унга қон вожиб бўлмайди (“Дуррул мухтор” китоби).

Муҳрим ридосини тўғноғич билан жамламайди (“Мабсут” китоби).

Хулоса: Муҳрим эҳромдалик ҳолатида ридосига ҳар хил тугма ва шунга ўхшаш кийимни гўё тикилгандай маҳкам ушлаб турадиган нарсалар билан маҳкамлаш макруҳдир. Лекин бу ҳолат қон чиқаришни вожиб қилмайди. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

Ториқ ибн Шиҳоб айтади:

“Бир яҳудий Умар розияллоҳу анҳуга:

- Сизлар бир оятни ўқийсизлар. Ўша оят бизларга нозил бўлганда эди, биз уни байрам қилардик, деди.

Умар розияллоҳу анҳу айтдилар:

- Мен яхши биламан, ўша оят қачон нозил бўлган, қаерда нозил бўлган ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўша пайтда қаерда эдилар. Арафа куни, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Арафотда турган пайтларида нозил бўлган”.

Қубайсадан Харашанинг ўғли Абу Жаъфар Исҳақ ривоят қилади:

“Каъб:

- Агар бу умматдан бошқасига мана бу оят нозил бўлса эди, бу нозил бўлган кунга назар қилур ва у кунни ўзлари жам бўлишадиган хайит куни қилиб олишур эдилар, - деди. Умар розияллоҳу анҳу сўрадилар:

- Қайси оят, эй Каъб?

У айтди:

“Бу кунда сизларнинг динингизни мукаммал қилдим” (Моида, 3).

- Мен билганман, нозил бўлган кунни ва нозил бўлган маконни, - деди Умар розияллоҳу анҳу. Жума куни, арафа куни нозил бўлган. Иккала кун ҳам, Аллоҳга ҳамдлар бўлсинки, бизлар учун байрамдир!”.

Бани Ҳошимнинг мавлоси Аммор айтади:

“Ибн Аббос ушбу оятни ўқиди:

“Бу кунда сизларга динингизни мукаммал қилиб бердим, сизларга неъматимни тўлиқ қилдим ва сизга Исломни дин деб рози бўлдим” (Моида, 3).

Шунда бир яҳудий айтиб қолди:

- Агар шу оят бизларга нозил бўлганда эди, ўша кунни бизлар байрам қилиб олардик.

- Шундоқ ҳам бу оят икки байрам кунида нозил бўлган – хайит ва жума куни, жавоб берди ибн Аббос розияллоҳу анҳумо.

Бу мавзудаги ривоятлар жуда ҳам кўп.

Жумладан Исо ибн Ҳориса ансорий айтади:

“Девонда ўтирган эдик. Бизга бир насроний айтиб қолди:

- Ҳой мусулмонлар! Сизларга бир оят нозил бўлган. Агар ўша оят бизларга нозил бўлганда эди, бизлардан икки нафаримиз қолса ҳам ўш кун ва ўша соатни байрам қилиб олур эдик: “Бу кунда сизларга динингизни мукаммал қилиб бердим”.

Бирортамиз ҳам жавоб бера олмадик. Кейин Муҳаммад Қуразийга йўлиқиб қолдим. Ундан шу ҳақда сўрадим. У айтди:

- Унинг сўзларини рад қила олмадингларми? Умар ибн Хаттоб айтган: “Бу оят Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга арафа куни тоғ устида турганларида нозил бўлган. Токи мусулмонлардан лоақал биргина киши қолар экан, бу кун байрам қилинишидан тўхтамагай”.

(Барчасини Ибн Жарир ўзининг “Табарий” тафсирида ривоят қилган. Айримлари ибн Касирнинг “Тафсирул Қуръонил ъазийм”, Найсобурийнинг “Ғароибул Қуръон”, Қуртубийнинг “Жомеъул аҳком” тафсирларида ҳам келган).

Улуғбек қори ЙЎЛДОШЕВ,

Асака туманидаги “Муҳаммадсолиҳ” жоме масжиди ходими.

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Язид ибн Абу Марям розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Абоя ибн Рифоъа ибн Рофеъ розияллоҳу анҳу орқамдан келиб, менга етишиб олдилар. Мен жума намозига кетаётган эдим. «Менга хушхабар беринг, сизнинг бу босаётган қадамларингиз “фи сабилиллаҳ» («Аллоҳнинг йўлида») босилаётган қадамлардир. Мен Абу Абс розияллоҳу анҳудан эшитдим. У киши эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Аллоҳ йўлида (фи сабилиллаҳ) чанг босган қадамларга дўзах ўти ҳаромдир”, – деганларини эшитган эканлар», – дедилар» (Термизий ривоят қилган).

 «Жума ҳақидаги оят ва ҳадислар» китобидан

Шу йил 25-27 май кунлари Ингушетия (Россия) Ташқи ишлар, миллий сиёсат ва матбуот вазирлиги ҳомийлигида "Ихва" хайрия жамияти томонидан Қуръони каримни тажвидли ўқиш буйича II-халкаро мусобақаси ўтказилади.

Мазкур халқаро мусобақада Ўзбекистондан номидан Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфида "Ҳидоя" ўрта махсус ислом билим юрти талабаси Аббосхон қори Обидов Саидмурод ўғли иштирок этади.

Куни кеча Аббосхон қори мазкур мамлакатга жўнаб кетди.

Халқаро мусобақада қатнашадиган талабамизга муваффақият тилаймиз! 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати