Моҳи шарифни ҳар бир мусулмон чиройли кутиб олиб, чиройли кузатишни орзу қилади. Чунки рўза ойи йилда бир келиб кетадиган меҳмон. Уйимизга меҳмон келса, уни яхши кутиб олиб, кўнгилдагидек кузатиш учун бор бор-будимизни қўямиз. Худди шунингдек, моҳи рамазонни ҳам ихлос билан кутиб олиб, унда қўлимиздан келганича солиҳ амалларни қилишга харакат этмоғимиз лозим. Ҳар бир мусулмон бу ойда ўзининг иймон ва ихлосини чархлаб, унга сайқал бериб, эътиқоду имони нурини зиёда қилиб олиши зарур.

Рўза инсонни ҳалол покликка даъват этади, унинг қалбини ғуборлардан тозалайди. Зеро, Қуръони каримда шундай марҳамат қилинган: “Эй, имон келтирганлар, тақволи бўлишларингиз учун сизлардан олдинги (уммат) ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза фарз қилинди” (Бақара сурасининг 183-ояти).

Салмони Форсий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Шаъбон ойининг охирги куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизларга хутба ўқиб шундай дедилар:

“Эй одамлар! Сизларга энг улуғ ва барокатли ой соя солиб келмоқда. У ойда бир кеча борки, у кеча минг ойдан афзалдир. Аллоҳ таоло у ойда рўза тутишни фарз, кечасида намоз ўқишни нафл қилган. У ойда кимда ким бирор бир нафл амал қилса, бошқа ойда фарз амалини адо қилган билан тенг бўлади, кимда ким бу ойда бирор фарз амалини адо этса, бошқа ойда етмишта фарз амалини адо қилган билан тенг бўлади. У – сабр ойи. Сабрнинг мукофоти эса жаннатдир. У – хайр эҳсон улашадиган ой. У ойда мўминнинг ризқи зиёда бўлади. Кимки у ойда бирорта рўзадорга ифторлик қилиб берса, унинг гуноҳлари кечирилади ва дўзахдан озод бўлади. Шунингдек, унга ҳам рўзадорнинг савобидан ҳеч қанча кам бўлмаган савоб берилади”.

Шунда биз: “Ё Расулуллоҳ! Биз ҳаммамиз ҳам рўзадорга ифторлик қилиб бера олмаймиз-ку”, дедик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таоло бу савобни рўзадорга бир қултум сут ёки битта хурмо ёки бўлмаса бир хўплам сув билан ифторлик қилиб берган кишига беради. Кимки рўзадорни қорнини тўйғазса Аллоҳ қиёматда унга ҳавзи кавсардан бир қултум сув ичиради, натижада у то жаннатга киргунича чанқамайди”, дедилар”.

Рамазони шариф – тоат-ибодат, қут-барака, бахт-саодат ойи. Илло, бу ойда гуноҳлар ювилажак, тавба-тазаррулар, чин ихлос ва эътиқод ила қилинган дуолар мустажоб бўлиб, қалблар таскин топажак.

Улуғ ойда ҳар бир қилинган амал учун 70 тадан 700 тагача савобга эга бўлиш мумкинлиги ҳақида ҳадиси шарифларда марҳамат қилинган. Бироқ ушбу ойда инсонларга яхшилик қилиб, хайру саховат кўрсатиб улкан ажру савобларга эга бўлиш ўрнига халқимизга қийинчилик туғдираётганлар ҳам бор. Афсуски, Рамазон ойи кириб келиши биланоқ озиқ-овқат маҳсулотларининг нархи кўтарилади. Сабабини сўрасангиз, уялмай-нетмай “рўза келди-да” дейишади. Аслида-чи, ҳақиқий мусулмон рамазон ойида ўта саховатли бўлиши лозим.

Ғарб мамлакатларини кузатадиган бўлсак, ибратли бир ҳолатга гувоҳ бўламиз. Насронийлар ўзларининг “Рождество”, “Пасха” каби байрамлари арафасида аксарият савдо дўконларида акциялар эълон қилиб нархларни 50 фоизгача арзонлаштиради. Аслида бундай саховатпешаликда ўзбек халқи пешқадам бўлиши керак эмасми!.

Рамазонда инсон нафсини тарбиялаш мақсадида емоқ-ичмоқдан тийилади. Бизда эса, кимўзарга ифторликлар беришга интилишлар сезилиб қолади. Бу ҳам шаръан дуруст эмас. Ифторликни меъёрида қилиб, ортган маблағларимизни қариндошлар орасидаги, маҳалламиздаги муҳтожларга берсак ана ўшаниси афзалдир. 

Н.ХОЛИҚНАЗАРОВ,

Андижон вилояти бош имом-хатиби

Рўзанинг фарзи айн эканига Бақара сурасининг 183-ояти далил бўлади: “Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилинганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки, тақводор бўлсаларингиз. Саноқли кунлар...”

Ушбу оятдан рўза тутиш ҳар бир имон келтирган эркак ва аёлга фарзлиги маълум бўлмоқда. Демак, аёллар ҳам рўза тутар эканлар, рамазон ва унга оид айрим хукмларни билиб боришлари лозим:

• Рўзадор аёл лабига бўёқ суртса, лаб ташқи аъзо ҳисоблангани сабаб рўзаси очилмайди.[1]
• Рамазон кунларида субҳи содиқдан кейин ҳайз ва нифоси тўхтаган аёл куннинг қолган қисмида ўзини еб-ичишдан тўхтатиб, рўзадорга ўхшаб туриши мустаҳаб саналади.
• Ҳайз, нифос кўрган аёл рўза тутиши, ёлғиз қолганида ҳам рўзадор каби еб-ичишдан ўзини тўхтатиб туриши ҳаром саналади. Одамлар орасида эса ўзини еб-ичишдан тийиб, рўзадорга ўхшатиб туриши рамазонга ҳурмат ва ҳаё саналади.
• Субҳи содиқдан кейин ҳайз қони тўхташ эҳтимоли бор бўлган аёл саҳарлик қилиб рўзани ният қилиши мумкин бўлмайди. Аёл кишининг рўзаси рўза бўлиши учун субҳи содиқдан аввал ҳайздан пок бўлиши лозим.

Рўзанинг адо бўлишининг шартларидан бири: ҳайз ва нифосдан пок бўлишдир. Зеро, улардан пок бўлиш саҳобаи киромларнинг ижмоси билан рўзанинг адоси тўғри бўлиши учун шартдир.[2]

• Субҳи содиқдан аввал ҳайз қони тўхтаган аёл: агар ҳайз қони субҳи содиққача ғусл қилса бўладиган миқдор вақтда тўхтаса, гарчи ғусл қилмаса-да рўза тутиши лозим бўлади. Ҳайз қони субҳи содиққача ғусл қилса улгурмайдиган миқдор вақтда тўхтаса, рўза тутиши лозим бўлмайди.
• Рамазон ойида субҳи содиққача ғусл қилиб олса бўладиган вақтда аёлнинг ҳайз қони тўхтаса ўша куннинг рўзасини тутиши лозим бўлади.[3]
• Аёл киши рўзадор ҳолатида гинеколог текширувидан ўтса, бу ҳолатдаги аёл ҳукми шуки: унинг жинсий аъзосига намланган ҳолдаги бирор нарса кириши билан рўзаси очилади.

Рўзадор аёл олд ёки орт жинсий аъзосига бармоғини киргизиши билан рўзаси очилмайди, ҳўл бармоғини киргизиши билан эса рўзаси очилади. Шунингдек, қуруқ бармоғининг ҳаммасини ёки баъзи қисмини киргизиб, ташқарига чиқариб сўнг яна қайта киргизиши билан ҳам рўза очилади. Агар олд жинсий аъзосига қуруқ пахта ёки шу каби воситаларни киргизса ва унинг бир учи ташқарида қолса рўзаси очилмайди. Бутунлай ичкарига киргизиб юборса, рўзаси очилади.[4]

• Аёл киши қомати баробарича сувни кечиб ўтиши натижасида: одатий йўллардан ичкарига сув киргани аниқ бўлмаса, рўзаси очилмайди агар сув кирганлиги аниқ бўлса рўзаси очилади.
• Аёл киши рўзадорлигида касаллиги туфайли жинсий аъзосига бирор нарса киргизиб олса ичкарига нарса киргани боис рўзаси очилади. Агар субҳи содиқдан аввал ёки ифторликдан кейин жинсий аъзосига даволаниш мақсадида бирор нарса қўйса ва бу билан рўзадор ҳолатида ҳам юрса рўзаси очилмайди. Орқа аъзосига киргизилган давонинг ҳам ҳукми шундай.
• Касал, ҳайз ва нифос кўрган аёллар каби узрли кишилар узрлари кетгандан кейин вафот этсалар, соғайганидан сўнг ёки ҳайз ва нифоси тўхтаганидан сўнг неча кун яшаган бўлсалар, ўшанча кун рўзасининг фидясини васият қилишлари лозим бўлади.
• Каффорот рўзасини тутаётган аёл ҳайз кўриб қолса, қасддан рўзасини очиб қўйгани боис икки ой каффоротини тутаётган рўзасини қайтадан бошлаши шарт эмас. Узрлари кетгач, давом эттириб кетаверадилар.
• Каффорот рўзасини тутаётган киши ё аёл қайсидир узр туфайли икки ой ичида бирор кун рўзасини очиб юборса қайтадан бошлайди. Ҳайз кўриш бундан мустаснодир (нифос эса мустасно эмас).[5]

Хадичаи Кубро аёл-қизлар билим юрти ўқитувчиси Қутбидинова Маҳарам Эшонхон қизи тайёрлади.

[1] “Китабул Фатава”, Холид Сайфуллоҳ Раҳмоний

[2] “Бадоиъус Санойиъ”, Алоуддин Косоний

[3] “Раддул Мухтор”, Ибн Обидийн

[4]  “Раддул Мухтор”, Ибн Обидийн

[5] “Раддул Мухтор”, Ибн Обидийн

Рўза араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нарсадан ўзини тиймоқликни билдиради. Шариат истилоҳида эса «тонг отгандан то қуёш ботгунча ният билан рўзани очувчи нарсалардан ўзни тиймоқдир». Рўзани очувчи нарсалар деганда емоқ, ичмоқ, жинсий яқинлик қилмоқ ва рўзани очиб юборадиган бошқа нарсалар тушунилади.

Рамазон ойи рўзаси ҳижратнинг иккинчи санасида фарз қилинган. Аллоҳ таоло бандаларни рўза тутишга буюриб: «Эй иймон келтирганлар, сизларга ҳам, худди сиздан олдин ўтганларга фарз қилинганидек, рўза фарз қилинди, шоядки, тақво қилсангиз», деган (Бақара: 183-184).

Табибларнинг таъкидлашича, ихтиёрий оч қолиш, яъни рўза тутиш ила инсонда Аллоҳдан қўрқиш, Уни доимо ҳис этиб туриш, хуллас, тақво ҳисси пайдо бўлади.

Маълумки, ҳавойи нафснинг айтганини қилавериш инсонни унга қул қилиб қўяди. Бора-бора инсон нафси нима деса, шуни қиладиган бўлиб қолади. Рўза тутган киши эса, иштаҳаси келиб турган ҳолда турли таомлар, ичимликлар, шаҳвоний ва бошқа нарсалардан ўзини тийиши билан ҳавои нафсининг хоҳишини синдиради. Шу билан рўзадорнинг иродаси кучайиб, ҳавои нафсини жиловлаб олишга эришади.

Рўза тутган инсон доимо Аллоҳ таолонинг кузатиб турганини ҳис қилиб яшайди. Шунинг учун ўзи ёлғиз қолганида ҳам рўзасини очишга журъат этмайди. Доимий равишда Аллоҳни ҳис этиб туриш эса киши қалбини мусаффо қилади. Унинг қалбига Аллоҳ муҳаббатидан бошқа нарса сиғмай қолади. Рўзадор киши ўз-ўзидан ёмонлик қила олмай қолиши ҳам шундан.

Рамазон – қадрлаш ойи. Ушбу ойда эзгу амалларни кўпайтириш халқимизнинг қон-қонига сингиб кетган. Рамазон – эзгулик ойи. Инсонлар бу ойда маънавий покланиб ўзларида гўзал хулқларни намоён қиладилар. Жумладан, халқимиз ушбу ойда ифторликлар, хайр-эҳсонлар қилиш, фитр ва закотларини адо қилиш орқали бир-бирининг ҳолидан хабар олиш каби эзгу амалларни бажариб ушбу ойнинг ҳар бир кунини байрам кайфиятида кўтаринки руҳда ўтказади.

Рамазоннинг фазли ҳақида кўплаб ҳадиси шарифлар бор, улуғ уламоларнинг сўзлари, мадҳлар айтилган, китоблар битилган. Лекин бу ҳақдаги таърифларнинг гултожиси Роббул Оламийннинг Ўз каломида айтган мадҳидир. Бу – рамазони шарифнинг энг улкан фазилати ҳақидаги таърифдир. Яъни:«Унда одамларга ҳидоят ҳамда ҳидояту фур­қондан иборат очиқ баёнотлар бўлиб, Қуръон туширилгандир» (Бақара, 185).

Рўзадан бошқа ҳамма амалларда амал қилувчи хоҳласа ҳам, хоҳламаса бироз эътиборталаблик бўлади.  Рўзада эса бирортаси йўқ, тонгга яқин ҳеч ким кўрмайдиган вақтда саҳарлик қилади. Кундузи эса барча баробар юраверади. Ҳеч кимсиз ёлғиз ўзи қолганида ҳам рўзадор Аллоҳ таоло кўриб турганини ҳис қилиб, бирт нарса емайди. Ана шулар рўза Аллоҳ учун тутилишининг белгисидир. Шунинг учун ҳам ёлғиз Аллоҳ учун бўлган ибодатнинг мукофотини Аллоҳ таоло Ўзи билиб беришга ваъда қилмоқда. Шу билан бирга, рўза учун бериладиган савобнинг кўпайиши шунчаларки, уни Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким билмайди, идрок ҳам қила олмайди. Рўзадорнинг амали бунчалар юқори баҳоланишининг сабаби у фақат Аллоҳ таоло учун таоми ва шаҳватини тарк қилиб, рўза тутганидандир.

Дарҳақиқат, бизга Аллоҳ таоло баракот ойини насиб қилди. Унинг қанчалик даражада баракали эканини, иймонимиз ва ишончимиз  даражаси ила ҳис қиламиз. Бу ойда тутаётган рўзаларимиз билан ўзимиздаги кўп ёмонликлардан тийиламиз. “Мен рўзадорман” деб анча-мунча ножоиз ишларимиздан тўхтаймиз. Кўпчилигимиз шу баракотли ой туфайли ўша ёқимсиз амалларимизни тарк қиламиз. Бу ойнинг фазилатларидан яна бири рўзадор қандай инсон бўлишидан қатъи назар унинг дуоси албатта ижобат бўлади. Чунки бу ойда рўзадор инсонга Аллоҳ Ўз раҳмат назари билан қарайди ва фақат У учун тутилган холис рўзадорнинг дуосини ижобат қилади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ривоят қилганларидек,  рўза бу –омонатдир, рўза бу – ибодатдир. Шунинг учун иссиқ кунларда тутаётган рўзаларимизни ихлос билан адо этиб, Парвардигордан унинг ажрини кутайлик. Зеро, савоблар рамазон ичида йиғилгандир – тоатлар мақбулдир, дуолар мустажобдир, гуноҳлар кечирилгандир ва жаннат рўзадорларга муштоқдир.

Хайрулла АБДУЛЛАЕВ,

ЎМИ Хоразм вилояти вакили

Муҳтарам муштарий! Қадимий табобат қўлёзмаларида мавжуд бўлган Рамазон ойида овқатланиш тақвимини биз замон шароитига мослаб қайта туздик ва такроран эьлон қилмоқдамиз. Мазкур тақвимни илк бор эълон килганимизда сиз азизлардан жуда кўп миннатдорчилик мактубларини олган эдик. Сабаби, тақвимга кўра таом тановул қилганлар ўз саломатликлари борасида ниҳоятда яхши ижобий натижаларга эришганлар.

Буюк табиб Ибн Сино “касаллик оғиздан киради”, деган эканлар. Дарҳақиқат шундай. Инсон онадан соғ туғилади, касаллик вақт ўтиши билан пайдо бўлади. Табиийки нотўғри овқатланиш инсон умрининг қисқаришига, турли касалликларнинг пайдо бўлишига олиб келади.

Ҳар йил бир марта келадиган Рамазон ойида рўза тутиш овқатланишни тартибга солиш ва баданни тозалашнинг энг муҳим тадбирларидан бири. Яна шу Рамазон ойининг ҳар йили ўн кун олдин қелиши ҳам инсониятнинг ҳар йили бошқа-бошқа вақтларда, фаслларда ўз баданини тозалаш имкониятига эга бўлишини кафолатлайди.

Хўш, энди шу Рамазон ойида рўза тутишда биз тўғри йўлдамизми? Мутлақо!! Ана шу сабаб, биз қадим табобатимизга мурожаат қилдик. Қадимдан Рамазон ойида овқатланишга қай даражада эътибор қилингани-ю, шу ойда қандай амаллар муҳим аҳамият касб этгани ҳақида баҳоли қудрат анча катта маълумотга эга бўлдик.

Аждодларимиз Рамазон ойида ниҳоятда кам овқатланишган. Улар одатда бир пиёла сув ёки сут, бир оз хурмо, бир парча нон билан кифояланганлар. Бу ойда танага дам бериш расм бўлган. Табобат нуқтаи назаридан бу инсон умрини узайтирувчи энг муҳим омиллардандир. Ҳар ҳолда аждодларимиз биздан кўра эътиборлироқ, батартиброқ десак хато қилмаган бўламиз назаримда. Чунки улар Рамазон ойидан бошқа ойларда ҳам тўғри овқатланишган. Узоққа борманг яқин 1930–940 йилларда ҳам 100 ёшга етгандар анча бисёр, 80–90 ёшлилар ҳар қадамда учрар эдилар. Ҳозир-чи? 80 ёшга кирганлар бармоқ билан санарли. Бугунги авлоднинг овқатланиши ниҳоятда «зўр». Аллоҳга шукроналар бўлсинки, дастурхонларимиз тўкин-сочин. Фаровон турмушимиздаги тўкин-сочинлик турли касалликларни келтириб чиқармоқда. Аралаш-қуралаш, биринчнси суюқ, иккинчисига қуюқ (шўро замонаси “столовой”ларидан мерос) овқатланишлар ўз таъсирини кўрсатмай қолмади.

Нафсимизни тийиш, рисоладагидек овқатланишни ўзимизга эп кўрмадик. Айтгандай, кимўзарга меҳмондорчиликлар авж олди-ю, келадиган меҳмоннинг соғлиғи билан ишимиз бўлмай қолди. Бу ҳол айниқса Рамазон ойлари авж олди. Баъзи ҳамшаҳарларимиз учун бу ойни мен “овқат байрами” деб атаган бўлардим. Рўзадорлар уйига кирсангиз бутун оила овқат тайёрлаш тараддудида. Ҳамма банд. Бир неча хил овқат тайёрланади. Оғиз очилгандан кейин аралаш-қуралаш овқатланилади. Бир қултум сув билан оғиз очилади. (Аслида ундай эмас, бир пиёла сув ичилмоғи лозим. Чунки сув маълум вақт очликда емирилишни бошлаган хилтларни ювиб, ошқозон-ичакни тозалайди). Бир-икки қошиқ нишолдани нон билан еб, орқасидан шўрва ва ҳоказо... у ёғини айтиб ўтиришнинг ҳеч ҳожати йўқ...

Хуллас, биз Рамазон ойида овқатланиш тақвимини туздик. Ҳамма тадбирлар табобат қонун-қоидаларига мос ҳолда шу куннинг шароитидан келиб чиқиб, тавсия қилинмоқда. Мақсадимиз рўза тутган ҳар бир инсон ўз саломатлигини тиклаб, узоқ умр кўрсин. Бу ойда турли келиб чиқиши мумкин бўлган касалликлар чекинади, мавжуд касалликлар тузалади.

Энг муҳим тадбир баданни тозалашда бир пиёла сув. Бу ўринда “муздан тушган сув” ишлатишни ҳам тавсия қиламиз. Бир идишда сувни музсандиқда музлатасиз кейин эритасиз ва илиқ ҳолда фойдаланасиз. Ёки қайнатиб совутилган сув ичилса ҳам бўлади.

Саҳарликда ҳар кун нишолда истеъмол қилиш имкониятингиз бўлса айни муддао. Чунки нишолда баданни тозалашда ниҳоятда катта аҳамиягта эга. Фақат нишолдани кечқурун ифторликда истеъмол қилманг.

Муҳтарам мухлислар! Бизнинг тавсиямизни қандай қабул қилиш ўзингизга боғлиқ. Шароитга қараб тўғри йўл танлайсиз деган умиддамиз. Қандли диабет билан оғриган беморларнинг рўза тутмасликларини эслатиб ҳам қўймоқчимиз. Аллоҳдан Сизга мустаҳкам соғлиқ ҳамда муборак Рамазон ойи савобларидан баҳраманд бўлишингизни тилаб

Шайх Абдулазиз Мансур,

 Муҳаммад Ҳамроев

ТАҚВИМ ТАВСИЯЛАРИ

Рамазон ойнинг биринчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин бир коса ширин (шакар ёки асал кўшилган) қатиққа нон тўғраб истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соат ўтгандан кейин бир пиёла қатиқ зардоби ичилади. Зардобни ҳўплаб-ҳўплаб оҳиста шошилмасдан ичасиз. Карам шўрва истеъмол қилинади.

*  *  *

Рамазон ойининг иккинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин бир коса ширин (шакар ёки асал қўшилган) қатиққа нон тўғраб истеьмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин қотган нон билан атала истеъмол қиласиз. Нонни аталага тўғраб солинг. Юмшагандан кейин истеъмол килинг. Аталага тухум солсангиз бўлади. Овқатдан кейин чой ичманг.

*  *  *

Рамазон ойининг учинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин ширгуруч истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин товуқ, қўй ёки мол гўшти ва нўхат солиб тайёрланган шўрвани нон билан истеъмол қиласиз. Шўрвага шолғом ва сабзи солинг, картошка солманг. Шўрва гўшти истеъмол қилинмайди.

*  *  *

Рамазон ойининг тўртинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин бир коса ширин (шакар ёки асал қўшилган) катиққа нон тўғраб истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин ширгуручни сариёғ билан истеъмол қилинг. Нон истеъмол қилинмайди.

*  *  *

Рамазон ойининг бешинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин бир коса ширин (шакар ёки асал қўшилган) қатиққа нон тўғраб истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин чарви ёки думба ёғида тайёрланган ҳолвайтарни нон билан истеъмол қилинади. Ярим соат ўттандан кейин бир пиёла асал ёки новвот чой ичилади. Ҳолвайтар ўрнига бир пиёла нишолда истеъмол қилса ҳам бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг олтинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади.

Нон билан нишолда истеъмол қилинади. Ярим соат ўтгандан кейин анжир, қовун, узум каби мевалардан бирини нон билан истеъмол қиласиз. Бундан кейин чой ичманг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин писта (кунгабоқар) ёғида қўй ёки мол гўшти солиб тайёрланган шавла истеъмол қилинг. Шавлани нон билан истеъмол қилинг, гўштини истеъмол қилманг. Шавлага албатта қора мурч сепинг.

*  *  *

Рамазон ойининг еттинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соат ўтггандан кейин пишлоқ (бринза, патир)ни нон ва кўкатлар билан, топилмаса бир коса ширин қатиқни нон битан истеъмол қилинг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соат ўтгандан кейин чучвара, манти, лағмон, норин (суюқ) каби овқатлардан бирини қора мурч сепиб истеъмол килишингиз мумкин. Бу овқатларни нонсиз истеъмол қилинг. Овқатлангандан кейин орадан бир соат ўтиб, бир пиёла ширин қатиқ истеъмол қилишингиз лозим.

*  *  *

Рамазон ойининг саккинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин сариёғ солинган ширгуруч истеъмол қилинг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин қўй ёки мол гўшти солиб тайёрланган маставани кўкатлардан шивит, кашнич ва кўк пиёз билан қора мурч ёки қизил қалампир сепиб истеъмол қиласиз. Уйқу олидан бир коса ширин қатиқ ичинг.

*  *  *

Рамазон ойининг тўққинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин ҳолвайтар билан нон истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқа ўтгандан кейин қўй ёки мол гўшти ва нўхат солиб тайёрланган карам шўрвани нон билан истеъмол қилинг. Гўшти истеъмол қилинмайди. Уйқу олдидан бир коса ширин қатиқ ичинг.

*  *  *

Рамазон ойининг ўнинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин жўжахўроз шўрваси истеъмол қилинг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқа ўтгандан кейин шавла (гўшти истеъмол қилинмайди) мастава каби овқатлардан бири нон билан истеъмол қилинади. Уйқу олдидан бир коса ширин қатиқ ичинг.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн биринчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соат ўтгандан кейин пишлоқ (бринза, патир)ни нон ва кўкатлар билан, топилмаса бир коса ширин қатиқни нон билан истеъмол қилинг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин товуқ, қўй ёки мол гўшти ва нўхат солиб тайёрланган шўрвани нон билан истеъмол қиласиз. Шўрвага шолғом ва сабзи солинг, картошка солманг. Шўрва гўшти истеъмол қилинмайди.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн иккинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқа ўтгандан кейин ловияли қайнатма шўрва, ловияли шилпилдоқ, гўшт билан қайнатиб пиширилган ловия каби овқатлардан бирини гўшти билан истеъмол қилинг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқа ўтгандан кейин кўкатлар ва сабзавотлар билан димланган гўшт истеъмол қилинади. Орадан бир ярим соат ўтгандан кейин мевалардан бирини истеъмол қилинса бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн учинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқа ўтгандан кейин ширгуруч сариёғ билан истеъмол қилсангиз бўлади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўттандан кейин шавлани гўшти билан истеъмол қилинса бўлади, нонсиз.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн тўртинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўггандан кейин ҳолвайтар истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин гўштли мошкичири истеъмол қилинади. Орадан бир ярим соат ўтиб бир коса ширин қатиқ истеъмол қилинади.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн бешинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтиб бир пиёла нишолда ёки

*  *  *

бир пиёла сут билан ўн дона хурмо истеъмол қилинса бўлади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин угра истеъмол қилинади. Бир ярим соатдан кейин мевалар, полиз маҳсулотлари истеьмол килинса бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн олтинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтиб бир пиёла нишолдани нон билан истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқсув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтиб қатиқ солинган чучвара истеъмол қилинади.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн еттинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин сариёғ солинган ширгуруч истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтиб қўй ёки мол гўшти солиб пиширилган шавла истеъмол қилинади. Бир ярим соатдан кейин мева истеъмол қилиш мумкин.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн саккизинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтиб бир пиёла нишолдани нон билан ёки бир пиёла иссиқ сутни хурмо билан истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин ширгуруч сариёғ билан истеъмол қилинади.

*  *  *

Рамазон ойининг ўн тўққизинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Яна ўн дақиқа ўтгандан кейин творог билан асал ёки ширин қатиқ билан нон истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин семиз қўй гўшти солиб пиширилган нўхат шўрва истеъмол қилинади. Гўштнинг ёғини истеъмол қилманг.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирманчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Яна ўн дақиқа ўтгандан кейин бир пиёла нишолдани нон билан истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин манти истеъмол қилинади. Мантига шивит солсангиз мақсадга мувофиқ бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма биринчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ярим соат ўтгандан кейин ҳолвайтар истеъмол қилинади нон билан.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин қўй гўштидан димлама истеъмол қилинади. Бир соатдан кейин полиз маҳсулотлари ёки мевалар истеъмол қилиш мақсадга мувофиқдир.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма иккинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ярим соат ўтгандан кейин нон билан бир пиёла нишолда ёки бир пиёла иссиқ сут билан ўн дона хурмо истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин гуручли овқат истеъмол килинади

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма учинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтиб бир пиёла нишолда ёки бир пиёла сут билан ўн дона хурмо истеъмач қилинсз бўлади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин шўрвада пиширилган чучвара истеъмол қилинади. Орадан бир ярим соат ўтгандан кейин бир пиёла ширин қатиқ истеъмол қилинг.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма тўртинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соат ўтгандан кейин пишлоқ (бринза, патир)ни нон ва қўкатлар билан, топилмаса бир коса ширин қатиқни нон билан истеъмол қилинг.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин қўй гўшти солиб пиширилган ловияли шўрва истеъмол қилинади. Орадан бир ярим соат ўтгандан кейин қовун истеъмол қилинса, мақсадга мувофиқ бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма бешинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ярим соат ўтиб творог билан асал истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин семиз қўй гўшти ва шолғом солиб пиширилган нўхат шўрва истеъмол қилинади.

*   *   *

Рамазон ойининг йигирма олтинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ярим соат ўтгандан кейин бир пиёла нишолдани нон билан ёки бир пиёла иссиқ сутни ўн дона хурмо билан истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кеиин қўй гўштидан димлама истеъмол қилинади.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма еттинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ярим соат ўтиб, ҳолвайтар истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ўн дақиқа ўтгандан кейин палов истеъмол қилинса бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма саккизинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Орадан ярим соат ўтиб сузма билан асал ёки ширин қатиқ билан нон ёки бир пиёла нишолда истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соатдан кейин мошхўрда ёки мошкичири истеъмол қилинса бўлади. Бир ярим соатдан кейин бир пиёла ширин қатиқ истеъмол қилинади.

*  *  *

Рамазон ойининг йигирма тўққизинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ярим соатдан кейин ҳолвайтар истеъмол қилинади.

Ифгорлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин тухум солиб тайёрланган атала истеъмол қилинади. Бир соатдан кейин бир пиёла иссиқ сут истеъмот қилинса бўлади.

*  *  *

Рамазон ойининг ўттизинчи куни

Саҳарлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақиқадан кейин сариёғ солинган ширгуруч истеъмол қилинади.

Ифторлик. Бир пиёла илиқ сув ичилади. Ўн дақикадан кейин манти истеъмол қилинадн. Уйқу олдидан бир коса ширин қатиқ истеъмол килиш мақсадга мувофиқ.

Эслатма: Муҳтарам муштарий! Турмуш шароитларидан келиб чиқиб, фақат юқорида кўрсатилган таомларнигина эмас, балки бошқа овқатларни ҳам истеьмол қилиш мумкин. Чой ёки бошқа суюқликларни шунингдек, меваларни овқатлангандан кейин орадан бир соат ўтиб истеъмол қилиш лозим.

“Шарқ табобати” журналидан олинди.