يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لِلَّهِ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ١٧٢
172. Эй имон келтирганлар, Аллоҳгагина ибодат қилувчи бўлсангизлар, сизларга ризқ қилиб берганимиз покиза нарсалардан енглар ва шукр қилинглар.
Мўминлар Аллоҳга ибодат қилувчи бўлишса, ўзларига ризқ қилиб берилган ҳалол, покиза нарсаларнигина еб, бунинг учун Парвардигорларига шукр айтишлари зарур. Динимиз бутунлай покликка асосланган. Бандалар нафақа ва ризқ топишга, топганида ҳам ҳалол касб ва ҳалол йўл билан, покиза нарсаларни излашга буюрилган. Чунки халқум булғанса, ризқига ҳаром аралашса, инсоннинг имони сустлашади, ихлоси пасаяди, ибодат завқ-лаззатини тотмайди. Пайғамбар алайҳиссалом бундай насиҳат қилганлар: "Сизларга нима ҳалол қилинган бўлса, уни олинглар, Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан четланинглар" (Ибн Можа ривояти). Поклик эса икки хил: жисмоний ва маънавий бўлади. Кўплар уй-жойларини, кийимларини, баданларини пок тутишга ҳаракат қилишадию, аммо маънавий поклик саналган ҳалол ва ҳаром масаласига, халқумларини, нафсларини поклашга кам эътибор беришади. Шариатимиз нима ҳалол, нима ҳаром эканини очиқ кўрсатиб берган. Исломда айниқса егуликларга, уларни қандай йўл билан топилишига ва қай усул билан тайёрланишига жиддий эътибор берилиши бежизга эмас. Динимиз мўминларни хонадонларига кирадиган нарсаларда ёки ҳалқумларидан ўтадиган ҳар қандай луқмада Аллоҳ таолодан қўрқиб, парҳез ва тақво қилишга чақиради. Ислом ҳалоллик динидир, шунинг учун таомнинг ҳалолини, айниқса гўштнинг исломий талабларга биноан сўйилганини излаш, ҳаромини тарк этиш раббоний бир йўлдир. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом бундан ўн тўрт аср олдин умматни бежизга огоҳлантирмаганлар: "Аллоҳга қасам, агар бирор киши ҳалқумидан бир ҳаром луқма ўтказса, унинг амаллари қирқ кунгача қабул бўлмайди. Қай банданинг жасади ҳаром озуқадан ва рибодан озиқланибди, унга дўзах лойиқроқдир".
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَيۡرِ ٱللَّهِۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ١٧٣
173. У сизларга ўлаксани, қонни, тўнғиз гўштини ва Аллоҳдан ўзганинг номи билан сўйилганларни ҳақиқатан ҳаром қилди. Энди ким ночор қолганида золимлик қилмай, ҳаддидан ошмай еса, гуноҳкор бўлмайди. Аллоҳ албатта кечирувчи ва раҳмлидир.
Аллоҳ таоло фарзларни буюрди, уларни зое қилиш мумкин эмас. Чегараларни белгилади, улардан ўтиш жоиз эмас. Баъзи нарсаларни ҳаром қилди, уларни енгил санаш мумкин эмас. Мусулмон киши айниқса, ҳалқумидан ўтадиган таомларнинг ҳалол бўлишига алоҳида эътибор бериши лозим. Аллоҳ азза ва жалла мусулмонларга ўзи ўлган ҳайвон гўштини, қонни, тўнғиз (чўчқа) гўштини, Ўзининг номидан бошқага атаб сўйилган ҳайвонларни ҳаром қилган. Пайғамбар алайҳиссалом бундай деганлар: "Аллоҳ маст қилувчи ичимлик, ўлакса, тўнғиз ва бутларнинг савдосини ҳаром қилди" (Абу Довуд ривояти). Дорақутний ривоятида буларнинг пули ҳам ҳаром қилингани келтирилган. Аммо Ислом осонлик, енгиллик дини бўлгани учун ночор қолинганида, масалан очликдан ўлиш хавфи бўлганида бироз миқдорда ҳаром чегарасидан ўтишга рухсат бериляпти.
Ояти каримадаги "майтата" сўзи ўзи ўлган ҳайвоннигина эмас, шариат талабларига мувофиқ сўйилмаган бошқа ҳайвонларни ҳам англатади. Жониворларни сўйиш вақтида улар ё жин, ё пайғамбар, ё пир номига аталса ёки булардан бирининг розилиги ва хурсандлиги кўзланса, агар "Бисмиллаҳ" айтиб сўйилса ҳам, бу жонивор ҳаром бўлади. Чунки жонни Жон берувчидан бошқага назр қилиб бўлмайди. Аллоҳ таоло бизларга ато этган ва истеъмолини ҳалол қилган ҳайвонларнинг гўшти фақат шаръий йўл билан сўйилганидагина ҳалол бўлади. Ҳайвонларни шаръий сўйиш усули бундай: улар сўйиладиган жойга олиб келингач, оёқлари боғланиб, калласи қиблага қаратиб ётқизилади (бу амал мустаҳабдир). Бунгача пичоқларни ўткирлаб, олдиндан тайёрлаб қўйиш керак, чунки ҳайвон ётқизилганидан сўнг пичоқларни ўткирлаш макруҳдир, бунда мол озорланади. Бевосита пичоқ тортишдан олдин қассоб "Бисмиллаҳи, Аллоҳу акбар" деб ҳайвоннинг ҳиқилдоғи ёнидан, бўйин тарафидан (яъни, кўкрак томонидан) пичоқ тортади. Пичоқ тортишда тўрт нарса – қизилўнгач, икки қон томири ва кекирдак кесилиши керак. Ҳайвоннинг жони батамом чиқиб бўлгунича умуртқа томирига пичоқ теккизилмайди, териси шилинмайди, калла батамом узилмайди. Ҳайвонни сўйишга ётқизишдан олдин бошига болға ё ўткир найза уриб ёки электр токи ёрдамида йиқитиб сўйиш шаръан мумкин эмас. Бу усуллар билан сўйилган ҳайвон гўштини еб бўлмайди. Сўйилган ҳайвоннинг саккиз аъзосини – безлари, эркаклик аъзоси, урғочилик аъзоси, орқа йўлининг охири, мояклари, сўйилганида томирдан отилиб чиққан қони, ўт пуфаги, сийдик пуфагини ейиш мумкин эмас.
