Бир даъватчи домла ҳикоя қилади:
Америка вилоятларидан бирида қайсидир бир мавзуда маъруза қилаётган эдим, маърузам асносида бир киши ўрнидан турдида:
- Домла, бу кишига калимаи шаҳодатни айтдириб, талқин қилиб юборсангиз, деб, ёнида ўтирган америкалик - сариқдан келган кишига ишора қилди.
Мен хурсанд бўлганимдан: "Аллоҳу акбар" деб юбордим. Зеро, Ислом неъмати Оллоҳ ёрлақаган кишиларгагина насиб бўладиган бебаҳо бир гавҳар... Америкалик ёнимга келиб, одамлар рўбарўсида тургач, сўрадим:
- Сизни бу Динга киришга нима ундади, ундаги қайси нарса ўзига жалб қилди?
- Мен анчагина бой одамман, ширкатларим, бойликларим кўп, бироқ ҳеч вақт ич-ичдан қалбимда бахт туйғусини, саодат шуурини туймас эдим... Қўл остимда бир Ҳиндистонлик ишчи ширкатимда ишлар, озгина ойлик олар эди.. Қачон олдига бормай, уни доим жилмайган, хотиржам ҳолда кўрардим... Мен - миллионлар соҳиби эса ўша кўримсиз камбағалчалик ҳеч вақт жилмая олмаётганлигим мени жуда таажжубга солди.. Ўзимга-ўзим: Пуллар, ширкатлар эгаси мен бўлсаму, мана бу қашшоқнинг юзидан табассум аримаса?! дедим. Гўё бу ерда бир сир бордек туюлар, ҳар кўрганимда ўша сирни очишга, ҳақиқатидан воқиф бўлишга иштиёқ менда ортар эди... Охири бир куни олдига келдимда, ўтиришга таклиф қилиб, сўрадим:
- Нега доим жилмайиб юрасиз, бунда бирор сир борми?
У ўзининг одатдаги жилмайишида давом этиб, хотиржамлик билан, соддагина қилиб:
- Чунки мен мусулмонман, "Ла илаҳа иллаллоҳ, Муҳаммад Росуллуллоҳ" деб гувоҳлик берганман, деди...!
- Бу дегани – мусулмон доим бахтли, доим хотиржам деганими?
- Албатта!
- Қандай қилиб ахир?
- Чунки суюкли пайғамбаримиз бизга шу ҳадисни айтиб ўтиб кетганлар: "Мўъмин иши жуда ажойиб-да.. Унинг барча ишларида яхшилик бор, қандай аҳволда бўлмасин, яхшилик уни тарк этмагай: Қийинчилик, ғам-қайғу етадиган бўлса, сабр қилади, яхшилик кўради.. Енгиллик, хурсандлик етадиган бўлса, шукр қилади, яхшилик кўради.." Ҳаётимиз шу икки нарсадан холи эмас – ғам-қайғую хурсандлик.. Оғирлигу енгиллик.. Бахт устига бахт.. Айтинг, бахт бу – қалб сокинлиги, дил осойишталиги эмасми?
У гапини ўша одатдаги ширин табассуми ила тугатар экан, мен қатъий қарорга келиб улгурган эдим:
- Мен бу динга кирмоқчиман.
- Жуда осон, ўша юқорида мен айтган калимаи шаҳодатни келтирасиз..
Мана, ўша калимани айтиш учун ёнингизда турибман...

Юрагим бир тўлқинланиб, одамлар олдида унга шаҳодатни ўргатиб турдим, америкаликларга хос бузиб-бузиб, тили аранг келиб, шаҳодатни айтди-да, сўнг.. ич-ичидан келган йиғисини тутолмади, ҳўнграб юборди.. Юпатмоқчи бўлиб келганларга: "Қўйинглар, кўнглини бўшатиб олсин", дедим.
Йиғидан тўхтагач, бироз ўнғайсизликка тушиб, сабабини баён қилди:
- Шу вақтга довур қалбимга бу қадар осойишталик, сурур кирмаган эди, буни илк бор сезиш кишини жуда ҳаяжонга солиб юборар экан...

Ҳа.. Дил ороми, қалб лаззати ҳеч қачон фильмлар, телесериаллар, мусиқалар, шаҳвоний ҳирсни қондиришлар ила бўлмайди... Аксинча, булар фақат безовталик, юрак сиқишни орттиради, холос.. Қалб осойишталиги эса, Қуръон тиловати, намоз, рўза, садақаю эҳсонлар, бир сўз билан айтганда Иймону Ислом билан бўлади.. Билмаганлар, тажриба қилмаганлар маҳрум ўтмасинлар, тажриба қилсинлар, синаб кўрсинлар..

Сайфуллоҳ Носир

Коронавирус касаллиги бутун дунё ва юртимиз аҳолиси бошига соя солиб турибди. Ундан ҳимояланиш учун барча сабабларни, яъни тиббиёт мутахассислари кўрсатмаларига амал қилиб, Аллоҳ таолога таваккал қилиш лозим.

Шу боис Ўзбекистон мусулмонлари идораси Тошкент вилояти вакиллиги ташаббуси билан саҳоватпеша ҳомийлар кўмагида энг сўнгги русумдаги иккита замонавий нафас олиш қурилмаси, иккита тиббиёт тўшаги, тўртта танометр ва иккита ингалятор сотиб олинди.

Ушбу қурилмалардан вилоятда фаолият олиб бораётган диний соҳа ходимлари ва уларнинг оила аъзолари эҳтиёж юзасидан вақтинча фойдаланиб туриши мумкин. Қурилмалар вакиллик томонидан беморларга етказиб берилади. Ундан фойдаланиб бўлгандан сўнг жиҳозлар тозаланиб, вакилликга олиб келинади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: “Ким бир мўминдан дунё қийинчиликларидан бирини енгиллаштирса, Аллоҳ таоло ундан қиёмат оғирликларидан бирини енгил қилади. Ким ҳаётда қийналган кишига осонликни раво кўрса, Аллоҳ таоло унга дунё ва охиратда енгилликни ато қилур” (Имом Муслим ривояти).

Аллоҳ таоло коронавирус ва бошқа касалликдан азият чекаётган беморларга комил шифо берсин!

Тошкент вилояти вакиллиги матбуот хизмати

Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳдан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абу Бакр розияллоҳу анҳу билан одамларнинг олдига чиқдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ бир бандага дунёни ёки Ўз ҳузуридаги нарсани танлашга ихтиёр берди. Банда Аллоҳ азза ва жалланинг ҳузуридагини ихтиёр қилди», дедилар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу буни эшитиб, ҳўнграб йиғлаб юбордилар. Ўшанда биз унинг йиғлаганига ҳайрон бўлган эдик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Бир бандага ихтиёр берилди» деб ўзларини айтган эканлар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу ичимизда энг билимдонимиз эди».

«Солиҳлар гулшани» китобидан

“Экстремистик ғояларни  инкор қилишда шаръий далиллар”

Биринчи фасл

Мутаассиб ва бидъат аҳли жамоалари томонидан далил келтириш  услуби

Мутаассиб  жамоалар мазҳабсизликни даъво қилиш  натижасида шаръий аҳкомларни тушуниб етишга мутлақо ёт бўлган янги йўлни кашф қилдилар. Уларнинг иддаосига қаралганида мусулмонлар муайян бир мазҳабни тутишга мажбур эмаслар. Улар “Китоб ва Суннат кўз ўнгимиздадир. Шундай бўлгач мазкур мазҳабларга бизнинг асло эҳтиёжимиз йўқдир”, дейдилар.  Улар “мазҳабга эргашиш зарурати йўқ” дейишлари билан далил келтириш борасида янги услуб қўллашга мажбур бўлдилар. Биз қуйида уларнинг услубларидан намуналар келтириб ўтамиз. 

Улар айтадиларки: “биз шаръий аҳкомларда учта маъсум бўлган манбага таянамиз. Улар Аллоҳнинг китоби, расул алайҳиссаломнинг суннатлари ва салафи солиҳларимизнинг ижмосидир”.

Турган гапки, бу фикрларга ҳамма уламолар ва мусулмонлар оммаси бил иттифоқ иқрор бўладилар. Биз шу ерда уларнинг Китоб ва Суннатдан далил келтиришдаги бир қанча муҳим қоидаларини муҳокама қиламиз. 

1.  Шаръий далилларни ҳурматлаб улуғлаш.

Бу иборадан кўзда тутилган мақсад-муддао Аллоҳ таолонинг буйруқларини бажариш, қайтарганларидан қайтиш ва Аллоҳ оятларда белгилаб қўйган чегаралардан ўтмасликдир. Бу ҳақида Аллоҳ таоло шундай дейди: 

“Иш бундоқ. Ким Аллоҳнинг нишонларини улуғласа, бас, албатта, бу, қалбларнинг  тақвосидандир”. (Ҳаж, 32)

“Ўшанда сизлар уни тилдан тилга кўчириб, оғизларингиз билан ўзларингиз аниқ билмаган нарсани сўзлар ва буни енгил фаҳмлар эдингизлар. Ҳолбуки, у Аллоҳ наздида улкан (гуноҳ)дир.” (Нур, 15)   

Шаръий далилларни ҳурматлаш – бу салафи солиҳларимизнинг тутган йўли эди. Бу ҳақида айтиладики, Абдуллоҳ ибни Муғаффал розияллоҳу анҳу ўз ҳамроҳларидан тош отаётган бир одамни кўрди-да унга қарата шундай деди: 

“Тош отма. Чунки расул алайҳиссалом бу ишни яхши кўрмас эдилар. Бошқа ривоятда уни тош отишдан қайтарди. Чунки бу йўл билан ов қилинмайди. Душман ҳам бартараф қилинмайди. Аммо бу иш тишни синдириб, кўзни чиқаради”, дедилар. Кейинчалик у одамни яна шу ишни қилаётган ҳолда кўрдиларда унга қарата шундай дедилар: “Сенга расул алайҳиссалом бизларни тош отишдан қайтарганларини, уни ёмон кўрганларини айтган эдим-ку!  Сен эса ҳалиям шу ишни қиляпсан. Бундай қилаверсанг сен билан асло гаплашмайман”, деган эканлар.

2. Саҳиҳ суннатларга суяниш. 

Аллоҳ таоло кўпгина ояти карималарида муминларни набий алайҳиссаломга итоат қилишга буюради.

“Аллоҳ қишлоқ (шаҳар)ларнинг (кофир) аҳолисидан ўз пайғамбарига ўлжа қилиб берган нарсалар - токи сизлардан бой-бадавлат кишилар ўртасидагина қўлма-қўл бўлиб юраверадиган нарса бўлиб қолмаслиги учун - Аллоҳга, Пайғамбарга ва (у зотнинг) қариндошлари, етимлар, мискинлар ва мусофирларга тегишлидир. Пайғамбар сизларга келтирган нарсани олинглар, у сизларни қайтарган нарсадан қайтинглар ва Аллоҳдан қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ жазоси қаттиқ зотдир”, (Ҳашр, 7). 

“Бу Аллоҳдан (бўлган) фазлдир. Аллоҳ етарли (даражада) билимдондир”,  (Нисо, 70). 

Пайғамбар алайҳиссалом бир сўзларида шундай дедилар:

“Албатта менга Қуръонга қўшиб яна шунча нарса берилди”.  

Шунинг учун расул алайҳиссаломдан собит бўлган ҳамма нарса биз учун ҳужжатдир. Пайғамбмр алайҳиссаломнинг кўрсатмалари Аллоҳнинг китоби учун очиқ ойдин баёнот ва равшан қўлланмадир. Бу ҳақида ояти каримада айтилади:

“(Биз пайғамбарларни) ҳужжатлар ва китоблар билан (юборганмиз). Сизга эса одамларга нозил қилинган (аҳкомлар)ни баён қилиб беришингиз учун ва тафаккур қилсинлар, деб бу зикрни (Қуръонни) нозил қилдик”, (Наҳл, 44). 

Расул алайҳиссалом яна бир сўзларида суннати мутоҳҳараларида келган ҳукмларни тарк қилган қавмларни танқид  қилиб шундай деганлар:

“Огоҳ бўлинг! Ўриндиғига ёнбошлаб ётган куйи бир одамга менинг  сўзим (ҳадиси набавий) етиб келди. Шунда у одам “биз билан сизнинг орангизда Аллоҳнинг китоби бор. Унда нимани ҳалол деб топсак ҳалол деймиз. Нимани ҳаром топсак ҳаром деймиз”, дейди.  Албатта Аллоҳ таоло айрим нарсаларни ҳаром қилгани каби Алллоҳнинг расули ҳам айрим нарсаларни ҳаром қилади”. Термизий ривояти.

Ушбу улуғ мақом учун ҳам аҳли суннат уламолари набавий суннатларга илмий ва амалий жиҳатдан жуда катта эътибор бердилар. Суннатни муҳофазаси ва уни нақл қилишга, ҳамда суннатга аралашиб қолган ёлғонларни ажратишга бел боғладилар. Айниқса бу ишлар бидъат аҳлининг фитналари  кенг тарқалаётган бугунги кунимизда зарурдир.  

Илмий ва саҳиҳ услубда далил келтириш саҳиҳ ва ҳасан даражадаги ҳадисларга таянади. Аммо мавзу (тўқима) ва заиф ҳадисларни далил қилиш мумкин эмас. Улардан сақланиш вожиб бўлади.

3.  Далилларни тўғри тушуниш масаласи.

Шаръий далилларни тўғри тушуниш масаласи далил келтириш борасидаги энг асосий талаблардан биридир. Чунки бирор одам токи Китоб ва Суннатнинг далолати ва маъноларини идрок қилишда тўғри йўналишда бўлмагунича уларнинг муродини (оят, ҳадисларнинг мазмун моҳияти) аниқ англаб ололмайди. Тарихда ўтган кўпгина залолат ва бидъат аҳллари илмсизлиги ва фаҳмининг ноқислиги билан гумроҳликка юз тутган эдилар.

Бу сўзларимиз улар айтаётган мазкур учта қоиданинг мўъжазгина шарҳидир. Аммо улар мазкур талаблар билан ҳам кифояланмади. Балки ўзларининг ёндашувларидан келиб чиқиб маълум бир усулларни кашф қилдилар ва шаръий далилларни тушуниш ва ўрганишда ушбу усул қоидаларига суяниш вожиб бўлади, дейдилар.

(Давоми бор) 

“Экстремистик ғояларни  инкор қилишда шаръий далиллар” китобидан.

Таржимон: Тоҳир Воҳидов

ЎМИ матбуот хизмати