عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: "مَنْ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ وَأَهْلِهِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَسَّعَ اللهُ عَلَيْهِ سَائِرَ سَنَتِهِ". (رواه البيهقى في شعب الإيمان)

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Ашуро кунида аҳли-аёлига кенглик қилса, Аллоҳ таоло унга йилнинг қолганини кенг қилади”, дедилар”.
Имом Байҳақий “Шуабул-иймон” китобида ривоят қилган.

“Кашфул хофаа” китобида шундай дейилган: Имом Ҳофиз Суютий раҳматуллоҳи алайҳ “ад-Дурарул-мунтасир” китобида бу ҳадисни саҳиҳ собит бўлган, деган. Имом Байҳақий “Шуабул-иймон” китобида Абу Саид Худрий, Абу Ҳурайра, Абдуллоҳ ибн Масъуд ва Жобир розияллоҳу анҳумлардан заиф санадлар билан ривоят қилган. Булар бир бирига қўшиладиган бўлса, қувватланади.

“Кенгчилик қилиш” ҳадисини ишончли ровийлар ривоят қилишган. Ҳа, кенгчилик қилиш ҳадиси худди Ҳофиз Суютий айтганларидек, саҳиҳ собит бўлган. (Ҳошияту ибн Обидийн, 3-жилд, 457-бет).

عَنْ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ: "مَنْ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ فِي النَّفَقَةِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَسَّعَ اللهُ عَلَيْهِ سَائِرَ سَنَتِهِ". (رَوَاهُ رَزِين)

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Ашуро куни аҳли-аёлига нафақада кенгчилик қилса, Аллоҳ унга йилнинг қолганини кенг қилади”, ­ дедилар.
Имом Розийн ривоят қилган.

Суфён айтди: “Биз буни тажриба қилиб кўрдик ва ана шундай бўлишини топдик”. Суфёндан мурод Суфён Саврийдир. Чунки муҳаддислар истилоҳида Суфён мутлақ айтилса, Суфён Саврий назарда тутилган бўлади. Имом Байҳақий ҳам “Шуабул-иймон”да Абдуллоҳ ибн Масъуд, Абу Ҳурайра, Абу Саид ва Жобир розияллоҳу анҳумлардан ривоят қилган. Байҳақий ўзи ривоят қилган ҳадисни заиф санаган.

Мирк (яъни, Миркалон) раҳматуллоҳи алайҳ Мунзирийнинг “Ат-Тарғиб” китобидан нақл қилиб, шундай деган: “Албатта, бу ҳадиси шарифни Байҳақий бир нечта туруқлар (йўллари) билан саҳобалар жамоасидан ривоят қилган. Агарчи бу санадлар заиф бўлса-да, баъзиси бошқасига қўшилиши билан қувватланади”.

Ироқий айтади: “Бу ҳадиснинг бир қанча туруқлари (йўллари) бор. Унинг баъзиларига саҳиҳ деб қарор берилган. Баъзиларига эса, Муслимнинг шартига кўра саҳиҳ дейилган. Аммо Ашуро кунида рўза тутиш ва кенгчилик яратишдан бошқа амалларнинг асли йўқдир. Жумладан, сурма қўйиш ҳадиси ҳам асли йўқ ҳадисдир”. (Алий Қорий, Мирқотул Мафотиҳ, 4-жилд, 1349-бет).

Суфён ибн Уяйна: “Биз буни эллик ёки олтмиш йил тажриба қилиб кўрдик ва фақатгина яхшилик кўрдик”.
“Ал-Муҳит” китобида шундай дейилган: Жобир (раҳматуллоҳи алайҳ): “Мен қирқ йил тажриба қилдим, бўлмай қолмади”, деган.

Аммо кенгчилик яратишдан бошқа ишларни, яъни Ашуро куни кундузи ёки кечаси байрам қилиш, сурма қўйиш, бўяниш каби ишларни жумҳур фуқаҳолар – ҳанафий, моликий, шофиъий ва ҳанбалийлар бидъат деганлар. Бу ишларнинг бирортаси мустаҳаб эмасдир. Бу ҳақда келтирилган ривоятлар бидъатчиларнинг тўқиб чиқарган бидъатлари бўлиб, улар бу амалларни ўзларининг бидъатларини қўллаб-қувватлаш учун тўқиганлар. (Мавсуатул фиқҳийя, 29 жилд, 221-бет).

Имом Байҳақий “Ким ашуро куни исмид сурмасини қўйса, ҳеч қачон кўзи оғримайди” ҳадисини заиф деб ривоят қилган. Лекин бу ҳадисни имом Ҳоким раҳматуллоҳи алайҳ мункар ҳадис деган. Ибнул Жавзий бу ҳадисни мавзуот, яъни тўқима ҳадислар ичида келтирган. (Ҳошияту ибн Обидийн).

Шунинг учун Ашуро куни бундай ишларни қилиш бидъат ҳисобланади. Аммо юқорида келтирилган ҳадисга биноан, Ашуро куни оиласига кенгчилик қилса, бозорлик қилиб, рўзғорини бут қилиб олса, йилнинг қолган ойлари ҳам баракатли бўлиши умид қилинади.

Қудратуллоҳ Сидиқметов

Нурсултонда қурилаётган янги масжид атрофида катта парк барпо этилади. Бу ҳақда пойтахт ҳокими Олтой Кулгинов инстаграм саҳифасида маълум қилди, дея islom.uz хабар берди. Бу ўз навбатида Марказий Осиёдаги энг катта масжид бўлади.

Ҳозирги вақтда ҳудудни ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда.

«Янги жамоат майдони шаҳар аҳолиси ва меҳмонлари учун диққатга сазовор маскан, очиқ ҳавода вақт ўтказиш учун қулай жойга айланади», дейди шаҳар раҳбари.

Боғнинг марказий хиёбонида кичик меъморий шакллар, ҳар хил соябонлари бўлган 300 метр узунликдаги фаввора бўлади.

«Йилдан-йилга биз бу ҳудудни кўкаламзорлаштирамиз, шаҳарда ўзига хос яшил оролчаларни барпо қиламиз. Шунингдек, муҳандислик тармоқлари ва коммуникацияларни ётқизиш бўйича иш олиб бораяпмиз», - деди ҳоким.

Янги масжиднинг асосий гумбазининг баландлиги деярли 90 метрни, миноралар эса 130 метр баландликда кўтарилади. Масжид сиғими 30 минг кишига мўлжалланади. Масжид қурилиши элбоши Нурсултон Назарбоев номидан ҳомийлик ҳисобидан амалга оширилмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ҳеч шубҳа йўқки, гоҳида сен оиланг, дўстларинг, қўшниларинг ёки ҳамкасбларинг билан бирон мажлис, йиғин, тўй ёки дам олишда ўтирсанг ва у ерда хурсандчилик кайфияти ҳукм сураётган бўлса беихтиёр куласан, шодланасан. Биласанми, сенга мана шу кулгу қаердан келади?

Бу сенга Аллоҳ таоло берган буюк неъматдир.

Агар оғир дардинг бўлганда кулмасдинг, ҳатто табассум ҳам қила олмасдинг.

Агар жиддий оилавий муаммо бўлганда кула олмасдинг.

Агар тижоратинг буткул касод бўлгани борасида хабар келган бўлганда кула олмасдинг.

Модомики, кулаётган экансан, бунинг маъноси шуки, Аллоҳ сенга кулиш учун имкон бермоқда. Жисминг саломат ва оила аъзоларинг яхшиликда экан, ўзинг ва улар учун етарли маблағинг бор экан, номинг халқ ичида ёмон бўлиб тарқамаган экан. Буларнинг барчаси сени табассуминг, шодлигинг ва кулгингга сабаб бўлмоқда.

Агар ўта ёмон хабар эшитган бўлганингда, Аллоҳ сақласин, масалан оилавий хиёнат борасида сенга оид гап тарқаганда нима бўлар эди. Кулиш тугул бошингни кўтара олмас эдинг.

Фарзандининг ўлими, уй ёки дўконининг ёнганини эшитган одам ичидан кула оладими? Уни буткул хурсандчилик тарк этади.

Кулаётган бўлсангиз Аллоҳга шукр қилинг. У сизга кулишга сабаблар берди. Жисмингиз саломат, оилангиз тинч, номингиз яхши экан. Уйингиз, пулингиз бор экан. Аллоҳ беряпти экан.

Кулишингиз Аллоҳнинг фазли ва инъоми туфайлидир.

Агар Аллоҳ сизни йиғлатаётган бўлса сизни тарбиялаётган, иймонингиз ва сабрингизни имтиҳон қилаётган экан.

Эркак кишини йиғлаганини кўрганмисиз?

Жуда ҳам полвон бўлган эркаклар ёш бола каби йиғлаётган бўлади гоҳида.

Аллоҳга қасамки, Аллоҳ таолонинг тоғлар ва мана-ман деган мардларни эзиб ташлайдиган мусибатлари бор. (Сизнинг кулгунгиз ана шу мусибатлардан омонда эканингизни билдиради).

Ҳаёт кулгу ва йиғи, бахт ва қайғу ўртасида кечади.

Қалбингизга қайғу солган буюк зот бир лаҳзада уни шодликка тўлдиришга қодирдир.

«Ва албатта у кулдиради ва йиғлатади» (Нажм сураси, 43-оят).

Муҳаммад Ротиб Нобулсий

Ҳабибуллоҳ Абдулғаффор тайёрлади

#қисқа_савол_жавоблар
#Ашуро_куни

❓CАВОЛ: Бу йилги муҳаррам ойининг ўнинчи куни – Ашуро куни қайси кунга тўғри келмоқда? Муаммо шундаки, турли исломий сайтларда Ашуро куни ҳар-хил кўрсатилмоқда. Шунга аниқлик киритиб берсангиз.

? ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Муҳаррам ойининг 10 куни (Ашуро куни) милодий ҳисоб бўйича 19 август пайшанба кунига тўғри келади.

Ҳозирда бу йилги Ашуро куни милодий ҳисоб билан қайси санага тўғри келиши ҳақида икки хил маълумот пайдо бўлганининг асосий сабаби, муҳаррам ойининг ҳилолини кўришдаги хилма-хиллик сабаблидир. Кўпчилик исломий тақвимларга кўра муҳаррам ойи бошланиши 9 август душанбага, муҳаррам ойининг 10-куни бўлмиш Ашуро куни эса 18 август чоршанбага тўғри келиши кўрсатилган эди. Бироқ 8 август куни Ислом оламида муҳаррам ойининг ҳилоли кўринмагани боис зулҳижжа ойи тўлиқ 30 кун дея эътиборга олиниб, муҳаррам ойи 10 август сешанба кунидан бошланиши эълон қилинди. Хусусан, Халқаро астрономия маркази, кўпгина мусулмон мамлакатлари, жумладан марказий Осиё мамлакатларида ҳам 8 август куни муҳаррам ойини кўриш имконсиз экани таъкидланган.

Шундан келиб чиқиб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати томонидан 10-август муҳаррам ойининг 1-куни, 19-август эса муҳаррам ойининг 10-куни – Ашуро куни этиб эълон қилинди. Иордания, Бирлашган Араб Амирлиги, Жазоир, Судан, Тунис, Марокаш, Саудия Арабистони, Индонезия, Малайзия, Эрон, Покистон каби (жами 16 та) мусулмон мамлакати Ашуро куни – 19 августга тўғри келишини расман эълон қилди. Миср, Туркия, Ироқ ва Сурия каби саноқли мамлакатлар 18 август куни муҳаррамнинг 10 куни деб эълон қилишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати ҳар бир юрт аҳли ўз юртининг уламоларининг фатвосига амал қилишини ва иккиланишлар чиқармаслик зарур эканини алоҳида таъкидлайди.

Қолаверса, уламоларимиз муҳаррам ойининг ёлғиз ўнинчи кунида эмас, балки тўққизинчи ва ўн биринчи муҳаррам кунларини ҳам қўшиб рўза тутишни тавсия этганлар. Бу билан Ашуро кунининг фазилатини топишда шубҳа бўлмайди, иншаАллоҳ. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

? Улашинг: @diniysavollar

Биз дунё тамаддуни ривожига улкан ҳисса қўшган буюк аждодлар ворисларимиз. Илмий ютуқлари ва кашфиётлари билан жаҳон аҳлини ҳайратга солган улуғларимиз бу даражага осонлик билан эришмаган, албатта. Илмга умрини бахш этган, қанчадан-қанча илмий сафарлар машаққатини бошдан кечирган, очлик, юпунлик каби синовларга бардош берган. Шу билан бирга, устоз-шогирдлик мактабининг талаб ва қонунларига қатъий риоя қилган. Устоз ҳузурида одоб сақлаб, изнисиз гапирмаган, юзига тик боқмаган, мусофирликда у яшайдиган юрт томонга оёқ узатмаган ва ҳоказо.

Афсуски, бугун ана шундай гўзал одоб-ахлоқ қоидаларига риоя қилмайдиган, ўзбошимчалик билан илм олишга уринган айрим кимсалар туфайли ҳақ йўлдан оғишиб, залолатга кетганлар учраяпти. Сохта олимларнинг Қуръон ва ҳадисдан иқтибос қилиб, айтган гапларига лаққа ишониб, улардан бошқа ҳеч кимни тан олмайдиган кимсалар пайдо бўляпти. Ҳатто буюк мужтаҳид имомларни ҳам адашганга, шариат ишида Пайғамбар алайҳиссалом билан рақобатлашганга чиқарганлар пайдо бўлди.

Дарҳақиқат, буюк салафларимиз илм ва илм эгаларининг ҳурматини жойига қўйиш борасида биз учун катта ибрат мактабидир. Уларнинг ҳаёти ва илмий фаолияти билан яқиндан танишар экансиз, бунга яна бир бор амин бўласиз.

Абу Воилдан нақл қилишларича, Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу изорининг почасини осилтириб юрган бир кишини кўриб, унга: “Изорингни кўтариб ол!” дейди. Ҳалиги одам: “Эй Ибн Масъуд, ўзингиз ҳам изорингизни кўтариб олинг”, дейди. Ибн Масъуд: “Менинг икки болдирим ўта ингичка, мен одамларга имомликка ўтаман”, дейди.

Бу воқеанинг хабари Умар розияллоҳу анҳуга етиб боргач, “Сен Ибн Масъудга гап қайтардингми?!” деб, ҳалиги одамни савалай кетади.

Ҳофиз Ибн Асокир раҳимаҳуллоҳ мусулмонларга насиҳат қилиб, уламолар, мужтаҳид имомларни айблаш, одамларда уларга нисбатан ишончсизлик пайдо қилишдан қайтариб қуйидагиларни айтган:

“Эй биродар! Аллоҳ иккимизни ҳам Ўзи рози бўладиган ишларга муваффақ айласин. Иккимизни ҳам Ўзидан қўрқадиган мукаммал тақво эгаларидан қилсин. Билгилки, уламоларнинг эти заҳарлидир. Уларнинг обрўйини тўкишга уринганлар борасида Аллоҳ таоло қандай ҳукм қилиши маълум. Олимларни ёмонлаш билан тилига эрк берган кимсаларни Аллоҳ таоло ўлимидан аввал қалбини ўлдириш билан мусибатлайди. “(Пайғамбарнинг) амрига хилоф иш тутадиган кимсалар ўзларига бирор кулфат етиб қолишидан ёки аламли азоб етиб қолишидан сақлансинлар!” (Нур сураси, 63-оят)”.

Абу Дардо розияллоҳу анҳу: “Илм талаб қилинг. Агар унга ожизлик қилсангиз, илм аҳлини яхши кўринг. Агар яхши кўрмасангиз, уларни ёмон кўрманг”, деган.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳу Зайд ибн Собит миниб олган отнинг узангисидан ушлаб олади. Шунда Зайд: “Эй Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амакиваччаси, четга ўтинг”, деган эди у: “Уламоларимиз ва улуғларимизга ана шундай муомала қилишга буюрилганмиз”, дейди.

Зуҳрий: “Абу Салама раҳимаҳуллоҳ кўп ҳолларда Ибн Аббос розияллоҳу анҳуга қарши фикр билан чиқар эди. Шунинг учун бўлса керак, унинг кўп илмидан бебаҳра қолди”, деган.

Исо ибн Юнусдан нақл қилинади. У: “Мен Аъмаш раҳимаҳуллоҳнинг бундай деб айтаётганини эшитдим: “Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу эрталаб ва кечқурун менинг ёнимдан ўтар ва мен унга: “Мен сендан бирорта ҳам ҳадис эшитмайман. Сен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга хизмат қилдинг. Сўнг (золим) Ҳажжожнинг ҳузурига бориб, унинг яқин одамига айландинг”, дер эдим. Кейинчалик бу ишимдан кўп надомат қилдим ва Анас ибн Моликдан ҳадис эшитган кишидан ҳадис ривоят қиладиган бўлиб қолдим”.

Эҳтимол, Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу Аъмаш раҳимаҳуллоҳнинг ўзига нисбатан беодоблик қилганини жазолаш учун унга ҳадис сўзлаб бермагандир. У Анас розияллоҳу анҳу хусусида хато иш қилганини англаб етиб, надомат қилганидан сўнг ундан ҳадис эшитган киши орқали Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ҳадис ривоят қилишга мажбур бўлган ва олий санадни қўлдан бой берган эди. Эҳтимол, у Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу вафотидан сўнг надомат қилган ва ундан ҳадис эшитган киши орқали ундан ҳадис ривоят қилгандир. Нима бўлганда ҳам, толиби илм ўз устозидан ёки ўзидан кўра илмлироқ бўлган кишидан шубҳали бирор иш содир бўлганини кўриб, уни мункар иш деб ҳисобласа, бунинг учун энг аввал ўзини ва ақлини айблаши, устозининг бирор узри бордир, деган хулосага келиши лозим.

Анас розияллоҳу анҳунинг чўриси Жамила бундай деган: “Агар Собит раҳимаҳуллоҳ келадиган бўлса, Анас: “Эй Жамила, менга бирор хушбўйлик бер, қўлимга суртиб олай. Чунки Собитнинг онасининг ўғли (яъни Собит) “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак қўлларига теккан”, дея қўлимни ўпмагунича рози бўлмайди”, дер эди”.

Абдураҳмон ибн Аздак бундай деган: “Нофеъ ибн Жубайр Али ибн Ҳусайн раҳимаҳуллоҳга: “Аллоҳ Сизни мағфират қилсин! Сиз одамларнинг саййиди ва афзалисиз. (У Сизнинг тенгингиз эмас, деган маънода) Сиз манави одам (Зайд ибн Аслам)нинг ҳузурига бориб, у билан ўтирасизми?” деди. Шунда Али ибн Ҳусайн раҳимаҳуллоҳ: “Илм қаерда бўлса ҳам бориб ўрганилиши лозим”, деб айтар эди”.

Суфён ибн Уяйнанинг ҳузурида турган Абдуллоҳ ибн Муборак раҳимаҳуллоҳдан бир масала ҳақида сўраб қолишди. Шунда у: “Улуғларимиз олдида гапиришдан қайтарилганмиз”, деб жавоб берди.

Ҳа, кўпни кўрган, ҳаётий тажрибаси катта бўлган улуғ устозлар ҳузурида маҳмадоналик қилиш илм аҳлининг иши эмас. Шунинг учун ҳам Абдуллоҳ ибн Муборак юқоридаги гапни айтиб, яхшигина сабоқ берган.

Бишр ибн Ҳорис: “Бир киши юриб кетаётган Абдуллоҳ ибн Муборак раҳимаҳуллоҳга бир ҳадис ҳақида савол берди. “Бу иш илмнинг ҳурматини жойига қўйишга кирмайди”, деди у. Мен унинг бу ишини жуда маъқулладим”, деган.

Ҳаммаси ўз ўрнида ва ўз вақтида бўлгани яхши. Илм Аллоҳнинг буюк инъоми бўлиб, ҳаммага ҳам берилавермайди. Ахир У зот илмни “кўп-кўп яхшилик” деб атамаганми? “Илм эгаларининг даражасини баланд қилишни хоҳлайди”, демаганми? “Биладиганлар билан билмайдиганлар баробар бўлурми”, демаганми? Шундай экан, ана шу буюк неъматнинг қадрини билиш, ҳурматини жойига қўйиш лозим. Уни дуч келган одамга бериб кетавермаслик, аксинча, илм аҳлидан бўлишга яраш-ярамаслигини, бу йўлдаги синовларга бардош бериш-бермаслигини синчиклаб ўрганиш лозим бўлади.

Иброҳим ибн Исҳоқ Ҳарбийдан нақл қилинади: “Ато ибн Абу Рабоҳ раҳимаҳуллоҳ маккалик бир аёлнинг қора танли қули эди. Бурни бақлажонга ўхшар эди. Мўминлар амири Сулаймон ибн Абдулмалик икки ўғли билан келиб, намоз ўқиб турган ана шу қора қулнинг олдига ўтирди. Намозни ўқиб бўлгач, уларга орқасини ўгириб олди. Мана шу ҳолатда улар Ато билан ҳаж амаллари ҳақида савол-жавоб қилди. Сўнг Сулаймон иккала ўғлига қараб: “Ўрнингиздан туринг!” деган эди, улар ўринларидан турди. Шунда: “Эй ўғилларим, илм талаб қилишда сусткашлик қилманг. Чунки, мен манави қора танли қулнинг ҳузурида хор бўлиб ўтирганимизни ҳеч ҳам унутмайман”, деди”.

Бир киши Ҳасан ибн Заквон раҳимаҳуллоҳнинг ҳузурида бир олимни бир нималар билан тилга олган эди у: “Менга қара! Уламолар ҳақида ёмон гапирмаки, Аллоҳ қалбингни ўлдиради”, деб танбеҳ берди.

Дарҳақиқат, илм – буюк илоҳий неъмат. Илм аҳли Аллоҳнинг суюкли бандаларидир. Инсонийлик юзасидан йўл қўйган камчиликлари деб уларни камситиш, обрўсизлантириш, бошқаларда уларга нисбатан ишончсизлик пайдо қилишга уриниш динимизда қаттиқ тақиқланган амаллардан ҳисобланади. Улар пайғамбарлар каби маъсум зотлар эмаслигини, ҳатто энг буюк олимлар ҳам баъзан қоқилганини тушуниб етиш учун кишидан кўп нарса талаб қилинмайди. Озгина нарса ўқиб олиб, алломалик, шайхлик мақомини даъво қилиш илм аҳлининг иши эмас. Аллоҳ розилиги учун диним, юртим ва халқимга хизмат қиламан, аждодларнинг илмий меросини келажак авлодга етказаман, деган эзгу ният билан йиллар давомида устозлар этагини тутиш, уларнинг илми, ҳаётий тажрибасини ўрганиш ва ўзлаштириш, ниҳоят, буюк уламолар шоҳидлигидан сўнг уларнинг дуосини олиш илм йўлига қадам қўйган ҳар бир инсоннинг бирламчи вазифаси бўлиши керак.

Алоуддин ҲОФИЙ,

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази

илмий ходими