Энг гўзал ғазал шарҳи:

4. Масканинг охир чу туфроғдур,

не ўткармакдурур
Мадфанинг айвониға

кўк гунбазидин иртифоъ.

“Масканинг, охир-оқибат борар манзилинг тупроқдир. Шундоқ экан, дафнгоҳинг, яъни қабринг айвонига кўк гумбаздан баланд бино кўтарганинг – юксак мақбара қурганинг нимаси? Бунинг нима нафи бор?”

Нуҳ сураси 17–18-оятларида айтилади (маъноси): “Аллоҳ, наботот каби, сизларни ердан ундириб чиқарди. Сўнгра сизларни яна унга қайтарур ва яна (маҳшар куни қабрлардан тирилтириб) чиқарур”.

 ИЗОҲ. “Аллоҳ, наботот каби, сизларни ердан ундириб чиқарди”, яъни: «Отангиз Одам алайҳиссаломни тупроқдан яратди» (Жалолайн тафсири).  Оятларда келганидек, қабрдан тирилиб чиқишлар охиратдаги тирилишдир. 

         *   *   *

“Тазкиратул-авлиё” китобидан: “Нақлдирки, Ҳасан Басрий ҳазратлари бир гал бир жанозага борди. Маййитни дафн қилганларидан кейин Ҳасан мозор бошида ўтириб, шу қадар йиғладики,  тупроқ лой бўлди. Сўнгра деди: «Эй инсонлар! Ишнинг авали ҳам, охири ҳам лаҳаддир! Қарангиз, дунё манзилининг охири қабрдир, охират манзилининг боши ҳам қабрдир. Зеро (айтилгандир)ки: «Қабр – охират манзилларидан бир манзилдир». Охири шу лаҳад бўлган дунёда қандай шод бўлиб кезарсизлар?! Нечун авали шу лаҳад бўлган оламдан қўрқмассизлар?! Модомики, сизларнинг аввалу охирларингиз шу мозор экан, эй ғафлат аҳли, аввалги ва охирги манзил учун ҳозирлик кўрингиз!»

Мирзо Кенжабек,

“Навоий муҳаббати”

китобидан.

Имом Мотуридий фиқҳда Имом Абу Ҳанифа мазҳабида бўлганидек, эътиқодий қарашлари ҳам у зотнинг ақидага оид асарлари асосида шаклланган. Шунинг учун ҳам баъзи асарларда мотуридийларни ҳанафийлар деб ҳам аталган. Масалан, Ҳасан ибн Абдул Муҳсин Абу Азба “Равзатул баҳия фийма байнал Ашаироти вал Мотуридия” (Ашъарийлар ва Мотуридийлар ўртасидаги гўзал чаманзор” асарида мотуридийларни ҳанафийлар деб атаган.

Шу ўринда модомики Абу Мансур Мотуридий ақидада Имом Абу Ҳанифага эргашган бўлса, нега ақидада ҳам ҳанафия мазҳабидамиз дейилмасдан, мотуридия мазҳабидамиз дейилади? деган ҳақли савол пайдо бўлади. Бу саволга Доктор Али Абдулфаттоҳ Мағрибий “Имому Аҳлис сунна вал жамоа Абу Мансур Мотуридий ва арооуҳул каламия” (Аҳли сунна вал жамоа имоми Абу Мансур Мотуридий ва унинг калом илмидаги қарашлари) асарида батафсил жавоб берган бўлиб, жавобнинг хулосаси қуйидагилардир: “Абу Ҳанифадан кейин у зотнинг даврларида бўлмаган карромия ва ботиния сингари янги фирқалар пайдо бўлган. Бундан ташқари Абу Мансур Мотуридийдан илгари маърифатуллоҳ сингари айрим масалалар эҳтиёж бўлмагани сабабли ҳали таҳқиқ қилинмаган эди.

Шунингдек, Абу Ҳанифа даврида Аллоҳ таолонинг сифатлари тўғрисидаги ҳамда тавҳидни исбот қилиш ва унда ақлнинг тутган ўрни қай даражада экани ҳақидаги масалалар батафсил баён қилинмаган эди. Бир сўз билан айтганда калом илми тўлиқ шаклланиб улгурмаган эди. Қолаверса калом илми Абу Мансур Мотуридийдан илгари Аҳли сунна вал жамоа уламолари наздларида мақбул илм саналмас, балки ман қилинган илм ҳисобланар эди. Абу Мансур Мотуридийнинг таҳқиқлари туфайли бу илм мақбул илмга айланди. Демак, Абу Мансур Мотуридий ақидада Имом Абу Ҳанифанинг тутган йўлларини фақатгина шарҳлаб бериш билан кифояланган эмас, балки алоҳида ўзига хос янги йўлга асос солган олимдир. Шунга кўра ҳанафия мазҳабида фиқҳда Абу Ҳанифага, ақидада Мотуридийга мурожаат қилинади”.

Абдулқодир Абдур Раҳим
Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти ўқитувчиси

Испаниянинг етакчи онлайн нашри "Ejecutivos" Мигель Де Сервантес номидаги Испания маданият уюшмаси раҳбари Фернандо Ленс ва иқтисодий масалалар бўйича эксперт, халқаро шарҳловчи Эдуардо Гуайлуполарнинг "Абадий Ўзбекистон: Ипак йўлидаги глобаллашув"мақоласини чоп этди, деб хабар беради "Дунё" ахборот агентлиги.

"Ўзбекистоннинг тарихий шаҳарлари: Самарқанд, Бухоро ва Хивадан ўтган Ипак йўли тинчлик, билим ва фаровонлик йўли бўлиб, савдо-сотиқ, маданиятларнинг шаклланиши ва халқларнинг бирлашуви орқали ривожланган. Шунинг учун Ўзбекистоннинг ушбу йўналишининг глобализация маркази сифатида катта аҳамияти бор. Ўзбекистон дунёдаги учинчи йирик олтин ишлаб чиқарувчи ва олтинчи йирик пахта ишлаб чиқарувчи ва экспорт қилувчи ("оқ олтин"деб ҳам аталади). Газ, мис ва бошқа маҳсулотлар ҳам экспорт қилинади", дея ёзади нашр.

Муаллифлар мақолани мамлакат пойтахти ёши 2 200 йил бўлган 2,5 миллион аҳолиси бор Тошкент шаҳри билан бошлайди. Унда жумладан бундай дейилади:

– 70 гектар майдонни ўз ичига олган Ҳазрат Имом мажмуаси XVI асрда қурилган ва 1997 йилда қайта қурилган Қаффол Шоший, Имом Бухорий Ислом институти XVI аср мақбарасидан иборат. Унинг фасадида мозаика ва Қуръон ёзувларини кўриш мумкин. XVI асрга мансуб Бароқхон мадрасалари ҳам шу ерда жойлашган. Бу ерда меҳмонларга турли хил маҳсулотларни таклиф этадиган бир нечта ҳунармандчилик дўконлари бор.

Мўйи муборак мадрасасида Халифа Усмон ёзган ва мусулмонлар томонидан дунёдаги энг қадимий ҳисобланган Қуръон мавжуд.

Учта масжид бор: Намозгоҳ (1845-1867), Тилла Шайх (1856-1857). Ва ниҳоят, 2007 йилда қурилган ва XVI аср масжидлари услубини сақлаб қолган Ҳазрат Имом масжиди. Баландлиги 53 метр бўлган иккита минорага эга.
Ўз тарихи давомида маданиятга берилган бу аҳамият Тошкентни 2007 йилда ISESCO томонидан Ислом маданияти пойтахти деб эълон қилинишига сабаб бўлди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

ЎМИ матбуот хизмати