muslim.uz
БААда «Энг буюк араб ақллари» жамғармаси ташкил этилди
Дубайда минглаб энг буюк араб ақллари – математиклар ва олимлар қидируви бошланди. БАА вице-Президенти, бош вазири ва Дубай ҳукмдори Шайх Муаммад бин Рашид ол Мактум ҳазратлари араб дунёси илм-фанининг кўзга кўринган вакиллари ғояларини молиялаштирадиган махсус жамғарма ташкил этди.
«Энг буюк араб ақллари» жамғармасининг бюджети 100 млн дирҳам (27,3 млн АҚШ доллари) ни ташкил қилади. Маблағ математика, физика, компьютер дастурлаш ва катта маълумотларни қайта ишлаш соҳасида инновацион ғояларни қидириш ва амалга ошириш учун ишлатилади.
Islam.ru портали хабарига кўра, Дубай келажак музейи дастур учун база сифатида фойдаланилади ва 4 вазир бир вақтнинг ўзида унинг кураторларига айланади. "Бугун биз физика ва математика, дастурий таъминот ва маълумотлар тўғрисидаги фан, иқтисодиёт, олий таълим ва тадқиқот соҳаларида 1000 нафар буюк араб ақлларини топиш учун янги лойиҳани бошлаймиз", - деди Шайх Муҳаммад.
Унинг фикрига кўра, буюк ақллар яхши дунёни қуриш учун ҳар қандай имкониятга эга бўлган араб цивилизациясини яратди. "Биз энг яхши илмий ғояларни ишлаб чиқиш учун Амирликларнинг араб ва жаҳон инкубатори сифатидаги ролини кучайтирамиз. Олимлар, мутафаккирлар ва инноваторлар учун глобал марказ сифатида қурилган Келажак музейи минтақамиздаги энг яхши ақл салоҳиятини ривожлантирадиган пойдевор учун идеал марказ бўлади", - деди Дубай ҳукмдори.
Жамғармага Келажак музейи Президенти ва Вазирлар Маҳкамаси ишлари бўйича вазир Муҳаммад Ал Гергави, илғор фанлар бўйича давлат вазири ва БАА космик агентлиги раиси Сара Ал Амирий, рақамли иқтисодиёт, сунъий ақл ва масофадан туриб ишлаш тизимини ривожлантириш масалалари бўйича давлат вазири Омар Ал Олама, ёшлар ишлари бўйича давлат вазири Шамма Ал Мазруи раҳбарлик қилади, хабар бермоқда The National.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Зикрда, тасбеҳда ҳаловат бор
Бугунги серташвиш дунёда кўпчиликнинг қалби бойлик, мол-дунё тўплаш, баланд-баланд иморатлар қуриш, қиммат машиналар миниш билан машғул бўлиб қолди. Аксарият кишилар орзуларига ета олмаётганидан, кўнгли хотиржам эмаслигидан, ҳузур-ҳаловат йўқлигидан нолийди.
Аслида, ризқ-рўз ҳам, мол-дунё ва фаровон ҳаёт ҳам имон қувватида, ибодат ва тоатлар, тасбеҳ ва зикрлар бардавомлигидадир. Бежиз Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Улар имон келтирган ва қалблари Аллоҳнинг зикри билан ором оладиган зотлардир. Огоҳ бўлингизки, Аллоҳни зикр этиш билан қалблар ором олур (ва таскин топур)», демаган (Раъд сураси, 28-оят).
Қалбимиз зикр ва тасбеҳлар билан ором олади. Чунки Буюк Раббимиз кўплаб ояти карималарда – Ҳадид, Ҳашр, Саф суралари 1-оятларида «Осмонлар ва Ердаги (бор) нарса Аллоҳга тасбеҳ айтур», деб марҳамат қилган бўлса, Жумъа ва Тағобун сураларининг 1-оятларида «Осмонлардаги ва Ердаги (ҳамма) нарса Аллоҳга тасбеҳ айтур», дейилган. Шунингдек, Исро сураси 44-, Нур сураси 36-, 41-, Ҳашр сураси 24-оятларида ҳам етти осмон, Ер ва улардаги барча мавжудот ва махлуқот Парвардигоримизга тасбеҳ айтиши баён этилган.
Тасбеҳ ва зикр қилишда ҳам улуғларимизнинг тутган йўллари биз учун ибратдир. Буюк саҳоба Абу Ҳурай ра розий аллоҳу анҳу бир кунда 12 минг марта тасбеҳ айтган. У зотнинг оқ ипи бўлиб, унда мингта тугун бўлган. Шу ипни ҳар доим ёнида олиб юрган.
Абу Ҳурай ра розий аллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан энг кўп ҳадис ривоят қилган саҳобадир. Шу улуғ саҳоба ипни тугун қилиб, тасбеҳ санагани учун бидъатчи бўладими? Аллоҳ асрасин! У зотлар Набий алайҳиссаломнинг тарбияларини олган, набавий ахлоқ билан хулқланган эдилар.
Абу Ҳурай ра розий аллоҳу анҳу бидъатчи бўлмаган, шунингдек, кўп зикр қилишлари ва тасбеҳ ай тишлари ривоят қилинган улуғ зотлар ҳам асло бидъатчи, залолатга бошловчи эмас. Аксинча, улар суннат ва ҳидоят имомларидир (Имом Ибн Абу Шайба, “Муснад”).
Абу Ҳурай ра розий аллоҳу анҳудан ривоят қилинади. У киши айтади: “Мен ҳар куни нафсим қарзини узиш учун (Аллоҳ яратганига шукр келтириш учун) 12 минг марта тасбеҳ айтаман” (Имом Ибн Абу Шайба ривояти).
Демак, ҳар дарднинг давоси бор. Кўнгил хотиржамлигининг давоси зикр қилиш, тасбеҳ айтишдир.
Азиз ўқувчи! Бир синаб кўринг-а: ҳар куни тасбеҳ ва зикрларни канда қилмай айтиб юринг. Тез орада қалбингиз хотиржам бўлади, ҳузур-ҳаловат топасиз.
Аллоҳ таоло умрингизга, ризқингизга барака беради.
Толибжон НИЗОМ
“Ҳидоят” журналининг 12-сонидан олинди
«Ғарбий турк хоқонлиги: тарих ва танга – пул тизими» номли монография нашр этилди
Ўзбекистон Фанлар академияси Миллий археология маркази томонидан «Ғарбий турк хоқонлиги: тарих ва танга-пул тизими» номли монография чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
Фанлар академияси томонидан тақдим этилган маълумотда қайд этилишича, ушбу монография ўзбек давлатчилиги тарихида юксак ўрин тутадиган Ғарбий турк хоқонлиги (568-740-йй.) тарихи ва танга-пул тизимининг долзарб масалаларига бағишланган.
Монография ижтимоий-гуманитар фанлар, шу жумладан, тарих, археология, этнология ва лингвистика соҳалари учун бирламчи ёки ёрдамчи қўлланмалардан бири сифатида хизмат қилади.
Нашрда Ўзбекистон ҳудудидаги қадимий шаҳар қолдиқларидан топилаётган осори-атиқаларга оид материллар ўрин олган бўлиб, бундай қадимий ашёлар Марказий Осиёнинг бошқа мамлакатларида деярли учрамайди.
Монографиядан Евросиё халқлари, шу жумладан, туркий халқлар тарихи, нумизматикаси, этнология ва линвистикаси учун ёрдамчи материал сифатида фойдаланиш мумкин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Сохта салафийликнинг ҳанафий мазҳабига зид даъволари
“Салафийлик” ибораси араб тилидаги “سلف” сўзидан олинган бўлиб, “аждодлар”, “аввал яшаб ўтганлар” маъноларини англатади. Қуръони каримнинг Зухруф сурасида “салаф” сўзи “аввал яшаб ўтганлар”, “ўтмиш (кишилари)” маъноларида ишлатилган.
Диний истилоҳда “салаф” сўзи муайян бир давр билан боғлиқ маънони беради. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: “Энг яхши давр менинг даврим, сўнг уларга яқин бўлган, сўнг уларга яқин бўлган даврлардир” (Имом Бухорий ривояти).
Шунга кўра, Ислом уламолари илк мусулмонларни “салаф солиҳ”, яъни “солиҳ аждодлар” деб ҳисоблашда якдилдирлар. Улардан кейинги даврларда яшаган мусулмонларга нисбатан “салаф” ёки “салафий”лар тушунчаларини ишлатиш умуман мантиқсизлик.
Бироқ, сўнгги йилларда “салаф солиҳларга эргашиш” шиорини ниқоб қилиб олган ва мусулмон жамиятларини илк Ислом даври ҳолатига қайтаришни тарғиб қилувчи диний мутаассиб, сохта салафийлар пайдо бўлганини алоҳида қайд этиш лозим. Улар бу ишни, Аллоҳ таолонинг:
وَأَنَّ هَـٰذَا صِرَاطِى مُسْتَقِيماً فَٱتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذٰلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
Яъни: “Албатта, бу Менинг тўғри йўлимдир. Бас, унга эргашинг. Ва бошқа йўлларга эргашманг. Бас, сизни унинг йўлидан адаштирмасинлар. Мана шу сизга қилган амрки, шояд тақво қилсангиз”. Анъом сураси 153-оятига мухолиф ҳолда қилмоқда.
Сохта салафийлар ва аҳли сунна олимлари
ўртасидаги ихтилофлар
– Қуръон ва сунна матнларининг зоҳиридан ҳукм чиқарадилар;
– “такфир” (куфрда айблаш) ва “ҳижрат” (ватанни тарк этиш) каби диний атамалардан фойдаланиш орқали мусулмонларни ватангадо қиладилар;
– фиқҳий мазҳабларни бидъат деб билишиб, мазҳабсизликни тарғиб қиладилар;
– тасаввуф ва урфни шариатга хилоф деб ҳисоблайдилар;
– ғайридинларга ўта тоқатсиз муносабатда бўлиб, диний бағрикенгликни ёқламайдилар;
Сохта салафийларнинг Ҳанафий мазҳабига зид асосий даъволари қуйидаги ғояларда ўз аксини топади:
– “Ийсолус савобга” тоқатсиз муносабатда бўладилар. Масалан, маййитга Қуръон тиловатидан ҳосил бўлган савобни йўққа чиқарадилар;
– “Васила” қилиш ширк;
– Қабрларни зиёрат қилиш ва уларга Қуръон тиловати қилиш бидъат;
– ҳар қандай янгиликни “бидъат” деб ҳисоблаб, уни рад этадилар.
– ўзларини “юқори табақа мусулмонлари” деб ҳисоблаб, мазҳабларга мансуб мусулмонларни паст табақа, заиф, ноқис мусулмонлар, деб биладилар. Улар ўзларини салафларга эргашувчилар, деб ҳисоблаб, мазҳабдаги мусулмонларни эса айрим олимларгагина эргашадилар, деб даъво қиладилар.
Ҳозирги кунда замонавий салафийлар бир неча гуруҳларга бўлиниб кетган. Уларни умумлаштириб, икки гуруҳга ажратиш мумкин:
Биринчиси, давлат бошқарувида шариатнинг устуворлигига эришиш учун жангу-жадаллар билан ҳаракат қиладиган радикал салафийлар;
Иккинчиси, ўзларини гўёки давлатдаги мавжуд қонун-қоидаларга бўйсунадиган ва уларга қарши чиқмайдиган қилиб кўрсатадиган, жангарилик фаолияти билан шуғулланмайдиган “мўътадил” салафийлар ҳисобланади. Улар ўзларини диний мутаассиб фикрларидан қайтмаган ҳолда, бошқа қарашларга нисбатан ҳурмат билан қарайдиганлар гуруҳига мансуб бўлиб, муайян мазҳабга мансуб бўлишни ёқламайдилар.
Ҳозирда сохта салафийлик ғоялари остида асосан Шимолий Африка, Яқин Шарқ, Кавказ ва Марказий Осиёнинг айрим ҳудудларида фаолият олиб борадиган ҳаракатлар жамиятдаги эътиқодий бирлик, барқарорлик ва тараққиёт учун реал таҳдидга айланганини алоҳида таъкидлаш зарур.
Имом Муслим раҳмутуллоҳи алайҳ ўзларининг «Саҳиҳ» асараларида, Арафа розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлар бир кишига жамланиб аҳил бўлиб турганингизда бир кимса келиб, (ҳамжиҳатлик) ҳассангизни синдирмоқчи ёки якдиллигингизни бўлиб ташламоқчи бўлса, уни ўлдиринг”, деганларини эшитдим”.
Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи васаллам бу сўзларни бекорга айтмаганлар. Маълум даврда мана шундай нобакорлар чиқиши мумкинлигини ва улар бирдам бўлиб турган жамоани бўлиб ташлайдиган даражадаги фитнани қўзғата олиши мумкинлигидан огоҳлантирганлар.
Ў.СОБИРОВ
Шарқий Европанинг қадимий мадрасасига экскурсиялар бошланади
Қрим хонлиги ҳукмдорларининг биринчи саройи ва Боқчасаройдаги ўрта аср мадрасаси ҳудудига 2022 йилда экскурсиялар ташкил этилиши режалаштирилмоқда. Бу ҳақда Боқчасарой тарихий, маданий ва археологик музей-қўриқхонаси Қрим татарлари тарихи ва маданияти музейи бўлим бошлиғи Мерьем Сеитумерова ТАСС га маълум қилди.
Музей маълумотларига кўра, XV асрда мустақил Қрим хонлигининг асосчиси Ҳожи Гарай Қирқ-Ер ҳудудида биринчи саройни қурди – ҳозирда бу тоғларга яқин келадиган Боқчасарой шаҳрининг чеккаси.
Қирқ Ер тоғ платосидан унчалик узоқда жойлашмаган янада қадимги қалъа - Чуфут-қалъанинг атрофига айланди. Биринчи сарой биноларидан фақат учта бино: Ҳожи Гарайнинг мақбараси, Занжирли мадрасаси ва Менги Гарайнинг масжиди омон қолган, ҳаммомларнинг харобалари ҳам топилган - бу жой Салачик тарихий ва археологик мажмуаси сифатида давлат ҳимоясида бўлиб турибди.
"Келаси йили Занжирли мадрасасини зиёрат қилиш учун очмоқчимиз. Яқин атрофда биринчи Қрим хонларининг қабри мавжуд, ҳаммомларнинг археологик қазишмалари олиб борилган. Агар одамларнинг Хон саройида кўрадиган нарсалари етарли бўлмаса, улар биринчи пойтахтга ҳам ташриф буюришлари мумкин бўлади", - дейди Сеитумерова. У нафақат сақланиб қолган биноларни намойиш қилиш, балки тематик кўргазмаларни ташкил этишни режалаштираётганини тушунтирди.
Islam.ru порталининг хабарига кўра, тахминан 1500 йилда ташкил этилган Занжирли мадрасасига алоҳида эътибор қаратилади – у Қрим ва Шарқий Европадаги энг қадимги таълим муассасаларидан бири ҳисобланади. Мусулмон диний таълим муассаси бу ерда 1917 йилгача кетма-кет 400 йилдан ортиқ вақт давомида фаолият юритган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Мақолалар
