Бир одам донишманднинг ҳузурига келиб:

– Сиз мудом яхши кайфиятда юрасиз ва ҳеч қачон жаҳлингиз чиқмайди. Менга ҳам ўзингиз каби инсон бўлишимга ёрдам беринг, – дебди.

Донишманд бироз ўйланиб унга картошка ва қоп олиб келишини буюрибди. У қопни олиб келгач:

– Мабодо бирор кимса сени хафа қилгудек бўлса, ундан ғазаблансанг, ўша одамнинг исмини картошкага ўйиб ёзда, ўша картошкани қопингга солиб қўй”, – дебди.

– Бор йўғи шуми? – ажабланибди у.

–  Йўқ, бу ҳали ҳаммаси эмас, ўша одамларнинг исми битилган картошкалар солинган қопни ўзинг билан бирга олиб юришинг керак!

Маслаҳат сўровчи донишманднинг ҳузуридан кетаркан ўзидаги иллатдан қутилиш учун унинг айтганларини сўзсиз бажаришга жазм қилди. Шундан сўнг орадан бир оз вақт ўтди. Кунлар ўтган сари унинг қопи картошкалар билан тўлиб оғирлашиб қолди. Қопни доим ўзи билан олиб юриш ниҳоятда ноқулайлик туғдириб, ўйиб исмлар ёзилгани сабабли картошкалар ачий бошлади. Ана шундан сўнг бадбўй ҳид анқиётган картошкалардан фориғ бўлишнинг чорасини излаб яна донишманднинг ҳузурига бориб: 

– Бу картошкалардан қандай қутулишни билолмаяпман. Биринчидан қоп жуда оғир, иккинчидан, картошкалар ачий бошлади. Бошқа бирон нарса таклиф қилинг? – дебди.

Бироқ донишманд унинг гапига унамабди,

– Кўрдингми, инсонларнинг қалбида ҳам худди шу ҳолат вужудга келади, аммо биз буни илғамаймиз. Ишларимиз кўникишларга, кўникишлар феъл-атворга, феъл-атворимиз эса қабиҳ одатларни ўзлаштирувчи инсон бўлишимизга сабабчи бўлади. Мен сенга шу ҳодисани ўз кўзинг билан кўришинг учун замин ҳозирладим. Аразлаш ёки бировни хафа қилишдан олдин мана шу ҳодисани кўз олдингга келтир, – деб унга сабоқ берибди.

Манбалар асосида Бахмал тумани «Бувайша» имом-хатиби

Атқияев Ибодулло тайёрлади.

Бектемир тумани бош имом-хатиби Искандар қори Халилов севикли қизини турмушга бераётгани муносабати билан бугун пойтахтимиздаги “Садаф” тўйхонасида ош берди.

Ошга биз ўрганиб қолганимиздек, беш юз, минг нафар эмас, бир юз йигирма чоғли одам таклиф қилинибди. Тўйхонага кириб ўтирганингиз заҳоти ажиб бир тартиблиликни ҳис қиласиз, ўзингизга маъқул жойни танлаб ўтирсангиз ҳам баковуллар келиб, бошқа жойга ўтказиб қўймайди – бемалолчилик. Баъзи тўйларга жуда кўп одам чақирилгани боис жой тегмай ноқулай аҳволда туриб қолган меҳмонлар ҳам бўларди. Бу ерда ундай гап йўқ. Меҳмонлар тўкин дастурхон атрофида сиқилишмасдан яйраб ўтирибди.  Мумтоз қўшиқларимиз  ижроси кишида малоллик туғдирмайдиган ўртача баландликдаги овозда янграб турибди.

Меҳмонлар ўринларига жойлашиб бир-бир пиёла чой ичиб нафас ростлаганидан сўнг Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг масжидлар бўлими бошлиғи Раҳимберди Раҳмонов домла амри маъруф қилди.

– Азизлар, бу ерга хонадоннинг энг яқин дўстлари жамланган. Домламиз халқимиз, юртбошимизнинг тўй масаласидаги фикрига ўзининг муносабати, ҳозиржавоблигининг ифодаси ўлароқ  ҳозирда ўтказаётган ана шу тўйини ихчамгина қилиб ўтказмоқда.  Биз ўзимизнинг кимлигимизини кўрсатиб қўйиш учун кўп одамни тўйга чақиришни одат қилиб  олган эдик. Аллоҳга шукрки, Президентимизнинг тўй-маъракаларни ихчамлаштириш борасидаги фикрларидан руҳланган зиёлиларимиз тўйларимизни ихчам тарзда ўтказиш борасида элга ўрнак бўлмоқдалар. Мана, тунов куни ҳам бир тўйга таклиф қилиндик. ошга етмиш одам айтилибди. Меҳмонлар жуда ҳам роҳатланиб ўтирди. Тўй соҳиби обрў-эътиборли киши, минг одамни чақиришга  қурби ҳам етади, минг одам келади ҳам тўйига. Бироқ у савобли йўлни танлади. яқинларидан етмиш кишига ош қилиб берди ва ортганини фарзандларининг истиқболига сарфлади.

Дарҳақиқат, савобни танлашда гап кўп. Истаганида Искандар домла ҳам 1000 кишини ошга чақирар эди ва Бектемир туманининг ўзидан унинг ортида туриб беш вақт намозини ўқийдиган – намозхонларнинг  деярли ҳаммаси домланинг ҳурмати учун келар эди.

– Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам турмуш қурган ёшларни учратсалар, уларнинг ҳақларига “Аллоҳим, икки ёшга яхшилик ато қил”, деб дуо қилар эдилар. Чунки динимиз нимани амр қилган бўлса, ҳаммасининг замирида яхшилик бор. Аслида бир мўмин бошқа бир мўминга яхшилик қилса, яхшилик кўрган одамнинг бир ками битар, кўнгли кўтарилар... аммо яхшилик қилшган одам бунинг эвазига ундан минг чандон яхшиликлар кўради: Аллоҳ таоло ризқини кенг, соғлиғигини мустаҳкам, умрини баракали, у дунёсини ҳам обод қилиб қўяди.

Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ: “Сўзинг билан эмас, амалинг билан яхшилик қил”, деб насиҳат қилганлар. Искандар домла ҳам ҳар доим ён атрофидаги инсонларга, ёшларимизга амали билан ўрнак бўлиш ҳаракатида юрадилар, Бугун турмуш қураётган ёшларимизга ҳам Парвардигоримиз яхшиликлар ато қилсин ва амали дуруст бандаларидан бўлмоғини насиб айласин.

Шундан сўнг тиловати Қуръон қилинди ва ёшларнинг бахтини сўраб дуога қўл очилди. Дастурхонга ош тортилганда яна бир хусусият кўзга чалинди: тумонат одам бўладиган ошларнинг баъзиларида лаганга гуруч бир қатор қилиб териларди ва меҳмонлар бир-бир қошиқ олганидан кейин “сиз олинг”, “сиз олиб қўйинг”, деб бир-бирига манзират қилиб қолишар эди. Яъни у ошлар гўёки рамзий ошлар эди. Бугун эса лаганга росмана ошга ўхшатиб сузилибди. Меҳмонлар бири иккинчисидан хижолат бўлмасдан маза қилиб таомланишди. Кейин ёшларнинг бахтини сўраб дуо қилиб тарқаларкан, ўзаро шундай ихчам тўйлар файзли бўлар экан, дея гаплашиб кетишди.

Дамин ЖУМАҚУЛ

ЎМИ матбуот хизмати

Абдуллоҳ ёшлигидан тиришқоқ, кичик бў­лишига қарамай, кекса отасига ёрдам бериш учун тинмай ҳаракат қиларди. Отаси Мурод ота анча кексайиб қолган, ёши олтмишдан ошган бўлиб, оғир меҳнат қилса, тез толиқиб қолади. Чарча­ганини билдирмасликка ҳар қанча ҳаракат қилмасин, барибир кексалиги ошкора қилиб қўярди. Отасини доимо кузатиб юрган, аҳволини англаб етган кенжа Абдуллоҳ имкон қадар унга ёрдам беришга уринади. У кекса отасининг ҳарсиллаб кетмон чопишини кўриб руҳан эзи­лади. Абдуллоҳнинг кетмон чопишга кучи ет­маса-да, отасига сездирмай токларнинг остини юмшатишга, ер чопишга ҳаракат қилди.

Эрта тонгда эшагини миниб, чошгоҳгача молларга икки-уч марта ўт олиб келар, тушдан ке­йин яна шундай қиларди. Ҳамма ўйин билан овора бўлганида, у меҳнат қиларди. Вақт топди дегунича қўлига китоб олиб мутолаа қиларди. Ота-онаси бирон маротаба ўт олиб кел, ер чоп, кито­бинг­ни ўқигин, деб айтмасди, юракдан меҳнат қи­лар ва тиним билмасди. Онаси бўлса, “Кўп китоб ўқийверма”, деб чироқни ўчириб қўярди. Шунга қарамай, илм олишга қизиқувчан бола фона­рини ёритиб кўрпанинг ичида китоб ўқирди. У олдига катта мақсад қўйган: “Ўқиб етук инсон бўла­ман, отамнинг оғирини енгил қиламан, онамга кўмакдош бўламан”, деб тинмай ҳаракат қиларди. Баъзи ёши катта болалар уни масхаралаб камситишганда: “Ҳали шошмай туринг­лар, келажакда олим бўламан. Ўшанда Абдуллоҳ­нинг ким­ли­гини кўрасизлар, ҳаммангиз ялиниб олдимга борасизлар!” дерди. Мурод ота фарзандини доимо дуо қиларди. Мурод ота қўшниси Темир ота билан гаплашиб ўтирганида, эшакка ўт ортиб келиб туширишга қийналаётган Абдул­лоҳга қараб:

– Шу ўғлингдан катта одам чиқади. Ҳеч ти­ним билмайди. “Бўладиган бола ўн беш ёшда бош бўлар, бўлмайдигани қирққа кирса, ёш бўлар”, деган мақолни эшитгансан-а, шу мақол сенинг ўғлингга ўхшаган ғайратли болаларга айтилга­нов. Менга қара, Мурод, ўғлингни ишла деб ура­санми? – деди кўзига тикилиб.

– Нима деяпсан, бу болани уриб бўларканми? Ўзининг ғайрати ичига сиғмайди. Бошқаларга ўхшаб ўйнагин, дам ол десам, қулоқ солмайди.

Абдуллоҳ мактабни тугатиб, олийгоҳда ўқиди. Уни битириб, катта олим бўлди. Отасини эъзоз­лаб, бошларига кўтариб, дуосини олди. Уни яхши таниганлар: “Сен дуо олгансан, сен билан ўйна­шиб бўлмайди!” дердилар. Ҳа, “Бўладиган бола бошидан” деб бежизга айтилмаган. Бу каби бола­ларга ишоранинг ўзи кифоя бўлади. Ҳар гапни маъносига қараб йўл тутади. Баъзилар қирққа кирса-да, панд-насиҳатни қулоғига олмайди. Тўғрини эгри, эгрини тўғри дейди. Дангасаликка ўрганиб, ота-онанинг хизматидан қочиб, ёмонлигини қўймай, улғайишга интилмайди.

Эй азиз фарзанд! Интилганга толе ёр! Ота-­онасини хизматини қилган, устозлар дуосини олган, эл-юртнинг олқиш ва раҳматларини ол­ган инсон, албатта, бахтли бўлади. Бундай инсон­лар узоқ умр кўрадилар. Ким мана шундай ин­сонларга ёмонлик қилса, албатта, ёмонлиги ўзи­га қайтади. Шу боис улуғларимиз: “Дуо олган одамдан эҳтиёт бўлинг. У дуолар қўрғонида бў­лади. Унга ёмонлик қилсангиз, ўзингизни балоларга гирифтор қиласиз. Сиз ҳам дуо олган мана шун­дай инсонлар дуосини олинг, сиз ҳам бахтли бўла­сиз”, дейдилар. Юқоридаги улуғ инсонларнинг айт­ганини қилиб, бахтга эришинг, раҳмат ва олқиш­лар олиб, умрингизни баракотли қилинг. Асло қарғиш олманг! Қарғиш умрингизни кесиб, бара­кангизни қочиради. Ақлингизни ёшлигингиздан ишлатсангиз, ҳаётда кўп яхши­ликлар кўрасиз.

Қирқ ёшга етса ҳам ақли тўлмаса,

Ёмон амалларни ҳаргиз қўймаса,

Устига фазлдан либос киймаса,

Бўлади, бундайни одам демаса.

“Қасамини бузган қиз” китобидан