muslim.uz
“Ал-жомеъ ас-саҳиҳ”да илм олишга муносабат
Тарихдан маълумки ҳар бир замон ва жамиятнинг қудрати, салоҳияти ва равнақи унинг илмга бўлган муносабати билан ўлчанган. Шу сабабли бизнинг юртимизда қадимдан илму маърифатга алоҳида эътибор қаратилган. Жумладан, Ислом оламида IX-XII асрларни илм-фанинг олтин даври деб эътироф этилган бўлса,
бу даврда бизнинг диёрлардан чиққан Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Доримий, Имом Мотрудий, Имом Замахшарий, Ибн Сино, Аҳмад Фарғоний, Мирзо Улуғбек, Абу Мусо Хоразмий каби юзлаб алломалар дунё илм-фани ривожида ўзларининг улкан ва бетакрор ҳиссаларин қўшган.
Жумладан, Ислом оламида Қуръони каримдан кейинги иккинчи манба деб эътироф этилган Имом Бухорийнинг “Ал-Жомеъ ас-Саҳиҳ” асари дунё илм аҳли наздида ҳозиргача илмий ва амалий аҳамиятини йўқотган эмас. Бу асар ўз йўналишида такрорланмас ягона йўналишга эга дурдона асар бўлиб, 97 китоб, 3881та боб ва такрорлари билан қўшиб ҳисоблаганда 7563 та ҳадисдан таркиб топган.
Имом Бухорий “Ал-Жомеъ ас-Саҳиҳ”да биринчи “Ваҳий” китобини, иккинчи “Иймон китоби”ни ва учинчи “Илм китоби”ни келтирган. “Илм китоби” 53 та боб бўлиб, бу боблар илм ва унга боғлиқ ҳолатларга оид 76 та ҳадисни ўз ичига олган. “Ал-Жомиъ ас-саҳиҳ” асарининг “Илм китоби”дан баъзи ҳадисларни эътиборингизга ҳавола қилсак.
“Илм” сўзи луғатда бир нарсани воқеъликдагидек идрок этишни билдиради. Қуръони карим илк ояти илм олишга бўлган буйруқ билан нозил бўлиши инсон ҳаётида илмнинг жуда катта аҳамият касб этишига далил бўлади.
Дарҳақиқат, Пайғамбаримиз с.а.в. айтганларидек, “Илм олиш ҳар бир мусулмон эркагу аёлга фарздир.” Инсон ўзлигини, дунёни англамоқ учун биринчи навбатда илм керак. Қолаверса, мусулмон бўлиш учун ҳам, Яратган зотни таниш учун ҳам илм керак.
Ҳазрат Умар розияллоҳу анҳу: “Бошлиқ бўлмасингиздан аввал илмни чуқур ўрганинг!” – дея мусулмон киши масъулият ёшига етиб келмасидан олдин илм олишга чақирдилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобалари ҳам ёшлари улгайганда ҳам илм ўрганишдан тўхтаб қолмаганлар.
Имом Бухорий ҳазратлари “Ал-Жомеъ ас-Саҳиҳ”нинг “Илм китоби”ни Аллоҳ таолонинг сўзи, яъни Қуръони каримнинг қуйидаги оятлари билан бошлади:
وَ قَوْل الله تَعَالى:﴿يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ۚ
وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴾
“Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур (бу дунёда ярлақаб, мартабасини улуғ, охиратда эса жаннатга кирмоқликни насиб қилғайдир). Аллоҳ қилаётган (барча яхши ва ёмон) амалларингиздан хабардордир.[1]”
Мазкур оятда имон сўзи илмдан муқаддам келтирилди, чунки илм олишдан мақсад жамиятнинг тараққиёти ва охират саодати ҳисобланади, имонсиз илм эса инсониятга зарардан бошқа нарса келтирмайди.
Исломнинг илк даврлариданоқ мусулмонлар Пайғамбар алайҳиссалом мажлисларида бўлиб, иймон ва илм олардилар. Шунинг учун ҳам ҳамма катта қизиқиш билан, иложи борича, у зотга яқинроқ ўтиришни хоҳларди. Ушбу оят нозил бўлгач, илм олиш мажлисини ҳаммага кенг тарғиб қилиш зарурлиги эслатилиб, мажлис аҳлининг барчасига жой беришни йўлга қўйишга даъват қилинди.
12-боб. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг одамларга малол келмасин деб, муайян кунларни илм ва ваъз айтиш учун белгилаб қўйганлари
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "يَسِّرُوا وَلاَ تُعَسِّرُوا وَبَشِّرُوا وَلاَ تُنَفِّرُوا".
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Осонлаштирингиз, қийинлаштирмангиз! Хушхабар айтингиз, қизиқтирингиз, нафратлантирмангиз (ўзингиздан бездирмангиз)!” – дедилар”.
Уламолар мазкур ҳадиснинг аҳамияти ва чуқур маънолари ҳақида кўп гапиришган. Бинобарин, ушбу саҳиҳ ривоят ўрганиш ва ёд олишга жуда муносибдир. Жамиятда яшаётган ҳар бир инсон ҳаётини қамраб олувчи метин-мустаҳкам бўлган бу динни тарғиб қилувчиларига Пайғамбар с.а.в. бу динни бошқаларга енгил қилиб тушунтирмоқлик кераклигини, уни қийин қилиб кўрсатасликни амр этдилар. Қачоники, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга Аллоҳ таоло томонидан икки ишдан бирини танлаш ихтиёри берилса доимо енгилини танлаганлар. Шу боис бир киши масала сўраса унга оғир ва қийин томонини эмас, балки, енгил томонини тушунтириш керак.
Шунингдек, бошқаларга бу динни яхшилик томонларини айтиб унга қизиқтирингиз, токи Аллоҳ таоло айтганидек қалблар ором топсин:
“Иймон келтирганлар ва Аллоҳнинг зикри ила қалблари ором топганлар. Аё, Аллоҳнинг зикри ила қалблар ором топмасми?”[2]
Дарҳақиқат, имон келтирганларнинг қалблари Аллоҳ таолони ёдга олиш билан ором топади, қачонки киши динга ўз хоҳиши ва қизиқиши билан кирса. Чунки у қалблар ўзларининг Аллоҳга доимий боғлиқ эканларини ҳис этиб турадилар. Шунинг учун Расули акрам кишиларни диндан нафратлантириш эмас, балки қизиқтириш кераклигини уқтирдилар.
Ушбу ҳадисдан олинадиган фойдалар:
- Динни бошқаларга имкон қадар енгил қилиб тушунтириш.
- Дин арконларини оғир қилиб кўрсатмаслик.
- Ихтиёрий масалаларда енгил томонини танлаш.
- Шариатда диндорларга бериладиган хушхабарларни айтиб қизиқтириш
- Диндан нафратланишга олиб келадиган, кишининг имонига зарба берадиган ҳар қандай иш ва хабарларни жамият ичида тарқалишидан сақлаш.
15-боб. Илму ҳикматни орзу қилмоқ
عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "لاَ حَسَدَ إِلاَّ فِي اثْنَتَيْنِ: رَجُلٌٍ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً فَسُلِّطَ عَلَىهَلَكَتِهِ فِي الْحَقِّ, وَرَجُلٌٍ آتَاهُ اللَّهُ الْحِكْمَةَ فَهُوَ يَقْضِي بِهَا وَيُعَلِّمُهَا".
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Икки нарсадан ўзгасига ҳасад қилмоқ жоиз эрмас, бири – кишига Аллоҳ таоло ҳалол мол-дунё берсаю, уни Ҳақ йўлида сарфлаётган бўлса, иккинчиси – кишига Аллоҳ таоло илму ҳикмат ато этсаю, у шу туфайли олий мақомга эришиб, ҳукм сураётган, одамларга билганини ўргатаётган бўлса”, – деганлар”.
“Ҳасад” калмаси араб тилида икки хил маънода ишлатилади. Биринчиси: бошқа бир кишига берилган неъматнинг завол топишини орзу қилиш маъносида келади. Ислом шариатида бу гуноҳ ҳисобланади. Чунки, ҳасадчи бировга ёмонликни бўлишини ҳохлайди. Ваҳоланки, аввало зарарни ҳасад қилгувчининг ўзи кўради. Иккинчиси: ҳавас қилиш маъносида ҳам келади. Ҳавас эса, гуноҳ саналмайди. Чунки, ҳавас қилгувчи эса, бировга етган яхшиликдан хурсанд бўлади ва ўзига ҳам шу каби неъматнинг берилишини орзу қилади. Бунга араб тилида “ғибта”, дейилади. Ушбу ҳадисдаги “ҳасад” сўзи ғибта – ҳавас қилиш маъносида келган.
Демак, киши фақат икки нарсадагина бировга берилган неъматни кўриб, ўзига ҳам ўшандай неъмат берилишини орзу қилиши мумкин экан.
Биринчиси: “Аллоҳ бир одамга кўп молу дунё берса, у ўшани тўғри йўлда сарф қилаётганини кўриб, “Аллоҳ шу одамга бергандай менга ҳам кўп молу дунё ато қилганида эди, мен ҳам шу одамга ўхшаб уни яхшилик йўлида сарф қилган бўлар эдим”, – деб ҳавас қилса бўлади.
Иккинчиси: “Аллоҳ бир одамга илм берган бўлса, у ўша илми ила ҳукм чиқараётгнини ва таълим бераётганини кўриб, Ўша одамга ҳам бошқа мусулмонлар ҳавас қилса бўлади. “Аллоҳ шу одамга бергандай менга ҳам илм ато қилганида эди, мен ҳам шу одамга ўхшаб ҳукм чиқараган ва таълим берган бўлар эдим”, – деб ҳавас қилса бўлади.
Илм билан ҳукм чиқариш – илм тақозо этган нарсага ўзи амал қилиш ва одамларни ҳам шунга чақиришдир.
Ушбу ҳадисдан олинадиган фойдалар:
1.Молу дунёни тўғри йўлда сарфлашга тарғиб.
2.Молу дунёси йўқ кишилар ҳам агар молу дунёси бўлса, яхшилик йўлида сарфлашни орзу қилишларига тарғиб.
3.Илмга амал қилиб, уни одамларга ўргатишга амр.
4.Бошқаларни ҳам илм олиш, унга амал қилиб, бошқаларга ўргатишга тарғиб.
Қобилов Нодир Сиддиқович,
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими,
Самарқанд Ҳадис мактаби ўқитувчиси,
“Соғиш ота” жомеъ масжиди имом-хатиби
Ҳаёт энг қадрли омонат
Ислом инсонларни бир-бирига зарар етказишдан ва ўзини ҳам қийинчиликка солишдан қайтаради. Қуръони каримда кишининг ўз жонига қасд қилиши энг катта гуноҳлардан экани таъкидланган: “...Ўзларингизни (бир-бирингизни ноҳақ) ўлдирмангиз. Албатта, Аллоҳ сизларга раҳм-шафқатлидир” (Нисо, 29). Ва яна: “...Ўз қўлларингиз (бахиллигингиз) билан ўзларингизни ҳалокатга ташламангиз! (Барча ишларни) чиройли қилингиз. Албатта, Аллоҳ чиройли (иш) қилувчиларни яхши кўради” (Бақара, 195). Ўзини-ўзи ўлдириш мўмин-мусулмон одамга мутлақо тўғри келмайдиган ёмон ишдир. Шундай оғир гуноҳнинг аёллардан содир бўлиши жаҳолат, тарбиясизлик, атрофидагиларнинг лоқайдлиги оқибатидир. Аллоҳнинг қазои қадарига рози бўлмаслик, Аллоҳ берган ҳаёт неъматига нонкўрлик қилиш осийлик ва иродасизликдир.
Тадқиқотчилар бу ҳолатга иқтисодий-ижтимоий, руҳий-тарбиявий, тиббий-жисмоний ва бошқа омиллар сабаб бўлиши мумкинлигини айтишади. Бир гуруҳ олимлар худкушликка биринчи ҳаёт қийинчиликларини сабаб қилиб кўрсатса, бошқалари фожиага муҳаббат ва рашк баҳона бўлади, дейди. Турли мамлакатлар ҳуқуқ-тартибот идоралари таъкидлашича, ўз жонига қасд қилиш ортида жиноят бўлади. Шу масала билан шуғулланган ҳуқуқшунослар ғалати ҳодисага дуч келишди: айрим ҳоллар истисно қилинса, бундай қилмишга қўл урганларнинг кўпи ўзига тўқ одамлар экан. Улар бойликларини фарзандлари, қариндош-уруғлари, таниш-билишларига эмас, қандайдир клублар фаолиятини ривожлантиришга сарфлашни васият қилишаркан. Табиий, бу ерда бир сир бордек туюлади. Шу боис изқуварлар ва ҳуқуқшунослар бу масалага жиддий эътибор бера бошлашди. Диний манбаларда ўз жонига қасд қилишнинг ҳар қандай ҳолат ва сабаблари қаттиқ қораланади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) ривоят қилган ҳадиси шарифда ўзини ўлдирган кишининг жазоси очиқ айтилган: “Ким ўзини бир темир парчаси билан ўлдирса, жаҳаннам ўтида абадий равишда темир парчаси билан ўзини ўлдириб азобланиб ётади. Ким заҳар ичиб ўзини ўлдирса, доимий равишда заҳарланиб жаҳаннам ўтида азобланади. Ким ўзини тоғдан ташлаб юборса, доимий равишда жаҳаннам ўтида ўзини ташлаб ўлдириб, азобланади”.
Имом Бухорий ривоят қилган ҳадиси қудсийда Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Бандам ўзини ўзи ўлдириб, мен унга берган умримга шукр қилмай, шошилди. Шунинг учун унга жаннатни абадий ҳаром қилдим”.
Имом Бухорий Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ўзини ўзи бўғган дўзаҳда ҳам ўзини бўғиб туради. Ўзига ўзи пичоқ урган дўзаҳда ҳам пичоқ уриб туради”, деганлар. Кўриниб турибди, Исломда ўз жонига қасд қилиш гуноҳи кабиралар (энг оғир гуноҳлар)дан саналади.
Ибн Сирин айтади: “Ўзини ҳалокатга ташлаш Аллоҳ таолонинг раҳматидан умидсизлик белгисидир”. Имом Насафий: “Баъзи жоҳиллар каби одам ўзини-ўзи ўлдирмаслиги керак”, деганлар. Жобир ибн Самурадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади. “Набийга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ўзини мишқос (катта пичоқ)лар билан ўлдирган одам олиб келинди. У зот унга жаноза ўқимадилар”.
Ўз жонига қасд қилган инсон Аллоҳ таоло раҳматидан узоқ бўлиб, ҳадисларда келтирилганидек, охиратда абадий азоб-уқубатга солиниш билан бирга, мусулмоннинг гуноҳларига каффорат бўладиган жаноза намозидан ҳам маҳрум қилинар экан.
Ислом аёлларни эъзозлади, ҳурмат-эҳтиромини ўрнига қўйиб, аёллик латофатини сақлаб қолишга, аёллик вазифаларини тўлиқ адо этиш туфайли жамиятга, Ватанига, динига сидқидилдан хизмат қилишга чақиради. Хуллас, ҳар инсон Аллоҳнинг раҳматидан маҳрум этувчи ҳар қандай ишдан узоқ бўлиши керак.
Гулчеҳра ЗОКИРОВА
Юнус алайҳиссаломнинг дуолари
Кўпчилигимиз эртаю кеч дуо қилишимизга қарамай, нега Аллоҳ таоло дуоларимизни ижобат қилмаяпти? Ваҳоланки, саййидимиз Юнус алайҳиссалом ҳутнинг қорнида туриб дуо қилганларида, Аллоҳ таоло у кишининг дуоларини тезда ижобат қилган-ку!
Қуйида дуо ижобат бўлиши учун лозим бўлган шартларни келтириб ўтамиз.
Оғирлиги 100 тоннадан оғирроқ бўлган улкан ҳут сизни ютиб юборишини ва сиз зулмат ичида қолишингизни ҳеч ўйлаб кўрганмисиз?
Агар шундай вазият бошингизга тушса, нима қилардингиз?
Кимга нидо қилардингиз?
Сиз нидо қилаётганингиз Зот ижобатга қодирлигини тасаввур қиласизми?
Юнус алайҳиссаломнинг қиссалари ҳақида ўйлаб кўрганимда, уни бугунги кунимизга солиштирганимда ушбу саволлар хаёлимга келди.
Муаммоларимизни ҳал этишнинг энг муҳим йўли – дуодир. Кўп дуо қиламиз. Лекин тез ижобат бўлмайди. Бунга сабаб ихлоснинг йўқолганидир.
Азизлар! Дуонинг иккита муҳим шарти бор: ихлос, амал.
Ихлос – дуо қилаётган пайтимизда бутун қалбимиз ва ақлимиз билан Аллоҳ таолога юзланишимиздир. Бу мартабага етишимиз учун амалларимиз, тасарруфотларимиз, гапларимизга қарашимиз керак. Хўш, улар Аллоҳ буюрганидекми? Аллоҳ рози бўладиган тарздами? Амалимиз билан Аллоҳнинг розилигини кўзлаяпмизми?
Амалга келсак, биз Холиқ таолонинг нидосига "лаббай" деб ижобат қиламиз. Ўқиймиз, борлиқ, табиат ва нафс сирларини ўрганамиз. Ана шунда илмий йўл ҳақида ўйлаймиз. Ўша илмий йўл орқали ўз нафсимизни ривожлантирамиз, ўстирамиз. Натижада, амалларимиз Аллоҳ учун, Аллоҳ буюргани учун бўлади. Ана ўшанда, Аллоҳ хоҳласа, дуо ижобат бўлади.
Лекин бугунги кундаги муаммо шуки, кўплаб мусулмонлар ихлос ва амални йўқотдилар. Уларда дуо қабул бўлишининг ташқи шартлари қолди. Лекин асосийси қалбдир! Аллоҳ таоло бизнинг шаклларимизга, суратларимизга қарамайди, балки, қалбларимизга назар солади.
Қалбларимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қалбларидек покми?!
Биз икки олам сарвари соллаллоҳу алайҳи васалламдек тавозеълимизми?!
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдек фақирларга, мискинларга яқинлашяпмизми?!
Воқеалардан таъсирланишимиз қай даражада? Аллоҳнинг ғазаби келадиган ишларга бизнинг ҳам ғазабимиз келиб, Аллоҳ рози бўладиган ишлардан биз ҳам рози бўляпмизми?!
Иймондош биродарларимизнинг қийналаётганини кўрганда биз ҳам қийналамизми? Ёки бу машаққатни ҳис қилмаймизми?
Аллоҳга қасамки, агар мусулмонлар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларидан биттасини ҳаётларига татбиқ этганларида эди, инсонларнинг энг бахтлиси, энг куч-қувватлиси бўлардилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Сизлардан бирингиз то ўзи учун яхши кўрган нарсани биродари учун ҳам яхши кўрмагунча комил мўмин бўлолмайди” деганлар.
Айтингчи, чиндан ҳам ўзингизга раво кўрган нарсани биродарингиз учун ҳам раво кўрасизми? Афсуски, ундай бўлмай қоляпти. Бугунги кунда ғарб оламидагилар бу қоидага амал қилишяпти. Улар дунёвий фойдани қўлга киритиш илинжида бир-бирлари билан ҳамкорлик қиладилар. Биз Аллоҳ таолонинг розили учун бир-биримиз билан ҳамкорлик қила олмаймизми?!
Юнус алайҳиссаломнинг бошларидан ўтган воқеани ўқиганимда мана шу нарсалар менинг эсимга келади.
У кишини кечқурун денгизга ташланганида, бир ҳут ютиб юборди. У зот бир муддат бир нечта зулмат ичида яшадилар. Булар – кечанинг зулмати, денгизнинг зулмати, ҳут қорнининг зулмати. Лекин шундай аҳволда ҳам Аллоҳ таолони унутмадилар. У киши ҳутнинг ичида Аллоҳга тасбеҳ айтар ва ихлос билан нидо қилар эдилар. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда бу ҳақида шундай деган:
وَذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ
“Зуннунни эсла. Ўшанда у ғазабланган ҳолда чиқиб кетган эди. Бас, у Бизни ўзига (ер юзини) тор этмайди, деб гумон қилди. Зулматларда туриб, Сендан ўзга Илоҳ йўқ, Сен поксан, албатта, мен золимлардан бўлдим, деб нидо қилди”. (Зуннундан мурод Юнус алайҳиссаломдир. «Нун» балиқ дегани, Зуннун эса, балиқ эгаси дегани. Юнус алайҳиссаломни денгизда балиқ ютиб юборган, кейин қирғоққа келиб, Аллоҳнинг амри билан чиқариб ташланган. Шунинг учун Зуннун–балиқ эгаси, лақабини олганлар. У зотнинг қиссалари Ас-Саффот сурасида келади. Аммо бу сурада сиёққа мос равишда қисқача баён қилинмоқда. Юнус алайҳиссалом қавмларининг қилмишларидан ғазабланиб, юртларини ташлаб чиқиб кетдилар. Уламоларимиз айтишларича, аслида у киши бошқа Пайғамбарларга ўхшаб сабр қилишлари, Аллоҳнинг амрини кутишлари керак эди. Аммо бундай қилмадилар. Қавмларига зарда қилиб, юртларидан чиқиб кетдилар. Сўнгра Аллоҳ таоло, у кишини балиққа юттириб, синовга учратди. Ана ўшанда, «зулматларда туриб», яъни кеча зулмати, денгиз ости зулмати ва балиқ қорни зулматида туриб, Аллоҳ таолога ёлбориб: «Сендан ўзга Илоҳ йўқ, Сен поксан, мен золимлардан бўлдим, деб нидо қилди».) (Анбиё сураси, 87-оят).
Ушбу оятда келган дуо – машаққатга учраган, ғамга ботган пайтда айтиладиган дуодир!
Азизларим! Бугунги кунда барчамиз ушбу дуони кўп эсга олишимиз, кўп айтишимиз керак. Шоядки Аллоҳ таоло биздан турли муаммоларни, зарарларни, ғамларни аритиб, ҳар бир инсонга сўраган нарсасини берса!
Аллоҳ таоло мазкур дуонинг ортиданоқ уни ижобат қилди ва Юнус алайҳиссаломни ғамдан қутқарди. Нега? Чунки, у киши Аллоҳга ҳақиқий маънода иймон келтирган, ихлосли мўмин эдилар. Аллоҳ таоло юқоридиги оятнинг давомида шундай деган:
فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنجِي الْمُؤْمِنِينَ
“Бас, Биз унинг (дуосини) ижобат қилдик. Унга ғамдан нажот бердик. Мўминларга шундай нажот берурмиз” (Анбиё сураси, 88-оят).
Юқоридаги сурат National Geographic сайтида эълон қилинган бўлиб, унда инсоннинг ёнида турган ҳутни ҳақиқий катталикда кўришимиз мумкин. Шу ўринда яна Юнус алайҳиссаломнинг қиссаларини эслагим келди. Бу расмдаги ҳутга, унинг оғзи қанчалик катталигига қаранг. Бу ҳут ёнида турган инсонни осонлик билан ютиб юбориши мумкин. Лекин саййидимиз Юнус алайҳиссалом “Сендан ўзга Илоҳ йўқ, Сен поксан, мен золимлардан бўлдим” деб тасбеҳ айтувчилардан эдилар. Мана шу тасбеҳлари у кишининг ғамдан қутулишларига сабаб бўлди. Аллоҳ таоло дарҳол у бандасига нажот берди ва ҳутнинг оғзидан ташқарига чиқарди.
“Бас, Биз унинг (дуосини) ижобат қилдик. Унга ғамдан нажот бердик. Мўминларга шундай нажот берурмиз”.
Дўстларим! Сиз ўз муаммоларингиз ва ғамларингизни ҳутнинг қорнидаги Юнус алайҳиссаломнинг ғамларидан каттароқ деб ўйлайсизми?! Албатта, ушбу солиҳ бандасига дуосининг баракаси билан муаммодан нажот берган Зот бизга ҳам ҳар қандай муаммодан нажот беришга қодирдир! Лекин бир шарти бор:
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ
“Лаа илааҳа иллаа анта. Субҳаанака. Инний кунту миназ зоолимийн”
(«Сендан ўзга Илоҳ йўқ, Сен поксан, мен золимлардан бўлдим») дуосини кўп қилишимиз керак.
Аллоҳ таолога барча мусулмонларни ғамдан қутқаришини сўраб дуо қиламиз. Албатта, У барча нарсага қодирдир!
Абдуддоим Каҳелнинг мақоласини
Нозимжон Иминжонов таржима қилди
Яман бўйича Работ симпозиуми бошланди
Жорий йилнинг 2 июль куни Марокаш пойтахти Работ шаҳрида "Яманда таълим, маданий ва медиа институтларининг ҳолати: қонун бузилиши ва механизмларни ҳимояси" мавзусида халқаро симпозиум бошланди. Ушбу анжуман ISESCOнинг штаб квартирасида Яманнинг Марокашдаги элчихонаси билан ҳамкорликда ташкил этилаётгани хабар қилинди.
Анжуманда ISESCO бош котиби, халқаро ҳуқуқ ва инсон ҳуқуқлари бўйича экспертлар, ОАВ вакиллари иштирок этмоқда.
ЎМИ Матбуот хизмати
Мусулмон дунёси лигаси раиси Галилей мукофотини олди
Мусулмон дунёси лигаси ташкилотининг бош котиби доктор Муҳаммад бин Абдулкарим ал-Исса Италиянинг Флоренция шаҳрида ўтказилган Галилео халқаро мукофоти билан тақдирланди. Бу ҳақда arabnews.com забар берди.
Ушбу мукофот Галилео фонди томонидан таъсис этилган бўлиб, жаноб Ал-Иссага Ислом дини ва бошқа тамаддунлар ўртасида тотувликни таъминлашдаги хизматлари учун топширилган.
Маълумот учун, Галилео Галилей номидаги мукофот инсониятнинг илғор фикрлари учун тақдим этиладиган мукофот бўлиб, мукофотнинг ташкилий қўмитаси Италияда фаолият олиб боради.
ЎМИ Матбуот хизмати
Мақолалар
